1, 2. (1) ¿Imanasqataq Diosta serviq mozo-sipaskunaqa satanasta hinaspa demoniokunata atipachkanku? (Qaway kay paginapi dibujota). (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

APOSTOL Pablom nirqa Diosta serviqkunaqa Roma nacionniyuq peleaq soldadokuna hina kasqanchikmanta. Ichaqa manam runakunawanchu ñuqanchikqa peleachkanchik, aswanqa mana rikuy atina satanaswan hinaspa demonionkunawanmi. Paykunaqa yachayniyuq hinaspa peleayta yachaqkunam kanku. Ichapas chayrayku mozo-sipaskunaqa piensanmanku mana atipay atisqankuta. Ichaqa ¿chaynachu? ¿Yaqachum mozo-sipaskunaqa atinmanku satanastawan demonionkunata atipayta? Arí, atinmankum, wakinqa atipachkankum kanpas. ¿Imaynatam atipachkanku? Jehova Diosninchikmanta ‘hinalla atiyta chaskisqankuwanmi’, hinaspa ‘peleananchikpaq Diospa tukuy ima quwasqanchikwan churakuspankum’ (qaway Efesios 6:10-12).

² ‘Peleananchikpaq Diospa tukuy ima quwasqanchikmanta’ apostol Pablo rimaspanqa, yaqapaschá tupachichkarqa Roma nacionniyuq soldado peleaq rinanpaq imayna pachasqa  kasqanwan (Hech. 28:16). Chay tupanachiymantam kay yachachikuypi yachasunchik. Yachasuntaqmi wakin mozo-sipaskuna Diosta kasukusqankurayku imawan sasachakusqankumanta, hinaspa ‘peleananchikpaq Diospa tukuy ima quwasqanchikwan churakuyninkuqa’ allinninkupaq kasqanmanta nisqankuta.

3, 4. ¿Imapim tupan bibliapa chiqap yachachikuyninkunaqa Roma soldadokunapa wiqaw watakunwan?

³ (Qaway Efesios 6:14). Apostol Pablo ‘chiqap kaqwan wiqawninchikta allinta watakunamanta’ rimaspanqa Roma nacionniyuq soldadokunapa wiqaw watakunkumantam rimachkarqa. Wiqaw watakunkuqa karqa taksa cuadrado fierrochayuqkunam wiqawninkuta harkananpaq, hinaspapas servikuqmi qasqu harkachikunanku takyananpaq. Chaymantapas, wakin wiqaw watakunkupiqa karqam espada hinaspa cuchillo warkunankupas. Wiqaw watakunta allinta tiqukuq soldadoqa mana manchakuspanmi peleaq rirqa.

⁴ Imaynam wiqaw watakupas soldadopa wiqawninta harkaq, chaynam bibliapa chiqap yachachikuyninkunamanta allinta yachayninchikpas pantay yachachikuykunamanta harkawanchik (Juan 8:31, 32; 1 Juan 4:1). Sichum astawan kuyasunchik bibliapa chiqap yachachikuyninkunata hinaspaqa, manam sasachakusunchu ‘allinkuna ruwanapaq qasqu harkachikunanchikta’ apaytaqa, huk rimaypiqa manam sasachakusunchu Diospa kamachikuyninman hina kawsakuytaqa (Sal. 111:7, 8; 1 Juan 5:3). Chaymantapas, bibliamanta sumaqta yachaspanchikqa manam manchakusunchu contranchikpi kaq runakunawan rimaytaqa (1 Ped. 3:15).

5. ¿Imanasqataq chiqap kaqta tukuy tiempo rimananchik?

⁵ Bibliapa chiqap yachachikuyninkunawan ‘wiqawninchikta allinta’ watakuspaqa utaq chiqap yachachikuykunata kuyaspaqa, chayman hinam kawsakusunchik, hinaspapas tukuy tiempom chiqap kaqta rimasunchik. ¿Imanasqataq llullakuytaqa chiqninanchik? Llullakuyqariki satanaspa astawan servichikusqan tuqllanmi. Pim llullakuqqa kikinta hinaspa hukkunatapas mana allintam ruwan (Juan 8:44). Chaymi ñuqanchikqa, pantaq runakuna kaspanchikpas kallpanchakunchik mana haykapipas llullakunapaq (Efes. 4:25). Wakinpiqa sasachá kanqa mana llullakuyninchikqa. 18 watanpi Abigailmi nin: “Wakinpiqa llullakuytam munani ima sasachakuypipas mana tarikuyta munaspay”, nispa. Ichaqa, ¿imanasqataq kallpanchakun mana llullakunanpaq? Paymi nin: “Mana llullakuptiyqa Jehova Diosmi chaskiwanqa, chaymantapas tayta-mamaywan amistadniykunam ñuqapi confianqaku”, nispa. 23 watanpi Victoriañataqmi nin: “Mana llullakuptikiqa utaq religionnikimanta yanqakunata rimaptinku imam kaqta willakuptikiqa wakinkuqa asikusunkipaschá. Ichaqa yapapiqa manam manchakunkiñachu, chaymantapas Dios kuyasusqaykitam musyakunki, hinaspapas kuyaqniki runakunapa respetasqanmi kanki”, nispa. Arí mozo-sipas, ancha allinmi chiqap kaqwan wiqawnikita allinta watakuynikiqa.

6, 7. ¿Imanasqataq Diospa kamachikuyninkunaqa allin qasqu harkachu hina?

⁶ Apostolkunapa tiemponpiqa, Roma nacionniyuq soldadokunaqa qasqunkuta hinaspa wasankutam tapaqku fierromanta ruwasqa  chaleco hinawan. Llaspayachisqa fierrokunawanmi cuerponkuta tapaqku, wakintam hombronkuman kamaqta ruwaruqku, hinaspankum lliw fierrochakunata sumaqta hapinarachiqku. Chaymantañataqmi, cuerponkupi tiqunankupaq chay fierromanta llaspayachisqa chalecopa puntanpi wataruqku qaramanta ruwasqa raku qaytuta. Chaywan hinakuq soldadokunaqa manam chaylla muyuriytaqa atiqkuchu, ichaqa qasqunkuta hinaspa wasankuta espadawan tuksinankumantam harkaq chaynataq flechakunamantapas. Chayraykum, chay qasqu harkachunkutaqa sapa kuti qawaqku imanpas mana allin kaptinqa allichaykunankupaq.

⁷ Imaynam qasqu harkachupas soldadokunapa qasqunta harkaq, chaynam Diospa kamachikuyninkunapas sunqunchikta waqaychan (Prov. 4:23). Huk soldadoqa manamriki fierromanta allin qasqu harkachuntaqa cambianmanchu karqa huk mana allin harkachuwanqa, chaynam ñuqanchikpas Jehova Diospa allin kamachikuyninkunataqa mana qipanchasunchu kikinchikpa yachayninchikman hapipakunanchikraykuqa. ¿Imanasqa? Ñuqanchikqa manam tukuy yachayniyuqchu kanchik, chaymi sumaq tanteakuytaqa mana atichwanchu (Prov. 3:5, 6). Chayraykum, sapa kuti qawarikunanchik sichum Diospa kamachikuyninkuna hinalla sunqunchikpi allin sapichasqa hina kasqanta, chayna kaptinqa qasqu harkachikunawan allin churasqa hinam kachkanchik.

8. ¿Imanasqataq Jehova Diospa kamachikuyninkuna kasukuyqa ancha allin?

⁸ Mozo-sipas, ¿wakinpiqa piensankichu Diospa kamachikuyninkuna kasukuyqa sasa kasqanta, hinaspa ima munasqaykitapas ruwanaykipaq harkasusqaykita? 21 watanpi Danielmi nin: “Profesorniykunapas, estudiaqmasiykunapas asikuwaqkum bibliapa nisqankunata kasukusqayrayku. Chaymi huk tiempoqa qalay hukmanyasqa tarikurqani”, nispa. ¿Imataq yanaparqa allinña tarikunanpaq? Paymi nin: “Tiempopa risqanman hinam cuentata qukururqani Diosta kasukuyqa allinniypaq kasqanmanta. Wakin estudiaqmasiykunaqa drogakuqkum, wakinqa estudiaytapas saqirurqakum. Hinaspam mana allinpi tukurqaku. Chaywanmi cuentata qukurqani Jehova Diosqa waqaychawasqanchikta”, nispa. 15 watanpi Madison sipaspas ninmi: “Estudiaqmasiykuna kusirikunaykupaq utaq imatapas ruwanaykupaq niwaptinkuqa sasatam ‘manam’ nini, Diosta kasukusqayrayku”, nispa. ¿Imataq yanapan Diosta kasukunanpaq? Paymi nin: “Yuyarinim Diospa sutin apasqayta hinaspa chay mana allin munaykunaqa satanasmanta hamusqanta. Chaykunawan mana intuchikuspayqa sunquypim kusisqa tarikuni”, nispa.

9-11. (1) ¿Usutakuchkaq hina ruwaytaqa ima ruwasqanchikwanmi tupachichwan? (2) ¿Imatam ruwananchik mana manchakuspa willakunanchikpaq?

⁹ (Qaway Efesios 6:15). Qaramanta usutanwan huk soldado mana hinakuspanqa manam peleaqqa rinmanchu karqa. Chay usutankuqa chakinkupa kamaqllam karqa, kimsa pata qara pampayuq, hinaspapas mana chaylla tukuqmi karqa.

¹⁰ Chaywan usutakuykuspankum Roma nacionniyuq soldadokunaqa peleaq riqku, Diosta serviqkunam ichaqa usutakuchkaq hina alistakuykuspanchik hawkayay qukuq willakuymanta willakuq lluqsinchik (Is. 52:7; Rom. 10:15). Chaywanpas, kallpanchakunanchikmi maypiña kaspapas willakunapaq.  20 watanpi Robertom * nin: “Puntataqa manchakuqmi kani estudiaqmasiykunaman Diosmanta willakuyta. Pinqakuqchusmi kani. Imanasqaya pinqakuqpas kani. Kunanmi ichaqa, wiñaymasiykunaman Diosmanta willakuni”, nispa.

¹¹ Achka mozo-sipaskunam ninku, bibliamanta allinta willakunankupaq estudiaruspankuqa willakuyta mana manchakusqankuta. ¿Imatam qampas ruwawaq mana manchakuspa willakunaykipaq? 16 watanpi Juliam nin: “Colegioyman rispayqa qillqanchikkunatapas apanim. Estudiaqmasiykunawan rimaspayqa sumaqtam uyarini imapi creesqankumanta yachanaypaq. Chayman hinañam sapakamata imaynata rimapayanaypaq tanteani. Allin preparasqa kaspayqa, estudiaqmasiykunamanmi willani imapas allinninkupaq kaqkunamanta”, nispa. 23 watanpi Mariapas ninmi: “Sichum kuyakuqllaña kanki hinaspa uyariyta yachaq kaspaykiqa, yachankim estudiaqmasikikunata ima pasasqanmanta. Mozo-sipaskunapaq lliw yachachikuy lluqsimuqtam ñawinchani, chaynapi bibliapi utaq jw.org nisqanpipas allinninkupaq kaq yachachikuyta qawaykachinaypaq”, nispa. Qawasqanchikman hinaqa, Diosmanta  willakunapaq allinta estudiayqa kamasuqniki usutawan hinakuyniki hinam.

12, 13. ¿Imakunataq kanman satanaspa ‘rupachkaq flechankunaqa’?

¹² (Qaway Efesios 6:16). Roma nacionniyuq soldadokunaqa apakachaqkutaqmi hombronkumanta muqunkukama harkaq escudota. Chaywanmi harkachikuqku enemigonku espadawan tuksiptinku, flechamuptinku utaq imamantapas.

¹³ Satanaspa ‘rupachkaq flechankunaqa’ kanmanmi Jehova Diosmanta llulla rimaykuna. Satanasqa munanmi “Jehova Diosqa manam kuyawanchu nitaq yuyawanchu” nispa piensanaykita. 19 watanpi Ida sutiyuq sipasmi nin: “Wakinpiqa piensanim Jehova Diosqa ñuqamanta karunchakurusqanta hinaspa mana kuyawasqanta”, nispa. ¿Imataq yanapan mana chaynata piensananpaq? Paymi nin: “Huñunakuyman rispayqa iñiyniypi kallpanchasqam wasiyman kutini. Puntataqa upallallam tiyakuq kani. Rimasqaykunata mana kaqpaqpas hapisqankuta piensasqayraykum makiytapas mana huqariqchu kani. Kunanmi ichaqa, puntamantaraq huñunakuypaq qillqanchikkunata qawasqayrayku kallpanchakuni iskay-kimsa kutikama huñunakuypi rimarinaypaq. Sasachakuniraqmi, ichaqa kusisqam tarikuni rimarispayqa. Chaymantapas, iñiqmasinchikkunam anchata kallpanchawanku. Sapa huñunakuymanta kutispayqa manam iskayrayanichu Jehova Dios kuyawasqanmantaqa”, nispa.

14. ¿Imatam yachachwan Ida sutiyuq sipasta ima pasasqanmanta?

¹⁴ Ida sutiyuq sipasta ima pasasqanmantaqa kaytam yachachwan: Roma nacionniyuq soldadokunapa escudonkuqa hina chay sayayniyuqkamallam karqa, iñiyninchiktam ichaqa hatunyachichkaq hina wiñachichwanpas utaq uchuyyachichwanpas. Sapakamamantañam chayqa kanqa (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3). Chaymi kallpanchakunanchik allin iñiyniyuq kananchikpaq.

15, 16. ¿Imapim rikchakun cascoqa salvasqa kananchikmanta yachayninchikwan?

¹⁵ (Qaway Efesios 6:17). Roma nacionniyuq soldadokunapa casconkuqa ruwasqa karqa umankuta, kunkankuta hinaspa uyankutapas imawanpas waqtaptinku harkananpaqmi. Wakin cascoqa apanankupaq watuchayuqmi karqa.

¹⁶ Imaynam cascopas soldadopa umanta harkaq, chaynam ‘salvasqa kayta suyasqanchikpas’ yuyayninchikta harkan (1 Tes. 5:8; Prov. 3:21). Salvasqa kananchikmanta yachayninchikmi yanapawanchik Diospa niwasqanchikkuna ruwakunanmanta mana iskayrayanapaq hinaspa sasachakuyninchikkunawan mana hukmanyanapaq (Sal. 27:1, 14; Hech. 24:15). Ichaqa, salvasqa kananchikmanta yachayninchik casco hina harkawananchikpaqqa manam iskayrayananchikchu.

17, 18. (1) ¿Imatam satanasqa ruwanman salvasqa kananchikmanta iskayrayanapaq? (2) ¿Ima ruwasqanchikmi qawachinman satanas mana engañawasqanchikta?

¹⁷ Satanasqa tukuytam ruwanman salvasqa kananchikmanta iskayrayanapaq. ¿Imaynata? Kaypi piensariy: Satanasqa yacharqachá Jesusqa hamuq tiempopi runakunapa kamachiqnin kananmanta. Ichaqa Jesusqa ñakarispanmi wañunanraq karqa, chaymantapas kawsariruspanqa unay tiemporaqmi suyanan karqa kamachiq kananpaq. Chayta  yachaspanmi, satanasqa Jesusta nirqa huk kutillatapas yupaychaykuptinqa chaylla kay pachata kamachinanpaq saqinanmanta (Luc. 4:5-7). Satanasqa yachantaqmi Diosqa hamuq punchawpi tukuy ima munasqanchikta quwananchikmanta. Chaypaqqa suyananchikraqmi kanqa, ichapas ñakaristin. Chayta yachaspanmi ñuqanchiktapas satanasqa munachiwanchik kunan tiempo allin kawsakuyta maskananchikpaq. Payqa munanmi achka kapuqniyuq kananchikpaq kallpanchakunanchikta, Diospa munayninta puntata ruwananchikmantaqa (Mat. 6:31-33).

¹⁸ Diosta serviq achka mozo-sipaskunam satanaswanqa mana engañachikurqakuchu. 20 watanpi Kiana sutiyuq sipasmi nin: “Yachanim kay pachata Jesus kamachispallan tukuy sasachakuyninchikkunata chinkachinanmanta”, nispa. Chaymanta yachayninqa ¿imaynatam yanapan imayna piensayninpi hinaspa ruwayninpi? Paymi nin: “Kay pacha sumaq huerta kananmanta yachasqaymi yanapawan allinta tanteakunaypaq. Chaymi imapas allin ruway yachasqaytaqa mana servichikunichu achka qullqita gananaypaqqa nitaq allin llamkayniyuq kanaypaqqa. Aswanmi tiempoytawan kallpayta servichikuni Diosta servinaypaq”, nispa.

19, 20. ¿Imaynatam Diospa palabranta allinta servichikuchwan?

¹⁹ Roma nacionniyuq soldadokunapa peleanankupaq espadankuqa karqa medio metro sayayniyuqmi. Chay soldadokunaqa hichu-hichum kaqku espadawan peleaspankuqa, ¿imanasqa? Sapa punchaw espadawan imayna peleayta yachasqankuraykum.

²⁰ Apostol Pablom nirqa Diospa palabranqa Jehova Diospa quwasqanchik espada hina kasqanmanta. Chaymi allinta servichikunanchik imakunapi creesqanchikmanta runakuna tapuwaptinchik chiqapta yachachinapaq, allintataqmi servichikuna imayna piensasqanchikta cambianapaqpas (2 Cor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15). ¿Imaynatam Diospa palabranta allinta servichikuwaq? 21 watanpi Sebastian mozom nin: “Bibliata ñawinchaspayqa sapa capitulomantam yanapawaqniy huk versiculota akllani, hinaspaymi cuadernochaypi qillqaruni. Akllasqay versiculokunaqa achkañam kapuwachkan. Chayna ruwayniyqa yanapawanmi Diospa piensasqanman hina ñuqapas piensanaypaq”, nispa. 8 parrafopi rimamusqanchik Danielmi kaynata nin: “Bibliata ñawinchaspayqa akllanitaqmi Diosmanta willakunaypaq allin textokunata. Bibliamanta yachachiy gustawasqanta hinaspa runakunata yanapay munasqayta qawasqankuraykum runakunapas uyariyta munawanku”, nispa.

21. ¿Imanasqataq mana manchakunanchikchu satanastawan demoniokunataqa?

²¹ Kay yachachikuypi mozo-sipaskunapa nisqankum qawachiwanchik satanastawan demonionkunataqa mana manchakunanchikmanta. Paykunaqa atiyniyuqmi kanku, ichaqa atipay atinallam. Chaymantapas, chinkachisqam kanqaku. Waranqa wata Jesus kay pachata kamachiptinmi wichqasqa hina kanqaku mana ima ruway atiq, chaymantañataqmi wiñaypaq chinkachisqa kanqaku (Apoc. 20:1-3, 7-10). Yachanchikmi enemigonchik satanasqa imayna pantachiy munawasqanchikta hinaspa Diosmanta karunchay munawasqanchiktapas. Jehova Diospa yanapakuyninwanqa atisunmi satanaspa contranpi qaqa hina sayayta.