1, 2. Kawsakuynikipi ima ruwanaykipaq tantiakuspaqa, ¿imanasqataq Jehova Diospa nisqanman hina ruwanayki? (Qaway kay paginapi kaq fotokunata).

MUSU-SIPAS, yaqapaschá imakunata qipa punchawkunapi ruwanaykipaq pipas rimapayasurqanki. Yaqapaschá yachachiqnikikuna, aylluykikuna utaq hukkunapas kallpanchasurqanki allin estudioyuq kaspa achka qullqita chaskinaykipaq. Jehova Diosmi ichaqa chaytaqa mana nisunkichu. Kaywanqa manam nichkanchikchu qilla runa kanaykipaqchu, aswanmi escuelapi allin estudiaq kaspayki qipa punchawpi allin kawsakunaykipaqmi (Col. 3:23). Jehova Diosqa nisunkitaqmi kawsakuynikipi ima ruwanaykipaq tantiakuspaqa paypa nisqanman hina tantiakunaykipaq. Chay ruwaynikiqa yanapasunkim tukupay punchawkunapi Diospa munasqanman hina ruwanaykipaq (Mat. 24:14).

² Chaymantapas Jehova Diosqa yachanmi hamuq punchawkunapi ima kananmanta hinaspa yachantaqmi haykapi mana allinkuna tukuchisqa kananmantapas (Is. 46:10;  Mat. 24:3, 36). Allintataqmi riqsiwanchik, payqa yachanmi imakuna kusichiwasqanchikta hinaspa imakuna llakichiwasqanchiktapas. Chayraykum runakunapa niwasqanchikkuna allinpaq hina rikchakuspanpas, bibliapa nisqanman hina mana kaspanqa manam yanapawasunchu (Prov. 19:21).

3, 4. ¿Adanwan Evaqa imapim tarikurqaku satanaspa llulla rimasqankunata kasukusqankurayku?

³ Yuyarisun satanaspa ima ruwasqanta, payqa Adanta hinaspa Evatam llullata rimaspan pantachirqa. Satanasmi paykunata nirqa munasqankuman hina tantiakuspankuqa aswan kusisqa kanankumanta (Gen. 3:1-6). Satanasqa chayta nispanqa kikillanpim piensachkarqa, payqa munarqam Adanwan Eva hinaspa mirayninkunapas Jehova Diosta yupaychanankumantaqa payta yupaychanankuta. Satanasqa manam imatapas paykunapaqqa ruwarqachu, Jehova Diosmi ichaqa sumaq kawsakuyta qurqa warmi qari kanankupaq hinaspa sumaq huertapi yachanankupaq, unancharqataqmi mana unquspa wiñaypaq kawsakunankupaqpas.

⁴ Adanwan Evaqa Jehova Diostam mana kasukurqakuchu, chaymi manaña Dioswanqa kuyachikurqakuchu. Imaynam waytatapas pallaruptinchik chakirun chaynam paykunapas yuyaqyaruspanku wañurqaku, ñuqanchikpas huchayuq kasqanchikraykum ñakarinchik (Rom. 5:12). Kunankamapas wakin runakunaqa hinallam Diostaqa mana kasukunkuchu, hinaspam kikillankupa munasqankuman hinalla kawsakunku (Efes. 2:1-3). Runakunapa imayna kawsakusqankuta qawaspanchikmi musyakunchik Jehova Diospa contranpi runapa yachayninqa mana valesqanta (Prov. 21:30).

5. (1) ¿Imatam Jehova Diosqa yacharqa runakunamanta? (2) ¿Imanasqataq chayna kasqanta yachanchik?

⁵ Ichaqa Jehova Diosqa yacharqam achka runakuna payta kuyaspanku kasukunankumanta, yacharqataqmi achka musu-sipaskunapas kasukuq kanankuta (Sal. 103:17, 18; 110:3). Diosqa payta yupaychaq musu-sipaskunataqa anchatam kuyan. Qampas chayna musu-sipaschá kanki, chaynaqa kusisqachá tarikunki Diosmanta tukuy ima chaskisqaykiwan (qaway Salmo 103:5; Prov. 10:22). Jehova Diosqa quwanchikmi paymanta sumaq yachachikuykunata, allin amistadkunata. Kallpanchawanchiktaqmi astawan paypaq llamkananchikpaq hinaspapas chiqap libre kananchikpaqmi yachachiwanchik. Chaykunamantam kay yachachikuypi yachasunchik.

6. ¿Imaynam kanki Diosmanta astawan yachaspaykiqa, hinaspa imaynatam Diosqa yachachisunki?

⁶ Ñuqanchikqa manam animalkuna hinachu kanchik. Diosqa paymanta yachay munaqtam unanchawarqanchik, payllataqmi yanapawanchik paymanta yachananchikpaq (Mat. 4:4). Payta kasukuspanchikqa yachayta, yuyayniyuq kayta, hinaspa kusikuytapas tarisunchikmi.  Jesusmi nirqa: “Mayna kusisqam Diosta maskaqkunaqa”, nispa (Mat. 5:3). Jehova Diosqa palabranwanmi hinaspa ‘allin ruwaq yuyayniyuq sirvientepa’ tukuy ima ruwasqanwanmi yanapawanchik paymanta astawan yachananchikpaq (Mat. 24:45; Is. 65:13, 14).

7. ¿Imakunapim yanapasunki Diosmanta astawan yachasqaykiqa?

⁷ Jehova Diosmanta astawan yachaspaykiqa yachayniyuq hinaspa allin tantiakuq runam kanki, chayna kasqaykim mana allinkunamanta harkasunki (qaway Proverbios 2:10-14). Yachayniyuq hinaspa allin tantiaq runa kasqaykiqa yanapasunkim wakin runakuna hina mana piensanaykipaq, wakinkum piensanku Dios mana kasqanta utaq ninku kusisqa kanapaqqa achka kapuqniyuq kanamanta. Yanapasunkitaqmi mana allin munapayaykunawan mana aysachikunaykipaq hinaspa mana allinkunaman mana wichiykunaykipaqpas. Chaymi tukuyta ruwanayki Diospa yachayninta tarinaykipaq hinaspa allin tantiaq runa kanaykipaq. Chaynapim kikiki musyakunki Jehova Dios kuyasusqaykita hinaspa allinnikipaq munasqantapas (Sal. 34:8; Is. 48:17, 18).

8. Diosman astawan asuykuspaykiqa, ¿imaynatam qipa punchawkunapi chayqa yanapasunki?

⁸ Manapas unaymantam enteron pachapi llumpay ñakariykuna kanqa, chay punchawkuna chayaramuptinqa Jehova Diosllam waqaychawasun. Payllapim hapipakuna kanqa mikuyninchik pisiruptinpas (Hab. 3:2, 12-19). Chayraykum kunanmantapacha Jehova Diosninchikman astawan asuykunayki hinaspapas kallpanchakunaykim paypi astawan hapipakunaykipaq (2 Ped. 2:9). Imaña kaptinpas chayta ruwaspaykiqa David hinam ninki: ‘Tukuy tiempom Jehova Diosqa ñuqawan kachkan, sichum alliqniypi pay kaptinqa manam imapas urmachiwanqachu’, nispa (Sal. 16:8).

9. (1) Juan 6:44 nisqanman hinaqa, ¿imatam Jehova Diosqa ruwan? (2) ¿Imanasqataq iñiqmasinchikkunata riqsiyqa ancha allin?

⁹ Jehova Diosta mana yupaychaq runata riqsispaykiqa, manam anchatachu yachanki imayna runa kasqantaqa. Ichapas sutillanta hinaspa imayna rikchayniyuq kasqallanta yachanki. Iñiqmasinchikkunata riqsiruspaykim ichaqa yachankiña Dios kuyasqanta, yachankitaqmi allin runa kasqanrayku Jehova Dios llaqtanman pusamusqanmantapas (qaway Juan 6:44). Huk nacionmanta utaq huk kastamanta kaptinkupas paykunataqa allintañam riqsinki, paykunapas qamtaqa allintañam riqsisunki.

10, 11. ¿Jehova Dios yupaychaqkunaqa imakunapim chaynalla kanchik, chayqa imakunapim yanapawanchik?

¹⁰ Chaymantapas pi iñiqmasinchikta riqsiruspaykiqa chayllam musyakunki qam hina ‘chuya rimayta’ rimasqanta (Sof. 3:9, NM). Huk rimaypiqa, iskaynikichikmi Jehova Diosllata yupaychankichik, Diospa nisqanta kasukunkichik hinaspa hamuq punchawkunapi Jehova Dios kay pachapaq ima ruwananta suyachkankichik. Paykunamanta chayta yachayqa yanapasunkim mana iskayrayaspa allin amistadkunata armanaykipaq. Chayna amistadkunaqa wiñaypaqmi kanqa.

¹¹ Jehova Diospa llaqtanpi kasqaykiraykum allin amistadniyuq kanki. Enteron pachapim chayna amistadniyuqña kanki, paykunata manaraq riqsichkaspaykipas. Diosta mana kasukuq runakunaqa, ¿chayna amistadniyuqchu kanku?

12. ¿Imakunapim kallpanchakuwaq?

¹² (Qaway Eclesiastes 11:9–12:1). ¿Imakunapim astawan kallpanchakuchkanki? Yaqapaschá kallpanchakuchkanki bibliata sapa punchaw ñawinchanaykipaq, huñunakuypi astawan rimanaykipaq utaq Diosmanta astawan willakunaykipaq. Chaykunata ruwaspaykiqa utaq chay ruwasqaykimanta pipas alabasuptikiqa, ¿imaynam tarikunki? Ancha kusisqachá ¿aw? Chayna kusisqaqa tarikunki Jesus hina Jehova Diospa munayninta puntapi churasqaykiraykum (Sal. 40:8; Prov. 27:11).

13. ¿Imanasqataq Diospaq llamkayqa aswan allin kay pachapi imatapas maskanamantaqa?

¹³ Jehova Diospaq astawan llamkanaykipaq kallpanchakuspaykiqa, ancha kusisqam tarikunki hinaspapas ruwasqaykimantaqa manam haykapipas pesapakunkichu. Apostol Pablom nirqa: “Qamkunaqa mana imapa kuyurichinanyá kaychik, hinaspapas allintayá sayaychik, hinaspayá señorninchikpa ruwayninpi tukuy tiempo aswan llamkaychik, yachasqaykichikman hinaqa señorpaq llamkasqaykichikqa manam yanqapaqchu”, nispa (1 Cor. 15:58). Chiqap kusikuytaqa manam tarinkuchu qullqillata maskaqkunaqa nitaq ancha riqsisqa munaqkunapas (Luc. 9:25). Kikin Salomonpas chayna kasqantam riqsikurqa, qatiqninpi  paymanta astawan yachasun (Rom. 15:4).

14. ¿Imatam yachanki Salomonpa ruwasqanmanta?

¹⁴ Salomonqa autoridadniyuq hinaspa achka kapuqniyuqmi karqa. Payqa sunqunpa tukuy ima munasqanwanmi kusikurqa (Ecl. 2:1-10). Sumaq hatun wasikunatam, chakrakunatam hinaspa huertakunatam ruwachirqa, tukuy ima munasqantam ruwarqa. ¿Chaykunawanchu chiqap kusikuyta tarirqa? Manam, kikin Salomonmi tukuy ruwasqanpi yuyaymanaspan nirqa chaykunaqa tukuruqlla kasqanmanta hinaspa yanqa kasqanmantapas (Ecl. 2:11). Salomonmantam qampas allinta yachawaq.

15. Salmo 32:8 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq Jehova Diospi hapipakuynikiqa ancha allin hinaspa imapim chayqa yanapasunki?

¹⁵ Wakin runakunaqa imapipas pantaspankum utaq imakunawanpas ñakarispankum chayraq musyakunku ruwasqankuqa mana allin kasqanmanta. Jehova Diosqa manam munanchu chayna tarikunaykitaqa. Payqa munanmi payta uyarinaykita hinaspa kasukunaykita. Chaypaqqa Diospim astawan hapipakunayki, chayta ruwaspaykiqa manam haykapipas ñakakunkichu imapas tantiakusqaykimantaqa. Jehova Diosqa manam haykapipas qunqanqachu sutinrayku tukuy imata ruwasqaykimantaqa (Heb. 6:10). Chaynaqa, tukuytayá ruway Jehova Diospi astawan hapipakunaykipaq, chaynapim kikiki musyakunki Jehova Diospa nisusqaykiqa allinnikipaq kasqanmanta (qaway Salmo 32:8).

16. ¿Imanasqataq libre kasqanchikta anchata chaninchananchik, hinaspa imanasqataq imatapas ruwanapaqqa allinta tantiananchik?

¹⁶ Pablom kaynata qillqarqa: “Jehova Diospa espiritunpa kasqanpiqa pipas librem”, nispa (2 Cor. 3:17). Jehova Diosqa munan libre kananchiktam, ñuqanchikpas libre kaytam munanchik. Ichaqa munantaqmi libre kaspa allinkunata tantianaykita, chayqa mana allinkunamantam librasunki. Ichapas riqsinki mana allinkunata ruwaq musu-sipaskunata, wakinkum internetpi qalalla kaqkunata qawanku, wakinkuñataq hukwan-hukwan kakunku, drogakunku, sinkakunku utaq huk mana allinkunatapas ruwanku. Paykunaqa kusirikunkuchá chaykunata ruwaspanku. Ichaqa chayna kusisqa kasqankuqa manam wiñaypaqchu, chaymanta qipakunataqa anchatam ñakarinku. Ichapas drogaman utaq trago tomayman qukurunku, unqunku, wakinkuñataqmi wañuyman chayanku (Gal. 6:7, 8). Paykunaqa piensankum chaykunata ruwaspanku libre kasqankuta, ichaqa manam chaynachu (Tito 3:3).

17, 18. (1) ¿Imanasqataq nichwan Diosta kasukuyqa librawasqanchikta? (2) ¿Imanasqataq nichwan Adanwan Evaqa kay tiempopi runakunamantaqa aswan libre kasqankumanta?

¹⁷ Diospa kamachikuyninkunata kasukuyqa allinninchikpaqmi. Chaymi mana allinkunata mana ruwasqanchikrayku mana unqunchikchu hinaspapas chiqaptapunim libre kanchik (Sal. 19:7-11). Libre kasqaykirayku Diospa kamachikuyninkunaman hina kasukunaykipaq tantiakuptikiqa Jehova Dios  hinaspa tayta-mamaykim yachanqaku allin yuyayniyuq kasqaykita. Hinaspam tayta-mamaykiqa qanmanta mana iskayrayaspanku tantiasqaykikunata ruwanaykipaq saqisunkiman. Jehova Diospas niwanchikmi hamuq tiempopi payman sunqu kaqkunata chiqap libre kayta qunanmanta. Bibliapa nisqanman hinaqa ‘Diospa churinkuna hinam libreña kanqaku, chayna librasqa kasqankuqa suma-sumaqmi kanqa’ (Rom. 8:21).

¹⁸ Chayna librem karqaku Adanwan Eva. Jehova Diosqa huk kamachikuyllatam paykunaman qurqa, paykunaqa huk sachapa rurullantam mana mikunankuchu karqa (Gen. 2:9, 17). ¿Chayqa llumpay sasa kamachikuychu karqa? Manamá. Kay tiempopi runakunapa kamachikuyninkunam ichaqa achkallay-achka hinaspapas wakinqa sasa kasukuymi.

19. ¿Imaynatam Jehova Dioswan Jesusqa libre kananchikpaq yachachiwanchik?

¹⁹ Jehova Diosqa ancha yachayniyuqmi. Chaymi achka kamachikuykunata quwananchikmantaqa yachachiwanchik kuyakuq kananchikpaq. Payqa munanmi yachachikuyninkunaman hina kawsaspanchik mana allinkunata chiqninanchikta (Rom. 12:9). Churin Jesuspas ancha riqsisqa yachachikuyninpim yachachirqa imakunataq huchapakuyman aparuwananchikmanta (Mat. 5:27, 28). Hamuq tiempopi sumaq huertapi kaptinchikpas Jesusqa kamachiwaqninchik kaspanmi hinalla yachachiwasun pay hina allinkunata kuyananchikpaq hinaspa mana allinkunata chiqninanchikpaq (Heb. 1:9). Jesusqa yanapawasuntaqmi mana pantaqña kananchikpaq. Musu-sipas, chaypiqa manañam mana allinkuna ruwaytaqa munankiñachu, nitaqmi kay tiempopi hina pantaq kasqanchikraykuqa ñakarinkiñachu. Chaypiqa Diospa munasqanman hina ‘libreñam kasunchik’.

20. (1) ¿Imatam Jehova Diosqa ruwan tukuy ima munasqanta ruwayta atispanpas? (2) ¿Imaynam kasunchik Jehova Diosta qatipakuspaqa?

²⁰ Hamuq tiempopiqa imatapas ruwasun Diosta hinaspa runamasinchikkunata kuyasqanchikraykum. Jehova Diosqa payta qatipakunanchiktam munan. Payqa tukuy ima munasqanta ruwayta atispanpas kuyakuywanmi tukuy imata ruwan, ñuqanchikwanpas kuyakuqllañam (1 Juan 4:7, 8). Chaynaqa, Diosta qatipakuspallanchikmi chiqap libre kaytaqa atisunchik.

21. (1) ¿Imatam Davidqa Jehova Diosta nirqa? (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik?

²¹ Musu-sipas, ¿kusikunkichu Jehova Diospa tukuy ima qususqaykiwan? Payqa quwanchikmi paymanta sumaq yachachikuykunata, allin amistadkunata. Kallpanchawanchiktaqmi astawan paypaq llamkananchikpaq hinaspapas chiqap libre kananchikmantam niwanchik (Sal. 103:5). David hina ancha kusisqachá tarikunki, payqa Jehova Diostam nirqa: ‘Kawsay ñantam riqsichiwanki, qayllaykipiqa hatu-hatun kusikuymi kachkan, qayllaykipiqa wiñaypaq hawkayaytam tarini’, nispa (Sal. 16:11). Qatiqnin yachachikuypim astawan yachasunchik Salmo 16 capitulopa nisqanta. Chaypi nisqanqa astawanmi yanapasunki imakunata ruwaspayki aswan kusisqa kanaykipaq.