1, 2. ¿Imanasqataq kay tiempopiqa wakchakunaqa hinalla kanqa?

KUNANQA sasallañam wakiqninchikpaq qullqi tariyqa. Mozo-sipaskunapas sasatam llamkayta tarinku. Achka runakunam wañuytapas mana manchakuspanku huk law nacionkunaman qullqirayku illanku. Apu nacionkunapipas wakcha runakunaqa kankum. Apu runakunaqa astawanmi apuyanku, wakcha runakunañataqmi aswan wakcha kanku. Runakunam ninku 100 runakunamanta huk runalla aswan qullqiyuq kasqanmanta. Wakin runakunaqa achka qullqiyuqmi kanku, churi-wawankuta hinaspa willkankutapas wañunankukama uywanankupaq hina. Ichaqa wara-waranqantin runakunam llumpay wakcha kanku. Chaymi Jesuspas kaynata nirqa: “Wakchakunaqa qamkunawanmi tukuy tiempo kachkan”, nispa (Mar. 14:7). ¿Imanasqataq wakin runakunaqa llumpay wakcha kanku, wakinñataq apu?

² Jesusqa yacharqam kayna sasachakuyqa, Jehova Dios kay allpa pachata kamachimuptillan tukunanmanta. Apocalipsis 18:3 nisqanpim willawanchik kay pachapi hatu-hatun  mana allin ‘negociantekuna’, gobiernokuna hinaspa pantay religionkuna satanaspa munaychakusqan kasqanmanta. Diosta yupaychaqkunaqa karunchakunchikmi kay pachapi gobiernokunamanta hinaspa pantay religionkunamanta, ichaqa wakiqninchikmi sasachakunchik satanaspa munaychakusqan negociokunamanta karunchakunanchikpaq.

3. ¿Ima tapukuykunamantam yachasunchik?

³ Chaymi Diosta yupaychaqkunaqa imayna kasqanchikta yachanapaq tapukunanchik: “¿Imaynatam kapuqniykunata servichikuyman Diosman sunqu kasqayta qawachinaypaq? ¿Imakunatam ruwayman kay pachapi hatun ‘negociokuna’ ruwaymanta karunchakunaypaq utaq qullqi sunqu mana kanaypaq? ¿Imaynatam iñiqmasinchikkuna qawachinku Diospi tukuy sunqunkuwan hapipakusqankuta?”, nispa.

4, 5. (1) ¿Imapim tarikurqa wasimanta nanachikuq sirvienteqa? (2) ¿Imatam Jesusqa qatiqninkunaman nirqa?

⁴ (Qaway Lucas 16:1-9). Jesusmi willakurqa wasimanta nanachikuq sirvientemanta. Chay runatam tumpaykurqaku patronninpa tukuy imanta mana allinta waqaychasqanmanta, chaymi llamkayninta saqinan karqa. * Ichaqa chay sirviente runaqa ‘yachaywanmi ruwarqa’. Manaraq llamkayninta saqichkaspanmi wakin runakunawan amistadta ruwarqa, chaynapi mana llamkayniyuq qipaptin paykuna yanapananpaq. Kaywanqa Jesusqa manam nichkarqachu imankupas kananpaq qatiqninkuna mana allinta ruwanankupaqchu aswanmi huk sumaq yachachikuyta yachachinanpaq. Mana allintaqa ruwanku Diosta mana yupaychaq runakunallam.

⁵ Wasimanta nanachikuq sirvienteqa sasachakuypim tarikurqa. Jesusqa yacharqam yaqa llapallan qatiqninkunapaq qullqi tariyqa sasa kananmanta. Chaymi kaynata nirqa: “Runakunapa kapuqninkunata servichikuspayá amistadta ruwaychik. Chaykuna tukuruptin, mana haykapipas chinkaq wasipi chaskisqa kanaykichikpaq”, nispa. Jehova Dioswan Jesusmi chaynataqa chaskiykunqa. ¿Imatam yachachiwanchik Jesuspa chayna nisqanqa?

6. ¿Imanasqataq ninchik runakunata unanchaspan negociota ruwanankuta mana munasqanta?

⁶ Jehova Dios runakunata unanchaspanqa manam munarqachu negociota ruwanankutaqa. ¿Imanasqataq chaynata ninchik? Adantawan Evata unanchaspan Eden huertapi tukuy imata kusisqa kawsanankupaq qusqanraykum (Gen. 2:15, 16). Chaymantapas, apostolkunapa tiemponpi hanaq pachaman riqkunaman chuya espiritunta Jehova Dios quptinqa, “manam pipas imankutapas kikillankupaqqa munaqkuchu, aswanqa tukuy imankupas llapankupaqmi karqa” (Hech. 4:32). Diosmanta willakuq Isaiaspas nirqam hamuq tiempopi lliw runakuna kawsaykunapa rurunta mikuspanku kusisqa kanankumanta (Is. 25:6-9; 65:21, 22). Ichaqa chay tiempo chayamunankamaqa, Dios yupaychaqkunaqa yachaywanmi ‘runakunapa kapuqninkunata’ servichikunanku, kallpanchakunankutaqmi  Diospa munayninta ruwanankupaqpas.

7. ¿Ima yachachikuytam tarinchik Lucas 16:10-13 nisqanpi?

⁷ (Qaway Lucas 16:10-13). Wasimanta nanachikuq sirvienteqa kikinpa allinninpaqmi amistadkunata ruwarqa. Jesusmi ichaqa qatiqninkunata kallpancharqa mana chayraykulla Diospa amistadninta maskanankupaq. Jesuspa nisqanman hinaqa “kay pachapa kapuqninkunata” imaynata servichikuspanchikmi qawachisun Diosman sunqu kasqanchikta utaq manapas.

8, 9. ¿Imaynatam wakin iñiqmasinchikkunaqa “kay pachapa kapuqninkunata” servichikunku?

⁸ Jesuspa nisqanman hina enteron pachapi Diosmanta willakuy apakunanpaq kapuqninchikwan yanapakuspanchikmi Diosman sunqu kasqanchikta qawachinchik (Mat. 24:14). Rimarisun India nacionniyuq warmi warmachamanta. Paymi huk cajachapi qullqichanta huñurqa, hinalla huñunanpaqmi pukllanachankunatapas manaña rantiqñachu. Chay huñukusqan qullqiwanmi Diosmanta willakuy hinalla apakunanpaq yanapakurqa. Hina India nacionpitaqmi huk iñiqmasinchikpa chakranpi wiñan coco sutiyuq frutan, paymi betel wasiman chay frutata aparqa mana qullqillapaq, paymi nin: “Cocokunata amaña rantinankupaqmi cocokunata quspay yanapakurqani”, nispa. Chayta ruwaspanmi payqa ‘yachaywan ruwasqanta’ qawachin. Grecia nacionpi iñiqmasinchikkunapas hina chaynallatam ruwanku, paykunam quesota, olivos sachamanta aceiteta hinaspa huk mikuykunata betel wasiman apachinku.

⁹ Huk iñiqmasinchikpañataqmi Sri Lanka nacionpi wasinwan chakran kan, ichaqa manam chaypiqa yachanchu. Ichaqa yanapakuyta munaspanmi payqa saqin chaypi yachaq iñiqmasinkuna wasinpi huñunakunankuta hinaspa wakinku samapakunankuta. Wakinpiñataqmi chaypi hatun huñunakuykuna apakun. Chay nacionpi iñiqmasinchikkuna wakcha kasqankuraykum payqa wasinta mana imallapaq qun. Wakin iñiqmasinchikkunapas Diosmanta willakunapaq harkakusqanku nacionkunapim wasinkuta qunku chaypi iñiqmasinkuna huñunakunankupaq. Chay ruwasqankuwanmi wakcha iñiqmasinchikkunaqa wasita mana arriendaspaña huñunakuyta atinku.

10. ¿Imaynatam qukuykuq kayqa yanapawanchik?

¹⁰ Tukuy kaykuna ruwasqankum qawachin Diosta yupaychaqkuna “asllapipas allin ruwaq” kasqankuta (Luc. 16:10). Paykunaqa kapuqninkutam servichikunku hukkunata yanapanankupaq. ¿Imaynam kay iñiqmasinchikkuna  tarikunku Jehova Dioswan kuyachikunankupaq kallpanchakuspanku? Paykunaqa yachankum kapuqninkuta quspanku kusisqa tarikunankumanta (Luc. 16:11). Huk iñiqmasinchikmi Diosmanta willakuy apakunanpaq achka watakunaña qullqichanwan yanapakuchkan. Paymi nin: “Astawan qukuykuq kasqayraykum, mana sasachakunichu hukkunata pampachanaypaq, astawan pacienciakunaypaq, pipas sientichiwaptin mana chaylla piñakurunaypaq hinaspa imapas niwasqankuta uyarikunaypaq”, nispa. Wakin iñiqmasinchikkunapas ninkum qukuykuq kasqanku Dioswan kuyachikunankupaq yanapasqanmanta (Sal. 112:5; Prov. 22:9).

11. (1) ¿Imaynatam qukuykuq kaspaqa qawachinchik ‘yachaywan ruwaq’ kasqanchikta? (2) ¿Imatam Diospa llaqtanqa ruwachkan enteron pachapi iñiqmasinchikkunapa qullqi qusqankuwan? (Qaway 3 kaq paginapi fotota).

¹¹ Chaymantapas ‘yachaywan ruwasqanchiktaqa’ qawachichwantaqmi Diosmanta willakunankupaq kapuqninchikkunawan iñiqmasinchikkunata yanapaspa. Wakin iñiqmasinchikkunam kapuqniyuq kanku, ichaqa manam tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakuytaqa atinkuchu nitaq huk law llaqtakunaman rispa yanapakuyta atinkuchu. Ichaqa qullqichankuta churaspankum yanapakunku wakinku hinalla Diosmanta willakunankupaq (Prov. 19:17). Chaynaqa, qullqi qusqanchikwanmi yanapakunchik qillqakunata hinalla ruwanankupaq hinaspa wakcha nacionkunapi Diosmanta willakunankupaqpas. Congo, Madagascar hinaspa Ruanda nacionkunapim bibliakunaqa llumpay chanin qullqipaq karqa, chaymi rantinankupaqqa huk semana utaq huk killa llamkananku karqa. Wakin iñiqmasinchikkunam tanteananku karqa chay qullqiwan bibliata rantinankupaq utaq ayllunpaq mikuyta rantinankupaq. Kunanmi ichaqa enteron pachapi qullqi qusqanchikwan Diospa llaqtan bibliakunata rimayninkupi ruwarunku hinaspa llapan iñiqmasinchikkunaman hinaspa Diosmanta yachay munaqkunaman aypurunku (qaway 2 Corintios 8:13-15). Chaynata ruwaspankum qullqichankuwan yanapakuqkuna hinaspa yanapasqa kaqkunapas Dioswan kuyachikunmanku.

12. ¿Imaynatam Abrahan qawachirqa Diospi hapipakusqanta?

¹² Jehova Dioswanqa kuyachikuchwantaqmi kay pachapi qullqi sunquyuq runakunawan mana hukllawakuspanchik hinaspa atisqanchikman hina Diospa munayninta ruwaspanchik. Chaytam ñawpaq tiempopi Abrahanpas ruwarqa. Payqa Jehova Dioswan kuyachikuyta munaspanmi kasukuspan Ur sutiyuq apukunapa llaqtanta saqirqa hinaspam carpakunallapi yacharqa (Heb. 11:8-10). Abrahanqa imapas kapuqniyuq kananmantaqa Jehova Diospim astawan hapipakurqa (Gen. 14:22, 23). Chaymi Jesuspas runakunata kallpancharqa Abrahan hina Diospi hapipakunankupaq. Huk apu mozotam nirqa: “Mana pantaq runa kayta munaspaykiqa, rispaykiyá tukuy imaykikunata rantikaramuspa wakchakunaman quykamuy, chaymi hanaq pachapi kapuqnikikuna kanqa, hinaspayá qatiqniyña kay”, nispa (Mat. 19:21). Chay mozoqa manam Abrahan hinachu Diospi hapipakurqa, wakin runakunam ichaqa  tukuy sunqunkuwan Diospi hapipakurqaku.

13. (1) ¿Imatam Pabloqa Timoteoman nirqa? (2) ¿Imaynatam ñuqanchikpas Pablopa nisqanwan yanapachikuchwan?

¹³ Diospi chayna hapipakuqmi karqa Timoteo. Apostol Pablom paymanta nirqa “Jesucristopa allin soldadon hina” kasqanmanta. Paytam Pablo kaynata nirqa: “Manam serviciopi kaq mayqin soldadopas ima negociomanpas chapukunchu, manaqa chapukunchu soldado kananpaq kamachiqninpa allin qawasqan kananpaqmi”, nispa (2 Tim. 2:3, 4). Kay tiempopi Diosta yupaychaqkunapas Pablopa nisqantam kasukunchik. Chaymi kallpanchakunchik kay pachapi runakunapa tukuy imayuq kanapaq nisqankuta mana kasunanchikpaq. Chaymantapas yuyarinanchikmi pipas prestakuqqa prestaqninpa munaychakusqan kasqanta (Prov. 22:7). Satanasqa munanmi tukuy imayuq kananchikpaq tukuy tiemponchikta hinaspa kallpanchikta servichikunanchikta. Chaymi wakin runakunaqa bancomanta achka qullqita prestakunku wasinkuta ruwanankupaq, carronkuta rantinankupaq, estudionkuta tukunankupaq utaq suma-sumaqta casarakunankupaq. Mana allinta tanteaspaqa hinaspa kaykunaman chapukuruspaqa kunkay kuchum manukuruchwan. Chaymi ‘yachaywan ruwaspaqa’ kapuqllanchikwan kawsasun, tanteaspa imatapas rantisun hinaspa mana manukusunchu. Chaykunata ruwaspaqa hawkam Diospaq tukuy imata ruwayta atisun (1 Tim. 6:10).

14. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik? Willamuy wakinkupa ruwasqankumanta.

¹⁴ Diospa munaychakuyninta puntapi churaspanchikqa, manam tukuy imayuq kawsakuytaqa maskasunchu. Casarasqa iñiqmasinchikkunam negocionpi achka qullqita chaskiqku. Ichaqa paykunam kaqmanta Diosta tukuy tiemponkuwan yupaychayta munarqaku. Chaymi negocionkuta saqirurqaku hinaspa wakin kapuqninkuta rantikururqaku. Hinaspam Warwick (Nueva York) lawpi betel wasita hatarichiypi yanapakunankupaq rirqaku. Paykunapaqqa chay ruwasqankuqa sumaqmi karqa warmi warmankuwan hinaspa masankuwan llamkasqankurayku. Chaymantapas achka semanakunam Warwick lawpi llamkarqaku masankupa tayta-mamanwanpas. Huk precursora iñiqmasinchikpas Colorado (Estados Unidos) lawpim iskay-kimsa punchawlla bancopi llamkarqa. Ichaqa patronninmi paypa llamkasqanwan kusisqa kaspan nirqa sapa punchawña llamkananpaq hinaspa kimsa kuti mastaraq llamkasqanmanta qullqita qunanpaqpas. Iñiqmasinchikmi ichaqa mana chay llamkaytaqa chaskirqachu Diosmanta astawan willakuyta munasqanrayku. Kaypi qawasqanchikman hinam Diosta yupaychaqkunaqa tukuy imata saqirqaku Diospa munayninta ruwanankupaq. Diospa munaychakuyninta puntapi churaspanchikqa, qawachinchikmi Diospa munaynin ruway kapuqniyuq kaymanta aswan allin kasqanta.

15. ¿Ima ruwaymi astawanqa kusichiwanchik?

¹⁵ Imapas kapuqniyuq kaspaqa manam pipas ninmanchu Dios yanapaptin apuyarusqantaqa. Jehova Diosqa ‘allin ruwaykunapi apu kaqkunatam’ yanapan (qaway 1 Timoteo 6:17-19). Italia nacionniyuq Lucia  iñiqmasinchikmanta rimarisun. * Albania nacionniyuq iñiqmasinchikkunam Diosmanta willakunankupaq mana haypakurqakuchu, chayta yacharuspanmi Lucia iñiqmasinchikqa Jehova Diospi hapipakuspan 1993 kaq watapi Albania nacionman astakurqa. Albanes rimayta yacharuspanmi 60 runakunata yanaparqa Diosmanta yachaspanku bautizakunankupaq. Ñuqanchikqa Diosmanta willakusqanchik lawpiqa manapaschá chayna runakunaman yachachiytaqa atinchikchu. Ichaqa tukuy atisqanchiktam ruwananchik runakunaman Diosmanta yachachinanchikpaq hinaspa paykunapas Dioswan kuyachikunankupaq, chayqa wiñaypaqmi yanapanqa hinaspapas kusichiwasunmi (Mat. 6:20).

16. (1) ¿Imam pasanqa runakunapa kapuqninkunawan? (2) Chayna kananta yachaspanchikqa, ¿imapaqmi astawan kallpanchakunanchik?

¹⁶ Jesuspa nisqanman hinaqa runakunapa kapuqninkunaqa tukunqam (Luc. 16:9). Wakin bancokuna sasachakuypi tarikuptinkum hinaspa qullqipas manaña chaninniyuq kaptinmi kay tukupay punchawkunaqa sasallaña, ichaqa hamuq punchawkunapim aswan sasaraq kanqa. Chaymantapas satanaspa munaychakusqan hatun negociokuna, gobiernokuna hinaspa religionkunam manaña atiyniyuq kanqaku. Diosmanta willakuq Ezequiel hinaspa Sofoniasmi willakurqaku quri-qullqi hamuq punchawkunapi manaña chaninniyuq kananmanta (Ezeq. 7:19; Sof. 1:18). ¿Imaynataq tarikunchikman Dios yupaychayta saqispa kay pachapi tukuy imata huñusqanchikrayku qunqaymanta wañuruspanchik? ¿Imaynataq tarikuwaq achka watakuna llamkaspa huñukusqayki achka qullqiki manaña chaninniyuq kaptinqa? Mayna llakisqachá ¿aw? (Prov. 18:11). Kay pachapi quri-qullqiqa manam wiñaypaqchu yanapawasun. Chaymi imapas kapuqninchiktaqa Diospa munayninta ruwananchikpaq servichikunanchik. Chayta ruwasqanchikqa Jehova Dioswan kuyachikunanchikpaqmi yanapawasun.

17, 18. ¿Imakunatam chaskinqaku Dioswan kuyachikuqkunaqa?

¹⁷ Diospa munaynin kay pachapi ruwakuptinqa, manañam pipas wasipi yachasqanmantaqa paganqañachu, manañam manukusunñachu nitaq hampikunatapas rantisunñachu. Manañam mikuytapas rantisunñachu. Kay pachapi Jehova Diospa yupaychaqninkunaqa allin kawsaykunatam mikunqaku. Quri-qullqiwan sumaq alhajakunaqa makillanchikpim kanqa, manañam chaykunata huñuypiqa afanakusunchu. Llapanchikmi sumaq wasikunata tablakunawan, rumikunawan hinaspa fierrokunawan ruwasunchik. Amistadninchikkunapas chaykuna ruwaypim yanapawasunchik, ichaqa manam qullqipaqchu chaytaqa ruwanqaku, aswanqa sunqumanta yanapayta munaspankum. Kawsaykuna utaq frutakuna kapuwaptinchikqa qunakuykusunmi.

¹⁸ Dioswan kuyachikuqkunaqa tukuy chaykunamantapas astawanraqmi chaskinqaku. Diosta yupaychaqkunaqa llapanchikmi kusisqa tarikusunchik, Jesusmi kaynata niwasun: “Hamuychikyá, taytaypa bendecisqankuna, hinaspayá chaskiychik runakuna rikurisqanmantapacha qamkunapaq alistasqa Diospa munaychakuyninta”, nispa (Mat. 25:34).