PIPAS llakikuwaptinchikqa utaq kuyakuywan rimapayawaptinchikqa sunqunchikpim kusikunchik ¿aw? Chaynaqa, ¿imatam ruwachwan paykuna hina chayna sunquyuq kananchikpaq?

Hukkunata llakipayarikuqkunataqa bibliaqa sutichan sumaq sunquyuq nispam. Chayna sunquyuq runakunaqa rimasqanwanmi hinaspa ruwasqanwanmi sutillata riqsichikunku. Hinaspapas chayna runakunaqa sumaqtam pitapas rimapayan, chaytaqa ruwanku runamasinkuta kuyasqankuraykum. Chaymantapas sumaq sunquyuq kaytaqa atichwanmi Diospa chuya espiritunpa yanapakuyninwan, chayta chaskinanchikpaqqa anchatam kallpanchakunanchik (Gal. 5:22, 23). Chaymi kunan yachasunchik imaynatam Jehova Diosqa hinaspa Jesusqa qawachirqaku hukkunamanta llakipayarikusqankuta. Yachasuntaqmi imaynata paykunata qatipakunamantapas.

Jehova Diosqa sumaq sunquyuqmi “mana riqsikuqkunawan hinaspa huchasapakunawanpas” (Luc. 6:35). Bibliam Diosmanta kaynata niwanchik: “Intitapas qispichimun allin hinaspa mana allin runakunapaqmi, parachimunpas kasukuq chaynataq mana kasukuq runakunapaqmi”, nispa (Mat. 5:45). Chaynamá, Dios mana kasqanta niq runakunapas Diospa tukuy ima unanchasqanwanmi kusisqa kawsakunku.

Kunanñataq yachasun imaynatam Jehova Diosqa Adantawan Evata qawachirqa sumaq sunquyuq kasqanta. Adanwan Evaqa huchapakusqankumanta qipallatam “higospa rapinta siraruspanku chaywan tapakurqaku”. Diosmi ichaqa yacharqa Eden huertamanta lluqsispankuqa chay tapakunankupaq sirasqankuwanqa mana allin kanankumanta. Chaymantapas allpaqa ñakasqam kanan karqa hinaspapas ‘kichkakunawan qurakunallañam wiñanan’ karqa. Chayraykum paykunata llakipayariykuspan ‘qaramanta pachata ruwaykapurqa’ (Gen. 3:7, 17, 18, 21).

Arí, Jehova Diosqa allin hinaspa mana allin runakunatam llakipayan. Astawanraqmi yanapayta munachkan payman sunqu serviqninkunataqa. Diosmanta willakuq Zacariaspa tiemponpim, huk angel llumpay llakisqa tarikurqa Diospa templonta kaqmanta hatarichiyta saqirusqankurayku. Jehova Diosmi chay angelta rimapayarqa ‘kuyapayakuq hinaspa consuelakuq simiwan’ (Zac. 1:12, 13). Chaynallataqmi paymanta willakuq Eliasta rimapayarqa. Huk kutipim Eliasqa llumpay hukmanyasqa tarikurqa, chaymi Jehova Diosta nirqa wañunanpaq saqinanta. Chaymi Diosqa angelninta kallpanchananpaq kachamurqa. Chaymantapas Diosqa Eliastam nirqa sapallan mana kasqanmanta. Chayna rimapayasqanwanmi hinaspa Diospa yanapayninta chaskisqanwanmi, Eliasqa kallpata hapispan Jehova Diospa nisqanta ruwarqa (1 Rey. 19:1-18). Qatiqninpim yachasunchik Jesusqa taytan hina sumaq sunquyuq kasqanmanta.

Kay allpa pachapi Jesus kachkaptinmi runakunaqa qawaqku kuyapayakuq kasqanta. Jesusqa manam pitapas qaqchaqchu nitaq pitapas hikutaqchu nisqanta kasukunankupaqqa. Aswanqa llakipayakuq kasqanraykum kaynata nirqa: “Ñuqamanyá hamuychik llapallan hukmanyasqakuna hinaspa llasaq qipiyuqkuna, ñuqam samaykachisqaykichik”,  nispa. Nirqataqmi: “Yugoyqa mana llasaqmi”, nispa (Mat. 11:28-30). Chayraykum runakunaqa mayman Jesus riptinpas qatiqku. Paykunata Jesus llakipayarisqanraykum mikuchirqa, unquqkunata hampirqa hinaspapas taytanmanta tukuy imata yachachirqa (Mar. 6:34; Mat. 14:14; 15:32-38).

Jesusqa runakunatam sumaqta uyariq. Chaymantapas kuyakuywanmi pitapas chaskiykuq tiempon mana kaspanpas utaq pisipasqa kaspanpas (Luc. 9:10, 11). Huk kutipim, 12 wataña hemorragiawan ñakariq warmi sanoyayta munaspan Jesuspa pachanta llachpaykurqa. Moisespa chaskisqan kamachikuypa nisqaman hinaqa, chay warmiqa Jesuspa pachantaqa manam llapchaykunanchu karqa, unquynin millakuypaq kasqanrayku (Lev. 15:25-28). Jesusmi ichaqa chay warmitaqa mana qaqcharqachu. Aswanqa kuyakuywanmi nirqa: “Mamáy, iñiyniyuq kasqaykiraykum sanoyarunki. Kunanqa hawkallañayá ripukuy, ñakarichisuqniki unquymantam allinyarunkiña”, nispa (Mar. 5:25-34). Chayna ruwasqanwanmi Jesusqa qawachiwanchik llakipayakuq kasqanta.

Kaypi yachasqanchikman hinaqa sumaq sunquyuq kaspanchikqa hukkunata yanapananchikpaqmi imatapas ruwasunchik. Chay ruway allin kasqanmanta Jesus yachachinanpaqmi Samaria llaqtayuq runamanta willarqa. Samaria llaqtayuqkunaqa judiokunawanqa chiqninakuqkum. Chaywanpas chay Samaria llaqtayuq runaqa judio kaq runata maqapasqata hinaspa wañunayasqata qawaspanmi llakipayarqa. Chaymi heridankunata hampiruspan samapakuna wasiman aparurqa, chaypim wasiyuqman qullqita quspan nirqa chay runata atiendenanpaq. Nirqaraqmi “Atiendeykuy, kay qusqaymanta mastapas gastaptikiqa kutimuspaymi pagapusqayki”, nispa (Luc. 10:29-37).

Sumaq sunquyuq kaspanchikqa rimasqanchikwanpas hukkunatam kallpanchasun. Bibliam nin: ‘Llakikuyqa runapa sunquntam ñakarichin, kuyakuywan rimaymi ichaqa kusichin’, nispa (Prov. 12:25). Sumaq sunquyuq hinaspa kuyapayakuq * kaspanchikqa hukkunatam sumaq rimaykunawan kallpanchasun, chaynapi paykuna kusisqa kanankupaq hinaspa kuyasqanchikta musyakunankupaq. Chaywanmi kallpanchasqa tarikunqaku ima sasachakuykunatapas atipanankupaq (Prov. 16:24).

Lliw runakunam sumaq sunquyuq kayta atichwan “kikinman rikchakuqta” Jehova Dios unanchawasqanchikrayku (Gen. 1:27). Rimarisun Roma nacionmanta Julio sutiyuq capitanmanta, payqa apostol Pablowanmi Roma nacionman illarqa. Sidon llaqtaman chayaruptinkum ‘capitan Julioqa Pablowan allin runa karqa, chaymi amistadninkunata watukuq rinantapas mana harkakurqachu chaynapi Pablota atiendenankupaq’ (Hech. 27:3). Huk kutipiñataqmi Pablopa illasqan buque lamar quchaman chinkaykurqa. Hinaptinmi Malta sutiyuq llaqtachapi yachaqkunaqa Pablotawan huk runakunatapas yanaparqaku ninata ratachispanku hinaspa tukuyta ruwaspanku (Hech. 28:1, 2). Chay runakunaqa allintam ruwarqaku. Chaynaqa, Diosta kusichinapaqqa tukuy tiempom sumaq sunquyuq kaspa hukkunata yanapana, manam wakillanpichu.

Jehova Diosta kusichiyta munaspaqa tukuy tiempom kallpanchakunanchik sumaq sunquyuq kananchikpaq. Wakinpiqa sasachá kanman runakunapaq allinkunata ruwayqa, ¿imanasqa? Ichapas wakinku Diosmanta willakunanchikpaq harkakusqankurayku, pinqapakuq kasqanchikrayku utaq wakinpi hinallaraq kikillanchikpaq munaq kasqanchikrayku. Ichaqa kaykunata atipaytaqa atichwami Diospa yanapakuyninta mañakuspanchik, hinaspa Diospa imayna kasqanta qatipakuspanchik (1 Cor. 2:12).

¿Imataq yanapawasun hukkunapaq allin kaqkunata astawan ruwananchikpaq? Chaypaqqa  kaytam tapukunanchik: “¿Sumaqtachu pitapas uyariykuni? ¿Hukkunata yanapanaypaqchu qawan-qawanlla kachkani? ¿Kallpanchakunichu hukkunata yanapanaypaq?”, nispa. Chaymantapas kallpanchakuchwanmi huñunakusqanchik lawpi iñiqmasinchikkunata allinta riqsinanchikpaq. Chaypaq kallpanchakuspanchikqa iñiqmasinchikkunatam imapipas allinta yanapaykusunchik. Hinaspapas imaynam pipas ñuqanchikpaq imatapas ruwananta munanchik, chaynatayá ñuqanchikpas hukkunapaq ruwasunchik (Mat. 7:12). Chaymantapas Jehova Diostayá mañakusunchik yanapawananchikpaq (Luc. 11:13).

Apostol Pablopas allin kaqkunatam ruwaq hukkunata yanapananpaq. Bibliam niwanchik ‘llapallan watukuqninkunata sumaqllataña chaskisqanmanta’ (Hech. 28:30, 31). Payqa hukkunapi reparasqantam qawachirqa ruwasqanwan hinaspa rimasqanwan. Chayraykum runakunaqa paywan kuska kayta munaqku. Chaynallataqmi ima ruwasqanchikta hukkunapas qawaspanku ichapas Diosmanta yachayta munanqaku. Chaymi lliw runakunata sumaqta rimapayananchik, Diosmanta willakuyninchikta harkakuq runakunawanpas. Ichapas chayna sunquyuq kasqanchikta qawaspanku manaña Diosmanta willakusqanchikta harkakunqakuñachu (Rom. 12:20). Chaymantapas tiempo pasasqanman hina bibliamanta yachaytaña munanmanku.

Allpa pachanchik huertayachisqa kaptinqa achka runakunam kawsarimunqaku, paykunaqa kusisqam tarikunqaku pipas kuyakuywan chaskiykuptinku. Paykunapas chaynam kanqaku hukkunawanpas. Chaymantapas Jehova Diosqa chayna kuyapayakuq hinaspa llakipayakuq kaqkunamanqa wiñay kawsaytam qunqa. Mana chayna kaqkunañataqmi chinkachisqa kanqaku (Sal. 37:9-11). Chaypiqa hawkam kawsakusun hinaspapas manañam pipas mancharisqaqa kawsanqañachu. Chay punchaw manaraq chayamuchkaptin, ¿imanasqataq ancha allin sumaq sunquyuq kayqa?

Bibliam nin: “Llakipayakuq runaqa kikintapas allintam ruwakun”, nispa (Prov. 11:17). Chayna runakunawanmi runakunaqa hukllawakuyta munanku hinaspapas qatipakuyta munanku. Jesuspas nirqam: “Hukkunata imayna ruwasqaykichikman hinam paykunapas ruwasunkichik”, nispa (Luc. 6:38). Arí, chayna sunquyuq runakunaqa allin amistadkunatam armanku.

Apostol Pablom Efeso llaqtayuq iñiqmasinkunata kaynata nirqa: ‘Sumaq sunquyá kaychik, sunqumanta llakipayakuq kaychik, hinaspa tukuy sunqumanta pampachanakuychik’, nispa (Efes. 4:32). Iñiqmasinchikkunawan llakipayanakuptinchikqa hinaspa imapipas yanapanakuptinchikqa allinninchikpaqmi kanqa. Manam haykapipas iñiqmasinchikkunataqa manay simiwanqa rimananchikchu, manataqmi paykunamantaqa mana allinkunata rimananchikchu. Aswanqa sumaq rimaykunawanmi kallpanchanakunanchik (Prov. 12:18). Chayta ruwaspanchikqa iñiqmasinchikkunawanmi huk sunqulla Diosta yupaychasun.

Arí, sumaq sunquyuq runaqa ruwasqanwanmi hinaspa rimasqanwanmi sutillata riqsichikun. Hukkunapaq allin kaqkunata ruwaspanchikqa Jehova Diospa kuyakuynintam hukkunaman qawachichkanchik (Efes. 5:1). Chaymantapas chayna sunquyuq kaspanchikqa iñiqmasinchikkunawanmi huk sunqulla kasunchik, hinaspapas runakunam chayna kasqanchikta qawaspanku Diosmanta yachayta munanqaku. Chaynaqa hinallayá kallpanchakusun sumaq sunquyuq kananchikpaq, chayta ruwaspanchikqa qatipakunapaq hinam kasunchik.