MEXICO nacionpa huk kaqnin llaqtanpim 1932 wata tukuyta churarurqaku semaforo nisqankuta, wara-waranqantin masnin runakunam chay llaqtapiqa yacharqaku (Mexico nispam chay llaqtatapas sutichanku). Ichaqa runakunaqa manañam semaforokuna churasqankumantachu willakachakurqaku, aswanmi Joseph F. Rutherford iñiqmasinchikpa chayamunanmantaña. Noticia willakuqkunapas trenpa sayanan lawpim chayamunanta suyarqaku, payqa Jehova Diospa testigonkunapa nanachikuqninmi karqa. Chaymi chay llaqtapi testigokunapas Rutherfordta suyarqaku, payqa chay llaqtamanmi rirqa kimsa punchaw hatun huñunakuyman.

Ingles rimaypi ¡Rikchariy! qillqanchikmi nirqa: “Kay hatun huñunakuyqa mana qunqanapaqmi kanqa, yanapanqam Mexico nacionpi Diosmanta willakusqanchik hinalla yapakunanpaq”, nispa. Ichaqa, ¿imanasqataq chay hatun huñunakuyqa ancha allin karqa 150 runakunalla chayman richkaptinkuqa?

Chay hatun huñunakuy manaraq kachkaptinqa manam achka runakunaraqchu Diospa munaynintaqa Mexicopiqa ruwarqaku. 1919 watamantapacha Mexicopi hatun huñunakuykuna kaptinpas watakuna pasasqanman hinam iñiqkunaqa asllayarurqaku. 1929 watapim Mexico nacionpi betel wasita kicharurqaku, ichaqa sasachakuykunam karqa. Chaymi Diosmanta willakusqankuta negocio ruwasqankuwan mana chaqrunankupaq kamachiptinku huknin iñiqmasinchik piñakuruspan huk runakunawanña huñunakuyta qallaykurqa. Chaymantapas betel wasimanta cuentallikuqmi mana allinta ruwarurqa, chaymi hukña cuentallikunan karqa. Chaykunaraykum Mexicopi iñiqmasinchikkunaqa pipas kallpanchaykunanta munarqaku.

Chaymi iñiqmasinchik Rutherfordqa chay hatun huñunakuypi iñiqmasinchikkunata kallpancharqa, pichqa kutikamataqmi radiontakamapas Diosmanta yachachimurqa. Mexicopiqa chayllaraqmi radiontakama enteron nacionpi Diosmanta willakurqaku. Chay hatun huñunakuy tukuruptinmi betelmanta cuentallikuq iñiqmasinchik kallpanchakurqa Diosmanta willakuqkunata yanapananpaq. Chaymantapacham iñiqmasinchikkunaqa Dios yanapaptin kallpanchasqa tarikurqaku, hinaspam Diospa munayninta kusisqa hinalla ruwarqaku.

Wata pasaytam Veracruz llaqtapi hinaspa Mexico sutiyuq llaqtapipas karqaraq hatun huñunakuykuna. Diosmanta willakunankupaq kallpanchakusqankuqa manam yanqapaqchu karqa. 1931 watapiqa 82 iñiqmasillanchikmi karqa, 1941 watapim ichaqa 800 masnin iñiqkunaña karqaku, chay watapi hatun huñunakuymanpas yaqa waranqa runakunañam rirqaku.

1943 watapim iñiqmasinchikkunaqa “Nación Libre” sutiyuq hatun huñunakuyman rinankupaq runakunata nirqaku, chay huñunakuyqa kanan karqa 12 llaqtakunapim. * Chaypaqmi iñiqmasinchikkunaqa letrayuq cartonkunata qasqunkupiwan wasanpi churakururqaku. 1936 watamantaraqmi huk lawkunapipas chaynata ruwarqaku.

La Nación sutiyuq periodicopipas willakurqakum cartonkunapi letrayuqkama purisqankuqa allin kasqanmanta, chaypim nirqa: “Punta kaq punchawpim nirqaku achka runakunataraq invitamunankupaq, chaymi paqarinnintinpaqqa chay huñunakunanku wasiman pasaypaqta huntarurqaku”, nispa. Catolicokunam ichaqa chaywan llumpayta piñakuruspanku testigokunapa contranpi hatarirurqaku. Chayna kaptinpas iñiqmasinchikkunaqa hinallam willakuspanku ñankunapi purirqaku. Chay periodicopiqa nirqataqmi: “Achka runakunam qawarqaku qasqunkupiwan wasankupi cartonpi letrayuqkama runakunapa purisqankuta”, nispa. Chay periodicopiqa rikurimurqataqmi iñiqmasinchikkunapa purisqankumanta fotokunapas. Patachanpiñataqmi nirqa: “Ñankunapim huntarunku”, nispa.

Chay watakunapiqa yaqa lliw iñiqmasinchikkunam tukuyta ruwaspanku chayna hatun huñunakuykunaman riqku. Achka iñiqmasinchikkunam trenpa hinaspa carropa mana chayasqan karu llaqtakunapi yacharqachu. Chayna llaqtakunapi yachaq iñiqmasinchikkunam nirqaku: “Manam kay llaqtaykumanqa trenpas chayamunchu”, nispa. Wakin iñiqmasinchikkunaqa hatun huñunakuykunaman rinankupaqmi trenpa kasqankama puntataqa chakillawan achka punchawkuna riqku, wakinñataqmi asnowan riqku. Chaymantaqa trenwanñam chayaqku.

Iñiqmasinchikkunataqa hatun huñunakuyman rinallankupaqmi qullqichankupas haypaq. Samapakuqkupas wakin iñiqmasinchikkunapa wasinpim. Wakinkuñataqmi huñunakuna wasikunapi puñuqku. Huk kutipim yaqa 90 iñiqmasinchikkuna betel wasipi samapakurqaku. Paykunaqa “20 cartonkunamanta ruwasqa colchonkunapim puñurqaku”. Anuario qillqanchikpa nisqanman hinaqa chaypi puñusqankumanta anchata agradecekuspankum nirqaku: “Aswan allinmi karqa pampapi puñunaykumantaqa”, nispa.

Chay huñunakuykunapi kusisqa tarikusqankuraykum imawanpas mana harkachikuspanku chay huñunakuykunaman hinalla riqku. Chaynallam kunankamapas Mexicopi iñiqmasinchikkunaqa kanku, chaymi kunanqa yaqa millonña kanku. * 1949 watapaq Anuario qillqapim nirqa: “Sasachakuykunapi kaspankupas iñiqmasinchikkunaqa Diospa munaynintam hinalla ruwanku, chaymi hatun huñunakuykuna tukuruptinpas imamanta yacharusqankumanta unaysu rimarinku hinaspam ninku: ‘¿Haykapim kaqmanta kanqa hatun huñunakuyninchik?’”, nispa. Kunankamapas iñiqmasinchikkunaqa chaynallam tarikunku. (Mexico nacionpi waqaychasqa kaqkunamanta).