¿IMANASQATAQ chaynata tantearqani? Willasqaykichikyá. Nacerqanim 1929 watapa 29 julio killanpi. Wiñarqaniñataqmi Bulacan llaqtapa huk kaqnin llaqtachanpi (Filipinas). Chay tiempopiqa enteron nacionpi wakchayay kasqanraykum mana ancha kapuqniyuq karqaniku. Warmallaraq kaptiymi Japon nacionpa tropankuna nacionniyman yaykuramurqaku, hinaptinmi guerra qallaykurqa. Llaqtachayku karupi kasqanraykum mana anchatachu ñakarirqaniku. Manam televisionniyku, radioyku nitaq periodicopas karqachu, runakunapa rimasqanta uyarispallaykum tukuy imamanta yacharqaniku.

Qanchismi wawqi-paniykunaqa, pusaq wataypi kachkaptiymi abuelitoykuna paykunawan yachanaykupaq pusawarqa. Abuelitoyqa catolico kaspanpas lliw religionkunatam hinaspa qillqankunatam chaskikuq. Payqa Protección, Seguridad hinaspa Descubierta niq qillqakunatam tagalo * rimaypi qawachiwarqa hinaspa bibliatapas. Biblia ñawinchaytaqa anchatam munaq kani, astawanraqmi Jesusmanta rimaq qillqakunataqa. Chayraykum Jesusta qatipakuyta munarqani (Juan 10:27).

1945 watapim Japon nacionniyuq tropakuna ripukurqaku. Chaymi tayta-mamayqa niwarqa wasiyman kutinaypaq. Abueloyqa niwarqam paykunata kasukunaypaq, chaymi wasiyman kutirqani.

1945 watapa diciembre killanpim, Angat llaqtapi Jehova Diospa testigonkuna llaqtayman hamurqaku Diosmanta willakunankupaq. Huk yuyaq runam wasiykuman hamuspan bibliawan qawachiwarqaku tukupay punchawkunapiña kawsasqanchikta (2 Tim. 3:1-5). Paymi niwarqaku huk law llaqtachapi runakunawan kuska bibliata estudianaykupaq. Tayta-mamayqa manam rirqakuchu, ñuqallam rirqani. Chay huñunakuypiqa 20 runakunam karqaku, wakinkum bibliamanta tapukuqku.

Chay huñunakuypi nisqankuta mana entiendespaymi ripukunaypaqña kachkarqani hinaptinmi takiyta qallaykurqaku. Chay takisqanku sunquyman  chayaruptinmi qipakurqani. Takiyta tukuruspankum Diosta mañakurqaku, hinaspam lliwta niwarqaku domingo punchawta Angat llaqtapi huk huñunakuyman rinaykupaq.

8 kilometrotam rirqaniku chay llaqtaman chayanaykupaq, huñunakurqanikum Cruz sutiyuq ayllupa wasinpi. 50 runakunam huñunakurqaniku, warmachakuna bibliamanta sasa tapukuykunata kutichisqankuta qawaspaymi mana ima niytapas atirqanichu. Chay huñunakuyman iskay-kimsa kutita risqaypim tukuy tiemponwan Diosta yupaychaq Damian Santos sutiyuq runa asuykamuwaspan niwarqa wasinpi qipanaypaq. Paywanmi tukuy tuta bibliamanta rimarqaniku.

Chay tiempopiqa bibliapa wakin yachachikuyninkunata yacharuspankuqa bautizakuqkuñam. Chaymi manapas unaymanta tapuwarqaku sichu bautizakuytaña munasqaykuta. Ñuqaqa “arí” nirqanim Jesucristota “sirviente hina” serviyta munasqayrayku (Col. 3:24). 1946 kaq watapa 15 febrero killanpim mayupi iskay bautizakurqaniku.

Bautizakuruspaykuqa Jesusta qatipakuspam Diosmanta willakunayku karqa. Taytayqa manamá munarqachu chayta ruwanaytaqa, hinaspam niwarqa: “Mozollaraqmi kanki chayta ruwanaykipaqqa. Manam mayupi challpuchikusqaykiraykuchu Diosmanta willakuqñaqa kanayki”, nispa. Ñuqañataqmi nirqani: “Diosqa munanmi munaychakuyninmanta willakunanchikta”, nispa (Mat. 24:14). Nirqanitaqmi: “Diosman prometekusqaytaqa ruwasaqpunim”, nispay. Chaymi taytayqa niwarqa: “Diosmanta willakuq lluqsispaykiqa, amam kutimuwankichu. Kutiramuptikiqa chakikitam pakirusaq”, nispa. Chaymi tukuyta saqirqani Diospaq llamkayta munasqayrayku.

Angat llaqtapim, Cruz sutiyuq aylluwan yacharqani. Paykunam ñuqatawan warmi churin Norata kallpanchawarqaku Diospaq astawan llamkanaykupaq. Chaymi iskayniyku precursor karqaniku 1947 watapa noviembre killanmanta. Noraqa huk law llaqtamanmi pasakurqa, ñuqañataqmi hinapi qiparqani Diosmanta willakuypi yanapakunaypaq.

Kimsa wata precursor kachkaptiymi betel wasimanta Earl Stewart iñiqmasinchik Angat llaqtaman hamurqa. Hinaspam plazapi yachachiyta qallaykurqa yaqa 500 runaman. Ingles rimaypim yachachirqa, tukuruptinmi pisi rimayllapi yachachisqanta tagalo rimaypi willakurqani. Inglestaqa yacharqani escuelapi profesorniyku inglesllapi rimapayawaptinkum, hinaspa ingles rimaypi qillqanchikkunata ñawinchaspaymi. Chaymi ingles rimaypi iñiqmasinchikkunapa yachachisqankuta tagalo rimaypi yachachiyta atirqani.

Stewart iñiqmasinchik Angat llaqtaman hamuspanmi, iñiqmasinchikkunata nirqa iskay precursorkunata  betel wasipi yanapakunankupaq maskasqankuta. Chaynataqa nirqaku misionero iñiqmasinchikkuna “Aumento de la Teocracia” sutiyuq hatun huñunakuyman rinankupaqmi, chayqa apakurqa Nueva York (Estados Unidos) llaqtapim 1950 watapi. Ñuqatam niwarqaku betel wasipi yanapakunaypaq, chaymi kaqmanta tukuy imata saqirqani.

1950 watapa 19 junio killanpim betel wasipi llamkayta qallaykurqani. Chay betel wasiqa karqa sachakunapa chawpinpi ñawpaq hatun wasim, chaypitaqmi achka mozo-sipaskuna llamkarqaku. Madrugawtam yanapakuq kani mikuy ruwaypi, chaymantañataqmi pachakunata allichaypi. Tardenpas hina kaqllata ruwaq kani. Hatun huñunakuymanta misionerokuna kutiramuptinkupas hinallam betel wasipi yanapakurqani. Chaypiqa qillqanchikkunata apachinankupaqmi allichaq kani, qillqanchikkuna munaqkunamanmi apachiq kani hinaspapas watukamuqkunatam chaskiq kani. Imapas kamachiwasqankutam ruwarqani.

1952 watapim, ñuqata hinaspa Filipinas nacionniyuq 6 iñiqmasiykunata niwarqaku 20 kaq Galaad escuelaman rinaykupaq. Estados Unidos nacionpi imapas kaqkunaqa manam llaqtaykupi hinachu karqa.

Aparatokunatawan tukuy ima servichikuytam yachanayku karqa. Huk kutipim wasimanta lluqsiruptiy tukuy ima yuraqllaña kachkasqa. Chayllaraqmi chay kutipi ritita rikururqani, hapiykuptiymi chirillaña kasqa.

Chayna kaptinpas, Galaad escuelapi kasqaykuraykum kusisqa karqaniku. Chaypi yachachiqkunam sumaqta yachachiwarqaku imayna estudianaykupaq. Galaad escuelapi yachachikuykunaqa yanapawarqam astawan Diosta kuyanaypaq.

Galaad escuelay tukuruptinmi Nueva York lawpi Bronx llaqtapi precursor especial kanaypaq niwarqaku. Chaymi 1953 watapi “Sociedad del Nuevo Mundo” sutiyuq hatun huñunakuyman riyta atirqani. Chay hatun huñunakuy tukuytam kutirqani Filipinas nacionniyman.

Betel wasipim niwarqaku iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukunaypaq. Chayta ruwaspaymi Jesusta qatipakurqani, payqa karu llaqtachakunamanmi rirqa Dios yupaychaqkunata kallpanchananpaq (1 Ped. 2:21). Watukurqanim Luzon sutiyuq islapa achka llaqtankunata, chay llaqtakunam karqa Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac hinaspa Zambales. Llaqtachakunaman chayanaypaqmi urqukunata chimpanay karqa. Chaykunamanqa manam carrokunaqa anchachu riq, chaymi  wakinpiqa camionkuna manejaqkunata niq kani kullukunapa hawanpi apawananpaq. Wakinkuqa apawaqmi, ichaqa nanay-nanaymi chayaq kani.

Watukusqay lawkunapi yaqa llapallan iñiqmasinchikkunaqa chayraqmi huñunakuchkarqaku hinaspapas asllam karqaku. Paykunam anchata kusikurqaku huñunakuykunata imayna ruwanankupaq hinaspa Diosmanta willakunankupaq yanapasqaymanta.

Chaymantam Bicol lawpi iñiqmasinchikkunata watukurqani, chaypiqa yaqa llapankum as-aslla huñunakuqku. Chay lawpiqa precursor especialkunam mana testigokunapa kasqanpi willakuqku. Samapakusqay wasipim bañopi sarunapaq iskay tablakunalla karqa, chaymi chayta saruykuspay uchkuman wichiykurqani. Chaymantam mikuq rinaypaq sasata mayllakurqani.

Chay tiempopim Norapi piensayta qallaykurqani. Payqa Bulacan llaqtapim precursora karqa, chaymantañataqmi precursora especial karqa Dumaguete llaqtapi. Norata watukuqmi rirqani, chaymanta qipamanmi qillqanakuyta qallaykurqaniku. 1956 watapim casarakururqaniku. Casarakuruspaykum Rapu Rapu islapi iñiqmasinchikkunata watukurqaniku. Urqukunata qispispaykum karu-karuta purirqaniku. Ancha kusisqam tarikurqaniku warmichaywan kuska iñiqmasinchikkunata chay lawkunapi watukusqaykuwan.

Yaqa tawa watam iñiqmasinchikkunata watukurqaniku, chaymantam betel wasipi yanapakunaykupaq niwarqaku. 1960 watapa enero killanmantam chaypi llamkayta qallaykurqaniku. Unay watakunaña llamkaq iñiqmasinchikkunawan llamkaspaymi anchata paykunamanta yacharqani. Warmichay Norapas tukuy ima ruwaypim yanapakurqa.

Betel wasipi yanapakuspaymi qawarqani Filipinas nacionpi iñiqkuna yapakusqanta. Betel wasiman chayaruptiyqa 10.000 Diosmanta willakuqkunallam karqa. Kunanqa 200.000 Diosmanta willakuqkunañam kanku.

Diosta yupaychaqkuna yapakusqanraykum, tantearqaniku betel wasi aswan hatun kananpaq. Chaypaqmi Diospa llaqtanpi punta apaqkuna niwarqaku chakrata maskanaykupaq. Qillqakuna ruwaq iñiqmasinchikwanmi rirqaniku vecinokunata tapuq chakrankuta rantikuwanankupaq. Ichaqa manam pipas munarqachu, hinaspapas huk kaqninmi niwarqaku: “Ñuqaykuqa manam rantikunikuchu, aswanqa rantinikum”, nispa.

Ichaqa huk punchawmi vecinoyku niwarqaku Estados Unidos nacionman ripukunanrayku chakranta rantikuy munasqanmanta. Waqtaykupi yachaq vecinoykupas chakrantam rantikuwarqaku, waqtanpi kaqkunatapas nirqam chakrankuta rantikuwanankupaq. Chakranta rantikuyta mana munaq vecinoykupas rantikuruwarqakum. Chaymi terrenoykuqa hatunña karqa. Chayqa Jehova Diospa yanapakuyninwanmi ruwakurqa, chaymantaqa manam iskayrayanichu.

1950 watapim betel wasipi kaqkunamantapas aswan mozolla karqani. Kunanmi ichaqa warmichaywan kuska llapankumanta aswan yuyaqña kaniku. Manam pesakunichu maymanpas rispay Jesucristo qatipakusqaymanta. Tayta-mamay wasiymanta qarquruwaptinpas, Jehova Diospa llaqtanpim achka aylluyuq karqani. Jehova Diosqa manam imatapas pisichipuwanchikchu paypa munayninta ruwaptinchikqa, chaymantaqa manam iskayrayanichu. Warmichaywanmi Jehova Diosta anchata agradecekuniku tukuy imata quwasqankumanta hinaspapas hukkunatam kallpanchaniku Jehova Diospa munasqanta ruwanankupaq, chaynapi Diospa bendicionninkunata qawanankupaq (Mal. 3:10).

Huk kutipim impuestokunata mañaq Mateo Leviy sutiyuqta qatiqnin kananpaq Jesus nirqa. ¿Imatam payqa ruwarqa? Bibliam nin: “Payñataqmi hatarispa tukuy imanta saqispan qatirqa”, nispa (Luc. 5:27, 28). Ñuqapas achka kutipim tukuy imata saqirqani Jesusta qatinaypaq, chayraykum tukuy sunquywan mañakuykichik chayta ruwanaykichikpaq chaynapi Jehova Diospa tukuy bendicionninkunata chaskinaykichikpaq.