1. Efesios 6:10-13 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam Jehova Diosqa kuyakuyninta qawachiwanchik?

JEHOVA DIOSQA, kuyakuynintam qawachiwanchik satanaspawan demonionkunapa tuqllanman mana wichiykunapaq yanapawaspanchik. Paymi yachachiwanchik satanas mayqin tuqllankunawan sasachawasqanchikmanta, yachachiwanchiktaqmi chayman mana wichiykunapaq ima ruwanamantapas (qaway Efesios 6:10-13). Diospa niwasqanchikta kasukuspa paypi hapipakuptinchikqa satanaswan demonionkunaqa manam imatapas ruwawasunchu. Apostol Pablo nisqanman hinachá ñuqanchikpas nisun: “Ñuqanchikwan Dios kaptinqa, ¿pitaq contranchikpiqa kanman?”, nispa (Rom. 8:31).

2. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

² Jehova Diosta yupaychaqkunaqa satanasmantawan demoniokunamantaqa manam tukuy tiempochu rimanchik. Ñuqanchikqa taytanchik Jehova Diosmantam astawanqa yachayta munanchik hinaspa paylla yupaychaytataqmi munanchik (Sal. 25:5). Chayna kaptinpas, allintam yachananchik satanas hinaspa demonionkuna mayqin tuqllankunawan runakuna pantachisqanta (2 Cor. 2:11). Chayraykum kay yachachikuypi yachasunchik mayqin tuqllakunawan runakunata sasachasqanmanta. Yachasuntaqmi chay tuqllakunaman mana wichiykunapaq imata ruwananchikmantapas.

3, 4. (1) ¿Imataq layqa ruwayqa? (2) ¿Maykamam layqa ruwayqa chiqirun?

³ Satanaswan demonionkunaqa runakunatam pantachinku layqa ruwaywan. Layqa ruwaqkunaqa ninkum ruwasqankuqa  hukkunapa mana ruway atinan kasqanta. Ninkutaqmi cocata qawaspa, lucerokunata qawaspa utaq chayman rikchakuq kaqkunata ruwaspa hamuq tiempopi ima kananmanta yachay atisqankuta. Wakinkum wañuqkunawan rimaq tukuspanku runakunata pantachinku. Wakinñataqmi chay layqa ruwaywan hukkunata ñakarichinku. *

⁴ Layqa ruwayqa yaqa enteron pachamanmi chiqirun. Latinoamerica hinaspa Caribe lawpi 18 nacionkunapi runakunata tapuptinkum, achka runakuna nirqaku layqakunapi hapipakusqankuta hinaspa wañusqakunawanpas rimay atikusqanta. Africa lawpipas 18 nacionkunapim astawanraq runakunaqa layqakunapi hapipakunku. Arí, satanaswan demonionkunam “kay pachapi llapallan runakunata pantachichkan”, chaymi ñuqanchikqa qawan-qawanlla kananchik (Apoc. 12:9).

5. ¿Diosqa chiqninchu layqa ruwayta?

⁵ Jehova Diosqa tukuy tiempo ‘chiqap’ rimaqmi (Sal. 31:5). Chaymi payqa layqa ruwaykunata utaq chayman rikchakuq ruwaykunataqa llumpayta chiqnin. Israel runakunatam nirqa: ‘Yanqañataq churikichikta kañaspa sacrificawaqchik. Qamkuna ukupiqa amam kanqachu qatipaqkunapas, qawaqkunapas, layqakunapas, mesa mastaqkunapas, wañuqpa almanta qayaqkunapas, espiritistakunapas. Chaykuna ruwaqtaqa tayta Diosmi millakun’, nispa (Deut. 18:10-12). Kunanqa Jehova Diosta yupaychaqkunaqa manañam Moisespa chaskisqan kamachikuykunaman hinañachu kawsanchik. Chayna kaptinpas ñuqanchikqa yachanchikmi Jehova Diosqa hinalla layqa ruwayta chiqnisqanta (Mal. 3:6).

6. (1) ¿Imaynatam satanas layqa ruwaywan runakunata sasachan? (2) Eclesiastes 9:5 nisqanman hinaqa, ¿imaynam wañusqakunaqa kachkanku?

⁶ Jehova Diosqa layqa ruwaymanta ayqikunanchiktam munan, ¿imanasqa? Layqa ruwaywan runakunata satanas sasachasqanraykum. ¿Satanasqa ima llullakunatam nin? Ninmi wañukuqkuna huk vidapi hinalla kawsasqankumanta (qaway Eclesiastes 9:5). Chaymantapas layqa ruwaywanmi runakunata manchachin hinaspa Diosmanta karunchan. Satanaswan demonionkunaqa munankum Diospi hapipakunanchikmantaqa chaykunapi hapipakunanchikta.

7. ¿Imamantam Jehova Diosqa niwanchik?

⁷ Jehova Diosqa niwanchikmi satanaspawan demonionkunapa tuqllankunaman mana wichiykunapaq ima ruwanamanta. Qatiqninpiyá chaykunamanta yachasun.

8. (1) ¿Imatam ruwananchik satanaspawan demonionkunapa tuqllanman mana wichiykunapaq? (2)  Salmo 146:4 nisqanqa, ¿imatam nin wañukuqkunamanta?

⁸ Diospa palabrantam ñawinchananchik hinaspa chaypi yuyaymanananchik. Kayta ruwaspaqa satanaspawan demonionkunapa tuqllankunamantam ayqikuchkanchik. Diospa palabranqa, satanaspa llullakusqankunatam sutillata qawachin (Efes. 6:17). Bibliaqa ninmi wañuqkunaqa kawsaqkunawan mana rimay atisqankumanta (qaway Salmo 146:4). Nintaqmi hamuq tiempopi ima kananmantaqa Jehova Dioslla yachasqanta (Is. 45:21; 46:10). Diospa palabranta sapa punchaw ñawinchaspa hinaspa yuyaymanaspaqa qawan-qawanllam kasunchik satanaspawan demonionkunapa tuqllankunaman mana wichiykunapaq.

9. ¿Imawantaq mana chaqrukunanchikchu?

⁹ Layqa ruwaywanqa ama chaqrukusunchu. Jehova Diosta yupaychaqkunaqa layqa  ruwaqkunamanqa manam rinchikchu, nitaqmi imatapas ruwanchikchu wañuqkunawan rimananchikpaqqa. Pasaq yachachikuypi yachamusqanchikman hinam, wañuqpa animan utaq espiritun hinalla kawsasqanmanta costumbrekunawanqa mana chaqrukunchikchu. Manataqmi hamuq tiempo imayna kananta yachanapaqqa rinchikchu cocata, lucerokunata utaq chayman rikchakuqkunata qawaqkunamanqa (Is. 8:19). Chaykunawanqa manam chapukunchikchu. ¿Imanasqa? Mana allin kasqanraykum hinaspa satanaspawan demonionkunapa runankuna kayta mana munasqanchikraykum.

10, 11. (1) Efeso llaqtayuq wakin runakunaqa, ¿imatam ruwarqaku bibliapa nisqanta yachaspanku? (2) 1 Corintios 10:21 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq Efeso llaqtayuqkunata qatipakuchwan, hinaspa imaynatam chayta ruwachwan?

¹⁰ Layqa ruwanankupaq imapas kaqkunatayá qalaypaq chinkachisun. Apostolkunapa tiemponpim Efeso llaqtayuq wakin runakuna layqa ruwaq karqaku. Bibliapa nisqanta yacharuspankum ichaqa chaykunata qalaypaq chinkarachirqaku. Bibliam nin: “Layqakunapas achkallañam libronkuta huñuruspanku llapankupa qayllanpi kañarurqaku”, nispa (Hech. 19:19). Paykunaqa satanasmantawan demonionkunamantam ayqikuchkarqaku. Libronku achka qullqipa chanin kachkaptinpas kañarurqakum, manamá rantikurqakuchu nitaq hukkunamanqa qurqakuchu. Jehova Diostam astawan kuyarqaku qullqimantaqa.

¹¹ ¿Imaynatam paykunata qatipakuchwan? Ichapas wasinchikpi kanman suerte apamuq kaqkuna, demoniokunamanta waqaychasqa kanapaq kaqkuna, utaq chayman rikchakuqkunapas. Chayna kaptinqa allinmi kanman chaykunata qalaypaq chinkachiyninchik (qaway 1 Corintios 10:21).

12. ¿Ima tapukuykunatam tapukunanchik?

¹² Imawan kusirikunapaqyá allinta tantiakusun. Chaypaqyá kaynata tapukusun: “¿Layqa ruwaykunamantachu qillqakunapi utaq internetpi ñawinchachkani? ¿Layqakunamanta  rimaqtachu televisionpi qawachkani utaq takipi uyarichkani? ¿Layqa ruwayman rikchakuqkunawanchu kusirikuchkani? ¿Pukllasqaykunapiqa utaq qawasqaykunapiqa rikurinchu layqa ruwaykuna utaq chayman rikchakuq manchakuypaq kaqkuna?”, nispa. Manam qalay qillqakunachu utaq kusirikunapaq kaqkunachu demoniokunapa ruwasqanmantaqa willakun. Chayna kaptinpas qawaspa, kusirikuspa utaq imata ruwaspapas layqa ruway kaqkunamantam ayqikunanchik. Chaytaqa ruwanchik chaykunata Dios chiqnisqanrayku hinaspa qayllanpi chuya kayta munasqanchikraykum (Hech. 24:16). *

13. ¿Imatam mana ruwananchikchu?

¹³ Demoniokunapa ruwasqankumanta willakuykunataqa manam willakachakunanchikchu. Chaypaqqa Jesustam qatipakunanchik (1 Ped. 2:21). Payqa hanaq pachapi kaspanmi satanaspawan demonionkunapa ruwasqanta sumaqta yacharqa. Kay pachaman hamuspanqa manam paykunamantachu willakachakurqa, aswanqa taytanmantam willakurqa. Chaynaqa, Jesus hinam ñuqanchikpas demoniokunamantaqa mana willakachakunanchikchu. Chaykuna rimakachachkanamantaqa rimasqanchikqa qawachinanmi ‘sumaq-sumaq rimaykunata’ rimay munasqanchikta, huk rimaypiqa chiqap kaqmanta rimay munasqanchikta (Sal. 45:1).

14, 15. (1) ¿Imanasqataq demoniokunataqa mana manchakunanchikchu? (2) ¿Imanasqataq ninchik Jehova Dios kunan tiempopi demoniokunamanta waqaychawasqanchikta?

¹⁴ Demoniokunataqa amayá manchakusunchu. Kunan tiempopiqa qunqayllamantam, unquruchwan, imapas pasaruwachwan  utaq wañuruchwanpas. Chaykuna pasawaptinchikqa, ¿“demoniokunam kayta ruwawan” nisunchu? Bibliaqa niwanchikmi wakinpiqa qunqayllamanta imapas kananmanta (Ecl. 9:11). Satanasmantawan demonionkunamantaqa Jehova Diosmi aswan atiyniyuqqa. Chayraykum ñawpaq tiempopi satanasta nirqa Jobta mana wañuchinanpaq (Job 2:6). Moisespa tiemponpipas Jehova Diosqa Egiptopi kaq layqa ruwaqkunamanta aswan atiyniyuq kasqantam sutillata qawachirqa (Ex. 8:18; 9:11). Jesusman Jehova Dios atiyta quptintaqmi hanaq pachamanta satanastawan demonionkunata wischumurqa. Manapas unaymantam Jesusqa paykunataqa ‘uku-ukuman chinkaykuq uchkuman wischunqa’ runakunata mana imanananpaq (Apoc. 12:9; 20:2, 3).

¹⁵ Kunan punchawkunapas Jehova Diosqa demoniokunamantam waqaychawanchik. ¿Imaynata? Jehova Dios yanapawasqanchikraykum kunan tiempo enteron pachapi Diosmanta imam kaqta runakunaman willakunchik hinaspa yachachinchik (Mat. 28:19, 20). Chay ruwasqanchikwanmi qawachinchik satanasqa llulla kasqanta. Chaymi satanasqa Diosmanta willakuyninchikta harkakuyta munaspanpas, mana atinchu. Chayraykum paykunataqa mana manchakunanchikchu. Yachanchiktaqmi bibliapa kayna nisqanta: ‘[Jehova] Diosqa kay pachapi tukuy ima pasakusqantam qawamuchkan, chaynapi paypa qayllanpi allin sunquyuqkunaman atiyninta qawachinanpaq’, nispa (2 Cron. 16:9). Jehova Diosman sunqu kaptinchikqa demoniokunaqa manam imatapas ruwawasunchu.

16, 17. ¿Imanasqataq mana manchakuq kananchik satanastawan demonionkunata atipananchikpaqqa? Willarimuy Erica iñiqmasinchikmanta.

¹⁶ Kallpanchakunanchikmi hinaspapas mana manchakuqmi kananchik satanas demonionkunawan mana pantachiwananchikpaqqa. Astawanraqmi kallpanchakunanchik amistadninchik utaq ayllunchik Diospa chiqnisqan costumbrekunata ruwananchikpaq hikutawaptinchikqa. Chayta ruwaptinchikqa Jehova Diosqa yanapawasunmi. Africa lawpi Ghana nacionpi yachaq Erica iñiqmasinchikmanta rimarisun. Payqa 21 watanpi kachkaspanmi bibliamanta yachayta qallaykurqa. Paypa taytan  layqa ruwaq kasqanraykum taytanpa wakin ayllunkunaqa suyarqaku paypas wañukuq abuelonkuna yupaychananta. Chaypaqqa wañukuq abuelonkunapaq mikuy churasqankutam mikunan karqa hinaspa huk kaqkunatapas ruwanan karqa. Chaykunata mana ruwananpaq ayllunkuta niptinmi, ayllunkunaqa nirqaku chay wañukuq abuelonkunata mana kuyasqanta. Nirqakutaqmi mana chaykunata ruwasqanrayku wañukuq abuelonku paykunata unquykunawan ñakarichinanmanta.

¹⁷ Ericapa ayllunkunaqa hinallam hikutarqaku chay costumbrenkuta ruwananpaq. Wasinmanta qarqusqa kanan kaptinpas payqa mana manchakuspan “manam” nirqa. Wasinmanta qarquruptinkum achka iñiqmasinchikkuna kuyakuywan wasinkupi chaskiykurqaku. Ericapaqqa iñiqmasinchikkunam ayllun hina rikurirurqa, chaywanmi Jehova Diosqa kuyakuyninta payman qawachirqa (Mar. 10:29, 30). Ayllunkuna Ericata chiqnispankum ima kapuqchantapas kañarurqaku, chayna kaptinpas payqa hinalla Diospi hapipakuspam bautizakurqa. Kunanqa Ericaqa sapa killam 70 horata Diosmanta willakun. Payqa manam demoniokunataqa manchakunchu. Ericaqa nintaqmi: “Sapa punchawmi kuyakuq Diosninchikta mañakuni aylluykunapaq, paykunapas Diosta riqsispanku kusisqa hinaspa mana manchakuspa payta yupaychanankupaq”, nispa.

18. ¿Imakunapim Jehova Diosqa yanapawasun paypi hapipakuptinchikqa?

¹⁸ Ichapas chayna llumpa-llumpay sasachakuypiqa mana tarikusunchu, chayna kaptinpas llapallanchikmi satanaspawan demonionkunapa tuqllanman mana wichiykunapaq kallpanchakunanchik. Kallpanchakunanchiktaqmi Jehova Diospi hapipakunanchikpaqpas. Chayta ruwaptinchikqa Jehova Diosqa tukuypim yanapawasun. Yanapawasunmi demoniokunata mana manchakuspa hinalla payta yupaychananchikpaq, satanaspa tuqllankunaman mana wichiykunapaq. Hinaspapas astawanmi Diosta kuyasunchik. Apostol Santiagom nirqa: “Diostayá tukuy imapi kasukuychik, hinaspayá diablopa contranpi churakuychik, hinaptinqa qamkunamantam diablo ayqikunqa. Diosman asuykuptikichikqa paypas asuykusunkichikmi”, nispa (Sant. 4:7, 8).