1. Casado vidanku kusikuywan qallariptinpas, ¿imatam bibliaqa casarasqakunamanta niwanchik? (Qaway kay paginapi kaq fotota).

NOVIOWAN noviaqa anchata kuyanakusqankuraykum casarakunankupaq tanteanku. Casarakunankupaq punchaw chayaramuptinmi novioqa kuyayllapaq novianta qawaspan kusisqallaña tarikun, chaynallataqmi novianpas. Hinaspam sapakama mana rakinakunankupaq ninakunku. Casarakusqanku punchawmanta qipaman kuska kawsakunankupaqqa imayna kayninkupipaschá cambiananku kanqa. Jehova Diosmi casado vidata qallarichirqa, chaymi bibliapi casarasqakunata kusisqa kawsakunankupaq sumaqta yachachin (Prov. 18:22). Chayna kaptinpas, bibliapim niwanchik pantaq runakuna kasqankurayku casarasqakuna sasachakuypi tarikunankumanta utaq ‘aychankupi ñakarinankumanta’ (1 Cor. 7:28). ¿Imaynatam casarasqakunaqa sasachakuyninkuta chaylla atipanmanku? ¿Imaynatam casado vidankupi kusisqa kawsakunmanku?

2. ¿Imaynatam casarasqakuna kuyanakusqankuta qawachinakunanku?

 ² Bibliaqa yachachinmi kuyanakuyqa ancha allin kasqanmanta. Casarasqakunaqa allin amistad hinam kananku chaymantapas ruwasqankuwan hinaspa rimasqankuwanmi kuyanakusqankuta qawachinakunanku. Churi-wawayuq kaspankuqa, astawanraqmi kuyanakusqankuta lliw aylluman qawachinanku. Diospa kamachisqanman hina kuyanakuspankuqa, casado vidankupim kusisqa kawsakunqaku. Kayna kuyanakuymanta rimaspanmi apostol Pablo nirqa: “Kikikichikta hinayá warmikichikta sapakama kuyaychik, warmiñataqyá qusanta anchata respetachun”, nispa (Efes. 5:33).

3. ¿Imaynam casado vidapi kuyanakuyninkuqa kanan?

³ Pablom kaynata qillqarqa: “Qusakunapas warmikichiktayá kuyaychik, imaynam Cristopas iñiqkunata kuyaspan paykunarayku entregakusqanman hina”, niqta (Efes. 5:25). Imaynam Jesus qatiqninkunata kuyarqa, chaynam kunan tiempopi Jesuspa qatiqninkunapas kikinkupura kuyanakunku (leey Juan 13:34, 35; 15:12, 13). Jesusta qatipakuq qusawan warmiqa ancha-anchatam kuyanakunanku. Chayna kuyanakuspankuqa, qusan utaq warminraykupas wañuytam atinqaku. Ichaqa llumpay sasachakuypi tarikuspankum, wakin casarasqakunaqa piensanmanku kuyanakuyninku chiriyarusqantaña. ¿Imataq yanapanman? Diospa yachachiwasqanchikman hina kuyanakuymi. Chayna kuyanakuyqa “imapiña tarikuspanpas allintam takyan, tukuytam creen, tukuytam suyan, tukuytam aguantan”. Bibliam nin: “Kuyakuyqa wiña-wiñaypaqmi”, nispa (1 Cor. 13:7, 8). Casarasqakunaqa yuyarinankum kuyanakunankupaq prometenakusqankuta. Qusaqa warminman sunqu kananpaqmi prometekurqa, warmipas qusanman sunqu kananpaqmi prometekurqa. Kaymanta sapa kuti yuyariyninkuqa, casarasqakunatam kallpanchanqa Jehova Diospa yanapakuyninta maskanankupaq chaynapi kuskalla kaspanku ima sasachakuytapas atipanankupaq.

4, 5. (1) ¿Imatam qusaqa ruwanan? (2) ¿Imaynatam warmiqa ayllunta yanapanman? (3) ¿Imatam manaña ñawpaqpi hinañachu ruwanan karqa huk casarasqa iñiqmasinchik?

⁴ Qusawan warmi imakuna ruwanankumanta rimaspanmi Pabloqa kaynata nirqa: “Warmikunaqa qusankutayá kasukuchunku imaynam señorninchikta kasukusqankuman hina, qusaqariki warminpa umanmi chaynam Cristopas iñiqkunapa uman”, nispa (Efes. 5:22, 23). Kaywanqa manam nichkarqachu qusan warminmantapas aswan allin kasqantaqa. Jehova Diosqa nichkarqam warmipas ancha chaninniyuq kasqanmanta, chaymi nirqa: ‘Manam allinchu qaripa sapallan kayninqa, yanapaqnintayá payman rikchakuqta ruwasaq’, nispa (Gen. 2:18). Warmiqa qusantam ayllu ukupi allin tayta kananpaq yanapanan. Qusanñataqmi Jesucristopa kuyakuqllaña kasqanta qatipakunan, “Jesusqa llapallan iñiqkunapa umanmi”. Kayna nisqanman hina qusan ruwaptinqa mana sasachakuspallanmi warminqa anchata respetanqa hinaspapas tukuypim yanapanqa.

⁵ Katy sutiyuq iñiqmasinchikmi nin: “Sapallay kaspayqa kikiymi imatapas ruwanaypaq tanteakuq kani hinaspapas kikillaymantam nanachikuq kani. Casarakuruspaymi  ichaqa qusay tanteananpaqña saqirqani”, nispa. Paymi willakun chay ruwayqa qallariypi sasa kasqanmanta, ichaqa Jehova Diosta kasukuspankum aswan huk sunqulla karqaku ^[1] (qaway 14 kaq paginapi willakuyta). Fredy sutiyuq qusanñataqmi nin: “Sasachakuqmi kani imatapas tanteanaypaq. Casarakuruspayqa astawanraqmi sasachakurqani iskayniykupiña piensasqayrayku. Ichaqa punchawkunapa risqanman hinam manaña llumpaytañachu sasachakuni. ¿Imanasqa? Jehova Diostam yanapawananpaq mañakuni hinaspapas warmichaypa niwasqantam uyarini. Kunanqa tukuy imatam kuskayku ruwaniku”, nispa.

6. Casado vidapi sasachakuykuna kaptinqa, ¿imanasqam kuyakuyqa ‘tukuy imapi huklla kanankupaq yanapan’?

⁶ ¿Imatam casarasqakunaqa ruwananku allinta takyanankupaq? Bibliam nin: “Hinallayá aguantanakuychik hinaspa tukuy sunqumanta pampachanakuychik”, nispa. Pantaq runakuna kasqankuraykum casarasqakunaqa imapipas pantanqaku utaq sasachakuypipas tarikunqaku. Chayna kaptinqa pantasqankumantam yachanmanku pampachanakuyta hinaspa bibliapa nisqanman hina kuyanakuytapas. Kayna kuyakuyqa “tukuy imapi huklla kanapaqmi yanapawanchik” (Col. 3:13, 14). Casarasqakunaqa kuyanakusqankutam qawachinakunmanku pacienciakuq hinaspa allin sunquyuq kaspanku, manam ‘ima mana allin ruwarusqankutapas yuyarayanankuchu’ (1 Cor. 13:4, 5). Imapas sasachakuyninku kaptinqa chayllam allichananku (Efes. 4:26, 27). Chaypaqqa mana hatun tukuqmi kananku hinaspam mana manchakuspa ninanku “pampachaykuway sienterachisqaymanta” nispanku. Pampachaykunanpaq nisqanqa sasachakuyninkuta allichanankupaqmi yanapanqa hinaspam astawan huk sunqulla kanqaku.

7, 8. (1) ¿Imakunatam biblia yachachin casado vidapi warmi-qari puñuymanta? (2) ¿Imanasqam casarasqakunaqa kuyanakusqankuta qawachinakunanku?

⁷ Bibliam casarasqakunata yanapan warmi-qari puñuyta allinta qawanankupaq (leey 1 Corintios 7:3-5). Ancha allinmi hukninpa imayna tarikusqanta hinaspa ima munasqanta yachayninqa. Qusan kuyakuyninta mana qawachiptinqa warminqa sasachakunqam warmi-qari puñuyninkupi kusisqa kayta. Bibliam qusakunata nin ‘warminku imayna kasqanta entiendenankupaq’ (1 Ped. 3:7). Qusaqa manam warmintaqa hikutananchu paywan puñunanpaqqa. Chaytaqa ruwananku iskayninku kuyanakuspankum. Yaqa llapanpim qarikuna warminwan puñuyta astawan munanku. Ichaqa chayta haykapi ruwanankupaqqa iskayninkum tanteakunanku.

⁸ Bibliaqa manam ninchu casado vidapi warmi-qari puñuspanku kuyanakusqankuta imayna qawachinakunankumantaqa. Ichaqa yachachinmi kuyanakusqankuta qawachiyqa ancha allin kasqanta (Cant. 1:2; 2:6). Yachamusqanchikman hinam, Diosta yupaychaq casarasqakunaqa kuyakuywan imatapas ruwananku.

9. ¿Imanasqam mana qusanchikta utaq mana warminchikta munapayayqa llumpay mana allin?

⁹ Wakinkuqa casado vidankutam yanqacharurqaku qalalla kaqkunata qawayman qukurusqankurayku utaq hukkunata munapayasqankurayku. Kaykunaqa llumpay mana allinmi, chaymi chaykunata qipanchanankupaq kallpanchakunanku. Jehova  Diostawan runamasinchikta anchata kuyaspanchikqa, manam saqisunchu pipas nitaq imapas casado vidanchikta yanqachanantaqa. Manam imatapas ruwananchikchu qusanchik utaq warminchik piwanpas asikachasqanchikta piensachinapaq hinaqa. Chayqa mana kuyasqanchiktam qawachinman. Manam qunqananchikchu piensasqanchiktawan imapas ruwasqanchikkunata Jehova Dios yachasqanmantaqa. Kaymi yanapawasun Diosta kusichinapaq hinaspa warminchikwan utaq qusanchikwan mana rakinakunapaq (leey Mateo 5:27, 28; Hebreos 4:13).

10, 11. (1) ¿Haykam wakin nacionkunapi divorcianakuyman chayanku? (2) ¿Imaynatam Diosqa rakinakuyta qawan? (3) ¿Imataq casarasqakunata yanapanqa rakinakuyman mana chaylla chayanankupaq?

¹⁰ Wakin casarasqa runakunaqa sasachakuyninkuta mana allichayta atispankum rakinakuyman utaq divorcianakuyman chayanku. Wakin nacionkunapim chunka casarasqa runakunamanta pichqa utaq masnin divorcianakunku. Kayqa manam anchachu Jehova Diospa testigonkunawanqa pasan. Ichaqa kay punchawkunapi wakin casarasqa iñiqmasinchikkunam aswan sasachakuypi tarikunku.

¹¹ Bibliam nin: “Warmikunaqa amayá qusankumanta rakikuchunchu [...]. Rakikuruspanqa amayá hukwanqa casarakuchunchu, mana chayqa qusanwanyá amistachun. Qusapas manam warmintaqa saqinanchu”, nispa (1 Cor. 7:10, 11). Wakin casarasqakunaqa ichapas sasachakuynin llumpay kasqanrayku piensanmanku rakinakuyta. Ichaqa Jesusmi nirqa chayta Dios mana allinta qawasqanmanta. Payqa qallariypi casarasqakunaman Diospa nisqantam yuyarichirqa hinaspam nirqa: “Diospa kuskanchasqantaqa amayá pipas rakichunchu”, nispa (Mat. 19:3-6; Gen. 2:24). Kaywanmi Jehova Diosqa sutillata qawachin casarasqakuna kuska kanankuta munasqanmanta (1 Cor. 7:39). Manataqmi qunqananchikchu imapas ruwasqanchikmanta Jehova Diosman llapanchik cuentata qunamantaqa. Kaymi sasachakuykunata chaylla allichanapaq yanapawasun, manaraq aswanyaruchkaptin.

12. ¿Imaraykum wakin casarasqakunaqa rakinakuyta munanmanku?

¹² ¿Imanasqam wakin casarasqakunaqa llumpay sasachakuypi tarikunku? Wakinkuqa hukmanyasqa utaq piñasqam tarikunku casado vidanku munasqankuman hina mana kasqanrayku. Sasachakuyninkuqa rikurin mana chaynallata uywasqa kasqankuraykum utaq imayna kayninkupi mana chaynalla kasqankuraykum. Wakinpiqa sasachakunkum ayllunkuwan, qullqiwan utaq warmakuna uywaywan. Ichaqa yaqa llapallan casarasqa iñiqmasinchikkunam sasachakuyninkuta allichanku Diosta kasukuspanku.

13. ¿Allinchu kanman wakinpi rakinakuyqa?

¹³ Wakinpiqa allinmi kanman casarasqakunapa rakinakuyninkuqa. Wakinkuqa rakinakunankupaqmi tantearurqaku ayllunta mana mantieneyta munaptin, llumpayta  maqaptin utaq Dios yupaychananta llumpayta harkakuptin. Casado vidankupi sasachakuy kaptinqa iñiqkunapi punta apaqkunapa yanapakuynintam mañakunanku. Paykunaqa bibliapa nisqanman hina ruwanankupaqmi yanapayta atinmanku. Casarasqakuna Jehova Diospa chuya espiritunta mañakuspankuqa atinqakum Diospa nisqanman hina kawsakuyta hinaspapas qawachinqakum sumaq kayninkuta (Gal. 5:22, 23) ^[2] (qaway 14 kaq paginapi willakuyta).

14. ¿Imatam biblia nin Jehova Diosta mana yupaychaq qusayuq utaq warmiyuq iñiqmasinchikkunata?

¹⁴ Bibliapa yachachisqanman hinam casarasqakunaqa mana rakinakunankuchu hukninku Jehova Diosta mana yupaychaptinpas (leey 1 Corintios 7:12-14). Hukninqa Diosta mana yupaychaspanpas ‘chuyanchasqam’ kachkan Jehova Diosta yupaychaqwan casarasqa kasqanrayku. Warmankupas ‘chuyanchasqam’ kachkan, chayraykum paykunatapas Diosqa waqaychanqa. Pablom iñiqmasinkunata kaynata nirqa: “Qusa, ¿imaynataq yachanki warmikita mana salvanaykita? Qampas warmi, ¿imaynataq yachanki qusaykita mana salvanaykita?”, nispa (1 Cor. 7:16). Achka iñiqmasinchikkunam qusankuta utaq warminkuta yanaparqaku Jehova Diospa testigon kanankupaq.

15, 16. (1) ¿Imatam biblia nin mana iñiqwan casarasqa warmikunata? (2) ¿Imatam iñiqmasinchikqa ruwanman mana iñiq qusan utaq warmin rakikuyta munaptinqa?

¹⁵ Apostol Pedrom Diosta yupaychaq warmikunata nirqa: “Qamkunapas qusaykichiktayá tukuy imapi kasukuychik, chaynapi Diospa palabranta mana kasukuq kachkaspankupas mana rimapayachkasqalla allin kawsasqaykichikta qawaspanku iñikunankupaq. Paykunaqa qamkunapa chuya sunqu hinaspa respetoyuq kasqaykichikta qawaspankum iñikunqaku”, nispa. Diosta yupaychaq warmikunaqa hawkalla hinaspa llampu sunqullam kananku, “chayna kayqa mana  tukuqmi hinaspapas Diospa allin qawasqanmi” (1 Ped. 3:1-4). Chayna kaspankuqa yaqapaschá qusankuta yanapanqaku Jehova Diospa testigon kanankupaq, chaytaqa manam atinmankuchu qusankuman tukuy tiempo iñiyninkumanta willaspankuqa.

¹⁶ ¿Imatam iñiqmasinchikqa ruwanman mana iñiq qusan utaq warmin rakikuyta munaptinqa? Bibliam nin: “Mana iñiq warmi utaq qusa pasakuyta munaspanqa ripukuchun, wawqiqa utaq paniqa manam obligasqachu kachkan mana iñiqwan kuska kananpaqqa. Diosqa hawkayaymanmi qamkunataqa qayasurqankichik”, nispa (1 Cor. 7:15). Kaypi nisqanman hinaqa iñiqmasinchikqa manam hikutananchu paywan hinalla kananpaqqa. Rakinakuruspanku hawkaña kawsakuptinpas, bibliapa nisqanman hinaqa manam kaqmantaqa casarakunanchu. Ichapas tiempopa risqanman hina mana iñiq qusaqa utaq warmiqa kaqmanta kutimunman casado vidanta allichananpaq. Hinaspa Jehova Diospa testigon kaytapas munanman.

17. ¿Imatam casarasqakunaqa puntapi churananku?

¹⁷ Kunanqa ‘sasallaña punchawkunapim’ kawsachkanchik (2 Tim. 3:1-5). Chaymi Jehova Diospa amistadnin kananchik waqaychawananchikpaq. Pablom nirqa: “Pisillañam tiempo kachkan”, nispa. Nirqataqmi: “Kunanmantaqa warmiyuqkunapas mana warmiyuqpas kanman hinayá kachunku, [...] kay pachapi kaqkunata servichikuqkunapas yaqapas mana servichikuqkuna hinayá kachunku”, nispa (1 Cor. 7:29-31). Pabloqa manam nichkarqachu casado vidata mana chaninchanamantaqa. Aswanmi tukupay punchawkunapi kawsasqanchikrayku, Jehova Dios yupaychayninchikta imamantapas puntapi churananchik (Mat. 6:33).

18. ¿Imaynatam casado vidankupi kusisqa kawsakunmanku?

¹⁸ Kay sasallaña punchawkunapim, achka casarasqakuna mana allinpi tukunku. ¿Imaynatam casado vidankupi kusisqa hinaspa allinlla kanmanku? Jehova Diospa amistadnin kaspanku, llaqtanpi kaspanku, bibliapa nisqanta kasukuspanku hinaspa chuya espirituwan yanapachikuspankum. Chayta ruwaspankuqa ‘Diospa kuskanchasqantam’ chaninchachkanku.