Kayqa qallaykurqa 101 watamantapacham hinaspam tukurqa 1919 watapi. ¿Imanasqam kunanqa chaynataña entiendenanchik?

Bibliapi willakuykuna nisqanman hinaqa 1919 kaq watapim hanaq pachapaq suyakuyniyuq iñiqmasinchikkunaqa hatun Babiloniamanta librasqa karqaku, hinaspam Diospa chuya llaqtanpiña huñunakurqaku. 1914 watapi Jesus kamachiyta qallaykuptillanmi, Diospa llaqtanqa pantay yachachikuykunamanta chuyanchasqa karqa (Mal. 3:1-4). * Chaymantam, 1919 kaq watapi Jesusqa ‘allin yuyayniyuq confianza sirvienteta’ churarqa Diospa chuyanchasqa llaqtanman tiempollanpi mikuchinanpaq (Mat. 24:45-47). Hina chay watapitaqmi, Diospa llaqtanqa hatun Babiloniamanta librasqa karqa (Apoc. 18:4). Hinaptinqa, ¿haykapitaq presochasqa hina kayta qallaykurqaku?

Unay watakunam nirqanchik 1918 kaq watapi qallaykusqanta hinaspa hatun Babiloniapa munaychakusqan pisi tiempolla kasqanta. Chayna kasqantam castellanopi Willakuq qillqa 1992 watapa 15 marzo killanpi lluqsimuq nirqa: “Ñawpaq Babilonia llaqtapi Diospa llaqtan presochasqa kasqanman hinam, 1918 watapipas Jehova Diospa serviqninkunaqa hatun Babiloniapa presochasqan pisi tiempolla karqaku”, nispa. Ichaqa astawan estudiaspam entiendenchik 1918 watamanta ñawpaqtaraq Diospa llaqtanqa presochasqa kasqanmanta.

Ezequiel 37:1-14 willakuymi nirqa Diospa llaqtanqa presochasqa hina kananmanta hinaspa chaymanta librasqa kananmanta. Ezequielmi musquyninpi hina qawarqa qichwa pampapi huntallaña tullukuna kasqanta. Jehova Diosmi nirqa chay tullukunaqa Israel castakunaman rikchakusqanta. Chayqa tupanmi Israel castakunawan hinaspa ‘Diospa llaqtan Israelwanmi’ utaq hanaq pachapaq kaqkunawanmi (Gal. 6:16; Hech. 3:21). Ezequielqa qawarqam chay tullukunaman aycha huntaykuptin kawsarirusqanta hinaspa nana-nanaq tropakunaña rikurirusqanta. Kaypi nisqanman hinam, Diospa llaqtanqa kawsarichkaq hina hatun Babiloniamanta librasqa karqa 1919 kaq watapi. Chaynaqa, ¿hayka watataq Diospa llaqtanqa presochasqa hina karqa?

Ezequielpa qawasqanman hinaqa ‘pasaypaq chakisqañam’ tullukunaqa karqa (Ezeq. 37:2, 11). Kaymi qawachin runakunapa tullunqa unay watakunaña kasqanta. Ezequielqa qawarqataqmi chay tullukunaqa pisi-pisimanta kawsarisqanta. Uyarirqam  qapariyllawanña tullukuna taqrararasqanta hinaspa tullukunapas tupaqninman hina tinkinakusqanta. Qawarqataqmi tullukuna ankuyuqña kasqanta, chaynataq aychankunapas rikuriyta qallaykusqanta, chaypa hawanmanñataqmi aycha qarapas mastarikurqa. Kawsachikuq samayñataqmi chay wañusqakunaman yaykuruspa kawsarirachirqa. Chay kawsariqkunamanmi Jehova Diosqa yachanankupaq allpata qurqa. Tukuy kaykunaqa pasakurqa achka watakunapim (Ezeq. 37:7-10, 14).

Bibliapa willakusqanman hinam, Israel runakunaqa presochasqa karqaku achka watakuna. Chayqa qallaykurqam 740 kaq watapi Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq, Israel nacionpi chunka ayllukunata huk nacionkuna munaychakuyta qallaykuptin hinaspa llaqtankumanta huk law nacionkunaman apasqa kasqankuwan. 607 watapiñataqmi Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq Jerusalenqa puchukachisqa karqa Babilonia nacionwan hinaptinmi Juda ayllupas llaqtanmanta huk law nacionman apasqa karqa. Ichaqa munaychakusqa kasqankumantam, 537 kaq watapi Jesuspa tiemponmanta ñawpaqtaraq, Israel nacioninkuman wakiqnin kutimurqaku kaqmanta Diospa templonta hatarichinankupaq hinaspa Jehova Diosta chaypi yupaychanankupaq.

Qawamusqanchikman hinaqa, hatun Babiloniaqa manam 1918 watamanta 1919 watakamallachu Diospa llaqtantaqa presocharqa, aswanqa achka watakunam. Chayna kananmantam Jesuspas nirqa mana allin qurakunawan allin muhu kuska wiñananmanta rikchanachispan utaq pantay yachachiqkunawanmi ‘Diospa munaychakusqanpaq kaqkunaqa’ achka watakuna kuska kananku karqa (Mat. 13:36-43). Chay tiempopiqa manam anchachu Diosta chiqap serviqkunaqa karqaku. Diosta servini niqkunapas pantay yachachikuykunatam yachachiyta qallaykurqaku hinaspam Diosta qipancharqaku. Chayraykum nichwan, Diospa llaqtanqa hatun Babiloniapa presochasqan kasqanmanta, 101 watamanta tukupay tiempo qallaykunan tiempopi Diospa llaqtan chuyanchasqa kanankama (Hech. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3, 6; 1 Juan 2:18, 19).

Chay pachaknintin watakunapim pantay religionkunapa umalliqninkuna hinaspa nacionta kamachiqkunapas runakunata munaychakurqaku. Manam munarqakuchu rimasqanku rimaypi runakuna bibliata leenankuta. Chaymi wakiqnin runakunataqa bibliata leesqankurayku kañaykurqaku. Iglesiapa mana yachachisqanman hina yachachiqtaqa ñakarichiqkum. Chaynapim runakunaqa Diosmantaqa mana yacharqakuchu nitaq yachachirqakuchu.

Ezequielpa qawasqanwanmi yachanchik Diospa llaqtan kawsarimusqanta hinaspa pisi-pisimanta pantay yachachikuymanta lluqsisqanta. ¿Haykapim hinaspa imaynatam chayqa cumplikurqa? Bibliapim  willakun ‘taqrararaq’ uyarikusqanmanta. Chayqa karqa puchukay punchaw manaraq chayamuchkaptin pachak watakuna ñawpaqtaraqmi. Chay tiempopim, Diosman sunqu wakin runakuna chiqapmanta yachayta hinaspa Dios serviyta qallarichkarqaku pantay yachachikuykunapa chawpinpi kachkaspankupas. Paykunaqa bibliata estudiaspankum yachasqankutapas huk runakunaman willakurqaku. Wakinkuñataqmi runakunapa rimayninman bibliata tikranankupaq kallpanchakurqaku.

Yaqa 1870 kaq watapim tullukunapa aychan hinaspa qaran wiñachkanmanpas hina karqa. Charles Taze Russell iñiqmasinchikmi amistadninkunawan kuska bibliata astawan estudiayta hinaspa Jehova Diosta servinankupaq kallpanchakuyta qallaykurqaku. Yanaparqakutaqmi huk runakunatapas bibliata entiendenankupaq kay qillqawan hinaspa wakin qillqakunawanpas. Iñiqmasinkuta iñiyninkupi astawan yanapanankupaqmi 1914 kaq watapi hurqumurqaku “Foto-Drama de la Creación” niq videota hinaspa 1917 watapiñataq El misterio terminado sutiyuq qillqata ingles rimaypi. 1919 watapaqñataqmi Diospa llaqtanqa kawsarichkaq hina hinaspa musuq allpapi hina karqa. Chaymantapacham kay pachapi kawsanankupaq suyakuyniyuq iñiqmasinchikkunaqa hanaq pachapaq iñiqmasinchikkunawan kuska Jehova Diosta servinku hinaspa ‘nana-nanaq tropakuna’ kanku (Ezeq. 37:10; Zac. 8:20-23). *

Yachamusqanchikman hinam 101 kaq watamanta Diosta qipanchayta achka runakuna qallaykuptinku Diospa llaqtanqa hatun Babiloniapa presochasqan hina tarikurqa. Chay watakunapi Jehova Diosta serviyqa sasam karqa, chaynataqmi karqa Israel runakunata Babilonia runakuna presocharuptinkupas. Ichaqa kunanmi llapallan runakunam Diosmanta chiqap kaqta willakuchkanchik. Kusisqataqmi tarikunchik Danielpa kayna nisqan cumplikusqanmanta, nirqam: ‘Yachayniyuq runakunaqa mana puyuyuq cielokuna hinam kancharinqaku’. ‘Achkallaña runakunam mana allin ruwaykunamanta rakikunqaku, [hinaspam] paykunaqa chuyanchasqa kanqaku’, nispa (Dan. 12:3, 10).

Manam allintaqa yachanchikchu Jesusman satanas templota imayna qawachisqanmantaqa. Qawasun imanasqam chaynata ninchik.

Mateowan Lucasmi willakunku satanas imata ruwasqanmanta. Mateom nirqa: ‘[Jesustam] diablo pusarurqa Jerusalen chuya llaqtaman hinaspam templopa hawanpi sayaykachirqa’, nispa (Mat. 4:5). Lucasñataqmi nirqa: ‘[Jesusta] Diablo pusaruspanmi templopa hawanpi sayaykachirqa’, nispa (Luc. 4:9).

Pasaq watakunapim qillqanchikkuna nirqa Jesusta satanas tentayta munaspan temploman mana pusasqanmanta. Chayna kasqantam nirqa 1961 kaq watapa 15 julio killanpi lluqsimuq castellano rimaypi Willakuq qillqanchik, nirqam Jesusta satanas tentayta munaspan alto-alto urquman pusaruspan kay pachapi gobiernokunatawan sumaq kayninkunatapas qawachisqanqa mana chiqap kasqanmanta. Chaynataqa nirqa enteron pachapi nacionkunata qawanapaq urqu mana kasqanraykum. Chaymi  chay qillqaqa nirqa Jesusta satanas temploman mana chiqapta pusasqanmanta. Chayna kaptinpas, chayraq lluqsimuq Willakuq qillqam nirqa templomanta Jesus pawaykamuspanqa wañurunanmanta.

Wakinkum ninku: “Judiokunapa kamachikuyninman hinaqa Jesusqa manam templopa hawanmanqa qispinmanchu karqa Leviy ayllumanta mana kasqanrayku”, nispanku. Chaymi ninku Jesusta musquyninpi hina qawachispan satanas tentayta munasqanmanta. Pachak watakuna ñawpaqtapas, Ezequielmi musquyninpi hina qawarqa temploman pusasqa kasqanta (Ezeq. 8:3, 7-10; 11:1, 24; 37:1, 2).

Jesusta musquypi hina templota qawananpaq satanas pusaruptinqa, wakinkuqa yaqapaschá tapukunmanku:

• ¿Imaynatataq Jesusqa templomanta pawananpaq tentasqa kanman karqa?

• Wakin kutipi tentaspanmi satanasqa Jesusta nirqa chiqap rumikunata tantayachinanpaq. Chaymi nichwan, chiqap templomanta pawananpaq Jesusta satanas nisqanmanta.

Chiqapta satanas temploman Jesusta pusaptinqa, wakinkuqa yaqapaschá tapukunmanku:

• ¿Jesusqa manachu kasukurqa templopa hawanman mana qispinapaq judiokunapa kamachikuyninta?

• ¿Imaynatataq Jesusqa urqumanta Jerusalenpi templokama hamurqa?

Kay iskay kaq tapukuykunamanta qatiqninpi qawasun.

Huk yachaysapa runapa nisqanman hinaqa, Mateowan Lucas templomanta rimaspankuqa manam templopa huk kaqnin cuartollamantachu rimarqaku, aswanqa yaqachusmi enteron templomanta. Templopa huk kaqnin esquinanpa qatanmi pampa karqa. Yaqachusmi satanasqa Jesusta chayman pusarqa. Chaymanta Cedron sutiyuq wayqukamaqa 140 metrom sayaynin karqa. Chaykunata estudiaq Josefo runapas ninmi pipas templopa esquinanpi sayaykuspan urayman qawaqqa uma muyuywan hapichikusqanmanta. Jesusqa mana Leviy ayllumanta kasqanraykum chay esquinamanqa qispiyta atinman karqa, kamachikuykunaqa manam harkarqachu chayta ruwananpaqqa.

Ichaqa, ¿imaynatataq Jesusqa urqumanta Jerusalen templokama rirqa? Chaytaqa manam allintaqa yachanchikchu. Bibliaqa ninmi Jesusta Jerusalenman satanas pusasqallanta. Manam ninchu Jesusqa llaqtapa hichpallanpi utaq karupi kasqantaqa nitaq hayka unay tentasqa kasqantapas. Yaqapaschá Jesusqa chakiwan Jerusalenman rirqa hayka unayña chayanan kaptinpas.

Jesusman kay pachapi gobiernokunata satanas qawachispanqa, yaqapaschá musquypi hina qawachirqa. ¿Imanasqa? Manam kanchu ima urqupas chaymanta enteron pachapi nacionkunata qawanapaqqa. Satanaspa ruwasqantaqa tupachichwanmi huk law nacionkunapa fotonta pimanpas hatun televisionpi qawachiyman. Satanasqa chay musquypi hina qawachispanpas Jesus qunquraykuspan yupaychanantam munarqa (Mat. 4:8, 9). Jesusta temploman satanas pusaspanqa, yaqapaschá munarqa templomanta pawaykuspan Jesus wañunanta. Jesusmi ichaqa mana kasurqachu. Kay pasakunanpaqqa manachusmi musquypi hinallachu satanasqa qawachirqa.

Chaynaqa, yaqachusmi Jesusqa Jerusalenman rirqa hinaspa templopa huk kaqnin hatun esquinanman qispirqa. Qallariypi nisqanchikman hinam, mana allintapuniqa yachanchikchu Jesusman templota satanasqa imayna qawachisqanmantaqa. Ichaqa manam iskayrayanchikchu mana allinta ruwananpaq achka kutita Jesusta satanas tentasqanmantaqa, chayta ruwaptinpas Jesusqa manam chay tentacionkunamanqa wichiykurqachu.