1. Kunan punchaw runakunaqa, ¿yaqa llapanchu Diospi iñinku?

ÑAWPAQTAQA yaqa llapallan runakunam Diospi iñirqaku, kunanmi ichaqa manaña. * Chaymi wakin nacionkunapi runakunaqa mana religionniyuq kasqankutaña ninku * (Mat. 24:12).

2. ¿Imanasqataq runakunaqa manaña Diospi iñinkuchu?

² ¿Imaynanpitaq kunan tiempo runakunaqa manaña Diospi iñinkuchu? Wakinqa yaqapaschá imapas maskaypi utaq sasachakuyninkuta allichaypi kasqankurayku (Luc. 8:14). Wakinñataq Dios mana kasqanta nisqankurayku. Televisionpi utaq radiopi imapas kikillanmanta rikurisqanta uyarisqankurayku, escuelapipas chaynata yachachisqankurayku utaq wakin nacionpi kamachiqkuna Diosmanta willakunanchikta mana munasqanrayku. Kantaqmi, Dios kasqanmanta yachaq runakunapas, ichaqa manam mayqin religionmanpas yaykunkuchu yanqa kasqanpaq hapisqankurayku. Ninkutaqmi yachaysapa runakunapa nisqanwan religionniyuq kaqkunapa nisqan mana tupasqanta. Wakinñataqmi qawanku pastorkunapa qullqi mañasqankuta utaq imapipas chaqrukusqankuta.

3. ¿Imapaqmi kay yachachikuy yanapawasun?

³ Jesusmi kamachiwarqanchik: “Llapallan nacionpi runakunaman rispayá yachachimuychik qatiqniykunaña kanankupaq”, nispa (Mat. 28:19). Chaynaqa Diospi mana iñiq runakunata, ¿imaynatam yanapachwan Jehova Diosta kuyanankupaqwan Jesuspa qatiqninña kanankupaq? Chaypaqqa, allintam yachananchik maylawmanta kasqankuta, chaynapi willasqanchikta uyariwananchikpaq.  Europa lawmanta runakunaqa manam chaynallachu kanku Asia lawpi kaq runakunawanqa. Europa lawmanta runakunaqa yachankum yanqa-yanqallataqa bibliamantawan Dios tukuy ima unanchasqanmantaqa. Asia law runakunam ichaqa mana. Chaymi kay yachachikuy yanapawasun maymantaña hinaspa ima religionniyuqña kaptinkupas, llapallan runakunapa sunqunman chayanapaq.

4. ¿Imaynanpitaq llapallan runakunata mana iskayrayaspa hinalla yanapananchik?

⁴ Ama iskayrayaspayá hinalla yanapasun. Sapa watam, achka runakuna Jehova Diospi iñikunku. Paykunaqa ñawpaqtam karqaku mana religionniyuq utaq Dios kasqanmanta iskayrayaqkuna. Chayna kachkaspapas allintam kawsakuqku, ichaqa religionniyuq kachkaspa iskay uya kaq runakunawanmi llumpayta hukmanyaqku. Wakinñataqmi huchallapi kawsakuqku. Paykunaqa Jehova Diospa testigon kanankupaqmi tukuy chay mana allinkunata saqirqaku. Chaynaqa, Jehova Diospa yanapakuyninwanqa tarisunmi wiñay kawsayta chaskinankupaq kallpanchakuqkunataqa (Hech. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4).

5. ¿Imanasqataq achka runakuna Diosmanta willakusqanchikta uyariwanchik?

⁵ Kuyakuq hinaspa sumaq simiyuqyá kasunchik. Achka runakunam uyariwanchik kuyakuyllawanña hinaspa sumaq siminchikwan willasqanchikrayku. Paykunaqa chayna kayninchiktam allinpaq hapinqaku. Chayraykum mana hikutananchikchu uyariwananchikpaqqa. Paykunapa religionmanta imapas niwasqanchiktam sumaqta uyarinanchik, chayllaqa manataqmi imatapas ninanchikchu imapas niwasqanchikmantaqa. Wakinqa manam munanchu Diosmanta, mana riqsisqan runakunawan parlaytaqa. Wakinqa ninkuraqmi Diosmanta tapuyninchikqa hukman kasqanta. Wakinñataqmi pinqakunku runakuna kachkaptin biblia qawaytaqa, aswanraqmi Jehova Diospa testigonkunawanqa. Imaynaña kaspankupas kuyasqanchiktam qawananku (2 Tim. 2:24).

6. ¿Kaqllatachu apostol Pablo willakurqa judio runakunamanwan griego runakunaman? Ñuqanchikpas, ¿imaynatam payta qatipakuchwan?

⁶ ¿Imatam ruwachwan bibliamanta rimasqanchik, tukuy imapas unanchasqa kasqanmanta, Diosmanta hinaspa religionmanta willakusqanchik huk kaqnin runata piñachiptin? Apostol Pablotam qatipakuchwan. Payqa judio runakunatam bibliawan yuyaymanachirqa. Areopago urqupi yachaysapa griego runakunatañataqmi mana (Hech. 17:2, 3, 22-31). ¿Imaynatam Pablota qatipakuchwan? Pablo hinam ñuqanchikpas, bibliata yanqapaq hapiq runakunaman willakuspanchikqa bibliamantapuniqa mana imatapas ninanchikchu. Parlasqanchik runa hukkunapa qayllanpi biblia qawayta pinqakuptinqa, mana pinqakunanpaq hinam celularninchikpi utaq tabletninchikpi qawachichwan.

7. 1 Corintios 9:20-23 nisqanman hinaqa ñuqanchikpas, ¿imatam Pablo hina ruwananchik?

⁷ Llakipayarikuq hinaspa uyariqyá kasunchik. Willakusqanchik, runakunapa nisqanwan mana tupaptinpas paykunata kuyapayarinapaqmi kallpanchakunanchik Pablo hina (Prov. 20:5). Pabloqa judio kasqanraykum Diosmantaqa yacharqaña, mana judio runakunam ichaqa mana imayrikuqtapas yacharqakuchu. Chaymi mana judio kaqkunaman willakunanpaqqa tukuyta ruwarqa. Ñuqanchikpas Pablo hinam tukuyta ruwananchik llapallan runakunaman willakunanchikpaq. Chaypaqqa yaqapaschá qillqanchikkunapi maskananchik kanqa paykunaman imayna willakunapaq, utaq huk kaqnin iñiqmasinchik yanapawananchikpaq ninanchik kanqa. Chaynapi paykunaman allinta willakunapaq (qaway 1 Corintios 9:20-23).

8. ¿Imaynatam Diosmanta willakuyta qallarichwan?

⁸ Ñuqanchikqa maskananchik willasqanchikta uyariy munaqkunatam (Mat. 10:11). Chaypaqqa, willasqanchik runapa niwasqanchiktam allinta uyarinanchik. Inglaterra nacionpi  kaq iñiqmasinchikmi kaynata nispan runakunawan rimayta qallarin: “¿Imatam ruwachwan ayllunchikpi kusisqa kawsakunapaq? Utaq, ¿imatam ruwachwan churi-wawanchikta allinta uywanapaq? Hinaspa, ¿imaynatam allin kaqkunata ruwachwan?”, nispa. Imam nisqanta uyariruspanñataqmi, “bibliam kaynata nin” ninanmantaqa, celularninpi mana chaynata nispalla bibliapa nisqankunata qawachin. Hinaspam nin: “Kayqa yaqa 2.000 wata ñawpaqtaraqmi qillqakurqa. ¿Imatam niwaq kay uyarisqaykimanta? ¿Yaqachum yanapawachwan?”, nispa.

9. ¿Imaynatam yanapachwan Diosmanta mana yachay munaq runakunata?

⁹ ¿Imaynatam Diosmanta mana yachay munaq runakunapa sunqunman chayachwan? Chaypaqqa, imamanta yachay munasqankuman hinam yachachinanchik. Yaqa llapallankum yachayta munanku allpa pachapi kaqkunamanta. Chayrayku ichapas kaynata nichwan: “Yachaysapa runakunapa tukuy ima ruwasqankuqa kay pachapi imapas kaqkunata qawaspa hurqusqankum. Huk kaqninmi microfono, huk kaqninñataq foto hurqunapaq camara, chaykuna ruwanankupaqqa rinrinchikwan ñawinchik imayna kasqanmantam allinta yacharqaku. ¿Imatam niwaq chaykunamanta? ¿Niwaqchu kikillanmanta rikurirusqanta icha, imatam niwaq?”, nispa. Chaymantam, niwasqanchikta sumaqta uyariykuspa kaynachataraq niykuchwan: “Yachaysapa runakuna ñawinchik hinaspa rinrinchik imayna kasqanmanta yachaspankuqa, ¿pimantataq yachachkanku? Uyarayaniraqmi ñawpaq tiempopi huk runapa kayna nisqanwan. ‘Rinrita ruwaqqa, ¿manachum uyarinman? Ñawita ruwaqqa, ¿manachum qawanman?’ Ninraqmi, ‘hina kaykuna ruwaqtaqmi yachayta qun runakunamanpas’. Chaynallatam wakin yachaysapa runakunapas ninku”, nispa (Sal. 94:9, 10). Chaymantam atikuptinqa qawachichwan jw.org^® niqpi “Opiniones sobre el origen de la vida” niq videonchikkunata, chayqa kachkan “Entrevistas y experiencias” niqpim (yaykuy PUBLICACIONES > VIDEOS niqman). Quchwantaqmi ¿Es la vida obra de un Creador? utaq El origen de la vida. Cinco cuestiones dignas de análisis niq qillqanchikkunata.

10. Diosmanta mana uyariy munaq runakunaman, ¿imaynatam willakuchwan?

¹⁰ Yaqa llapallan runakunam hamuq tiempopi allinña kawsakuyta munanku. Ichaqa achkaq runataqmi mancharisqallaña tarikunku kay pacha chinkachisqa kananmanta runakunapa nisqanwan. Noruega nacionpi llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikmi nin: “Achkaqmi Diosmanta willasqaykutaqa mana uyarinkuchu, ichaqa munankum kay pachapi tukuy ima pasakusqanmanta rimayta”, nispa. Chaymi payqa wasiyuqta  rimakuykuspan, kaynachata tapun: “¿Yaqachu allinña kawsakusun hamuq tiempopi? ¿Pimantataq kanman kusisqa kawsakuyninchik? ¿Kamachikuqkunamantachu, yachaysapa runakunamantachu icha pimantam?”, nispa. Chaymantam, wasiyuqpa nisqanta sumaqta uyariykuspan, hamuq tiempopi suma-sumaqña kawsakunamanta bibliapa nisqanta ñawinchapun. Chay uyarisqankum wakin runakunataqa anchata kusichin (Sal. 37:29; Ecl. 1:4).

11. (1) ¿Imaynanpitaq runakunapa imamanta yachay munasqankuman hina willananchik? (2) Romanos 1:14-16 Pablopa nisqanman hinaqa, ¿imatam ruwananchik?

¹¹ Runakunapa, imamanta rimay munasqankuman hina willakuyninchikqa ancha allinmi. Runakunaqariki manam chaynallachu kanku. Huk kaqnin runaman imapas willasqanchikqa anchatam kusichinqa, ichaqa wakintañataqmi mana. Wakinqa Jehova Diosmantam yachaytapuni munanku, wakinñataqmi mana. Chayraykum, tukuyta ruwaspa llapallankuman Jehova Diosmanta willananchik (qaway Romanos 1:14-16). Ichaqa, manam qunqananchikchu Jehova Dioslla runakunata llaqtanman pusamusqantaqa (1 Cor. 3:6, 7).

12. Asia lawpi runakunata, ¿imaynatam Diosmanta rimapayachwan?

¹² Yaqa llapallan iñiqmasinchikkunam Asia law runakunawan tupanku. Wakin runakunaqa Diosmanta willakuyninchikta harkakuq nacionkunamantam kanku. Chaymantapas, yaqa llapallankum Dios mana kasqanta niq runakunapa chawpinpi wiñarqaku. Chayraykum paykunaqa mana yachankuchu Jehova Dios unanchaqninchik kasqanmantaqa. Chaymi wakinqa Diosmanta willaptinku chaylla yachayta munanku. Wakinmi ichaqa mana. Yachasqanchik lawman paykuna hampukuptinkuqa, ¿imaynatam Diosmanta willachwan? Wakin iñiqmasinchikkuna hinam, paykunapa riqsisqan kaqkunamanta rimapayachwan, hinaspam nichwan: “¿Imaynallam aylluykikuna?”, nispa. Niwasqanchikta uyariykuspam kaynachataraq niykuchwan: “Bibliapa kayna nisqanmi yanapawarqa aylluywan allinña kawsakunaykupaq”, nispa.

13. ¿Imaynatam wakin runakunaman bibliamanta yachachichwan? (Qaway kay qillqapa qaranpi kaq fotota).

¹³ Wakinqa bibliapa nisqantam uyariyta munanku (Ecl. 7:12). Nueva York llaqtapi yachaq iñiqmasinchikmi China nacionmanta kaq runakunaman bibliamanta yachachin. Paymi nin: “Kallpanchakunim imayna tarikusqankumanta yachaykunaypaq, hinaspa imatapas niwaptinkuqa sumaqta uyariykunaypaq”, nispa. Nintaqmi: “Yachasqay lawman chayllaraq hampukusqankuta yacharuspayqa, paykunatam tapuni, ¿allinllachu kachkankichik? ¿Ñachu llamkayta tarirunkichikña? ¿Kaypi runakunawanqa allinllatachu apanakunkichik?”, nispa. Kaykuna ruwayninchikmi yanapawasun Diosmanta paykunaman willananchikpaq. Parlasqankuman hinam iñiqmasinchikqa kaynatawanraq nin: “Mana chiqninakuspa kawsakunapaqqa, ¿imataq yanapawachwan? ¿Munawaqchu bibliapa kayna nisqan qawaykuyta? Ninmi: ‘Qucharayaq yakuta kachaykuq runa hinam piñanakuyta qallarichiq runaqa, [chaynaqa] manaraq imapas kachkaptinyá chaymantaqa ayqikuy’, nispa (Prov. 17:14). ¿Yaqachu kay nisqanqa yanapawachwan llapallanchik mana chiqninakuspa kawsakunapaq?”, nispa. Ñuqanchiktapas chay ruwayninchikqa yanapawachwanmi willakuyninchikpi.

14. ¿Imatam ruwan huk iñiqmasinchik Diosmanta runakunaman willakunanpaq?

¹⁴ Diosta mana haykaqpas yupaychaq runakunata, ¿imaynatam rimapayachwan? Huk iñiqmasinchikmi willakun: “Yachasqay lawpi runakuna Dios mana yupaychasqankuta nispankuqa, nichkankum taytacha-mamachakuna mana yupaychana kasqanmanta. Chaymi nini: ‘Allinmi chay nisqaykiqa, taytacha-mamachaqariki runapa ruwasqallanmi’, nispa. Chaymantañataqmi ñawinchapuni Jeremias 16:20  nisqanta. Chaypim nin: ‘¿Runaqa yaqachum [taytacha-mamachakunata] ruwakurunman? Ruwakurunmanmi, ichaqa manam chaykunaqa [chiqap] Dioschu’, nispa. Chaymantañataqmi kaynachataraq tapuni: ‘¿Imaynatam riqsichwan chiqap Diosta?’, nispa. Niwasqanta uyariykuspaymi Isaias 41:23 nisqanta ñawinchapuni. Chaypim taytacha-mamachakunamanta kaynata nin: ‘[Chiqap Dios kaspaykichikqa] hamuq watakuna imayna kananmantayá willawayku, chaynapi [chiqap] Dios kasqaykichikta yachanaykupaq’, nispa. Chaymantam Jehova Dios hamuq tiempopi tukuy ima ruwananmanta ñawinchapuni”, nispa.

15. Asia lawpi kaq iñiqmasinchik imayna willakusqanmanta, ¿imatam yachanchik?

¹⁵ Qawasuntaq, Asia lawpi kaq iñiqmasinchik runakunata watukuspa imayna ruwasqanmanta. Paymi willakun: “Qawachinim, bibliaqa yachayniyuq kanapaq yanapawasqanchikmanta, bibliapa nisqankuna ruwakusqanmanta hinaspa hanaq pachapi qawasqanchik kaqkunapas imaynanpi maymi kaqpi kasqanmanta. Chaymantañataqmi nini: ‘Tukuy kaykunam qawachiwanchik huk yachaysapa Dios kasqanmanta’, nispa. Dios kasqanta allinpaq hapiptinñam, chayllaraq bibliapa nisqanta qawachini hinaspa Jehova Dios pi kasqanmanta yachachini”, nispa.

16. Hebreos 11:6 nisqanman hinaqa, ¿imaynanpitaq yachachisqanchik runakunaqa astawan hapipakunanku Jehova Diospi hinaspa bibliapi, ñuqanchikpas imaynatam yanapachwan?

¹⁶ Diosta mana haykaqpas yupaychaq runakunaman yachachispanchikqa, hinallam Diospi iñinankupaq kallpanchananchik kanqa (qaway Hebreos 11:6). Yanapananchiktaqmi bibliapa nisqankunapi astawan hapipakunankupaqpas. Chaypaqqa yaqapaschá kuti-kutirispa hina kaq yachachikuyllata yachachinanchik kanqa. Sapa yachachispanchikchá qawachinanchik kanqa, bibliaqa Diospa palabran kasqanmanta. Hinaspa bibliapa nisqankunaqa chiqap kasqanmanta, yachaysapa runakunapa nisqanwan biblia tupasqanmanta hinaspa allin kawsakunanchikpaq yachachiwasqanchikmanta.

17. Kuyakuqllaña kayninchikqa, ¿yaqachum runakunata yanapanman?

¹⁷ Kuyakuqllaña kasqanchikqa runakunatam yanapanqa Jesuspa qatiqninña kanankupaq (1 Cor. 13:1). Runakunaman yachachispanchikqa Jehova Dios kuyawasqanchikmanta hinaspa Jehova Diostapas kuyay atisqanchikmantam allinta yachachinanchik. Sapa watam waranqantin runakuna bautizakunku. Paykunaqa manam mayllanmantapas Jehova Diospa testigon kanankumantaqa yacharqakuchu. Chaynaqa llapallan runakunawanyá kuyakuq hinaspa sumaq simiyuq kasun, llakipayarikuq hinaspa uyariq kasun, chaymantapas ama iskayrayaspayá hinalla paykunata yanapasun. Chaynaqa, ñuqanchikpas qatipakunapaq hinayá kasunchik, chaynapi paykunapas Jesuspa qatiqninña kanankupaq.