1, 2. (1) ¿Imanasqataq Jesusqa yachachiwarqanchik paypa wañukusqanta yuyarispaqa mana tukuy imataraq ruwananchikmanta? (2) ¿Jesuspa imayna kasqanmantataq kay yachachikuypi yachasunchik?

JESUSPA wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuypiqa, ¿imakuna ruwasqanchiktataq niwaq? Chay huñunakuyqa manam sasa ruwaychu ¿aw? Chaymi ichapas pipas ninman: “¿Imaynamá chay ancha allin huñunakuyqa chaynallataqa ruwakunqa?”, nispa.

² Jesus kay pachapi kaspanqa allin kaq yachachikuykunataqa entiendekuqta hinaspa mana sasachakunapaq hinam yachachirqa (Mat. 7:28, 29). Chaynallataqmi payqa yachachiwarqanchik wañukusqanta yuyarispaqa mana tukuy imataraq ruwanamanta. Jesuspa wañukusqanmanta yuyarinapaq huñunakuymantayá yachasun, yachasuntaqyá Jesuspa imakuna ruwasqanmanta hinaspa nisqanmantapas. Chayqa yanapawasunmi Jesuspa mana hatun tukuq kasqanmanta, mana manchakuq kasqanmanta hinaspa kuyakuq kasqanmanta allinta yachananchikpaq. Chaymantapas yachasunmi imakunata ruwaspa paypa imayna kasqanta astawan qatipakunanchikmanta.

3. (1) Mateo 26:26-28 qawaspaqa, ¿imanasqataq ninchik wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta Jesuspa ruwasqanqa mana tukuy imayuqraq kasqanmanta? (2) ¿Imawanmi tupan mana levadurayuq tanta hinaspa mana qunchuyuq vinoqa?

³ Jesusqa 11 apostolninkunawanmi wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta qallarichirqa. Chay huñunakuypaqmi Jesusqa servichikurqa mana levadurayuq tantata hinaspa  vinota, chay vinoqa pascua ruwasqankumanta puchuqmi karqa (qaway Mateo 26:26-28). Jesusqa apostolninkunatam nirqa tantawan vinoqa mana huchayuq cuerponwan hinaspa yawarninwan tupasqanmanta. Apostolkunaqa yacharqakum Jesuspa ruwasqan santa cenaqa mana tukuy imayuqraq ruwana kasqanmanta. ¿Imanasqa?

4. (1) ¿Imatam Jesusqa Martata nirqa? (2) Chayqa, ¿imaynatam yanapawanchik Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq imanasqa mana tukuy imataraq ruwana kasqanmanta entiendenapaq?

⁴ Yuyarisunchik Jesus manaraq wañukuchkaspan ima ruwasqanmanta. Jesusqa kuyasqan amistadnin Lazarotawan iskay paninkunatam watukuq rirqa. Chaypim payqa sumaq yachachikuykunata paykunaman yachachiyta qallaykurqa. Martam ichaqa allin mikuykunata yanukuypi llumpay afanasqallaña kachkarqa, chaynaqa kachkarqa Jesusta allinta chaskiyta munasqanraykum. Jesusmi ichaqa Martata yanapayta munaspan kaynata nirqa: “Manam tukuy imataraqchu ruwanaqa”, nispa (Luc. 10:40-42). Manaraq wañukuchkaspanmi Jesusqa Martata nisqanman hina paypas ruwarqa. Payqa wañukusqanta yuyarinankupaqqa manam tukuy imataraqchu ruwarqa. ¿Imatam chayqa yachachiwanchik Jesusmanta?

5. Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuypi mana tukuy imataraq ruwana kasqanmanta yachasqanchikqa, ¿imatam Jesusmanta yachachiwanchik? Hinaspa, ¿imapim kayqa tupan Filipenses 2:5-8 nisqanwan?

⁵ Jesusqa rimasqanwanmi hinaspa ruwasqanwanmi mana hatun tukuq kasqanta qawachirqa. Chayna kasqantam sutillata qawachirqa manaraq wañukusqan tutapi (Mat. 11:29). Chaymantapas Jesusqa yacharqañam runakunarayku vidanta qunanmanta. Yacharqataqmi taytan Jehova Dios kawsarichinanmanta hinaspa kamachiq kananpaq churasqa kananmantapas. Chaykunata Jesus yachaspanpas manam alabasqa kaytaqa munarqachu, chaymi mana nirqachu wañukusqanta yuyarinankupaqqa tukuytaraq ruwanankumantaqa. Aswanqa qatiqninkunamanmi nirqa mana tukuy imataraq ruwaspa sapa wata huk kutillata yuyarinankupaq (Juan 13:15; 1 Cor. 11:23-25). Chaynata Jesus nispanqa qawachichkarqam mana hatun tukuq kasqanta. Chayna kasqanta yachayqa anchatam kusichiwanchik (qaway Filipenses 2:5-8).

6. ¿Imaynatam qatipakuchwan Jesuspa mana hatun tukuq kasqanta ñakariykunapi tarikuspapas?

⁶ Jesuspa mana hatun tukuq kasqanta qatipakunapaqqa manam kikillanchikpa allinninchiktachu maskananchik aswanqa hukkunapa allinnintam (Filip. 2:3, 4). Manaraq wañukuchkaspan Jesuspa ima ruwasqanpi yuyaymanasun. Payqa yacharqañam  ñakarichinankumanta hinaspa wañuchinankumanta, chaywanpas payqa qatiqninkunamantam astawan llakikurqa. Chayraykum chay tutapi qatiqninkunata yachachirqa, kallpancharqa hinaspa sunqunkutapas tiyaykachirqa (Juan 14:25-31). Chaykunawanmi Jesusqa sutillata qawachirqa hukkunapa allinninta maskasqanta. Chayqa qatipakunapaqmi.

7. ¿Imaynatam Jesusqa mana manchakuq kasqanta qawachirqa?

⁷ Jesusqa santa cenata qallarichisqan qipallatam mana manchakuq kasqanta qawachirqa. ¿Imaynata? Payqa Jehova Diospa munaynintam ruwarqa pinqaypi, yanqakunamanta tumpasqa hinaspa wañuchisqa kananta yachachkaspanpas (Mat. 26:65, 66; Lucas 22:41, 42). Jesusqa taytantam tukuypi kasukurqa hinaspam taytanpa sutinta hatuncharqa. Chaymantapas Jehova Dioslla kamachiq kasqantam riqsichirqa hinaspam runakunata yanaparqa wiñay kawsayta haypanankupaq. Hinaspapas qatiqninkunatam yachachirqa ñakariy punchawkuna chayaramuptin imayna kanankupaq.

8. (1) ¿Imatam Jesusqa qatiqninkunaman nirqa? (2) Jesuspa wañusqan qipakunamanqa, ¿imaynam Jesuspa qatiqninkunaqa karqaku?

⁸ Jesus kikillanpi piensananmantaqa astawanraqmi piensarqa apostolninkunata imaynata yanapaypi. Chaywanmi mana manchakuq kasqanta qawachirqa. Judas Iscarioteta pasakunanpaq niruspanmi, Jesusqa wañukusqanta yuyarinankupaq huñunakuyta qallarichirqa. Chay huñunakuymi hanaq pachapaq akllasqakunata yuyarichinan karqa Jesuspa wañukusqanwan imakunata chaskinankumanta hinaspa paykunawan Jesus musuq contratota ruwasqanmanta (1 Cor. 10:16, 17). Chaymi nirqa qatiqninkunata hanaq pachapi kuska kanankupaq hinalla Diosman sunqu kanankumanta hinaspa imata ruwanankumantapas (Juan 15:12-15). Nirqataqmi sasachakuykunapi  tarikunankumantapas, hinaspapas nirqam pay hina mana manchakuq kanankupaq (Juan 16:1-4a, 33). Jesuspa wañukusqan qipatam qatiqninkunaqa, Jesuspa mana manchakuq kasqanta hinalla qatipakurqaku, qatipakurqakutaqmi Jesus hina runamasinkuta yanapaypipas (Heb. 10:33, 34).

9. ¿Imaynatam Jesuspa mana manchakuq kasqanta qatipakunchik?

⁹ Kunanpas Jesuspa ruwasqantam qatipakunchik, ¿imaynata? Qatikachasqa kaq iñiqmasinchikkunata yanapaspa. Iñiqmasinchikkunatam wakinpiqa mana imamanta carcelman apanku, chaymi tukuyta ruwananchik yanapaykunanchikpaq. Yanapaykuchwanmi Jehova Diosta paykunapaq mañakuspanchik hinaspa autoridadkunapa qayllanpi paykunarayku rimarispanchik (Filip. 1:14; Heb. 13:19). Jesustaqa qatipakuchwantaqmi ‘mana manchakuspa’ runakunaman Diosmanta willakuspanchik (Hech. 14:3). Jesus hinam runakuna imataña ruwawaptinchikpas hinalla Diospa munaychakuyninmanta willakunanchik. Chaynaqa, ¿imatam ruwachwan wakinpi runamasinchikta manchakuspanchikqa?

10. Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuy manaraq chayamuchkaptin, ¿imatam ruwananchik hinaspa imanasqa?

¹⁰ Hinalla mana manchakuq kananchikpaqqa yuyaymanananchikmi Jesuspa wañukusqanwan wiñay kawsayta chaskinanchikpi (Juan 3:16; Efes. 1:7). Jesuspa wañukusqanta chaninchasqanchiktaqa qawachisunchikmi semanakuna ñawpaqta Jesusmanta aswanraq yachanapaq kallpanchakuspanchik. Chay punchawkunapim Jesuspa tukuy ruwasqanmanta bibliapi akllasqa textokunata ñawinchananchik hinaspa yuyaymanananchik Jesuspa imakunata ruwaspa wañukusqanpi. Chaykunata ruwaspaqa Jesuspa wañukusqanpi yuyarinapaq huñunakuypi tantawan vino imawan tupasqantam allinta entiendesunchik, hinaspa tukuy chaykuna imapi yanapawasqanchiktapas. Jesuspas chaynataq Jehova  Diospas ñuqanchikpaq tukuy ima ruwasqanta, hinaspa hamuq tiempopi ruwananmanta yachasqanchikmi, yanapawasunchik imaña kaptinpas hinalla Diospa piñakuynin punchawkama kallpanchakunanchikpaq (Heb. 12:3).

11, 12. ¿Kaykamaqa imamantam yacharunchik?

¹¹ Kaykamaqa yacharunchikñam Jesuspa ñuqanchikrayku wañukusqan ancha chaninniyuq kasqanmanta, yacharunchikñataqmi Jesuspa mana hatun tukuq kasqanmanta chaynataq mana manchakuq kasqanmantapas. Kusikunchikmi Jesus hanaq pachapi sacerdotekunapa jefen kasqanrayku hina chaynalla kasqanta yachasqanchikwan (Heb. 7:24, 25). Chaymi ñuqanchikqa Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta sapa kuti ruwananchik (Luc. 22:19, 20). Chay huñunakuyqa sapa watam ruwakun judiokunapa 14 nisan sutiyuq killanwan tupaqpi. Chay huñunakuyqa ima huñunakuymantapas mana qunqanapaqmi.

¹² Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuy mana tukuy imayuqraq ruwana kasqanpi yuyaymanayqa, qawachiwanchikmi kuyakuq kasqanta. Jesuspa chayna kasqanmantayá qatiqninpi yachasun.

13. Juan 15:9 hinaspa 1 Juan 4:8-10 nisqanqa, ¿imaynatam qawachiwanchik Jehova Diospa hinaspa Jesuspa kuyakuyninta, hinaspa pikunatam ruwasqankuqa yanapan?

¹³ Jehova Diosqa anchatam kuyawanchik, chaytam yachanchik Jesuspas runakunata anchata kuyasqanwan (qaway Juan 15:9; 1 Juan 4:8-10). Jesusqa runakunata kuyasqanraykum wañukurqa. Hanaq pachapaq akllasqa kaspanchikpas utaq kay allpa pachapi kawsakuyta suyaspanchikpas, llapallanchikmi yanapachikunchik kuyawasqanchikrayku Jehova Diospa hinaspa Jesuspa ruwasqankuwanqa (Juan 10:16; 1 Juan 2:2). Kunanñataq yachasun Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuypi, imaynata Jesus qatiqninkunata kuyasqanta hinaspa paykunawan entiendeq kasqanta qawachisqanmanta.

14. ¿Imaynatam Jesusqa qatiqninkunata kuyasqanta qawachirqa?

¹⁴ Chaynaqa, Jesusqa qatiqninkunataqa manam nirqachu payta yuyarinankupaq tukuy imakunataraq ruwanankutaqa. Chaymanta qipakunataqa iñiqmasinchikkunaqa Jesuspa wañukusqantaqa yuyarinapaq huñunakuytaqa ruwarqakum maypiña tarikuspankupas, wakinpiqa carcelpi kaspankupas (Apoc. 2:10). ¿Yaqachu Jesuspa kamachisqanman hina sapa wata, Jesuspa wañukusqanta yuyarirqaku? Arí.

15, 16. ¿Imaynatam wakin iñiqmasinchikkunaqa sasachakuypi tarikuspankupas Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta ruwarqaku?

¹⁵ Jesuspa chiqap qatiqninkunaqa anchatam kallpanchakurqaku Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta ruwanankupaq, kunankamapas hinallam chaypaq kallpanchakunku. Chay huñunakuy imaynata ruwanamanta Jesuspa nisqanman hina ruwanankupaqmi kallpanchakunku, wakinpi sasachakuykuna kaptinpas. Rimarisun Harold King iñiqmasinchikmanta. Payqa China nacionpim carcelasqa kachkarqa. Chaywanpas payqa Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuyta ruwananpaqmi tukuyta ruwarqa. Pakallapim atisqanman hinalla tantatawan vinota ruwarqa. Chaymantapas Jesuspa wañukusqan punchaw ima punchawwan tupasqanta yachananpaqmi kallpanchakuq. Chay punchawpim sapallan takiq, Diosta mañakuq hinaspa huk yachachikuymanta yachachichkanmanpas hina rimaq.

¹⁶ Rimarisuntaq huk iñiqmasinchikkunamanta. Iskay kaq hatun guerrapim, carcelpi kaq warmi iñiqmasinchikkuna wañunanku kaptinpas Jesuspa wañukusqanta yuyarinankupaq huñunakuyta ruwarqaku. Kay huñunakuytaqa mana musyachikunankupaq hinam ruwayta atirqaku mana sasa ruwana kasqanrayku. Paykunam ninku: “Huk uchuy kulluchatam yuraq mantelwan  tapaykurqaniku, hawanpiñataqmi tantatawan vinota churarqaniku. Hinaspam muyuriqninpi sayanpa karqaniku. Huk velachallawanmi achkikurqaniku mana musyaruwanankupaq. [...] Chaypim Jehova Diosta kaqmanta nirqaniku paypa sutinta hatunchanaykupaq tukuyta ruwanaykumanta”, nispa. ¡Mayna sumaqmi Diospi hapipakusqankuqa! Chayna sasachakuykunapi tarikuspapas Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq mana tukuy imaraq ruwana kasqanqa qawachiwanchikmi Jesuspa kuyawasqanchikta.

17. ¿Imakunapim yuyaymanananchik?

¹⁷ Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuy hichpallapiña kasqanta musyakuspaqa, kaykunapim yuyaymanananchik: ¿Imaynatam Jesuspa kuyakuq kasqanta qatipakuyman? ¿Allinniyta maskanaymantaqa kallpanchakunichu iñiqmasiykunapa allinninta maskanaypaq? ¿Iñiqmasiykunapa imapas mana ruway atisqankupi piensaspaychu paykunawan entiendeq kani? Jesusta qatipakuspayá hukkunapa imayna tarikusqanpi piensarisun (1 Ped. 3:8).

18, 19. (1) ¿Imatam hamuq tiempopi yuyarisunchik? (2) ¿Imata ruwanaykipaqtaq kallpanchakunki?

¹⁸ Manapas unaymantaqa Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuytaqa manañam ruwasunchu. Llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna kachkaptinmi Jesusqa ‘hamunqa’, hinaspam kay pachapi hinallaraq kaq ‘akllasqakunata’ hanaq pachaman pusakunqa. Chaymanta qipamanqa manañam Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuytaqa ruwasunñachu (1 Cor. 11:26; Mat. 24:31).

¹⁹ Chay tiempopiqa kuyakuywanmi yuyarisun Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuytaqa. Yuyarisunmi kay huñunakuyqa Jesus mana hatun tukuq kasqanmanta, mana manchakuq kasqanmanta hinaspa kuyakuq kasqanmantapas yachachiwasqanchikta. Chay tiempopiqa kay huñunakuyta mana haykallapipas ruwaqkunatam willasun imayna kasqanmanta. Willasqanchikqa allinninkupaqmi kanqa. Ichaqa kay tiempopiraq Jesuspa wañukusqanmanta yuyarinapaq huñunakuyqa kallpanchawanchikmi Jesuspa mana hatun tukuq kasqanta, mana manchakuq kasqanta hinaspa kuyakuq kasqanta qatipakunanchikpaq. Chaynaqa, Jesuspa chayna kasqanta qatipakunapaqyá kallpanchakusun. Jesusta qatipakuptinchikqa Jehova Diosqa anchatam bendeciwasun (2 Ped. 1:10, 11).