1, 2. (1) ¿Imatam yachachiwanchik Gedeonpa hinaspa 300 runankunapa kallpa hapisqanku? (Qaway qallariyninpi kaq dibujota). (2) Lucas 21:19 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq allinta takyananchik?

GEDEONWAN soldadonkunam guerrapi peleaspanku tukuy tuta enemigonkuta qatikacharqaku karu-karukama (32 km). ¿Imam chaymanta pasakurqa? Bibliam nin: ‘Kimsa pachak riqmasin runakunapiwan Jordan Mayuman Gedeon chayaruspankum chimparurqaku pisipasqa’, nispa. Ichaqa manaraqmi enemigonkutaqa atiparqakuraqchu. ¿Imanasqa? 15.000 enemigon soldadokunam hinallaraq kawsarqaku. Paykunaqa achka watakunam Israel runakunata ñakarichirqaku. Chaymi Gedeonwan runankunaqa hinalla qatikacharqaku wañuchinankukama (Juec. 7:22; 8:4, 10, 28).

² Ñuqanchikpas paykuna hinam guerrapi tarikunchik. Enemigonchikqa satanaswan runankunam hinaspa pantaq kasqanchikmi. Wakiqninchikqa unay watañam chaykunawan atipanakuchkanchik. Ichaqa Jehova Diospa yanapakuyninwanmi  chaykunata atipachkanchik. Wakinpiqa kay pachapi mana allinkuna tukunanta suyaspam pisiparuchwan. Jesusmi nirqa tukupay punchawkunapi achka sasachakuykuna kananmanta hinaspa ñakarichisqa kananchikmantapas. Ichaqa nirqataqmi allinta takyaspanchikqa, chay sasachakuykunata atipanamanta (leey Lucas 21:19). ¿Ima ninantaq allinta takyayqa? ¿Imataq yanapawasun allinta takyanapaq? ¿Imatam yachachwan sasachakuypi tarikuqkunamanta? ¿Imaynatam ‘sasachakuykunapi allin takyasqanchikta’ qawachichwan? (Sant. 1:4).

3. ¿Ima ninantaq allinta takyayqa?

³ Bibliapa nisqanman hinaqa, allinta takyayqa manam ima sasachakuytapas atipayllachu. Aswanqa sasachakuykunapi tarikuspa imayna kaymi. Allin takyaq runaqa mana manchakuqmi, allin iñiyniyuqmi hinaspa imatapas mana chaylla ruwaqmi. Huk qillqam nin mayna sasachakuykunapi tarikuspapas chaykunawan mana atipachikuspa allin iñiyniyuq kaymanta. Hinalla allinta takyaspaqa ima sasachakuytapas chayllam atipasun. Imapas sasachakuyllanchikpi piensanamantaqa imapas haypay munasqanchikpim yuyaymanana.

4. ¿Imanasqam kuyakuyqa yanapawanchik hinalla allinta takyanapaq?

⁴ Kuyakuymi yanapawanchik allinta takyanapaq (leey 1 Corintios 13:4, 7). ¿Imanasqam chaynata ninchik? Jehova Diosta kuyayninchikmi yanapawanchik ima sasachakuytapas atipanapaq (Luc. 22:41, 42). Iñiqmasinchikkunata kuyayninchikpas yanapawanchikmi imapas pantasqankuwan mana hukmanyananchikpaq (1 Ped. 4:8). Qusanchikta utaq warminchikta kuyasqanchikmi yanapawanchik ima sasachakuykuna kaptinpas atipanapaq hinaspa hinalla astawan kuyanakunapaq (1 Cor. 7:28).

5. ¿Imaynanpim Jehova Diosqa allintapuni yanapawachwan allinta takyanapaq?

⁵ Kallpata quwananchikpaq Jehova Diosta mañakuyninchikmi. Bibliapim nin Jehova Diosqa sunqunchikta tiyaykachiq hinaspa aguantanapaq kallpa quwaqninchik kasqanmanta (Rom. 15:5). Payllam yanapawasun imaña kaptinpas allinta takyanapaq. ¿Imanasqa? Payqa allintapunim yachan imayna tarikusqanchikta hinaspa imayna kasqanchiktapas. Bibliaqa ninmi kasukuqninkunapa munasqanta ruwananmanta hinaspa qayakuptinku chaylla uyariykunanmanta (Sal. 145:19).

6. Sasachakuypi tarikuptinchikpas ¿imaynatam Jehova Diosqa yanapawanchik?

⁶ Ima sasachakuytapas atipanapaq Jehova Diosta mañakuptinchikqa, paymi yanapakuyta quwasun imayna atipanapaq (Leey 1 Corintios 10:13). ¿Imaynatam chayta ruwan? Wakinpiqa sasachakuyta chinkachispam. Ichaqa yaqa llapanpim yanapawanchik kusikuywan hinaspa pacienciawan chay sasachakuykunata aguantanapaq (Col. 1:11). Jehova Diosqa yachantaqmi ima sasachakuytapas maykama atipay atisqanchikta. Payqa manam saqinqachu manaña atipay atina sasachakuy qatiwaptinchikpas chaywan hukmanyaruspa manaña Diosman sunqu kananchiktaqa.

7. Huk rikchanachiywan willamuy imanasqam iñiyninchikpi allinta takyananchik.

⁷ Jehova Diosmanta yachasqanchikwanmi iñiyninchikta wiñachinanchik. ¿Imanasqam ancha allin iñiyninchikpi allinta  takyayqa? Kaypi yuyaymanay: Pipas karullay-karu urquman qispiyta munaspanqa sapa punchawmi allinta mikunan, chay urqupa puntankama chayananpaqqa manaraq richkaspanmi allinta mikunan chaynapi chay urquman chayananpaq. Yaqa chaynam, tukupaykama allinta takyayta munaspaqa iñiyninchikpim allinta takyananchik. Tiempochakunanchikmi sapanchikpi estudiananchikpaq hinaspapas manam huñunakuyman riyta saqinanchikchu. Chaykunata ruwaspanchikqa allintam iñiyninchikpi takyasunchik (Juan 6:27).

8, 9. (1) Job 2:4, 5 nisqanman hinaqa, ¿imatam iskayrayachinchik imapas sasachakuypi tarikuspanchik? (2) ¿Imapim yuyaymanananchik sasachakuypi tarikuspaqa?

⁸ Diosman sunqu kaytam yuyananchik. Ima sasachakuypipas tarikuspaqa llumpaytam ñakarinchik. Ichaqa yuyarinanchikmi Diosman sunqu kayninchik iskayrayachisqa kasqanmanta. Satanasqa manam munanchu kay pachata Jehova Dios kamachimunantaqa. Payqa Jehova Diostam kaynata nispan piñachirqa: ‘Vidanraykum runaqa tukuy ima kapuqnintapas qunman. Aychanpiwan tullunpi nanayta quykuptikiqa uyaykipipunim ñakasunki’, nispa (Job 2:4, 5). Chaymanta achka watakuna qipatam satanasqa hanaq pachamanta kay pachaman wischumusqa karqa, payqa iñiqmasinchikkunatam tuta-punchaw hinalla tumparqa (Apoc. 12:10). Kunanpas hinallam nichkan imapas allin kaqkunallata quwaptillanchik Diosta yupaychasqanchikmanta. Satanasqa munachkanmi Diospa munaychakuyninta qipanchaspanchik paymanta karunchakunanchikta. Chaymi ima sasachakuypi tarikuspanchikpas, qawachinanchik Jehova Dios kamachiwaqninchik kasqanta.

⁹ Imapas sasachakuypi tarikuspanchikqa, kaypi yuyaymanasun: Satanaswan demonionkunam qawamuwaspanchik rimanku imapas tuqllankunaman wichiykachiwananchikpaq. Qawawachkanchiktaqmi Jehova Dioswan kamachimuwaqninchik Jesucristopas chaynataq hanaq pachapiña tarikuq iñiqmasinchikkunawan waranqantin angelkunapas. Paykunam ichaqa kallpanchawanchik hinalla ima sasachakuytapas atipanapaq hinaspam kusikunku Diosman sunqu kasqanchikta qawaspanku. Chaymi Jehova Diosqa niwanchik: ‘Churilláy yachayniyuq kaspayá kusiriykachiy sunquyta. Chayna kaptikiqa contestasaqmi insultawaqniyta’, nispa (Prov. 27:11).

10. ¿Imaynatam Jesusta qatipakuchwan sasachakuypi tarikuspa?

¹⁰ Yuyaymanananchikmi allinpi tukunanmanta. Yuyaymanay huk lawman illasqaykita hinaspa karullay-karu machay ukunta pasasqaykipi. Chay machayqa tutayay uchkum. Ichaqa yachankim hinalla rispaykiqa chay machaypa huk lawnin uchkunta lluqsinaykimanta hinaspa kaqmanta achkiypi kanaykimantapas. Kawsakuyninchikpas yaqa chaynam. Yaqapaschá wakinpiqa llumpay sasachakuypi tarikusunchik hinaspa hukmanyasqa kasunchik. Jesuspas chaynachá tarikurqa. Hatun qirupi clavowan makinpi takaruspankum tukuyta nispanku ñakarichirqaku. Chayqa mayna sasachá karqa paypaqqa. Ichaqa, ¿imataq Jesusta yanaparqa? Bibliapim nin hamuq tiempopi kusisqa kananta yachasqan yanapasqanmanta (Heb. 12:2, 3). Jesusqa yuyaymanarqam chay ruwasqan allinpi tukunanta, chaywanmi Diospa sutinqa chuyanchasqa kanan karqa hinaspapas taytan allin kamachiq kasqantam qawachinan karqa. Jesusqa yacharqam chay sasachakuyninqa pisi tiempolla kananta, ichaqa  yacharqataqmi hanaq pachapi wiña-wiñaypaq sumaq kawsakuyta taytan qunanmanta. Ñuqanchikpas llumpay sasachakuypi tarikuspanchikqa Jesustam qatipakuchwan. ¿Imaynata? Sasachakuyninchik pisi tiempolla hinaspa pasaruqlla kasqanpim yuyaymanananchik, chaynata ruwaspaqa allintam takyasun hinaspapas wiñay kawsaytam chaskisun.

11. ¿Imanasqam allintapuni yachananchik iñiyninkupi allin takyaqkunamanta?

¹¹ Diospa achka yupaychaqninkunam ñuqanchik hina allinta takyarqaku. Apostol Pedropa tiemponpim Jehova Dios yupaychaqkunata satanasqa ñakarichirqa. Chaymi Pedro nirqa: “[Satanaspa] contranpiyá qaqa hina sayaychik iñiynikichikpi, yachasqaykichikpi hinapas kay pachapi iñiqmasikichikkunapas chaynallatapunim ñakarichkanku”, nispa (1 Ped. 5:9). Chaymi allintapuni yachananchik iñiyninkupi allin takyaqkunamanta. ¿Imanasqa? Paykunamanta yachaymi yanapawasun Diosman sunqu kanapaq, iñiyninchikpi allinta takyanapaq hinaspa kasukuptinchik Jehova Dios wiñay kawsayta quwananchikpi (Sant. 5:11). Qawasun iñiyninkupi allin takyaqkunamanta. ^[1]

12. ¿Imatam yachachiwanchik querubin sutiyuq angelkunaqa?

¹² Querubin sutiyuq angelkuna. Kay angelkunaqa ancha allin ruwayniyuqmi karqaku. Adanwan Eva huchallikuruptinkum, Jehova Diosqa wakin querubin sutiyuq angelkunaman kay pachapi huk llamkayta qurqa. Paykunamanta yachaymi yanapawanchik imapas ruway sasa rikchakuwaptinchik. Bibliam nin: ‘Eden Huertapa intipa qispimunan lawpim [Jehova Dios] churarqa querubin sutiyuq angelkunata. Paykunaqa karqaku ruparichkaq espadayuqkamam chaynapi kawsay qukuq sachaman riq ñanta waqaychanankupaq’, nispa (Gen. 3:24). ^[2] Bibliaqa manam ninchu querubin sutiyuq angelkuna aswan allin kasqankurayku chay ruwayta mana chaskisqankumantaqa. Manataqmi ninchu chay ruwayta qillakuspanku saqirusqankutaqa. Aswanmi paykunaqa chay llamkayninku tukunankama chaypi karqaku. Ichapas chaypiqa karqaku 1.600 watakuna sinchi para chayamunankama.

13. ¿Imataq Jobta yanaparqa sasachakuyninkunata atipananpaq?

¹³ Diosman sunqu Job. Wakinpiqa ichapas hukmanyasqa kachkanchik huk kaqnin amistadninchik utaq ayllunchik imatapas niwaspanchik llakirachiwaptinchik. Ichapas llumpayta unquchkanchik utaq llumpay kuyasqanchik ayllunchik wañukuptin ñakarichkanchik. Imaña pasawaptinchikpas Jobmanta yachaymi yanapawasun (Job 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3). Jobqa manam yacharqachu tukuy  mana allinkuna qunqayllamanta imanasqa pasasqanmantaqa. Chaywanpas Jehova Dios yupaychaytaqa manam saqirqachu. ¿Imataq Jobta yanaparqa? Jehova Diosta kuyayninmi hinaspa kusichiy munasqanmi (Job 1:1). Jobqa ima sasachakuyña kaptinpas tukuy tiempom Jehova Diosta kusichiyta munarqa. Yanaparqataqmi Jehova Diospa unanchasqankunapi yuyaymanaynin, chaywanmi yuyarirqa Diosqa atiyniyuq kasqanta. Chay yachasqanmi Jobta yanaparqa astawan Diospi hapipakunanpaq, payqa manam iskayrayarqachu ñakariyninta Dios chinkachinanmantaqa (Job 42:1, 2). Jehova Diosqa Jobpa ñakariyninta chinkachispanmi kapuqninmantapas huk chaynataraq quykurqa. Jobqa wañukunan punchawkamam Diosman sunqu karqa (Job 42:10, 17).

14. 2 Corintios 1:6 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam Pablopa allin iñiyninqa hukkunata yanaparqa?

¹⁴ Apostol Pablo. Wakiqninchikqa ichapas Jehova Diosta yupaychasqanchikrayku qatikachasqa utaq ñakarichisqa kasun. Utaq ancianokuna chaynataq llaqtan-llaqtan watukuq anciano kaspaykiqa, ichapas achka ruwayniyuq kasqaykirayku llumpay pisipasqa tarikunki. Chayna kaptinqa, Pablomanta yachaynikim yanapasunki. Payqa llumpay ñakarichisqam karqa. Chaywanpas iñiqmasinkuna imayna kasqankumantam llakikuq (2 Cor. 11:23-29). Payqa manam haykapipas Dios yupaychaytaqa saqirqachu, chayna kasqanmi ñakariq iñiqmasinchikkunata yanaparqa (leey 2 Corintios 1:6). Ñuqanchikpas hinalla iñiyninchikpi allinta takyaspanchikqa, iñiqmasinchikkunapaqmi qatipakunapaq hina kasun.

15, 16. (1) ¿Imaynatam qawachichwan tukuy imapi allin takyasqanchikta? (2) ¿Imaynatawanmi allin takyaq kasqanchikta qawachichwan?

¹⁵ Jehova Diospa yanapakuyninwanmi Santiago kaynata qillqarqa: “Imaymana  sasachakuykunapi allinta takyaspaykichikqa allinmi kankichik tukuy imapi mana huchayuq runa hinaspa mana pipa ima ninan kanaykichikpaq”, nispa (Sant. 1:4, NM). Qawasqanchikman hinaqa, Santiagom nirqa allinta takyaspanchikqa tukuy imapi allin kananchikmanta. Ichaqa, ¿imaynatam chayta qawachichwan? Ima sasachakuypipas tarikuspaqa, ichapas qawachinanchik kanqa pacienciakuq kasqanchikta, kuyapayakuq kasqanchikta utaq agradecekuq kasqanchiktapas. Allinta takyaspanchikqa, kaykunatam astawan qawachisunchik hinaspapas Diosta allin yupaychaqkunam kasunchik. Chaynapim tukuy imapi allin kasqanchikta qawachisun.

¹⁶ Allinta takyayqa Diosta allin yupaychaq kanapaqmi yanapawanchik, chaymi mana piensananchikchu Diosta mana kasukuspa sasachakuykunamanta chaylla lluqsiytaqa. Kaypi yuyaymanasun: Ichapas mana allin piensaykunawan intuchikuchkanchik. Chayna kaptinqa, Jehova Diostam mañakunanchik chay mana allin piensaykunata umanchikmanta hurqunapaq. Chaymantapas ichapas ayllunchik Diosta mana yupaychaq kasqanrayku harkakuwanchik Diosta mana yupaychananchikpaq. Chaykunawan hukmayananchikmantaqa, Jehova Diostam tukuy sunqunchikwan hinalla yupaychananchik. Chaymi yanapawasunchik Diospi astawan hapipakunapaq. Jehova Diospa chaskisqan kayta munaspanchikqa hinallam allinta takyananchik (Rom. 5:3-5; Sant. 1:12).

17, 18. (1) Huk tupanachiywan willarimuy imanasqa tukuypay punchawkama allinta takyay ancha allin kasqanmanta. (2) ¿Imamantam mana iskayrayananchikchu?

¹⁷ Allintam takyananchik ichaqa manam pisi tiempollachu, aswanqa tukupay punchawkamam. Yuyaymanasun huk barco yaku ukuman chinkaykusqanpi. Chaypi runakuna mana wañuyta munaspankuqa lamar quchapa patankamam mana saqiykuspa nadiananku. Yaqa chaynam ñuqanchikpas wiñay kawsayta chaskinanchikpaqqa tukupay punchawkama hinalla allinta takyananchik. Pablo hinam ninanchik: ‘Manam hukmanyananchikchu’, nispa (2 Cor. 4:1, 16).

¹⁸ Pablo hinam ñuqanchikpas mana iskayrayachwanchu tukupaykama Jehova Dios yanapawananchikmantaqa. Paymi qillqarqa: ‘Cristo kuyawaspanchik yanapawaptinchikmi lliw sasachakuykunata pasaypaqña vencerunchik. Chayraykum yachani: Wañuptinchikpas, kawsaptinchikpas manam imapas Diospa kuyakuyninmantaqa rakiwachwanchu nitaq angelkunapas nitaq munaychakuqkunapas nitaq kunan kaqpas nitaq hamuq kaqpas nitaq mana rikusqanchik atiyniyuqkunapas. Puyupa altonkunapi kaqkunapas, uku-ukupi kaqkunapas chaynataq Diospa tukuy ima unanchasqankunapas manam rakiwachwanchu paypa kuyawasqanchikmantaqa. Chaytam riqsichiwarqanchik señorninchik Jesucristowan’, nispa (Rom. 8:37-39). Wakinpiqa ichapas pisipasqa hina tarikuchwan, ichaqa gedeontawan 300 runankunatam qatipakunanchik. Paykunaqa pisipasqa kaspankupas, enemigonkunata wañuchinankukamam hinalla pelearqaku (Juec. 8:4). ¿Qampas qatipakuwaqchu?