1. Adanwan Eva huchallikuruptinkuqa, ¿imatam Diosqa willakurqa mana allin angelmanta?

ADANQA yacharqam culebraqa mana rimaq kasqanta. Culebrawan rimasqanmanta Eva willaptinqa, Adanqa musyarqachá culebrantakama huk angel Evata rimapayasqanmanta (Gen. 3:1-6). Paykunaqa manam riqsirqakuchu chay angeltaqa. Chaywanpas Adanqa chay angelpa nisqantam kasukurqa, chaynatam kuyaqnin Diospa contranpi chay angelwan kuska hatarirqa (1 Tim. 2:14). Chay pasakuruptinmi, Jehova Diosqa willayta qallaykurqa chay engañaq angelqa pi kasqanmanta hinaspa chinkachisqa kananmanta. Willarqataqmi chay mana allin angelqa Dios kuyaq runakunapa contranpi hatarinanmanta (Gen. 3:15).

2, 3. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa mana anchatachu satanasmanta willawarqanchik Cristo manaraq hamuchkaptin?

² Jehova Diosqa ancha yachayniyuq kasqanraykum qallariyninpiqa mana willawarqanchikchu chay mana allin angelpa  ima sutin kasqantaqa. * Ichaqa, 2.500 wata pasaruptinñam willawarqanchik chay mana allin angeltaqa satanaswan riqsinanchikpaq. Satanas ninanqa “contrapi churakuq” ninanmi (Job 1:6). Hebreo rimaypi qillqakunapiqa, kimsa qillqakunallapim satanasmantaqa riman. Chay qillqakunam: 1 Cronicas, Job hinaspa Zacarias. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa mana anchatachu willawarqanchik satanasmantaqa Cristo manaraq kay pachaman hamuchkaptin?

³ Jehova Diosqa Genesismanta Malaquiaskama qillqakunataqa qillqachirqa Cristota runakuna imaynata riqsinankupaqmi, chaynapi qatiqnin kanankupaq. Chayraykuchá satanas imayna kasqanmanta nitaq imakuna ruwasqanmantaqa mana anchatachu willawarqanchik (Luc. 24:44; Gal. 3:24). Kay pachaman Cristo hamuruptinñam, Jehova Diosqa Cristowan hinaspa qatiqninkunawan astawan willachiwarqanchik satanasmantawan qatiqnin mana allin angelkunamanta. * Chayna kasqanqa allinmi, ¿imanasqa? Jehova Diosqa Jesuswan hinaspa hanaq pachapaq akllasqakunawanmi satanasta hinaspa mana allin angelkunata chinkachinqa (Rom. 16:20; Apoc. 17:14; 20:10).

4. ¿Imanasqataq satanastaqa paqwaytaqa mana manchakunanchikchu?

⁴ Apostol Pedrom nirqa diabloqa ‘leon hina’ kasqanmanta, apostol Juanñataqmi nirqa ‘manchakuypaq culebra’ hina kasqanmanta (1 Ped. 5:8; Apoc. 12:9). ¿Chayraykuchu satanastaqa paqwayta manchakunanchik? Manam, payqariki manam Diosninchik hina tukuy atiyniyuqchu (qaway Santiago 4:7). Chaymantapas, ñuqanchiktaqa Jehova Diosmi, Jesusmi hinaspa angelkunam yanapawanchik. Paykuna yanapawaptinchikqa satanasqa manam imanawasunchu. Chaywanpas kay kimsa tapukuykunamantaraqmi yachananchik: ¿Imaynatam satanasqa kay pachapi runakunata munaychakun? ¿Ima tuqllakunatam servichikun runakunata pantachinanpaq? Hinaspa ¿imatam satanasqa mana ruwayta atinchu? Chaykunamanta yachayninchikqa allinninchikpaqmi kanqa.

5, 6. ¿Imanasqataq kamachiqkunaqa mana atinkuchu runakunapa sasachakuynin chinkachiyta?

⁵ Achkallay-achka angelkunam satanasman hukllawakururqaku Diospa contranpi hatarinankupaq. Manaraq sinchi para chayamuchkaptinmi, satanasqa wakin angelkunata umacharurqa kay pachaman uraykamuspanku warmikunawan kakunankupaq. Chayna pantarachisqantam bibliaqa tupachin hatu-hatun culebra hanaq pachapi kimsa parten lucerokunata aysasqanwan (Gen. 6:1-4; Jud. 6; Apoc. 12:3, 4, qaway willakuyninta). Chay mana allin angelkunaqa, Diosmanta hinaspa angelmasinkunamanta karunchakuruspankum satanaspa sirvientenña rikurirurqaku. Paykunaqa manam llutanpichu imatapas ruwanku. Imaynam Diospas munaychakuyninpi Jesusta hinaspa huk kamachiqkunata churarun, chayta qatipakuspanmi satanaspas demoniokunata churarun kay pachapi kamachiqkuna kanankupaq,  satanasñataqmi kamachiqninku kananpaq churakurun (Efes. 6:12).

⁶ Chaynatam satanasqa, demoniokunawan kay pachapi gobiernokunata munaychakuchkan. Chayna kasqantam yachanchik “kay pachapi llapallan gobiernokunata” Jesusman qawachisqanrayku. Satanasmi Jesusta nirqa: “Tukuy kay gobiernokunata chaynataq sumaq kayninkunatam qusqayki ñuqaman quwasqa kasqanrayku, ñuqaqa munasqaymanmi pimanpas quyman”, nispa (Luc. 4:5, 6). Satanas kay pachata munaychakuchkaptinpas, wakin kamachiqkunaqa allin kaqkunatam runamasinkupaq ruwanku utaq ruwayta munanku. Ichaqa manamá atinkuchu unquyta, wañuyta utaq imapas ñakarichiqninchik kaqta chinkachiytaqa (Sal. 146:3, 4; Apoc. 12:12).

7. Runakunata pantachinanpaq gobiernokunata servichikuspanpas, ¿imaynatam satanasqa pantay religionkunata hinaspa hatun negociantekunatapas servichikun pantachinanpaq? (Qaway 15 kaq paginapi dibujota).

⁷ Satanaswan demoniokunaqa manam gobiernokunallatachu servichikunku ‘kay pachapi llapallan runakunata pantachinankupaqqa’, servichikunkutaqmi pantay yachachiq religionkunatapas (Apoc. 12:9). Satanasqa, pantay religionkunatam servichikun Jehova Diosmanta llullakunata yachachinankupaq. Chaymantapas, yaqachusmi tukuyta ruwachkan yaqa lliw runakuna Diospa sutinta qunqanankupaq (Jer. 23:26, 27, NM). Chayraykum, achka runakuna pantaypi kaspanku piensanku kikin Jehova Diosta yupaychasqankuta, ichaqa demoniokunatam yupaychachkankuqa (1 Cor. 10:20; 2 Cor. 11:13-15). Chaymantapas, enteron pachapi hatun negociantekunawanmi satanasqa runakunata pantachichkan. Paykunawanmi runakunata umacharun qullqisapa kaspallanku hinaspa achka kapuqniyuq kaspallanku kusisqaqa kawsakunankumanta (Prov. 18:11). Chaykunata allinpaq qawaqkunaqa ‘qullqi’ maskaymanmi qukurunku Diosta servinankumantaqa (Mat. 6:24). Chaymi alli-allimanta Diostaqa manaña kuyankuñachu (Mat. 13:22; 1 Juan 2:15, 16).

8, 9. (1) Adanwan Evamanta hinaspa mana allin angelkunamantaqa, ¿imakunatam yachachwan? (2) Kay pachata satanas munaychakuptinpas ¿ima ruwananchiktam Diosqa munan?, hinaspa ¿imapaqmi kallpanchawanchik?

⁸ Adanwan Evamanta hinaspa mana allin angelkunamantaqa kaykunatam yachachwan: Jehova Diosta utaq satanasta servinanchikpaqmi akllakunanchik, manam iskayninku serviytaqa atichwanchu (Mat. 7:13). Yachanchiktaqmi, satanasta haykam serviqkunaqa manam wiñaypaqchu allinqa kawsakunku. Adanwan Evapas atirurqakum kikinkuña imam allin utaq mana allin kasqanta tanteakuyta, ichaqa manam allinchu kawsakurqaku. Demoniokunapas gobiernokuna munaychakuytam atirunku, ichaqa manam wiñaypaqchu munaychakunqaku (Gen. 3:22). Arí, yachasqanchikman hinam, satanaspa munayninta ruwaqkunaqa mana allinllapim tukunku, manataqmi wiñaypaqchu kusisqaqa kawsakunku (Job 21:7-17; Gal. 6:7, 8).

⁹ Kay pachata satanas munaychakuptinpas, Jehova Diosqa autoridadkunata hinaspa gobiernokunata respetananchiktam munan (1 Ped. 2:17). Payqa munanmi kamachikuyninpa contranpi mana kaptinqa, autoridadkunapa kamachiwasqanchikta kasukunanchikta (Rom. 13:1-4). Manataqmi ima autoridadkunamanpas sayapakunachu (Juan 17:15, 16; 18:36). Kay pachata  satanas munaychakusqanmanta yachasqanchikqa kallpanchawanchiktaqmi Diosmanta willakunapaq. Qawamusqanchikman hinaqa, satanasmi Diosmanta llullakunata mirachichkan, chaymi Diosmanta imam kaqta lliw runaman yachachiyta munanchik. Kusisqam tarikunchik Diospa sutinta apasqanchikrayku. Arí, Diosta kuyayqa aswan allinmi achka qullqiyuq hinaspa achka kapuqniyuq kayta munapayaymantaqa (Is. 43:10; 1 Tim. 6:6-10).

10-12. (1) ¿Ima tuqllakunatam satanasqa servichikurqa angelkunata huchallichinanpaq? (2) ¿Imatam yachachwan angelkunata ima pasasqanmanta?

¹⁰ Satanasqa tukuytam servichikun runakuna paypa munasqanman hina kawsanankupaq utaq ruwanankupaq. Chaypaqmi wakinpiqa tukuyta ruwan, wakinpiñataqmi gobiernokunawan, ayllunchikkunawan utaq imawanpas Diosmanta rakiyta munawanchik, chaykunamantam kunan yachasunchik.

¹¹ Puntata qawasun kaymanta: ¿Imaynatam satanasqa tuqllata servichikurqa angelkunata wichiykachinanpaq? Satanasqa unay tiempochá tantearqa angelkunata Diosmanta imaynata karuncharachinanpaq, chaynapi payman hukllawakunankupaq. Tantearurqam warmikunawan huchallichinanpaq, hinaptinmi wakin angelkunaqa kay pachaman uraykamurqaku warmikunawan kakunankupaq. Chaymi churinkunaqa karqaku hatunkaray hinaspa maqakuqllaña runakuna (Gen. 6:1-4). Satanasqa manachá huchapakuy tuqllallatachu servichikurqa angelkunata huchallichinanpaqqa. Angelkunataqa munachirqachá kay enteron pachata munaychakunankupaqpas. Chaynapi Diospa prometesqan warmipa ‘miraynin’ kay pachapi mana rikurinanpaq, chay warmipa ‘mirayninqariki’ Cristom (Gen. 3:15). Ichaqa, Jehova Diosmi sinchi parata aparamuspan mana saqirqachu satanaspa chaynataq demoniokunapa tanteasqanku ruwakunanta.

¹² ¿Imatam kaymanta yachachwan? Huchapakuyqa hinaspa kikillanchikpaq munaq kayqa utaq hatun tukuyqa Diosmantam karuncharuwachwan. Satanaswan hukllawakuruq  angelkunaqa, Diospa qayllanpim achka-achka watakuna servirqaku. Dioswan unay wata kuska kachkaspankupas, mana allin munaykunawanmi aysarachikurqaku. Chayqa ñuqanchiktapas pasaruwachwanmi. Ichapas unay watakunaña Diosta servichkanchik, chaywanpas mana allin munaykunaqa sunqunchikpi sapichakuruspanmi aysaruwachwan (1 Cor. 10:12). Chaymi ancha allin sunqunchikpi ima munaykuna kasqanta qawarikuyninchikqa, chaynapi hatun tukuyta hinaspa mana allin munaykunata chinkachinanchikpaq (Gal. 5:26; qaway Colosenses 3:5).

13. (1) ¿Ima tuqllatawanmi satanasqa servichikuchkan? (2) ¿Imatam ruwananchik chay tuqllaman mana wichiykunapaq?

¹³ Satanasqa kay tuqllatapas servichikuntaqmi: Runakunatam pantachichkan demoniokunamanta yachay munaywan. Chaypaqqa manam pantay religionkunallatachu servichikun, servichikuntaqmi demoniokunamanta rimaq pukllaykunata, videokunata hinaspa huk rikchaqkunatapas, chaynapi allinpaq hina qawanankupaq. ¿Imatam ruwananchik chay tuqllaman mana wichiykunapaq? Manam suyananchikraqchu ima videokuna allin utaq mana allin kasqanmanta Diospa llaqtan niwananchiktaqa. Sapakamam bibliapa ima nisqankunata yuyarispanchik Jehova Diospa munasqanman hina tanteananchik (Heb. 5:14). Allinta tanteakunapaqqa yanapawasuntaqmi apostol Pablo hina ‘tukuy sunqumanta’ Diosta kuyayninchikpas (Rom. 12:9). Tapukusunchik: “Bibliamanta yachachisqay runa utaq watukusqay runa imawan kusirikusqayta qawaspanqa, ¿bibliamanta yachachisqayman hina ruwasqaytachu piensanqa icha iskay uya kasqaytachu?”, nispa. Sichum yachachisqanchikman hina ruwaspaqa, satanaspa tuqllankunamanqa sasatam wichisun utaq manapas (1 Juan 3:18).

14. (1) ¿Imaynatam satanasqa hikutawanchikman? (2) ¿Imaynatam chayna hikutawasqanchikkunata atipachwan?

¹⁴ Kunanñataq qawasunchik satanasqa imakunawanraq Diosta qipanchananchikpaq hikutawasqanchikmanta. Gobiernokunatam umacharun Diosmanta willakuyninchikta  harkakunanpaq. Hinaspapas, wakin llamkaqmasinchikkunatam utaq estudiaqmasinchikkunatam kallpanchan Diosta kasukusqanchikrayku asikuwananchikpaq (1 Ped. 4:4). Chaymantapas ayllunchikkunawanmi hikutawanchikman huñunakuyman riyta saqinapaq. Paykunaqa chaynatam niwanchikman allinninchikpaq kasqanta piensaspanku (Mat. 10:36). ¿Imaynatam chayna hikutawasqanchikkunata atipachwan? Puntataqa, yachananchikmi chaykuna pasawananchikmanta, ¿imanasqa? Satanasmiki ñuqanchikpa contranchikpi kachkan (Apoc. 2:10; 12:17). Chaymantapas, amayá sasachakuypi tarikuspanchikqa kayta qunqarusunchu: Satanasmi nirqa Diosta allin kaspalla servisqanchikmanta, chaymi nirqa sasachakuypi tarikuspaqa Diosta qipancharunanchikmanta (Job 1:9-11; 2:4, 5). Hinaspapas, Jehova Diostayá mañakusunchik mana hukmanyanapaq kallpata quwananchikpaq. Payqariki manam haykapipas saqiwasunchu (Heb. 13:5).

15. ¿Satanasqa yaqachum obligawachwan mana munasqanchikta ruwanapaq? ¿Imanasqataq chaynata ninchik?

¹⁵ Satanasqa manam obligawanchikmanchu mana munasqanchikta ruwanapaqqa (Sant. 1:14). Achka runakunam mana musyakunkuchu satanaspa munaynin ruwasqankutaqa. Ichaqa, bibliamanta imam kaqta yacharuspankuqa tanteakunankum kanqa Diosta utaq satanasta servinankupaq (Hech. 3:17; 17:30). Sunqumanta Diosta servinapaq tanteakuruptinchikqa, manam satanasqa ima ruwaytapas atinqachu Diosmanta karunchawananchikpaqqa (Job 2:3; 27:5).

16, 17. (1) ¿Ima ruwaytam satanaswan demoniokunaqa mana atinkuchu? (2) ¿Imanasqataq mana manchakunanchikchu uyarikuqta mañakuytaqa?

¹⁶ Chaymantapas, bibliapiqa manam maypipas willakunchu satanaswan demoniokuna yuyayninchikpi hinaspa sunqunchikpi ima kasqanta qaway atisqankutaqa. Chay ruwaytaqa atinku Jehova Dioswan Jesusllam (1 Sam. 16:7; Mar. 2:8). Ichaqa, Jehova Diosta mañakuspanchikqa ¿manchakunanchikchu uyarikuqta mañakusqanchikta satanaswan demoniokuna uyariruspanku imatapas ruwaruwananchikta? Manam. Imaynam Diostapas servinchik diablo rikuwananchiktapas mana manchakuspanchik, chaynam mana manchakunanchikchu uyarikuqta mañakuytapas. Bibliam willawanchik ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas uyarikuqta kallpawan mañakusqankumanta, chaynataqa mañakuqku satanas uyarinankutapas mana manchakuspankum (1 Rey. 8:22, 23; Juan 11:41, 42; Hech. 4:23, 24). Jehova Diospa munasqanman hina rimanapaq utaq ruwanapaq kallpanchakuptinchikqa, Jehova Diosqa manam saqinqachu satanas unay tiempo ñakarichiwananchiktaqa (qaway Salmo 34:7).

¹⁷ Arí, yachananchikmi enemigonchik satanas imayna kasqantaqa, ichaqa manam llumpaytaqa manchakunanchikchu. Huchayuq runakuna kaspanchikpas, atichwanmi Jehova Diospa yanapakuyninwan satanas atipaytaqa (1 Juan 2:14). Diablopa contranpi churakuptinchikqa payqa ñuqanchikmantam ayqikunqa (Sant. 4:7; 1 Ped. 5:9). Kunanqa mozo-sipaskunata pantachiytam satanasqa astawan munachkan. ¿Imakunatam mozo-sipaskunaqa ruwanmanku satanaspa contranpi qaqa hina sayanankupaq? Chaymantam qatiqnin yachachikuypi yachachkasunchik.