1. ¿Imamantam Martaqa mana iskayrayarqachu? (Qaway kay paginapi dibujota).

MARTAQA Jesuspa qatiqnin hinaspa amistadninmi karqa. Martaqa llakisqam kachkarqa turin Lazaro wañukuptin. ¿Imataq sunqunta tiyaykachinman karqa? Jesusmi nirqa: “Turikiqa hatarimunqam”, nispa. Kayna nisqanwanqa manachá qalaypaqchu llakikuynintaqa chinkachirqa, ichaqa manam iskayrayarqachu Jesuspa nisqanmanta. Chaymi Martaqa nirqa: “Ñuqaqa yachanim tukupay punchawpi wañuqkuna kawsarimuptin paypas hatarimunanta”, nispa (Juan 11:20-24). Martaqa manam iskayrayarqachu hamuq punchawpi turin kawsarimunanmantaqa. Ichaqa Jesusmi hina chay punchawlla Lazarotaqa kawsarirachirqa.

2. ¿Imamantam Marta hina mana iskayrayanchikchu?

² Ichapas tayta-mamanchik, churi-wawanchik utaq pi ayllunchikpas wañukurqa. Munanchikmi paykunawan kaqmanta tupaykuspa rimayta, kusirikuyta hinaspa abrazanakuytapas. Yachanchikmi Jehova Dios hinaspa Jesus kay  punchawkunalla mana kawsarichinanmanta. Ichaqa Marta hinam mana iskayrayanchikchu hamuq punchawkunapi wañuqkuna kawsarimunankumantaqa, chaymi Marta hina nichwan: “Ñuqaqa yachanim [...] hatarimunanta”, nispa. Chaywanpas sapa kutim yuyaymanananchik imanasqa mana iskayrayasqanchikpi.

3, 4. (1) ¿Pikunatam Jesusqa kawsarirachirqa Lazarota manaraq kawsarichichkaspan? (2) ¿Imaynatam chaykunamanta yachayqa Martata yanapanman karqa?

³ Martaqa Jerusalen llaqtapa hichpanpim yacharqa. Chayraykuchá Martaqa mana rikurqachu Nain (Galilea) llaqtapi huk viudapa wawanta Jesus kawsarichisqanta, ichaqa uyarirqachá chay milagro ruwasqanmanta. Jesusqa kawsarichirqataqmi Jairopa warmi churintapas, ichapas chayqa karqa Capernaum llaqtapi. Chaypi tarikuq runakunaqa qawarqakum Jairopa warmi churin wañukusqanta. Jesusmi ichaqa makinmanta hapiykuspan nirqa: “Sipascha, ¡hatariy!”, nispa. Hinaptinmi sipaschaqa chaylla hatariramurqa (Luc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Martawan Mariaqa yacharqakum Jesusqa unquqkunata hampiy atisqanta. Chaymi piensarqaku Jesus chayaramuspa hampiruptinqa Lazaro mana wañunanmanta. Ichaqa Lazarom wañukurqa, ¿imatam Martaqa suyarqa? Martaqa nirqam Lazaro “tukupay punchawpi” utaq hamuq punchawpi kawsarinanmanta. ¿Imanasqam Martaqa mana iskayrayarqachu? ¿Imanasqam ñuqanchikpas mana iskayrayachwanchu hamuq punchawkunapi kawsarimuy kananmanta, hinaspa Dios munaptinqa ayllunchikkunapas kawsarimunankumanta?

⁴ Bibliaqa niwanchikmi kawsarimuy kananmanta mana iskayrayananchikpaq. Chaymi kunan yachasunchik wakinmanta. Yachasunmi kawsarimuy kananmanta Diospa palabran yachachisqanta. Ichapas ñawpaqtaqa mana anchachu chaypiqa yuyaymanarqanchik. Ichaqa chaykunamanta yachaymi yanapawasunchik ayllunchikkuna kawsarimunankumanta mana iskayrayanapaq.

5. ¿Imanasqam Martaqa mana iskayrayarqachu Lazaro kawsarimunanmanta?

⁵ Martaqa manam nirqachu: “Amalaya turiy kawsariramunman”, nispanqa. Aswanqa nirqam: “Yachanim kawsarimunanmanta”, nispa. ¿Imanasqataq Martaqa mana iskayrayarqachu? Payqa yacharqam ñawpaq tiempopipas runakuna kawsarichisqa kasqankumanta. Chaykunataqa ichapas warmallaraq kaspan uyarirqa wasinpi utaq yupaychana wasikunapipas. Rimarisunyá ñawpaq tiempopi kimsa runakuna kawsarimusqankumanta.

6. ¿Imatam Martaqa allintapuni yacharqa?

⁶ Jehova Diosmi pimantapas puntata Eliasman atiyta qurqa wañukuqta kawsarichinanpaq. Eliastam Sarepta llaqtachapi wakcha viuda wasinpi samaykachirqa. Chaymi Diosqa chay viudapa aceitenta hinaspa harinanta mana pisichirqachu, chaynapim chay viudawan warmachanqa mana wañurqakuchu (1 Rey. 17:8-16). Ichaqa qipa punchawkunatam viudapa warmachan unquspan wañukurqa. Chayna kaptinmi Eliasqa wañusqa warmachata hapispan nirqa: “Dios taytalláy, ruegakuykim kay wawapa vidanta kasqallan kutiykachinaykipaq”,  nispa. Jehova Diosqa Eliaspa mañakusqanta uyarispanmi warmachata kawsarichirqa (qaway 1 Reyes 17:17-24). Martaqa allintapunim yacharqa kay willakuymantaqa.

7, 8. (1) ¿Imatam Eliseo ruwarqa llumpay llakisqa warmipaq? (2) Eliseopa chayna ruwasqanqa, ¿imatam Jehova Diosmanta yachachiwanchik?

⁷ Bibliapa nisqanman hinaqa, Eliasmanta qipamanmi Eliseo wañukuqta kawsarirachirqa. Sunem llaqtapim yacharqa mana wawayuq warmi, payqa Israel nacionmantam karqa. Kay warmi Eliseota samaykachisqanraykum, Diosqa bendeciykurqa wawan kananpaq. Ichaqa chaymanta qipatam chay wawanqa wañukurqa. Chayraykum mamanqa llumpay llakisqa kachkarqa. Chaymi llakisqa kasqanrayku hinaspa qusanman willaykuspan Eliseota maskaq rirqa, payqa Carmelo muqupim karqa (30 kilometro). Eliseoqa serviqnin Giezitam kamachirqa Sunem llaqtaman puntachkananpaq. Ichaqa manam warmachata kawsarichiytaqa atirqachu. Hinaptinmi warmachapa mamanqa Eliseowan chayarurqaku (2 Rey. 4:8-31).

⁸ Eliseoqa wasiman yaykuykuspanmi warmapa waqtanpi Diosta mañakurqa. Hinaptinmi, Jehova Diospa yanapakuyninwan warmachata kawsarirachirqa. Chayta qawaspanmi warmachapa mamanqa anchata kusikurqa (qaway 2 Reyes 4:32-37). Ichapas warmachapa mamanqa Anapa mañakusqanta yuyarirqa, Anaqa qulluq warmim karqa. Wawan Samuelta Diospa carpanman apaspanmi Anaqa nirqa: ‘[Jehova Diosllam] wañuqkunapa kasqanman wischuykunman chaynataq hurqumunmanpas’, nispa (1 Sam. 2:6). Sunem llaqtapi viudapa wawanta hurqumuspanmi utaq kawsarichispanmi, Diosqa wañuqkuna kawsarichiy atisqanta qawachirqa.

9. Bibliapa willakusqanman hinaqa, ¿imaynatam huk runa kawsarirurqa?

⁹ Ichaqa manam chayllachu Eliseopa ruwasqanqa karqa. Pichqa chunka wata Diosmanta willakuspanmi, payqa unquruspan wañukurqa. Chaymanta qipatam pampakusqan lawpiqa tullullanña karqa, chaynintam Israel runakuna pasachkarqaku huk runata pampanankupaq apaspanku. Hinaptinmi chiqniqnin runakunata rikuruspanku chaylla ayqikurqaku hinaspam apasqanku ayata Eliseopa pampakusqanman wischuykurqaku. Bibliam nin: “Eliseopa tullunkunaman chay wañukuqpa ayan tuparuspanmi kawsarirurqa hinaspam sayarirurqa”, nispa (2 Rey. 13:14, 20, 21). Kay willakuykunamanta yachasqanraykum Martaqa mana iskayrayarqachu wañuqkunata Dios kawsarichinanmanta. Chaymi ñuqanchikpas mana iskayrayanchikchu tukuy imata ruwananpaq Diosqa atiyniyuq kasqanmanta.

10. ¿Imatam Pedro ruwarqa Dorcas wañukuptin?

¹⁰ Yachamusqanchikman hinam, Jesusqa huk viudapa chullalla qari wawanta kawsarirachirqa hinaspa Jairopa warmi churintapas. Chaymanta qipatam apostol Pedropas Dorcas utaq Tabita sutiyuq warmita kawsarichirqa. Pedroqa wañukuqpa wasinman yaykuspanmi Jehova Diosta mañakurqa hinaspam nirqa: “Tabita, ¡hatariy!”, nispa. Hinaptinmi Dorcasqa chaylla kawsarirurqa, Pedroñataqmi  “kawsachkaqtaña [iñiqmasinkunaman] qawachirqa”. Chayta qawaspankum Jesuspi “achkallaña iñikurqaku”. Chayllaraq iñikuqkunaqa hukkunamanmi Jesusmanta willakurqaku hinaspa wañuqkunata kawsarichinanpaq Jehova Dios atiyniyuq kasqanmantapas (Hech. 9:36-42).

11. ¿Imatam Lucas nirqa mozo wichiykuptin, hinaspa imaynam tarikurqaku mozota Pablo kawsarirachiptin?

¹¹ Huk kutipipas achka runakunam qawarqaku wañukuq runapa kawsarimusqanta. Huk punchawmi Troas llaqtapa huk kaqnin wasipi apostol Pablo yachachichkarqa chawpi tutakama. Chaypim Eutico sutiyuq mozo ventanapi tiyaykuspan uyarichkarqa, qunqaymanta puñuruspanmi kimsa pisoyuq wasimanta wichiykamurqa. Ichapas paypa kasqanmanqa puntata Lucas chayarurqa chaylla hampinanpaq. Hinaspam nirqa chay mozoqa ña wañurusqantaña. Ichaqa Pablom mozopa kasqanman rirqa hinaspam abrazaykuspan llapallankuta nirqa: “Ama llakikuychikchu, payqa kawsarirunñam”, nispa. Chayta qawaqkunaqa manam ima niytapas atirqakuchu. Hinaspapas kallpanchasqachá karqaku wañukuq runapa kawsarisqanta qawaspanku (Hech. 20:7-12).

12, 13. Wakin kawsarimuq runakunamanta yachaspanchik, ¿imakunatam tapukunchik?

¹² Kawsarimuymanta yachamusqanchikmi astawan kallpanchawanchik Marta hina mana iskayrayananchikpaq. Jehova Diosmi kawsakuyninchikta quwanchik, paytaqmi wañuqkunata kawsarichiytapas atinman. Chaymi yupaychaqnin Eliasta, Jesusta hinaspa Pedrota servichikurqa wañuqkunata kawsarichinanpaq. Chayqa karqa Jehova Dios milagrokunata ruwasqan tiempopim. Ichaqa, ¿ima nichwantaq huk tiempokunapi wañukuq runakunamantaqa? ¿Diosta yupaychaqkunaqa suyanmankuchu karqa hamuq tiempopi wañuqkunata Jehova Dios kawsarichinanta? ¿Marta hinachu mana iskayrayarqaku? Payqa  turinmantam nirqa: “Ñuqaqa yachanim tukupay punchawpi wañuqkuna kawsarimuptin paypas hatarimunanta”, nispa. ¿Imanasqataq Martaqa mana iskayrayarqachu kawsarimuy kananmanta? ¿Imanasqataq ñuqanchikpas mana iskayrayananchikchu?

¹³ Bibliapa nisqanman hinaqa, achka runakunam yacharqaku hamuq tiempopi kawsarimuy kananmanta. Yachasunyá wakinkumanta.

14. Abrahanta ima pasasqanqa, ¿imatam kawsarimuymanta yachachiwanchik?

¹⁴ Abrahanqa unay watakunam suyarqa churin Isaac nacenanta. Ichaqa huk punchawmi Diosqa Abrahanta nirqa: ‘Sapallan kuyasqayki churiki Isaacta pusaspa riy Moriah lawman hinaspa wañuchispa kañasqa ofrendata ofrecemuway ñuqapa nisqay kaq muqupi’, nispa (Gen. 22:2). Chayna nisqanta uyarispanqa imaynachá Abrahanqa tarikurqa. Jehova Diosmi nirqa paypa miraynintakama llapallan nacionpi runakuna bendecisqa kananmanta (Gen. 13:14-16; 18:18; Rom. 4:17, 18). Chaymantapas nirqam Isaacnintakama chay miray chayamunanmanta (Gen. 21:12). Ichaqa, ¿imaynataq chayna nisqanqa ruwakunman karqa churin Isaacta Abrahan wañurachiptinqa? Abrahanqa manam iskayrayarqachu churinta Dios kawsarichinanmantaqa, chaytam Pablo qillqarqa Diospa yanapakuyninwan (qaway Hebreos 11:17-19). ¿Abrahanqa piensarqachu kasukusqanrayku churinta chaylla Dios kawsarirachinanmanta? Bibliaqa manam imatapas chaymantaqa willawanchikchu. Abrahanqa manam yacharqachu haykapi churin Isaacta Dios kawsarichinanmantaqa. Chaywanpas manam iskayrayarqachu Jehova Dios kawsarichinantaqa.

15. ¿Imamantataq Jobqa mana iskayrayarqachu?

¹⁵ Diosman sunqu Jobpas manam iskayrayarqachu kawsarimunanmantaqa. Payqa yacharqam sachata kuchuruptinku kaqmanta ikllimunanmanta. Ichaqa manam  chaynachu runawanqa (Job 14:7-12; 19:25-27). Pipas wañukuspanqa manam kikillanmantaqa kawsarimunmanchu (2 Sam. 12:23; Sal. 89:48). Chaywanqa manam nichkanchik wañukuq runata Dios mana kawsarichiyta atisqantachu. Jobqa yacharqam tanteasqan punchawpi Jehova Diosqa kawsarichinanmanta (qaway Job 14:13-15). Haykapi kawsarichinanmanta mana yachaspanpas, Jobqa manam iskayrayarqachu unanchaqninchik Dios payta yuyarispan kawsarichinanmantaqa.

16. ¿Imatam huk angel Danielman nirqa?

¹⁶ Yuyaymanaytaq Diosman sunqu Danielpipas. Payqa wañukunankamam Dioswan kuyachikurqa, chaymi Diosqa haykapipas yanaparqa. Huk kutipim Diospa angelnin rikuriykuspan nirqa: “Diospa kuyasqan Daniel, amayá qamqa manchakuychu nitaq hukmanyaychu, qamqa aswan-aswanyá kallpanchakuy”, nispa (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Imatam Jehova Diosqa Danielman nirqa?

¹⁷ Danielqa yaqa 100 watanpiñam kachkarqa hinaspapas wañukunanpaqñam kachkarqa. Chaynaqa tapukurqachá hamuq tiempopi paywan ima pasananmanta. ¿Kawsarimunqachu? Arí. Danieltam Jehova Dios nirqa: “Daniel, qamqa punchawnikikuna tukunankama kawsaspayá samakuyña”, nispa (Dan. 12:13). Danielqa yacharqam wañuqkunaqa puñuchkaq hinalla kasqankuta hinaspa manaña imatapas ruwasqankuta, manaña imatapas piensasqankuta nitaq manaña imatapas yachasqankuta (Ecl. 9:10). Danielqa wañukunanpaqñam kachkarqa, hinaptinmi Dios nirqa hamuq punchawkunapi kawsarimunanmanta.

¹⁸ Jehova Diosmi angelninta kamachirqa Danielman kaynata ninanpaq: “Qamqa puchukay punchawkunapiñam hatarimunki tupaqnikita chaskinaykipaq”, nispa. Danielqa manam yacharqachu haykapi kawsarimunanmantaqa. Ichaqa yacharqam wañukuspan samananmanta. ‘Hatarimunkim tupaqnikita chaskinaykipaq’ nisqanwanqa Danielqa yacharqam hamuq punchawkunapi kawsarimunanmanta. Chayqa kanan karqa “puchukay punchawkunapiñam”.

19, 20. (1) Yachamusqanchikman hinaqa, ¿imanasqam Martaqa mana iskayrayarqachu wañuqkuna kawsarimunankumanta? (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik?

¹⁹ Martaqa tukuy kaykunata yachasqanraykum mana iskayrayarqachu tukupay punchawpi turin Lazaro kawsarimunanmanta. Jehova Diosmi Danielta nirqa kawsarimunanmanta, Martapas manam iskayrayarqachu hamuq punchawkunapi wañuqkuna kawsarimunanmantaqa, chaykunata yachasqanchikmi yanapawanchik wañuqkuna kawsarimunankumanta mana iskayrayanapaq.

²⁰ Yacharunchikmi ñawpaq watakunapi wañuqkuna kawsarisqankumanta. Yacharunchiktaqmi hamuq punchawkunapi wañuqkuna kawsarimunankumanta Diosta yupaychaqkuna yachasqankumantapas. Ichaqa, ¿yaqachu pipas kawsarimurqa unay wata ñawpaqtaraq kawsarimunanmanta willakuy kachkaptin? Chayna kaptinqa Marta hinachá mana iskayrayaspa suyasunchik wañuqkuna kawsarimunankuta. Ichaqa, ¿haykapitaq kanqa? Chaymantam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik.