OHIO (Estados Unidos) nacionpa Crooksville llaqtachanpim nacerqani 1926 watapi. Qanchis warmakunam karqaniku. Tayta-mamay iglesiaman mana anchata rispankupas ñuqaykutam rinaykupaq kamachiwaqku. Ñuqam ichaqa Metodista iglesiaman riq kani. 14 wataypi kachkaspaymi chay iglesiaman sapa domingo mana saqispay huk watapuni rirqani, chaymi premiota quwarqaku.

Chay watakunapim, mamayman bibliamanta yachachiyta qallaykurqa Margaret Walker sutiyuq vecinay. Huk punchawmi paykunawan kayta munarqani, hinaptinmi mamay niwarqa hawkalla estudianankupaq wasimanta lluqsinaypaq. Chaywanpas hinallam rimasqankuta hawamanta uyarirqani. Chaymanta qipatam Margaret tapuwarqa sichu Diospa sutinta yachasqaymanta. Hinaptinmi nirqani lliwmi yachanchik Diospa sutinqa Dios kasqanta nispay. Payñataqmi niwarqa Salmo 83:18 nisqanta bibliaypi maskanaypaq. Chaypim tarirqani Diospa sutinqa Jehova kasqanta. Chaymi chaylla amistadniykunata nirqani Salmo 83:18 nisqanta maskanankupaq, chaypim tarikun Diospa sutin nispay.

Chaymanta qipallatam biblia estudiayta qallaykuspay 1941 watapi bautizakurqani. Chaymantañataqmi niwarqaku huk iñiqmasinchikpa wasinpi huñunakuyta ruwanaypaq. Chay huñunakuyman rinanpaqmi nirqani mamayta hinaspa wawqiy-paniykunata hinaptinmi chayman hamurqaku. Taytaymi ichaqa mana munarqachu hamuyta.

Pisi-pisimantam Diospa llaqtanpi astawan yanapakunaypaq kamachiwarqaku. Waqaycharqanim achka qillqanchikkunata, ichaqa taytaymi niwarqa chay qillqakunata apakuykuspay ripukunaypaq. Arí, Zanesville llaqtamanmi ripukurqani. Chaywanpas sapa kutim mamaytawan wawqi-paniykunata watukurqani kallpanchanaypaq.

Taytayqa mamaytam harkakuq huñunakuykunaman mana rinanpaq. Wakinpim mamay huñunakuyman richkaptin, taytayqa hayparuspan wasiman kutichimuq. Ichaqa mamaymi huknin punkunta lluqsikuruspan huñunakuyman riq. Ñuqañataqmi mamayta nirqani ama hukmanyananpaq, chaymi pisi-pisimanta taytayqa manaña harkakurqañachu. Hinaptinmi mamayqa hawkaña huñunakuykunaman rirqa.

 Diosmanta yachachinapaq escuela 1943 watapi qallaykuptinmi, huñunakuypi yachachiyta qallaykurqani. Chay escuelam anchata yanapawarqa allin yachachiq kanaypaq.

1944 kaq watapi enteron pachapi iskay kaq guerra kachkaptinmi Columbus (Ohio) llaqtapi cuartelman qayachiwarqaku. Chaypim sano kasqayta qawaykuwaspanku niwarqaku papelkunata huntachinaypaq. Ichaqa mana soldado kanaypaqmi nirqani, hinaptinmi pasakunaypaq saqiwarqaku. Ichaqa chay punchawkunallam huk policia wasiyman hamuspan kutirachiwarqa.

Iskay semana pasaytañataqmi juezman pusawarqaku, chaypim chay juez niwarqa: “Munaspayqa wañunayki punchawkamam carcelman hinarachikiman”, nispa. Rimanaypaq niwaptinñataqmi nirqani Diosta serviq * kasqaymanta hinaspa achka runakunaman wasinkupi willakusqaymanta. Hinaptinmi juezñataq wakin juezkunaman nirqa: “Qamkunaqa kaypiqa kachkankichik manam kay runa Diosta serviq kasqanmanta yachanaykichikpaqchu, aswanqa soldado kayta mana munasqanmanta juzganaykichikpaqmi”, nispa. Manaraq huk horapas pasachkaptinmi pichqa wata Ashland (Kentucky) llaqtapa carcelninpi kanaypaq chay juez niwarqa.

Columbus llaqtapi kaq carcelpim iskay semana karqani. Punta kaq punchawqa manam cuartoymanta lluqsinaypaqqa saqiwarqakuchu. Chaypim Jehova Diosta mañakuspay nirqani pichqa wata chaypi kaytaqa mana aguantanaymanta.

Qatiqnin punchawmi ichaqa cuartoymanta lluqsinaypaq soldadokuna saqiwarqaku. Hinaptinmi huk hatunkaray runapa kasqanman rirqani. Paywanmi ventananta qawarqaniku, hinaptinmi tapuwarqa: “¿Imanasqataq qamtaqa presocharusunki?”, nispa. Ñuqañataqmi nirqani: “Jehova Diospa testigon kasqayraykum”, nispa. Chaymi niwarqa: “¿Chayraykuchu kaypi kachkanki?”, nispa. Hinaptinmi nirqani Jehova Diospa testigonkuna runakunata mana wañuchisqaykumanta. Payñataqmi niwarqa: “Kay runakunaqa presochanku runa wañuchiqkunatam. Ichaqa qamtam presochasurqanki wañuchiyta mana munasqaykirayku. ¿Chaychu allin?”, nispa. Chaymi nirqani: “Manamá allinchu”, nispa.

Chay runapa sutinqa Paulmi karqa. Paymi willawarqa huk law carcelpi 15 wata kaspan wakin qillqanchikkunata ñawinchasqanta. Chayta uyariruspaymi Jehova Diosta mañakurqani chay runa yanapawananpaq. Hinaptinmi Paulqa niwarqa: “Pipas maqayta munasuptikiqa, qayamuwankim. Ñuqam yanapasqayki”, nispa. Chaypi kaspayqa manam sasachakurqanichu tiyasqay lawpi 50 presokunawanqa.

 Chaymantam apawarqaku Ashland llaqtapa carcelninman. Chaypim riqsirqani achka watakunaña carcelpi tiyaq iñiqmasinchikkunata. Paykunam yanapawarqaku ñuqatawan wakin iñiqmasinchikkunata Jehova Dioswan amistadniyku allin kananpaq. Sapa semanam niwaqku bibliata ñawinchanaykupaq hinaspam tapunakuq kaniku. Huk hatun cuartopim achka camakuna karqa, chaypim huk iñiqmasinchik Diosmanta willakunaykupaq kamachiwaqku. Niwarqam: “Robison, wak camapi runakunaman willakamuy manaraq pasakuchkaptinku”, nispa.

1945 kaq watapi enteron pachapi iskay kaq hatun guerra tukuruptinpas, ñuqataqa hinallaraqmi carcelpi qipachiwarqaku. Aylluymantam llakisqa karqani, taytaymi niwarqa ñuqata qarquruwaspanqa wakin aylluykunatapas biblia estudiasqankuta saqichinanmanta. Ichaqa carcelmanta lluqsiramuptiymi, qanchis aylluykuna huñunakuykunaman hinalla risqaku, huknin paniypas bautizasqañam kasqa.

1950 kaq watapim Corea nacionpi guerra qallaykurqa. Estados Unidos nacionpas chay guerrapi kasqanraykum kaqmanta qayachimuwarqaku Columbus llaqtapi kaq cuartelman soldado kanaypaq. Tukuy ima ruway atisqayta qawaspankum kamachiq soldado niwarqa llapankumanta aswan allin kasqayta. Ichaqa nirqanim soldado kayta mana munasqayta. 2 Timoteo 2:3 nisqanta willaspaymi nirqani: “Ñuqaqa ñam Cristopa soldadonña kani”, nispa. Hinaptinmi tumpata uyarayaruspan wasiyman ripukunaypaq niwarqa.

Cincinnati (Ohio) llaqtapi kaq asambleamanmi rirqaniku. Chaypim huk huñunakuy karqa betel wasipi llamkay munaqkunapaq. Milton Henschel sutiyuq iñiqmasinchikmi nirqa betelpi llamkaqkuna mana ancha kasqanmanta. Chaymi chaypi llamkanaypaq papelta huntachirqani. Hinaptinmi llamkanaypaq qayachimuwarqaku. Brooklyn betel wasipim llamkayta qallaykurqani 1954 kaq watapa agosto killanpi.

Betelpiqa achka watakunam llamkarqani qillqakuna ruwana maquinawan, huk maquinakunata allichaypi hinaspa fierromanta imatapas ruwaypi. Chaymantapas Nueva York llaqtapim llamkarqani hatun huñunakuna wasikuna ruwaypi.

Betel wasipi sapa madrugaw Diosta yupaychasqayku, betelpi Willakuq qillqata estudiasqayku hinaspa Diosmanta willakusqaykum anchata gustawan. Kaykunatam llapanchikpas ruwachwan. Tayta-mamakunam warmankuwan kuska sapa punchawpaq textota ñawinchanmanku, ayllunkuwan sapa semana Diosta yupaychanmanku, huñunakuypi  rimarinmanku hinaspa kusikuywan Diosmanta willakunmanku. Chaynata ruwaspankuqa Jehova Diospa allin amistadninmi kanqaku.

Betel wasipi hinaspa maymi huñunakusqaypipas achkam amistadniykuna karqa. Wakinkum hanaq pachapaq suyakuyniyuqkuna karqaku, kunanqa ñam hanaq pachapiña kachkanku. Wakinkum ichaqa kay pachapi kawsanankupaq suyakuyniyuqkuna karqaku. Diosta serviqkunaqa llapanchikmi pantaq runakuna kanchik, betelpi kaqkunapas pantankum. Chaymi mayqan iñiqmasiywanpas piñanakuruspaqa, chaylla allichanaypaq kallpanchakuni. Yuyarinim Mateo 5:23, 24 nisqanta, chaypim nin imaynata sasachakuyninchikta allichanamanta. Yaqa llapanpim “pampachaykuway” nispalla allichachwan, chaynata niy sasa kaptinpas.

Yuyaqña kasqayraykum sasachakuni wasin-wasin willakuq rinaypaq. Chaywanpas chino rimaytam yacharuni hinaspam callekunapi Diosmanta willakuni chay rimaypi. Sapa madrugawmi 30 utaq 40 qillqakunata runakunaman saqini.

China nacionniyuq runatapas kaqmantam watukurqani. Huk punchawmi, huk sipascha papelkunata aypuchkarqa hinaspam qawariykuwaspan asirirqa. Ñuqapas asirispaymi Willakuq hinaspa ¡Rikchariy! qillqanchikta chino rimaypi quykurqani. Payñataqmi chaskiykuwaspan Katie sutin kasqanta willaykuwarqa. Chay punchawmantapunim, rikuykuwaspanqa rimapayawaq. Ñuqañataqmi ingles rimaypi wakin frutakunapa hinaspa verdurakunapa sutinta yachachirqani. Chaymantapas, bibliapa wakin textonkunamantam yachachirqani hinaspa Yachachiq qillqatapas quykurqani. Ichaqa iskay-kimsa semanakunamantaqa manañam rikurqaniñachu.

Iskay-kimsa killamantañataqmi china nacionniyuq huk sipaschamanña qillqanchikkunata qurqani, paypas papelkunatam aypurqa. Qatiqnin semanata tupaptiykuñataqmi, celularninta quykuwaspan niwarqa: “China nacionmantam qayakamuchkan”, nispa. Ñuqañataqmi nirqani China nacionpi kaqtaqa mana pitapas riqsisqayta. Pay hikutawaptinmi celularninta rimarqani. Hinaptinmi niwarqa: “Katiem kachkani, China nacionpiña”, nispa. Niwarqataqmi telefono quwaqniy sipasqa ñañan kasqanmanta. Chaymantapas niwarqam ñañantapas hinalla yachachinaypaq, hinaptinmi agradecekurqani maypi kasqanta willawasqanmanta. Chaymantaqa Katiepa ñañanwanqa manañam tuparqaniñachu. Chaywanpas munaymanmi hinalla Jehova Diosmanta yachanankuta.

73 watañam Jehova Diosta servini. Anchatam Diosta agradecekuni carcelpi kachkaptiy payman sunqu kanaypaq yanapawasqanmanta. Wawqi-paniykunapas niwankum taytay harkakuptinpas hinalla Diosta servisqay anchata kallpanchasqanmanta. Watakuna pasaytam, mamaywan suqta wawqi-paniykuna bautizakurqaku. Taytaypas manaraq wañukuchkaspanmi wakin huñunakuykunamanpas rirqaña.

Dios munaptinqa, kuyasqay aylluykunapas hamuq tiempopim kawsarimunqaku. ¡Mayna kusikunapaqchá kanqa Jehova Diosta wiña-wiñaypaq llapanchik yupaychayqa! *