ÑUQAQA ñam Diosmantaqa yachachkarqaniña mamayman qusqanku qillqakunawan, dibujochankunam kuyayllapaq karqa. Taytayqa manam munaqchu mamay Diosmanta yachachiwanantaqa. Ñuqañataqmi hinalla yachayta munarqani, chaymi taytay lluqsinankamalla bibliamanta mamay yachachiwaq. Chaynapim chunka wataypi kachkaspay 1943 watapi ñuqapas Blackpool (Inglaterra) llaqtapi bautizakururqani.

Chaymantapacham mamaywan kuska Diosmanta willakurqaniku. Chay watakunaqa tocadisco nisqanwanmi willakuq kaniku. Chayqa 5 kilo llasaq hatun aparatom karqa. Ñuqa hina warmapaqqa sasam karqa chayta apakachayqa.

14 watayman chayaruspayqa precursor kaytañam munarqani. Mamayñataqmi  niwarqa llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikwanraq rimanaypaq. Hinaptinmi chay iñiqmasinchikqa niwarqa imallatapas ruwaytaraq yachanaypaq, chaynapi precursor kaspay chaywan llamkanaypaq. Chaymi chayta ruwaspay iskay wata llamkarqani, hinaspam kaqmanta chayna watukuq iñiqmasinchikta tapukurqani, hinaptinmi payqa niwarqa precursorña kanaypaq.

1949 watapa abril killanpiñataqmi mamaywan kuska wasiykupi tukuy imachaykuta rantikuruspa Middleton llaqtaman ripukurqaniku. Chaypim Diosmanta astawan willakurqaniku. Tawa killamantañataqmi huk iñiqmasinchikña puriqmasiy karqa. Hinaptinmi betel wasipi cuentallikuqkuna niwarqaku Irlam llaqtapi iñiqmasinchikkunapa kasqanman rinaykupaq. Mamaywan huk iñiqmasinchikñataqmi huk lawpi yanapakuchkarqaku.

Chaypiqa asllam huñunakuyta ruwaq iñiqmasinchikkunaqa kasqaku. Chaymi chayta ruwanaykupaq niwarqaku 17 watallaypiraq kachkaptiypas. Chaymanta qipakunamanqa aswan aslla kaq iñiqmasinchikkunapa kasqanku lawmanñam rirqani. Tukuy chaykunapi yanapakusqaymi allinniypaq karqa.

1951 watapiñataqmi galaad escuelaman rinaypaq qillqarqani. Ichaqa 1952 watapa diciembre killanpim cuartelman yaykunaypaq autoridadkuna qayachiwarqaku, hinaptinmi ñuqaqa nirqani Diosmanta astawan willakuq kasqayrayku mana rinaypaq. Ichaqa mana munaspankum juezkuna tantearurqaku suqta killa carcelpi kanaypaq. Chayna carcelpi kachkaptiymi 22 kaq galaad escuelaman rinaypaq carta chayaramurqa. Chaymi 1953 watapa julio killanpi carcelmanta lluqsiruspay manapas unaymanta lamar quchanta chimpaspay Estados Unidos nacionman rirqani.

Chayaruspaymi inglés rimaypi “Sociedad del Nuevo Mundo” sutichasqa hatun huñunakuyman rirqani. Chaymantañam galaad escuelapa kasqan lawman trenpi rirqani. Trenmanta lluqsiruspayñataqmi carrowanraq chayarqani. Ichaqa carcelmanta chayllaraq lluqsiramusqayraykum qullqiy tukururqa, chaymi waqtaypi kaq runata mañakullarqani  ñuqapatawanña pagaykapuwananpaq.

Galaad escuelapi yachamusqaykum yanapawarqaku ‘tukuyta ruwaspa tukuy rikchaq runakunata yanapanaykupaq’ (1 Cor. 9:22). Ñuqatawan Paul Bruunta hinaspa Raymond Lich iñiqmasinchiktam Filipinas nacionman kachawarqaku. Ichaqa chay nacionman yaykunaykupaq permiso quwanankukamam lamar quchanta Rotterdam llaqtaman rirqaniku. Chaymantañam Malasia nacionman rirqaniku Mediterraneo hinaspa Indico lamar quchanta. Chaymantapas Hong Kong llaqtaman risparaqmi 47 punchawpi chayraq Filipinas nacionmanqa chayarqaniku 1954 watapa 19 noviembre killanpi.

Chay llaqtaqa, chaypi runakunaqa hinaspa rimasqankuqa manam chaynallachu karqa ñuqaykupawanqa. Qallariyllapiqa kimsaykum Quezon llaqtapi huñunakurqaniku achkaq inglés rimayta rimasqankurayku. Yaqa suqta killamantaraqmi chayraq huk iskay rimaychata tagalo rimaypi yachachkarqaniku.

1955 watapim Raymond puriqmasiywan Diosmanta willakusqaykumanta kutiramuspayku llaqtan-llaqtan watukuqkunaña kanaykupaq cartata chaskirurqaniku. Ñuqaqa 22 watallaypiraqmi karqani. Llaqtan-llaqtan watukuq kaspaymi ‘tukuyta ruwarqani tukuy rikchaq runakunata aswanraq yanapanaypaq’.

Watukuqña kaspaymi tienda punkupa ñawpaqninmanta huñunakuyta ruwaspa iñiqmasiykunata yachachirqani. Filipinaspiqa callekunapim huñunakuykunataqa ruwaq kaniku. Llaqtan-llaqtan iñiqmasiykunata watukuspayqa plazakunapim, callekunapim, pelotawan pukllananku lawpim hinaspa maypipas runakunapa kasqanpim huñunakuyta ruwaspa yachachiq kani. Huk kutipim San Pablo llaqtapi yachachiyta mana atirqanichu llumpayta parakusqanrayku, chaymi huñunakunanchik wasimanña rispay yachachirqani. Huñunakuy tukuytañataqmi iñiqmasinchikkuna  tapuwarqa sichum chayta ruwasqay lliw runakunapaq yachachikuy hina kasqanmanta.

Ñuqaqa iñiqmasinchikkunapa wasinpim samapakuq kani. Wakchalla kaptinkupas wasinkuqa sumaq pichasqam karqa. Yaqa lliwpapim tolderaman rikchakuqta mastaykuspa pampapi puñuq kani. Bañakunaypaqqa hawamanmi lluqsiq kani, chaymi runakuna qawawasqanrayku trusachayuqlla bañakuyta yacharurqani. Chaymantapas carrollawanmi aswanqa puriq kani, ichaqa manam kikiypaqa carroyqa karqachu. Lamar quchata chimpanaypaqñataqmi barcowan riq kani.

Tagalo rimayta yachanaypaqqa manam estudiarqanichu, aswanqa huñunakuykunapi hinaspa Diosmanta willakuq risqaypim iñiqmasinchikkunata uyarispay yacharurqani. Paykunaqa yanapawayta munaspankum kuyakuyllawanña yachachiwarqaku, chaymi anchata agradecekuni.

Watakunapa risqanman hinañataqmi musuq llamkaykuna chaskisqayta allinta ruwanaypaq kallpanchakunay karqa. 1956 watapim Nathan Knorr iñiqmasinchik Filipinas nacionman chayaramuptin hatun huñunakuy apakurqa. Ñuqañataqmi tukuy imata tapukuqkunawan hinaspa llaqtaman willakuq runakunawan rimanay karqa. Paykunawan imayna rimaytaqa manam anchachu yacharqani, ichaqa wakin iñiqmasinchikkunam yachachiwarqa. Chaymantam manapas watamanta kaqlla huk hatun huñunakuy karqa, chaypiqa chay huñunakuymanta cuentallikuqñam karqani. Estados Unidos betel wasimantam Frederick Franz iñiqmasinchik hamurqa, hinaspam Filipinas nacionpa camisanwan churakuruspan yachachirqa, hinaptinmi iñiqmasinchikkunaqa kusisqallaña  karqaku. Chay qawasqaymi yachachiwarqa ñuqapas runamasiypa imayna kasqanman hina imatapas ruwanaypaq.

Llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunata watukunaypaq kamachiwaptinkupas hinallam imakunatapas yachanay karqa. Chay watakunaqa La felicidad de la Sociedad del Nuevo Mundo niq videotam qawachirqaniku. Chaytaqa achka runakunapa kasqanpim achkakama qawachirqaniku, chaymi wakinpiqa video qawachinayku aparatopa achkisqanman chuspikuna usturuq. Chaymanta hurquyqa sasam karqa. Chay huñunakuykuna ruway sasa kaptinpas kusikuqmi kaniku achka runakuna Jehova Diospa llaqtanmanta yachasqankuwan.

Wakin llaqtakunapiqa sacerdotekunam autoridadkunata hikutaqku huñunakuykunata mana ruwanaykupaq. Wakinpiqa iglesia waqtankunapi huñunakuykunata ruwaptiykum sacerdotekunaqa llullankutaraq campanankuta waqtamuqku pipas mana uyariwanankupaq. Chaywanpas achka runakunam Jehova Diosmanta yachaspanku kunanqa munaynintaña ruwachkanku.

1959 watapiñataqmi Filipinas nacionpi betel wasipi yanapakunaypaq qayachiwaptinku rirqani. Chaypiqa imakunatapas hinallam yacharqani. Chaymantam huk law nacionkunata watukunaypaq niwarqaku. Chayna risqaypim Yanet Dumond iñiqmasinchikta riqsirurqani, payqa Tailandia nacionpim yanapakurqa. Cartatam apachinakuyta qallaykurqaniku, hinaspam casarakururqaniku. 51 watam Jehova Diospa munayninta kusisqallaña ruwarqaniku.

Diospa munayninpim 33 nacionkunata watukurqani. Ñawpaqkunata imapas ruwasqaykunam yanapawarqa tukuy rikchaq runakunawan hawka kawsakunaypaq. Anchatam chaymanta Diosta agradecekuni.  Tukuy lawman risqaywanmi musyakuni tukuy rikchaq runakunata Jehova Diosninchik kuyasqanta (Hech. 10:34, 35).

Señoraywan kuskam hinallaraq Quezon llaqtapi betel wasipi yanapakuchkaniku. Kusikunikum Filipinas nacionpi yanapakuspayku. 60 wata ñawpaqtaraq chayamuptiyqa 20.000 Diosmanta willakuqkunam karqaku. Kunanqa 200.000 kachkanku. Achka wataña tukuy rikchaq kamachikuykunata chaskispaypas hinallaraqmi kallpanchakunay. Kusisqallañam kunankunapas Diospa llaqtanpa tanteasqankunataqa kasukuchkaniku.

Tukuytam ruwarqaniku Jehova Diospa munasqanman hina imatapas ruwanaykupaq, chayta ruwaspam kusisqallaña kawsakurqaniku. Kallpanchakurqanikutaqmi iñiqmasinchikkunapa imayna kasqankuman hina imatapas ruwanaykupaq. Jehova Diospa munayninraq kaptinqa hinallam ‘tukuyta ruwasaq tukuy rikchaq runakunata yanapanaypaq’.