1, 2. ¿Ima ninkutaq runakuna llamkayninkumanta?

ACHKA runakunam ninku ima llamkayniyuq kasqanman hina ancha riqsisqa kasqankuta utaq manapas. Wakin llaqtakunapiqa runakunaqa chayraq riqsinakuspankum tapunakunku imapi llamkasqankumanta.

² Bibliapipas wakin runakunamanta rimaspanqa ninmi imapi llamkasqankuta. Ninmi Mateo impuesto mañaq kasqanta, Simon suela ruwaq kasqanta hinaspa Lucas doctor kasqanta (Mat. 10:3; Hech. 10:6; Col. 4:14). Wakinpiñataqmi bibliaqa willawanchik Diosman sunqu runakuna ima ruwayniyuq kasqankumanta. Ninmi David kamachiq kasqanta, Elias Diosmanta willakuq kasqanta hinaspa Pablo apostol kasqanta. Kay runakunam anchata chanincharqaku Diospaq  imatapas ruwasqankutaqa. Chaynayá ñuqanchikpas anchata chaninchasun Jehova Diospaq llamkayninchikta.

3. ¿Imanasqam yuyaqkunaqa mozokunata yachachinanku? (Qaway 26 kaq paginapi fotota).

³ Jehova Diosta yupaychaqkunaqa kusisqam paypa munayninta ruwanchik hinaspa llaqtanpipas yanapakunchik. Llapanchikmi Diospa llaqtanpi imapas ruwayninchiktaqa mana saqiyta munanchikchu. Ichaqa yuyaqyaruspanchikmi manaña ñawpaqta hinañachu ruwayta atinchik (Ecl. 1:4). Chayraykum wakinpiqa sasachakunchikña. Diosmanta willakuyninchikmi astawan yapakuchkan hinaspa Diospa llaqtanpipas musuq aparatokunataña Diosmanta willakunapaq servichikunchik. Chayraykum yuyay iñiqmasinchikkunaqa wakinpiqa sasataña yachanku chaykuna ruwaytaqa (Luc. 5:39). Chaymantapas watakuna pasasqanman hinam manaña ñawpaqpi hinañachu kallpayuq kanku (Prov. 20:29). Chayraykum yuyaqkunaqa mozokunata yachachinanku Diospa llaqtanpi astawan yanapakunankupaq (qaway Salmo 71:18).

4. ¿Imanasqataq wakinkunaqa sasachakunku hukkunaman ruwayninkuta saqinankupaq? (Qaway “¿Imakunaraykutaq imapas ruwayninchikta hukkunaman saqiyta mana atinchikmanchu?” niq yachachikuyta).

⁴ Punta apaq iñiqmasinchikkunam wakinpi sasachakunku imapas ruwayninkuta mozokunaman saqinankupaq. Ichapas llumpayta llakikunku imapas ruwayninkuta saqiyta piensaspanku utaq chay ruwayninkuta hukña paykunapa rantinpi ruwananmanta piensaspanku. Piensanmankutaqmi kikinku chay ruwayta mana ruwaptinkuqa utaq imayna ruwakusqanta mana qawaptinkuqa mana allinta ruwakunanmanta. Utaq piensanmanku ruwayninkuta hukkunaman yachachinankupaq mana tiempoyuq kasqankuta. Chayna kaptinqa, pacienciakuspam mozokunaqa ima ruwaytaña chaskiyta munaspankupas suyananku.

5. ¿Ima tapukuykunamantam yachasunchik?

⁵ Hinaptinqa, ¿imanasqataq yuyaq iñiqmasinchikkunaqa mozokunata yachachinanku Diospa llaqtanpi astawan yanapakunankupaq? ¿Imaynatam yanapanmanku? (2 Tim. 2:2). ¿Imanasqam mozokunapas yuyaqkuna yachachinankuta saqikunanku? Qawasun imaynatam kamachiq David churinta yanaparqa.

6. ¿Ima ruwaytam Davidqa munarqa? Ichaqa, ¿imatam Jehova Dios nirqa?

⁶ Davidqa achka watakunam qatikachasqa karqa, chayraykum huk lawkunaman ayqikuspan purirqa. Kamachiqña kaspanmi ichaqa sumaq wasipiña yachananpaq pasakurqa. Chaymi Diosmanta willakuq Natanta nirqa: ‘Qawasqaykipi hinam ñuqaqa cedromanta palaciopi yachachkani, Diospa contrato baulninñataqmi kachkan carpallapi’, nispa. Davidqa Jehova Diospaq sumaq templotam ruwapuyta munarqa. Chaymi Natanqa Davidta nirqa: ‘Ruwayyá tukuy piensasqaykiman hina. Diosmi qanwan kachkan’, nispan. Ichaqa Jehova Diosqa manam Natan hinachu piensarqa. Chaymi Natanta kamachirqa Davidman kaynata ninanpaq: ‘Manam qamchu temploytaqa ruwapuwanki chaypi yachanaypaq’, nispa. Jehova Diosqa hinallam Davidtaqa bendecirqa, ichaqa churinña templota hatarichinanpaqmi nirqa.  ¿Imaynataq Davidqa tarikurqa? (1 Cro. 17:1-4, 8, 11, 12; 29:1).

7. ¿Imaynatam Davidqa qawachirqa Jehova Diospa tanteasqanwan mana hukmanyasqanta?

⁷ Davidqa Diospa templontam hatarichiyta munarqa, ichapas chayrayku llumpay llakisqa tarikurqa. Chaywanpas tukuy imapim churin Salomonta yanaparqa. Yanaparqam llamkaqkunata maskaypi hinaspa qirukunata, qurita, qullqita, bronceta hinaspa fierrokunatapas huñuypi. Davidqa manam hukmanyarqachu Diospaq templota Salomon hatarichisqanrayku ancha riqsisqa kasqanmantaqa. Chaymi churin Salomonta kallpanchaspan nirqa: “Churilláy [Jehova] Diosyá qanwan kachun, nisusqaykiman hina [...] wasinta ruwanaykipaq”, nispa (1 Cron. 22:11, 14-16, Chulla Qellqa 2012).

8. ¿Imanasqam Davidqa piensanman karqa Diospaq templota Salomon mana hatarichiy atinanmanta? Ichaqa, ¿imatam ruwarqa?

⁸ (Qaway 1 Cronicas 22:5). Davidqa piensanmanpaschá karqa Diospa templonta Salomon mana hatarichiy atinanmanta. Davidqa munarqam Diospa templon suma-sumaq kananta, ichaqa Salomonmi mana ima ruway yachaq mozochallaraq karqa. Chayna kaptinpas, Davidqa yacharqa Salomonta Jehova Dios yanapananmanta. Chaymi Davidqa churinta yanaparqa Diospa templonta hatarichinanpaq.

9. ¿Ima rikchanachiymi yuyaqkunata yanapanman mozokuna Diospa llaqtanpi astawan yanapakuptinku kusisqa kanankupaq?

⁹ Yuyaq iñiqmasinchikkunaqa manam  hukmanyanankuchu mozo iñiqmasinchikkuna paykunapa ruwayninkuta ruwaptinkuqa. Llapanchikmi yachanchik Jehova Diospa kamachiwasqanchikta ruway imamantapas aswan allin kasqanta. Chaypaqqa, mozokunatam yachachinanchik. Kaypi yuyaymanasun: Warmachallaraq kaspanchikqa yaqapaschá taytanchikpa imayna tarpusqanta qawarqanchik. Wiñasqanchikman hinam taytanchikqa yachachiwarqanchik imayna tarpuyta. Punchawkuna risqanman hinam ñuqanchikpas tarpuyta qallaykurqanchik. Chaywanpas taytanchikqa hinallam yanapawarqanchik imaynata tarpunanchikpaq. Wakinpiqa chullanakuspam mayqinninchikpas tarpuq rirqanchik. Taytanchik yuyaqyaruptinmi ichaqa, ñuqallanchikña tarpuq kanchik. ¿Piñakurqachu taytanchik chayta ruwasqanchikmanta? Manam. Aswanqa kusisqam tarikurqa yanapasqanchikwan. Yaqa chaynallataqmi, yuyaq iñiqmasinchikkunapas kusisqa tarikunku yachachisqanku mozokuna Diospa llaqtanpi astawan yanapakuptinku.

10. ¿Imatam Moisesmanta yachachwan?

¹⁰ Iñiqmasinchikkuna Diospa llaqtanpi imapas ruwayta chaskiptinkuqa, manam envidiakunanchikchu. Israel llaqtapi wakin runakunam Diosmanta willakuqkuna hina rimayta qallaykurqaku, chayta qawaspan Moisespa ima ruwasqanmi qatipakunapaq (qaway Numeros 11:24-29). Josueyqa chay ruwasqankutam harkakuyta munarqa, ichaqa Moisesmi nirqa: ‘¿Ñuqamantachu nanachikunki? Amalaya tayta Diosqa espiritunta llapallan runankunaman quykunman chaynapi llapallankuña Diosmanta willakuqkuna hina rimanankupaq’, nispa. Moisesqa yacharqam Jehova Diospa atiyninwan chayta ruwasqankuta. Moisesqa manam munarqachu paylla Diosmanta willakuq kaytaqa, payqa munarqam lliw Israel runakuna pay hina willakuq kanankuta. ¿Ñuqanchikqa kusikunchikchu Diospa llaqtanpi iñiqmasinchikkuna ima ruwaytapas chaskiruptinku?

11. ¿Imatam huk iñiqmasinchik nirqa llamkayninta huk iñiqmasinchikmanña saqispan?

¹¹ Achka iñiqmasinchikkunam achka watakuna Jehova Diospaq tukuy kallpankuwan llamkarqaku. Paykunaqa mozokunatam yachachirqaku Diospa llaqtanpi astawan yanapakunankupaq. Rimarisun Piter sutiyuq iñiqmasinchikmanta. Payqa 74 wata tukuy tiemponwan Diospa munayninta ruwasqanmantam, 35 wata Europa  lawpi betel wasipi llamkarqa. Achka watakunam Piter iñiqmasinchikqa Diosmanta willakuy apakunanpaq betel wasipi cuentallikurqa. Ichaqa chay llamkaynintam Paul sutiyuq mozoña ruwarqa. Piterqa Paul iñiqmasinchiktam chayta ruwananpaq yachachirqa. Piterqa, ¿piñakurqachu Paulña llamkayninta ruwasqanmanta? Manam. Paymi nin: “Kusisqam kachkani Diospa llaqtanpi yanapakunankupaq iñiqmasinchikkunata yachachisqankumanta hinaspa paykunapa allin ruwasqankumantapas”, nispa.

12. ¿Imatam Roboampa ruwasqanmanta yachachwan?

¹² Kamachiq Salomon wañukuptinmi churin Roboamña kamachiyta qallaykurqa. Roboamqa allin kamachiq kaytam munarqa, chaymi yuyaq runakunapa yanapakuyninta maskarqa. Ichaqa paykunapa consejasqanta mana kasukuspanmi, paywan kuska wiñaq mozokunapa consejasqantaña ruwarqa. Chayna ruwasqanqa manam allinpichu tukurqa (2 Cron. 10:6-11, 19). ¿Imatam kayqa yachachiwanchik? Ñuqanchikmanta aswan yuyaqkunapa consejonta mañakuyqa ancha allin kasqantam. Chaymantapas tukuy ima nisqankunatam respetowan uyarinanchik. Ichaqa, chaywanqa manam nichkanchikchu ñawpaqta imayna ruwasqankuman hina kunan mozokuna ruwanankumantachu. Chaywanpas mozokunaqa manam chayllaqa piensanankuchu yuyaqkunapa imayna ruwasqanku mana allin qispinanmantaqa.

13. ¿Imatam mozo iñiqmasinchikkunaqa ruwananku yuyaq iñiqmasinchikkunawan kuska Diospaq llamkaspankuqa?

¹³ Wakinpim, wakin mozo iñiqmasinchikkuna yuyaq iñiqmasinchikkunapa llamkayninkumanta cuentallikunku. Allinmi kanman kay mozo iñiqmasinchikkuna yuyaq iñiqmasinchikkunamanta yachayninku. ¿Yuyachkankichu 11 kaq parrafopi rimamusqanchik Paul sutiyuq iñiqmasinchikmanta? Payqa Piter iñiqmasinchikpa llamkaynintaña betel wasipi ruwaspanmi nirqa: “Tiempochakurqanim Piter iñiqmasinchikpa yanapakuyninta maskanaypaq hinaspapas llamkaqmasiykunatam nirqani chayta ruwanankupaq”, nispa.

14. ¿Imatam yachachiwanchik Timoteowan apostol Pablopa kuska Diospaq llamkasqanku?

¹⁴ Timoteoqa Pablopa karu sullkanmi karqa. Ichaqa iskayninkum achka watakuna Diospaq llamkarqaku (qaway Filipenses 2:20-22). Huk kutipim, Corinto llaqtapi iñiqmasinkunata Pablo nirqa: ‘Qamkunamanmi kuyasqay churiy Timoteota kachamuchkaykichik, payqa señorninchiktam tukuy sunqunwan servichkan, paymi yuyarichisunkichik Cristo Jesus serviypi tukuy imata imayna ruwasqayta, arí, yuyarichisunkichikmi tukuy lawpi llapa iñiqkunaman imayna yachachisqayta’, nispa (1 Cor. 4:17). Pablopa kayna nisqanmi qawachin Timoteowan kuska Diospaq llamkasqankumanta. Pabloqa tiempochakurqam ‘Cristo Jesus serviypi tukuy imata imayna ruwasqanta’ Timoteoman yachachinanpaq. Timoteopas kallpanchakurqam paymanta yachananpaq. Pabloqa anchatam Timoteota kuyarqa hinaspapas manam iskayrayarqachu Corinto llaqtapi iñiqmasinkunata yanapananmantaqa.  Iñiqkunapi punta apaqkunapas Pablotam qatipakunmanku huk iñiqmasinchikkunata punta apaq kanankupaq yachachispanku.

15. ¿Imaynatam yanapawanchik Romanos 12:3-5 imapas cambio kaptin?

¹⁵ Ancha kusikunapaqmi kay pachapi Diospa llaqtanpa wiñasqanqa. Chaymi hinalla cambiokunaqa kanqa, ichaqa ¿imatam ruwananchik ñuqanchikpaq sasa kaptin? Kikillanchikpi hapipakunamantaqa mana hatun tukuspayá hinalla Jehova Diospa munayninta ruwasunchik. Chayta ruwaspaqa huk sunqullam kasunchik. Roma llaqtapi iñiqmasinkunamanmi apostol Pablo kaynata qillqarqa: ‘Sapakamatam nimuykichik: Amayá imayna kasqaykichikmanta aswan allinraq kasqaykichiktaqa piensaychikchu’, nispa. Nirqataqmi imaynam cuerpopa partenkuna sapakama ruwayniyuq kanku, chaynam iñiqkunapas sapakama imapas ruwanankuta ruwaspanku yanapanakunanku (Rom. 12:3-5).

16. ¿Imatam sapakama ruwachwan Diospa llaqtanpi hawkalla hinaspa huk sunqulla kananchikpaq?

¹⁶ Llapanchikmi Jehova Diosta yupaychaqkunaqa Diospa munayninta ruwayta munanchik hinaspa kamachiwasqanchikman hina ruwaytapas. Yuyaq iñiqmasinchikkunaqa atinmankum mozollaraq iñiqmasinchikkunata yachachiyta. Mozokunañataqmi Diospa llaqtanpi yanapakunmanku mana hatun tukuspa hinaspa respetowan. Casarasqa warmi iñiqmasinchikkuna qusankuta imapipas yanapaptinkum paykunaqa warmichankuta agradecekunku. Chaynata ruwaspankum warmi kaq iñiqmasinchikkunaqa qatipakuchkanku Priscilata, payqa qusan Aquilatam haykapipas yanaparqa (Hech. 18:2).

17. ¿Imapaqmi Jesusqa qatiqninkunata yachachirqa?

¹⁷ Jesusqa hukkunatam haykapipas yachachiq, chayraykum allinpuni qatipakunapaq. Payqa yacharqam llamkayninta hukkuna hinalla ruwanankumanta. Jesusqa yacharqam qatiqninkuna pantaq runakuna kasqankuta. Ichaqa manam iskayrayarqachu karu llaqtakunapipas Diosmanta willakunankumantaqa (Juan 14:12). Jesusqa qatiqninkunatam yachachirqa Diosmanta maypiñapas willakunankupaq, paykunañataqmi kamachisqanman hina ruwarqaku (Col. 1:23).

18. (1) ¿Imatam musuq pachapi ruwasunchik? (2) ¿Imata kunan ruwananchikpaqmi Diosqa kamachiwanchik?

¹⁸ Jesus wañukuptinmi Jehova Diosqa kawsarichirqa hinaspa astawanraq llamkayta qurqa. Chaymantapas, ‘paytam churarun llapa gobiernaqkunamanta, kamachikuqkunamanta hinaspa atiyniyuqkunamanta aswan atiyniyuq kananpaq’ (Efes. 1:19-21). Armagedon punchaw manaraq chayamuchkaptin Diosman sunqu wañuspanchikqa, musuq pachapim kawsarisunchik hinaspapas kusikunapaq sumaq llamkaytam chaskisunchik. Ichaqa kunanmi Dios kamachiwanchik paymanta runakunaman willakunanchikpaq, chaynapi paykunapas Diosta yupaychanankupaq. Chaynaqa, mozo-sipasña utaq yuyaqña kaspanchikpas hinallayá ‘señorninchikpa ruwayninpi tukuy tiempo aswan llamkayniyuq’ kasunchik (1 Cor. 15:58).