1-3. (1) ¿Imaynanpim yachanchik Diospa amistadnin kay atisqanchikta? (2) ¿Pikunamantam rimasun kay yachachikuypi?

BIBLIAPIQA kimsa kutikamam nichkan Abrahamqa Jehova Diospa amistadnin kasqanmanta (2 Cron. 20:7; Is. 41:8; Sant. 2:23). Manamá pimantawanpas chaynataqa ninchu. ¿Chaywanqa nichkanchu Abrahamlla Diospa amistadnin kay atisqanmanta? Manam. Llapallanchikmi Diospa amistadnin kaytaqa atichwan. ¿Imaynanpim chaynata ninchik?

² Bibliaqa Diosman sunqu achka runakunamantam willawanchik, chay runakunaqa Diostam kasukurqaku, paypim iñirqaku hinaspapas amistadninmi karqaku (leey Salmo 25:14). Paykunaqa Pablopa nisqanman hinam achkallaña ‘puyu hina testigokuna’ kanku (Heb. 12:1).

³ Kay yachachikuypim qawasunchik Diospa kimsa amistadninkunamanta. Puntatam rimasunchik Moab nacionniyuq viuda Rut warmimanta, payqa Diosman sunqu kaytam atirqa. Chaymantañataqmi rimasun Juda nacionta kamachiq Ezequiasmanta. Rimasuntaqmi Jesuspa maman Mariamantapas. Hinaspam  qawasun Diospa amistadnin kanankupaq sapakama imata ruwasqankumanta.

4, 5. (1) ¿Ima tanteakuyninmi Rutpaqqa sasa karqa? (2) ¿Imanasqataq chay tanteakuyninqa sasa karqa? (Qaway 9 kaq paginapi dibujota).

⁴ Noemiy warmim Moab nacionmanta Israel nacionninman karu-karuta kutichkarqa. Paywan kuskataqmi richkarqaku llumchuynin Rutwan Orfapas. Richkaptinkum llumchuynin Orfaqa Moab nacionpi llaqtanman kutikunanpaq tantearurqa. ¿Imatam Rutqa ruwanman karqa? ¿Paypas Moab nacionninpi ayllunkunaman kutikuytachu munarqa? Icha, ¿suegran Noemiywanchu hinalla riyta munarqa? (Rut 1:1-8, 14). Chay tanteakuyninqa sasachá Rutpaqqa karqa. ¿Imanasqa?

⁵ Moab nacionninman kutikuptinqa ayllunkunachá Ruttaqa uywakunmanku karqa hinaspapas hawkallachá llaqtanpiqa kawsakunman karqa. Israel nacionpiñataqmi mana riqsisqan runakunapa hinaspa huk rimayniyuqkunapa qayllanpi yachanan karqa. Suegran Noemiypas llakikurqam kaqmanta casarachiyta mana atinanpi piensaspan. Chaymi Ruttaqa nirqa llaqtanman kutikunanpaq. Llumchuymasin Orfam ichaqa “llaqtanman hinaspa diosninkunaman kutikurqa” (Rut 1:9-15). ¿Yaqachu Rutpas kutikunman karqa?

6. (1) ¿Imata ruwananpaqmi Rutqa tanteakurqa? (2) ¿Imamantam Boozqa Rutta alabaykurqa?

⁶ Yaqachusmi Rutqa Jehova Diosta riqsirqa qusan hinaspa suegran yachachisqanrayku. Jehova Diosqa manamá Moab nacionpi dioskuna hinachu karqa, chayna kasqantam Rutqa allinta yacharqa. Chaymi Jehova Dios kuyayta hinaspa yupaychayta munarqa. Chaykunaraykum tanteakurqa suegran Noemiywan hinalla rinanpaq, hinaspam nirqa: ‘Aylluykikunam ñuqapa aylluy kanqa, Diosnikipas ñuqapa Diosniymi kanqa’, nispa (Rut 1:16). Rutqa suegran Noemiytam anchata kuyarqa, ichaqa Jehova Diostam astawanraq kuyarqa. Chaychá Israel nacionpi Booz sutiyuq runaqa Jehova Diospi hapipakusqanmanta alabaykurqa (leey Rut 2:12). Diospi Rutpa hapipakusqanqa rikchakunmi mamankupa rapran ukupi pakakuq chiwchichakunaman (Sal. 36:7; 91:1-4). Payqa Jehova Diospi hapipakuspanmi kuyakuyninta maskarqa, chaymi Diosqa yanapaykurqa. Manamá haykapipas ñakakurqachu chay ruwasqanmantaqa.

7. ¿Imatam ruwananku Jehova Diosllapaqña kawsakunankupaq manaraq tanteakuqkunaqa?

⁷ Achka runakunam Jehova Diosmanta yachanku, ichaqa manam hapipakunkuchu. Manataqmi Jehova Diosllapaqña kawsakunankupaqqa tanteakunkuchu nitaq bautizakunkuchu. Chayna tarikuptikiqa, ¿imataq yanapasunkiman? Yuyaymananaykim Jehova Diosllapaqña kawsakunaykipaq imanasqa manaraq tanteakusqaykimanta. Kay pachapiqa llapanchikmi Jehova Diosta utaq huk dioskunatapas yupaychanchik (Jos. 24:15). Ichaqa Jehova Diosllata servinanchikpaq tanteakuymi imamantapas aswan allinqa. Chaynata tanteakuspaykiqa Jehova Diospi hapipakusqaykitam qawachinki. Chaymi Jehova Diosqa ima sasachakuypi tarikuptikipas yanapasunki. Chaynatam Ruttapas yanapaykurqa.

8. ¿Imakunatam Ezequiasqa warma kaspan qawarqa?

⁸ Ezequiasqa Jehova Diosta yupaychay munaq nacionpim wiñarqa. Ichaqa manam chaypi yachaq lliw runakunachu Diosman  sunquqa karqaku. Ezequiaspa taytanpas llumpay mana allin ruwaq runam karqa. Taytanqa nacionninpi kamachiq kachkaspanpas Jehova Diospa templontaqa manam respetaqchu hinaspam huk law nacionkunapa diosninkunata chaypi yupaycharqa. Ezequiaspa wawqinkunatapas kawsachkaqllatam ninapi kañaykurqa taytacha-mamachakunaman qunanpaq. Ezequiasqa tukuy rikchaq mana allinkunatam warma kaspanqa qawarqa (2 Rey. 16:2-4, 10-17; 2 Cron. 28:1-3).

9, 10. (1) ¿Imamantam Ezequiasqa Jehova Dioswan piñakurunman karqa? (2) ¿Imanasqam Jehova Diospaqa haykapipas mana piñakunanchikchu? (3) ¿Imanasqam mana piensananchikchu tayta-mamanchikrayku allin utaq mana allin runa kananchiktaqa?

⁹ Taytanpa mana allinkuna ruwasqanta qawaspanqa yaqapaschá Ezequiasqa Jehova Diospaqpas piñakurunman karqa. Ichaqa manam piñakurqachu. Kunan tiempopi wakin runakunaqa yanqakunallamantam Jehova Diospaq hinaspa llaqtanpaq piñakurunku (Prov. 19:3). Wakinkuñataqmi piensanku ayllunku Jehova Diosta mana kasukusqankurayku paykunapas mana allinpi tukunankuta (Ezeq. 18:2, 3). Ichaqa, ¿chaynachu kanman?

¹⁰ Ezequiaspa ruwasqankunam qawachiwanchik mana chayna kasqanta. Manam imamantapas Dioswanqa piñakunanchikchu. Manam paychu huchayuq runakunapa mana allin ruwasqankunamantaqa (Job 34:10). Tayta-mamankupa imayna kawsakusqankuta qawaspankum warmakunaqa allinpas utaq mana allinpas qispinku (Prov. 22:6; Col. 3:21). Ichaqa manam tayta-mamakunachu tanteanku warmanku allin utaq mana allin runa kanankupaqqa. ¿Imanasqa? Jehova Diosqa sapakamamanmi imayna kawsakuyta tanteakunanchikpaq yachayta quwarqanchik (Deut. 30:19). ¿Imayna kawsakunanpaqmi Ezequiasqa tanteakurqa?

11. ¿Imanasqam Ezequiasqa Juda nacionpi alli-allin kamachiq runa karqa?

¹¹ Ezequiaspa taytan llumpay mana allin runa kaptinpas Ezequiasqa Juda nacionpi alli-allin kamachiq runam karqa (leey 2 Reyes 18:5, 6). ¿Imanasqataq alli-allin kamachiq runa karqa? Taytanpa mana allin ruwasqankunata mana qatipakusqanraykum. Payqa Diosmanta willakuq Isaiaspa, Miqueaspa hinaspa Oseaspa nisqankunatam kasukurqa. Chaymi taytanpa mana allin ruwasqankunataqa allicharqa.  Diospa templontam chuyancharqa, llaqtapa huchanta pampachananpaqmi Jehova Diosta mañakurqa chaymantapas enteron nacionpi taytacha-mamachakunatam ñutuparurqa (2 Cron. 29:1-11, 18-24; 31:1). Asiria nacionpa kamachiqnin runañataqmi Jerusalen llaqtata chinkachiyta munarqa. Hinaptinmi Ezequiasqa Jehova Diospi tukuy sunqunwan hapipakuspan lliw llaqtamasinkunata kallpancharqa paykunapas Jehova Diospi hapipakunankupaq (2 Cron. 32:7, 8). Huk kutipiñataqmi Jehova Diosqa Ezequiasta hatun tukusqanmanta corregirqa, hinaptinmi Ezequiasqa uyarikuspan kaqmanta sunqunta llampuyachirqa (2 Cron. 32:24-26). Ezequiasqa manamá ayllunkunapa mana allin ruwasqankunataqa qatipakurqachu. Chaywanmi Jehova Diospa allin amistadnin kasqanta qawachirqa. Ñuqanchikpas llapallanchikmi paypa ruwasqanta qatipakunanchik.

12. ¿Imatam Diosta yupaychaqkunaqa Ezequias hina ruwarqaku?

¹² Kunanqa mana allin runakunapa chawpinpim kawsachkanchik. Chaymi achka warmakuna tayta-mamanpa mana kuyasqan wiñanku (2 Tim. 3:1-5). Achka iñiqmasinchikkunapa tayta-mamankum mana allinta kawsakurqaku, chayna sasachakuypi wiñaspankupas Ezequias hinam Jehova Diospa amistadnin kanankupaq tanteakurqaku, manamá tayta-mamankupa imayna kawsakusqankutaqa qatipakurqakuchu. Jehova Diosqa Ezequias hina payta yupaychananchikpaq kikinchik tanteakunanchikpaqmi saqiwanchik.

13, 14. (1) ¿Imakunataq Mariata hukmanyachirqa? (2) ¿Imatam Mariaqa nirqa angel Gabrielman?

¹³ Ezequiaspa wañukusqanmanta unay watakuna pasaytam Israel nacionpi Maria sutiyuq huk sipas yacharqa. Paypas Jehova Diospa amistadninmi karqa. Chaymi Diosqa payta kamachirqa churinta wachakuspa uywananpaq. Chayta ruwananpaqmi Diosqa kamachirqa kuyasqanrayku hinaspa kasukuq kasqanta yachasqanrayku.

¹⁴ Mariamanta rimaspaqa Diospa bendicionnin chaskisqanmantam rimanchik. Ichaqa, ¿yuyaymanarqanchikchu chay kamachikuyta chaskispan imayna tarikusqanpi? Gabriel sutiyuq angelmi nirqa mana qariwan puñuchkaspallan wiksayakunanmanta. Ichaqa manam angelqa Mariapa ayllunkunaman hinaspa riqsinakusqankunamanqa willarqachu. Chaywanqa runakuna imatapas ninankumantach Mariaqa hukmanyarqa. ¿Imaynatataq Joseymanqa willanman karqa mana qariwan puñuchkaspallan wiksayakusqanta? Chaymantapas, Diospa churinta uyway hinaspa qispichiyqa manam wakin warmakunata uyway hinallachu karqa. Manam llapantaqa yachanchikchu Mariata imakuna hukmanyachisqantaqa.  Ichaqa yachanchikmi angel Gabrielman ima nisqantaqa. Nirqam: ‘Nisqaykipi hinayá ñuqawan ruwasqa kachun. Señorpa sirvientallanmi ñuqaqa kani’, nispa (Luc. 1:26-38).

15. ¿Imanasqataq Mariaqa ancha iñiyniyuq karqa?

¹⁵ Mariaqa ancha iñiyniyuqmi karqa, chaymi payqa sirvienta hina chaylla imatapas ruwananpaq nirqa. Manam iskayrayarqachu Jehova Dios yanapananmantaqa. ¿Imanasqa ancha iñiyniyuq karqa? Maynatachá kallpanchakurqa allin iñiyniyuq kananpaq, chaymi Jehova Diosqa yanapaykurqa (Gal. 5:22; Efes. 2:8). ¿Imaynatam yachanchik allin iñiyniyuq kananpaq kallpanchakusqanmanta? Imayna uyarisqanmanta hinaspa imakuna rimasqanmanta yachaspanchikmi.

16. ¿Imaynanpim yachanchik Mariaqa allin uyariq warmi kasqanmanta?

¹⁶ Imayna uyarisqanmanta. Santiago 1:19 nin: “Qamkunaqa chaylla uyariqyá kaychik, rimaychikpas allinta tanteaspayá”, nispa. Mariaqa chaytam ruwarqa. Bibliapim willawanchik payqa allin uyariq warmi kasqanmanta, Jehova Diosmanta willaptinkuqa astawanraqmi uyariq. Hinaspapas tiempochakuqmi uyarisqankunapi yuyaymanananpaq. Jesusta wachakusqan tutam uywa michiq runakuna rispanku Mariaman willarqaku huk angelpa ima nisqanmanta. Huk kutipiñataqmi Jesusqa 12 watanpi kachkaspan Diosmanta willakurqa hinaptinmi Mariaqa sumaqta uyarirqa. Chay iskaynin kutipim Mariaqa yuyaymanastin uyarirqa, chaymi mana qunqarqachu (leey Lucas 2:16-19, 49, 51).

17. ¿Imatam yachanchik Mariapa rimasqankunamanta?

¹⁷ Imakuna rimasqanmanta. Bibliapiqa manam anchachu Mariapa rimasqankunaqa tarikun. Chayna kaptinpas aslla rimasqankunam qawachiwanchik Mariaqa hebreo rimaypi Diospa palabranta allinta yachasqanmanta. Chay aslla rimasqankunam Lucas 1:46-55 tarikun. Mariapa rimasqankunaqa allintam yuyarichiwanchik Samuelpa maman Anapa mañakusqanta (1 Sam. 2:1-10). Yaqachusmi Mariaqa Anapa rimasqan rimaykunata yaqa 20 kutikama rimarqa. Mariaqa amistadnin Jehova Diosmantam allinta yacharqa, chaymi yachasqankunamanta tukuy sunqunwan willakuq.

18. ¿Imaynatam Mariapa ruwasqankunata qatipakuchwan?

¹⁸ Jehova Diospa kamachiwasqanchik sasa hina rikchakuwaptinchikqa, ichapas Maria hina tarikuchwan. Chaynaqa, ¿imatam ruwachwan? Mariapa ruwasqantam qatipakunanchik. Mana hatun tukuspallam kamachiwasqanchikta kasukuna hinaspapas manam iskayrayananchikchu Jehova Dios yanapawananchikmantaqa. Jehova Diosta uyarispayá paymanta yachasqanchikkunapi hinaspa hamuq punchawkunapi imakuna ruwananpi yuyaymanasun. Chaymantapas yachasqanchikkunamantam kusikuywan lliw runakunaman willakunanchik (Sal. 77:11, 12; Luc. 8:18; Rom. 10:15).

19. Diospa amistadninkunapa iñiyninkuta qatipakuspaqa, ¿imatam haypasun?

¹⁹ Qawamusqanchikman hinaqa Rut, Ezequias hinaspa Mariapas Abraham hinam Diospa amistadnin karqaku. Paykuna hina Diosta yupaychaq achkallaña runakunam kallpanchakurqaku Diospa amistadnin kanankupaq. Paykunapa iñiyninkutayá hinalla qatipakusun (Heb. 6:11, 12). Chaynata ruwaspanchikqa ñuqanchikpas wiña-wiñaypaqmi Diospa amistadnin kayta atisun.