1. ¿Imata entiendeytaq yanapawasun hamuq tiempopaq bibliapi willakuykunata estudiay gustawananchikpaq?

 MUSU iñiqmasinchik Benmi nin: “Hamuq tiempopaq bibliapi willakuykunata estudiayqa anchatam gustawan”, nispa. Qamtapas, ¿Benta hinachu gustasunki? ¿Icha piensanki bibliapi willakuykunaqa sasa entiendena, amirunapaq hina kasqantachu? Chaynata piensaptikiqa allintam yanapasunki hamuq tiempopaq willakuykunata Dios imanasqa palabranpi qillqachisqanmanta entiendey.

2. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

² Kay yachachikuypim yachasun bibliapi willakuykunata imanasqa allinta entiendenamanta hinaspa chayta entiendenapaq imaynata estudianamanta. Chaymantam Danielpa qillqasqan iskay willakuykunata estudiasun, hinaspam yachasun chayta entiendeyqa vidanchikpi imayna yanapawasqanchikmanta.

3. ¿Imatam ruwananchik bibliapi willakuykunata allinta entiendenapaq?

³ Manam kikillanchikmantachu bibliapi willakuykunataqa allinta entiendechwan. Chaytam tupachichwan mana riqsisqanchik llaqtapi kasqanchikwan. Chay llaqtata sumaqchata riqsiq amistadninchikmi riysiwanchik, chay amistadninchikqa yachanmi llaqtapa may law partenpi kasqanchikta. Yachantaqmi sapa calle may lawman risqantapas. ¡Maynatam kusikunchik chay amistadninchik riysiwasqanchikmanta! Chaynallataqmi Diosninchikpas yachan maylaw partepiña utaq ima tiempopiña kasqanchikta. Yachantaqmi qipakunataqa imakunaraq kanantapas. Chaymi bibliapi willakuykunata allinta entiendenanchikpaqqa Jehova Diosta llampu sunqullawan mañakunanchik yanapawananchikpaq (Dan. 2:28; 2 Ped. 1:19, 20).

4. ¿Imanasqam Jehova Diosqa hamuq tiempopaq willakuykunata palabranpi qillqachirqa? (Rimarimuytaq Jeremias 29:11 nisqanmantapas, qaway fototapas).

⁴ Kuyakuq tayta hinam Jehova Diospas munan churinkuna hamuq  tiempopi allinña kawsakunanchikta (leey Jeremias 29:11). Tayta-mamakunapa mana ruway atisqantam Jehova Diosqa ruwan, payllam sumaqtaqa yachan hamuq tiempopi imakuna pasakunanta. Chaymi hamuq tiempopi imakuna pasakunanta palabranpi qillqachirqa, chaynapi ñuqanchikpas chaykunamanta yachanapaq (Is. 46:10). Chayraykum nichwan hamuq tiempopaq willakuykunataqa anchata kuyawasqanchikrayku bibliapi Diosqa qillqachisqanmanta. Ichaqa, ¿imata ruwaspam mana iskayrayachwanchu chaykuna cumplikunanmanta?

5. ¿Imatam musu-sipaskunaqa Maxpa ima ruwasqanmanta yachanmanku?

⁵ Escuelapi, colegiopi kaq testigo musu-sipaskunaqa bibliapi mana creeq warmakunawanmi estudianku. Chaymi estudiaqmasinkupa imapas nisqankuwan utaq imapas ruwasqankuwan bibliamanta iskayrayayta qallaykunmanku. Chaypaq rimaykusun iñiqmasinchik Maxmanta. Paymi nin: “Taksachaymantam tayta-mamayqa testigo kanaypaq yachachiwarqa. Ichaqa, musuchaña kaspayqa iskayrayaytam qallaykurqani sichus testigokuna chiqap religion kasqanmanta, iskayrayarqanitaqmi bibliaqa Diospa palabran kasqanmantapas”, nispa. Chaynata qawaspan tayta-maman ima ruwasqanmantam willakun: “Preocupasqallaña kasqankutam qawarqani, ichaqa manam piñakuwarqachu”, nispa. Arí, tayta-mamanqa hawkallam iskayrayasqankunamanta yachachirqa. Kikinpas ima ruwasqanmantam Max willakun: “Hamuq tiempopaq bibliapi willakuykunamantam sumaqta yachayta qallaykurqani, hinaspam chay yachasqaykunata musumasiy testigokunamanpas willarqani. Chayta ruwaspaymi manaña iskayrayarqanichu bibliaqa Diospa palabran kasqanmanta”, nispa.

6. ¿Imatam ruwananchik bibliamanta iskayrayayta qallaykuspaqa? ¿Imanasqa?

⁶ Sichu qampas Max hina biblia Diospa palabran kasqanmanta iskayrayayta qallaykuspaykiqa, amayá hukmanyaychu. Aswanqa allinta estudiay mana iskayrayanaykipaq. ¿Imanasqa? Iskayrayayqariki fierropa oxidon hinam. Imaynam oxidopas fierrota mana limpiasqaqa tukurun, chaynam hinalla iskayrayaptinchikqa Diospi iñiyninchikpas chinkarunman. Chay mana pasaruwananchikpaqqa puntatam tapukuna: “¿Creenichu bibliapa nisqanman hina hamuq tiempopi imapas pasakunanmanta?”, nispa. Chaymanta iskayrayaspaykiqa chaylla estudiay kunan tiempokama bibliapa nisqankuna imayna cumplikusqanta yachanaykipaq. ¿Imataq chaypaq yanapasunki?

7. ¿Imaynatam Danielqa hamuq tiempopaq willakuykunata estudiarqa? (Rimarimuytaq Daniel 12:10 nisqanmantapas, qaway fototapas).

⁷ Hamuq tiempopaq willakuykunataqa Daniel hinam estudiana. Payqa chay willakuykunatam estudiarqa imam kaqta yachayta munaspan. Entiendenanpaqqa humilde kaynintaqmi yanaparqa. Danielqa yacharqam haykam riqsiqninkunallaman hinaspa kasukuqninkunallaman Jehova Diosqa entiendechisqanta (Dan. 2:27, 28; leey Daniel 12:10). Chaymi humilde kasqanrayku Diosta yanapaykunanpaq mañakurqa (Dan. 2:18). Chaymantapas Danielqa Diospa palabrantam sumaqta estudiarqa. Chay tiempopi Diospa palabranpi kaq qillqakunata sumaqta entiendenanpaqmi kallpanchakurqa (Jer. 25:11, 12; Dan. 9:2). ¿Imaynatam Danielta qatipakuchwan?

8. ¿Imapaqtaq wakin runakunaqa bibliapi willakuykunata estudianku? ¿Imapaqtaq ñuqanchikqa estudiananchik?

⁸ Imam kaqta yachayta munaspam estudiananchik. Qamqa, ¿imaraykutaq hamuq tiempopaq willakuykunata estudianki? ¿Imam kaqta yachayta  munaspaykichu? Chayna kaptinqa Jehova Diosmi yanapasunki (Juan 4:23, 24; 14:16, 17). Wakin runakunam ichaqa mana imam kaqta yachayta munaspachu bibliataqa estudianku. Paykunaqa estudianku bibliaqa Diospa palabran mana kasqanta qawachinankupaqmi. “Bibliapa chayna nisqanqa manam tupanchu” nispam yanqa rimaykunata rikurichinku bibliapa nisqanta mana kasukuyta munaspa. Chaynataqa ninku munasqallankuman hina kawsakuyta munaspam. Ñuqanchikmi ichaqa bibliapi willakuykunataqa imam kaqta yachayta munaspa estudiananchik. Chaymantapas, ¿imaynataq kananchik chay willakuykunata entiendenapaq? 

9. ¿Imaynam kananchik bibliapi willakuykunata allinta entiendenapaq? ¿Imanasqa?

⁹ Humildem kananchik. Humilde, llampu sunqu kaptinchikqa yanapawananchikmantam Jehova Diosqa niwanchik (Sant. 4:6). Chaymi bibliapi willakuykunata entiendeyta munaspaqa Jehova Diosta mañakunanchik yanapawananchikpaq. Humilde kaspaqa allin yuyayniyuq sirviente “kaynatam kaytaqa entiendena” nispa niwasqanchiktam kasukusunchik. Paykunaqariki kanku Diospa llaqtanpi punta apaqkunam. Paykunawanmi kunan tiempoqa Diosqa yachachiwachkanchik (Luc. 12:42). Jehova Diosqariki ordenninpi imapas ruwaqmi. Chaymi llaqtanpi punta apaqkunallawan yanapawanchik bibliapi willakuykunata sumaqta entiendenapaq (1 Cor. 14:33; Efes. 4:4-6).

10. ¿Imatam Ester hina ruwachwan?

¹⁰ Sumaqtam estudiananchik. Qallarinaykipaqqa hamuq tiempopaq bibliapa mayqin willakuynin astawan yachay munasqaykitam estudiawaq. Chaytam ruwarqa iñiqmasinchik Ester. Payqa yachaytam munarqa Diospa akllasqan runa utaq Cristo chayamunanmanta bibliapa willakusqankunata. Paymi willakun: “15 wataypi kaspaymi yachayta munarqani sichus chaykunaqa Jesus kay pachaman manaraq hamuchkaptin qillqasqa kasqanmanta”, nispa. Chaymanta yachananpaqmi leerqa Kachi qucha lawpi tarisqanku bibliapa partenkunamanta hinaspanmi manaña iskayrayarqachu. Estermi nin: “Chay qillqakunamanta wakinqa Jesus manaraq nacechkaptinmi qillqasqa karqa, chaymi nichwan chaykunataqa Jehova Dios qillqachisqanmanta. Ichaqa chayta allinta entiendenaypaqqa iskay-kimsa kutikamam leenay karqa”, nispa. Chayna estudiasqanrayku kusisqa tarikusqanmantam nin: “Chaynata estudiasqayraykum manaña iskayrayarqanichu bibliaqa imam kaqta willakusqanmanta, kikiymi chayta yacharurqani”, nispa.

11. ¿Imaynatam yanapawanchik bibliapi willakuykuna cumplikusqanmanta yachayqa?

¹¹ Bibliapi willakuykuna imayna cumplikusqanmanta manaña iskayrayaspaqa imaña kaptinpas astawanmi Jehova Diospi hapipakusun. Llaqtanpa quwasqanchik kamachikuykunatapas chayllataqmi kasukusun. Chaymantapas, bibliapi willakuykuna imayna cumplikusqanmanta yachaspanchikqa, manañataqmi iskayrayasunchu hamuq tiempopaq niwasqanchikkunapas cumplikunanmanta. Chayqa yanapawasunmi imaña kaptinpas kusisqalla kanapaq. Kunanñataqmi yachaykusun Daniel libropa iskay willakuyninkuna kunan tiempo imayna cumplikusqanmanta. Chaykunata entiendeymi yanapawasun allinta tantiakunapaq.

12. ¿Imawanmi tupan ‘mituwan chaqrusqa fierromanta ruwasqa’ hatun runa kaqllapa chakinkunaqa? (Rimarimuytaq Daniel 2:41-43 nisqanmantapas).

¹² (Leey Daniel 2:41-43). Kamachiq Nabucodonosormi sueñoyninpi rikururqa hatun runa kaqllata.  Chakinkunam karqa mituwan chaqrusqa fierromanta. Chay willakuyta allinta entiendenapaqmi tupachirqanchik Daniel qillqapi willakuykunata Apocalipsis qillqapi willakuykunawan. Chaywanmi yachanchik chay chakiqa Reino Unidowan hukllawasqa Estados Unidos gobiernowan tupasqanta. Chay nacionkunamriki enteron pachata munaychakuchkanku. Chay sueñokusqan imapaq kasqantam Nabucodonosorman Daniel willarqa, hinaspam chakiwan tupaq gobiernomanta nirqa: ‘Chay gobiernopas wakinpiqa kanqa allin takyasqam, wakinpiñataq mana’, nispa. ¿Imanasqataq wakinpiqa mana allintachu takyan? Chaynaqa kan mituwan tupachisqa llaqta runakuna munasqallanta ruwananpaq gobiernota mana saqisqankuraykum. b

13. ¿Imakunata yachanapaqmi Danielpa qillqasqanqa yanapawanchik?

¹³ Danielmi willawarqanchik hatunkaray runa kaqlla imakunawan tupasqanta. Niwarqanchiktaqmi chakinkuna ima gobiernowan tupasqantapas. Chay willawasqanchikqa kayta yachanapaqmi yanapawanchik: Chay chakipa fierron hinam Reino Unidowan hukllawasqa Estados Unidos gobiernopas wakinpiqa allin takyasqa kanku. Enteron pachapi iskay hatun guerra kaptinpas paykunam chay guerrakunata tukuchirqaku. Ichaqa tiempopa pasasqanman hinam manaña allin takyasqañachu kachkanku runankuna kikinkupura chiqninakusqankurayku. Chaymantapas, Danielpa willawasqanchikwanmi yachanchik manaña huk gobierno chayna atiyniyuq kananmanta. Lliw nacionkunata chinkachiq hamuspanqa kay gobiernollatam atiyniyuqta Diosqa tarinqa. Huk nacionkuna contranpi hatariyta munaspankupas manam atinqakuchu. ¿Imaynanpi? Bibliapi willakuymi nin Diospa gobiernonwan tupaq “rumi”, chay hatunkaray runa kaqllapa chakinta pasaypaqta ñutupananmanta (Dan. 2:34, 35, 44, 45).

14. Mituwan hinaspa fierrowan chaqrusqa runapa chakinmanta entiendeyqa, ¿imapaqmi yanapawanchik?

¹⁴ Chay hatunkaray runa kaqllapa chakinmanta Danielpa willawasqanchiktaqa, ¿chiqap kasqanpaqchu qamqa hapinki? Chayna kaptinqa vidaykipim qawakunqa. Manapas unaymanta lliw gobiernota qalaypaq Dios chinkachinanmanta piensaspaqa manamá qullqi maskayllamanñaqa qukurusunchu (Luc. 12:16-21; 1 Juan 2:15-17). Chaymantapas, kay willakuyta entiendeyqa kallpanchawanchikmi Diosmanta astawan willakunapaq hinaspa runamasinchikkunata Diosta servinankupaq hinalla yachachinapaq (Mat. 6:33; 28:18-20). Chaynaqa, bibliapa kayna willakuyninta entienderuspaqa nikusunchik: “¿Piensanichu manapas unaymanta lliw gobiernokunata Dios chinkachinantaña? ¿Chaynata piensaspaychu imapaqpas allinta tantiakuni?”, nispa.

15. ¿Ima nacionkunawantaq tupan norte lawmanta kamachiqqa? ¿Ima nacionkunawantaq tupan sur lawmanta kamachiqqa? (Rimarimuytaq Daniel 11:40 nisqanmantapas).

¹⁵ (Leey Daniel 11:40). Daniel libropa 11 capitulonpim rimachkan kay allpa pachata munaychakunankupaq iskay kamachiqkuna atipanakusqankumanta. Danielpa kay willakuyninwan hinaspa bibliapi wakin willakuykunawanmi yachanchik norte lawmanta kamachiqqa Rusiawan hinaspa yanapaqnin nacionkunawan tupasqanta. Sur lawmanta kamachiqñataqmi tupan Reino Unidowan hukllawasqa Estados Unidos nacion. c

16. ¿Ima sasachakuykunapim tarikunku ‘norte lawmanta kamachiqpa’ allpanpi yachaq iñiqmasinchikkunaqa?

¹⁶ ‘Norte lawmanta kamachiqqa’ allpan ukupi yachaq Diospa runankunatam tukuy imawan ñakarichichkan. Wakin iñiqmasinchiktam maqapachkanku, wakintañataqmi carcelman aparunku Diosta servisqankurayku. Chaywanpas iñiqmasinchikkunaqa manchakunankumantaqa astawanraqmi Jehova Diospi hapipakuchkanku. ¿Imanasqa? Yachankum chayna ñakarichisqa kanankumanta  Danielpa willakusqanta (Dan. 11:41). d Ñuqanchiktapas chaymanta yachayninchikqa yanapawanchikmi Diospa prometewasqanchikkunamanta mana iskayrayanapaq hinaspa Diosman sunqu hinalla kanapaq.

17. ¿Imakunawantaq sasachakurqaku ‘sur lawmanta kamachiqpa’ allpan ukupi yachaq testigokunapas?

¹⁷ ‘Sur lawmanta kamachiqpas’ ñawpaqtaqa allpan ukupi yachaq Jehova Diospa testigonkunataqa ñakarichirqam. Yaqa 1950 watakamam gobiernoman mana sayapakusqankurayku achka iñiqmasinchikkunata presocharqaku, testigo warmachakunatapas escuelamantam qarqurqaku. Manaña ñawpaqpi hina ñakarichisqa kaptinchikpas, satanasqa hinallam tukuy imawan pantachiyta munawanchik Diospa gobiernonpi manaña hapipakunapaq. Votacion kaptinqa ichapas niwachwan mayqin partido ganananpaq yanapanapaq. Ñuqanchikqa manamá mayqin partidopaqpas votanchikchu, ichaqa sunqunchikqa munanmanpaschá mayqin ganananta. Chiqaptapuni gobiernokunaman sayapakuyta mana munaspaqa manam ruwasqanchikwanpas  nitaq sunqunchikpipas sayapakunanchikchu (Juan 15:18, 19; 18:36).

18. Sur lawmanta kamachiqwan norte lawmanta kamachiq chiqninakusqankuta qawaspaqa, ¿imaynam ñuqanchikqa tarikunchik? (Qaway fotokunatapas).

¹⁸ Hamuq tiempopaq bibliapi willakuykunata mana creeq runakunaqa mancharisqallañam tarikunku ‘sur lawmanta kamachiqwan’ ‘norte lawmanta kamachiq’ waqranakusqankuta qawaspa (Dan. 11:40, willakuynin). Sapakamapam kan nacionkunata chinkachiq hatun bombanku, chaymi guerrapi hapinakuruptinkuqa enteron allpa pachapi runakuna wañurunmanku. Ñuqanchikmi ichaqa seguro kanchik chay pasakunantaqa Diosninchik mana saqinanmanta (Is. 45:18). Chayraykum ñuqanchikqa mana mancharisqachu tarikunchik. ‘Sur lawmanta kamachiq’ ‘norte lawmanta kamachiqwan’ chiqninakusqankuta qawaspaqa bibliapa nisqanpim astawan confianchik. Chaywanmi yachanchik Diospa piñakuynin punchawqa hichpallapiña kasqanta.

19. ¿Sumaqtachu yachanchik bibliapi wakin willakuykuna imayna cumplikunanta?

¹⁹ Manam yachanchikchu bibliapi wakin willakuykuna imayna cumplikunantaqa. Danielpas tukuy ima qillqasqantam mana allintachu entienderqa (Dan. 12:8, 9). Wakin willakuykuna imayna cumplikunantaqa manaraqmi sumaqtaqa yachanchikchu, chaywanpas cumplikunqapunim. Ñawpaqtam Diosqa imapas ruwananmanta serviqninkunaman willaq. Chaymi ñuqanchikpas mana iskayrayanchikchu imapas imayna cumplikunanmanta tiempollanpi Diosqa willawananchikmanta (Amos 3:7).

20. ¿Ima willakuykunaraqmi manapas unaymanta cumplikunqa? Chaykamaqa, ¿imatam hinalla ruwananchik?

²⁰ Kayna rimaymi enteron pachapi uyarikunqa: “Hawkañam, seguroñam kachkanchik”, nispa (1 Tes. 5:3). Chay kaptillanmi kay allpa pachapi gobiernokuna llapallan pantay religionta qalaypaq chinkachinqaku (Apoc. 17:16, 17). Chaymantañataqmi Diospa llaqtanmanña muyuriykamuwasunchik chinkachiyta munawaspanchik (Ezeq. 38:18, 19). Chaypa qipallantam Armagedon sutiyuq Diospa piñakuynin punchaw qallaykunqa (Apoc. 16:14, 16). Manapas unaymanta chaynapuni pasakunanmantaqa manam iskayrayanchikchu. Chaykamaqa qawan-qawanllayá kasun ima willakuykunaraq cumplikunanta yachanapaq, hukkunatapas chaypaqyá yanapasun. Chayta ruwaspaqa Jehova Diosninchiktam agradecekuchkanchik hamuq tiempopaq willakuykunata quwasqanchikmanta.