1, 2. ¿Imatam Pedroqa yacharurqa challwasqanku qipata?

JESUSPA wañukusqan qipatam qanchis qatiqninkunam Galilea lamar quchapi tukuy tuta challwachkarqaku, ichaqa manam chullallatapas challwarqakuchu. Jesusñataqmi kawsariramuspan lamar quchapa patanmanta paykunata qawachkarqa, hinaspam challwata hapinankupaq nirqa: “Botepa alliq lawninman mallata wischuychik hinaspaqa tarinkichikmi”, nispa. Chaymi paykunaqa chay mallata lamar quchaman wischurqaku, ichaqa sasa-sasatam hurqurqaku ‘achkallaña challwata’ hapirusqankurayku (Juan 21:1-6).

² Challwata hurquruptinkum Jesusqa qatiqninkunaman tantatawan challwata mikunankupaq qurqa. Mikuyta tukuruptinkum Simon Pedrota Jesus nirqa: “Juanpa churin Simon, ¿kaykunamanta mastachu kuyawanki?”, nispa. Jesusqa yacharqam Pedroqa challwayta anchata munasqanmanta. Chaynata tapusqanwanqa yaqachusmi Jesusqa kaynata tapuchkarqa: “Pedro, ¿imatataq astawan kuyanki, ñuqatachu icha challwakuna  hapiytachu?”, nispa. Chaynata tapuptinmi Pedro nirqa: ‘Yachankim qamta kuyasqayta’, nispa (Juan 21:15). Chaynata rimapayaptinmi Pedroqa yacharurqa Jesusta imamantapas astawan kuyananmanta. Chaymi chay punchawmantapacha Pedroqa Jesusta astawan kuyasqanta qawachirqa runakunaman Diosmanta willakuspan. Chayta ruwaspanmi iñiqmasinkunata anchata yanaparqa.

3. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik hinaspa imakunamantam mana afanakunanchikchu?

³ ¿Imatam yachachiwanchik Pedroman Jesuspa nisqan? Yachachiwanchikmi Jesucristota kuyasqanchik mana chiriyarunanpaq hinaspa Diospa munayninta puntapi churananchikpaq kallpanchakunamanta. Jesusqa yacharqam sasachakuykunapi tarikunanchikmanta hinaspa wakinpi tukuy imamanta afanakuyta qallaykunanchikmanta. Tarpuq runamanta rikchanachisqanpim Jesusqa nirqa “Diospa munaychakuyninmanta willakuyta” wakin runakuna kusikuyllawanña uyarinankumanta. Ichaqa nirqam ‘kay pachapi kaqkunamanta afanakusqankurayku hinaspa apuyay munaywan engañachikusqankurayku’ manaña kasukunankumanta (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Ñuqanchikpas tukuy imamanta llumpayta afanakuspanchikqa Dios yupaychayninchiktam saqiruchwan. Chayta yachaspanmi qatiqninkunata Jesus nirqa: “Allintayá qawakuychik, chaynapi mana haykapipas mikukuyllapi, tomakuyllapi hinaspa tukuy imamanta afanakuyllapi kanaykichikpaq”, nispa (Luc. 21:34).

4. ¿Imatam ruwachwan Jesusta hinalla kuyananchikpaq? (Qaway 21 kaq paginapi fotota).

⁴ Pedro hinam, ñuqanchikpas Jesucristo kuyasqanchikta qawachinanchik imawanpas mana harkachikuspa Diosmanta hinalla willakuspa. ¿Imatam ruwananchik señorninchik Jesusta hinalla kuyananchikpaq? Allinmi kanman wakinpi kaynata tapukuyninchik: “¿Imakunatam astawan kuyani? ¿Imataq astawan kusichiwan, Diospa munayninta ruwaychu icha huk ruwaykunachu?”, nispa. Kunanmi yachasunchik Jesucristo kuyasqanchikta imakunawan yanqacharunamanta. Chaykunam kanman: Llamkay, kusirikuykuna hinaspa tukuy imayuq kayta munapayaypas.

5. ¿Imata ruwanankupaqmi qusakunata Dios kamachin?

⁵ Pedroqa manam kusirikuyta munaspanchu challwakunataqa hapiq, aswanqa ayllunta mantienenanpaqmi. Kunanpas Jehova Diosqa qusakunatam kamachin wasinpi kaqkunata mantienenanpaq (1 Tim. 5:8). Chaypaqmi anchata llamkananku. Ichaqa kay tukupay punchawkunapiqa yaqa lliw llamkaymi mana kusikunapaqchu.

6. ¿Ima sasachakuypim tarikunku llamkapakuqkuna?

⁶ Kay punchawkunaqa achka runakunam llamkayta tarinankupaq sasachakunku, llamkayta tariruspankupas astawanmi llamkananku mana achka qullqita chaskinanku kaptinpas. Hikutasqataqmi kanku llamkayninkupi imapas ruwayninkuta chaylla tukunankupaq. Chaynata llamkaspankum llumpayta pisipanku hinaspa unqullanku. Patronninkupa kamachisqanman hina mana ruwaspankuqa llamkayninkumantam qarqurachikunmanku.

7, 8. (1) ¿Piman sunqum kananchik? (2) ¿Imatam Tailandia nacionniyuq iñiqmasinchik ruwarqa llamkayninwan?

⁷ Jehova Diosta yupaychaqkunaqa payman  sunqum kananchik, manam patronninchikmanchu (Luc. 10:27). Llamkasqanchikqa yanapawanchikmi imapas pisipuwaqninchikta rantinapaq hinaspa Diosmanta willakunapaq. Ichaqa llamkayllamanña qukuruspanchikqa sasachakusunmi Diospa munayninta ruwananchikpaq. Rimarisun Tailandia nacionniyuq iñiqmasinchikmanta. Paymi nin: “Computadorakunata allichaspaymi llamkarqani, chayqa sumaq llamkaymi karqa, ichaqa chayllapiñam afanakuq kani. Chaymi Diospaqqa manaña anchatachu tiempochakurqani. Musyakururqanim Diospa munayninta puntata ruwayta munaspayqa chay llamkayta saqinaymanta”, nispa. ¿Imatam ruwarqa?

⁸ Chay iñiqmasinchikmi nin: “Yaqa huk watam piensarqani imata ruwanaymanta, hinaspam tantearurqani heladosta rantikunaypaq. Qallariypiqa sasatam rantikuq kani, chaymi llakikurqani. Ñawpaq llamkaqmasiykunapas asikuwaqkum hinaspam niwaq imanasqa sumaq llamkayniyta saqiruspa heladosta rantikuypiña purisqayta. Chaymi Jehova Diosta mañakurqani chayna niwasqankuwan mana llumpayta hukmanyanaypaq hinaspa Diospaq aswan tiempochakunaypaq. Chaymantaqa allinñam karqani. Imayna heladosta runakuna astawan rantisqankuta yachaspaymi aswan miskitaraq ruwaq kani. Chaymantam helados ruwasqaytaqa punchawpi lliwta tukuchiq kani. Hinaspam mastaraq ganakuq kani computadorakunata allichaspa llamkasqaymantaqa. Aswan kusisqataqmi kani llamkanaypaq pipas mana hikutawasqanrayku hinaspa Jehova Diosta aswan kuyasqayrayku”, nispa (qaway Mateo 5:3, 6).

9. ¿Imatam tapukunanchik hinaspa imanasqa?

⁹ Jehova Diosqa munanmi llamkaspanchik kusisqa kananchikta (Prov. 12:14). Ichaqa rimamusqanchik iñiqmasinchik hinam Diospa kamachiwasqanchikta puntataqa ruwananchik, manam llamkayllamanqa qukurunanchikchu. Chaymi Jesuspas nirqa: “Hinallayá puntata maskaychik Diospa munaychakuynintawan paypa munasqan allin ruwayta, hinaptinqa qusunkichikmi imam pisipususqaykichiktaqa”, nispa (Mat. 6:33). Chaynaqa, imayna kasqanchikta qawakunapaqmi tapukunanchik: “¿Llamkayllaypiña kayta munaspaychu Diospa munaynin ruwaytaqa qillapakuniña?”, nispa. Kay tapukuypi yuyaymanaymi yanapawasun ima ruwayta astawan munasqanchikmanta yachanapaq.

10. ¿Imata ruwananchikpaqmi Jesusqa yachachiwarqanchik?

¹⁰ Jesusmi yachachiwarqanchik kawsakuyninchikpi imata puntapi churananchikpaq. Huk kutipim Mariatawan Martata Jesus watukurqa. Martaqa wasinpim tukuy imata ruwaspan manaña haypakurqachu, Mariam ichaqa Jesuspa ñawpaqninpi tiyaykuspa rimasqanta uyarirqa. Chaymi Jesusman asuykuspan nirqa: “Señor, ¿manachu imapas qukusunki tukuy imata ruwanaypaq ñañay sapallayta saqiruwasqanmanta?”, nispa. Hinaptinmi Jesusñataq nirqa:  “Mariaqa allinnin kaqtam akllakurun, chaytaqa manam pipas qichunqachu”, nispa (Luc. 10:38-42). Chayna nisqanwanmi yachachiwarqanchik kay pachapi kaqkunallapi mana afanakunanchikpaq, aswanqa imamantapas llalliriqtaqa Diospa munayninta ruwaypi kallpanchakunapaq. Chaynatam qawachisun Jesusta kuyasqanchikta.

11. ¿Imatam bibliaqa nin kusirikuymanta hinaspa samariykuymanta?

¹¹ Llapanchikmi munanchik llamkasqanchikmanta samaykuyta, munanchiktaqmi kusirikuytapas. Diospa palabranpas ninmi: “Runapaqqa allinqa kanman mikukuspa tomakuspa llamkayninpa rurunwan kusikuymi”, nispa (Ecl. 2:24, Chuya Qellqa 2012). Jesuspas munarqam qatiqninkuna samarinankuta, chaymi Diosmanta willakuspa pisipasqa tarikuptinku paykunata nirqa: “Haku runapa mana kasqanman, chaypi ratollapas samariykamunaykichikpaq”, nispa (Mar. 6:31, 32).

12. ¿Imanasqam mana allinchu kanman kusirikuyllamanña qukuruyninchikqa? Huk iñiqmasinchikmanta willarimuy.

¹² Kusirikuyqa ancha allinmi, ichaqa chayllamanña qukuruspaqa imapas ancha allin ruwayninchiktam saqiruchwan. Apostolkunapa tiemponpim runakunaqa aychanku kusichiyllapi kakuqku, chaymi kaynata niqku: “Mikukusun, tomakusun paqarinmi wañukusun”, nispa (1 Cor. 15:32). Kunanpas chaynam wakin runakunaqa kanku. Achka watakuna qipatam Europa lawmanta huk mozo huñunakuyninchikkunaman riyta qallaykurqa. Ichaqa kusirikuyllataña munasqanraykum manaña huñunakuqchu. Tiempo risqanman hinam musyakururqa kusirikuykunallapiña kasqanrayku sasachakuykunapi kasqanmanta. Chaymi kaqmanta biblia estudiayta qallaykurqa hinaspam Diosmantapas willakurqaña. Bautizakusqan qipatam nirqa: “Kay pachapi imapas kusirikuykunallapi tiempoyta usuchisqaymantam wanakuni, chaykunawan kusikunaymantaqa Jehova Diosta yupaychaymi astawanqa kusichiwan”, nispa.

13. (1) ¿Imanasqam mana allinchu kusikuyllamanña qukuruyqa? Rikchanachiywan willarimuy. (2) ¿Imataq yanapawasun imapaq astawan tiempochakusqanchikta yachanapaq?

¹³ Samariyqa kallpata hapinapaq hinaspa allin tarikunapaqmi yanapawanchik. ¿Unaytachu samarinanchik kallpata hapinapaq? Chayta yachanapaq kaypi yuyaymanasun: Yaqa llapanchikmi imapas miskichata mikuyta munanchik, ichaqa chayllata sapa punchaw mikuspaqa unquruspam manaña allinchu tarikusun. Chaymi allin tarikunanchikpaqqa allin mikuykunatawan mikunanchik. Chaynallataqmi kusirikuykunallamanña qukuruspanchikqa manaña Diosninchikwanqa allinchu tarikusun. Mana chay pasawananchikpaqqa, astawanmi tiempochakunanchik Diospaq kaqkunata ruwananchikpaq. ¿Imaynatam yachachwan imapaq astawan tiempochakusqanchikta? Chaypaqmi huk semana qillqachwan hayka hora huñunakuyninchikpi kasqanchikta, Diosmanta willakusqanchikta hinaspa sapanchik utaq ayllunchikwan biblia estudiasqanchikta, qillqachwantaqmi hayka hora pukllasqanchikta, televisionta qawasqanchikta hinaspa imapipas kusirikusqanchikta. Hinaspam chaykunata tupachichwan imapaq astawan tiempochakusqanchikta yachanapaq (qaway Efesios 5:15, 16).

14. ¿Imataq yanapawasun kusirikuykunata allinta akllanapaq?

 ¹⁴ Llapanchikmi imawan kusirikunanchikpaqqa akllakuchwan. Taytakunam ayllun imawan kusirikunankupaqqa akllanman. Allin kusirikuykunata akllanapaqmi bibliapi yachachikuykuna yanapawasun *. Allin kusirikuykunaqa “Diosmantam hamun” (Ecl. 3:12, 13). Chaywanpas runakunaqa manam chaynallatachu akllanchik imakunawan kusirikunapaqqa (Gal. 6:4, 5). Imawanña kusirikuspanchikpas manam chayllamanñaqa qukurunanchikchu. Jesusmi nirqa: “Runapa kapuqnin maypi kasqanpim sunqunpas kanqa”, nispa (Mat. 6:21). Chaynaqa, Jesusta kuyaspanchikqa rimasqanchikwan, piensasqanchikwan hinaspa imapas ruwasqanchikwanmi qawachisun Diospa munaynin ruway ñuqanchikpaq aswan allin kasqanta (Filip. 1:9, 10).

15, 16. (1) ¿Imatam manaña ruwayta atisunchu tukuy imayuq kayta astawan munaspanchikqa? (2) ¿Imatam Jesusqa nirqa qullqimanta?

¹⁵ Runakunaqa chayllaraq ruwamusqanku aparatokunata hinaspa pachakunata rantinankupaqmi tukuyta ruwanku. Jehova Diosta yupaychaqkunapas mana musyakuspam chaykunata munapayayta qallaykuchwan, chaymi tapukunanchik: “¿Chayllaraq ruwamusqanku aparatokunata qawaypichu  aswanqa kachkani huñunakuykunapaq qillqanchikkunata ñawinchanaymantaqa? ¿Imapas ruwayniykunallapi kaspaychu manaña tiempochakuni bibliata ñawinchanaypaq hinaspa Diosta mañakunaypaqpas?”, nispa. Tukuy imayuq kayta astawan munaspanchikqa manañam Jesustaqa puntapi hinañachu kuyasun, chaymi kayna nisqanpi yuyaymananchik, nirqam: “Cuidakuychik imatapas llumpay munapayaymanta”, nispa (Luc. 12:15). ¿Imanasqataq kaynata nirqa?

¹⁶ Kikin Jesusmi nirqa: “Manam pipas iskay patrontaqa servinmanchu, hukninta chiqnispanchá huknintañataq kuyanqa, utaq hukninman ratakuruspanchá huknintañataq chiqninqa. Qamkunaqa manam serviwaqchikchu Diostawan qullqitaqa”, nispa (Mat. 6:24). Arí, qullqillata utaq tukuy imayuq kayta astawan munaspanchikqa manam atichwanchu tukuy kallpanchikwan hinaspa tukuy sunqunchikwan Diospaq llamkaytaqa. Pantaq runakuna kasqanchikraykum anchata kallpanchakunanchik tukuy ima huñuyllapi mana afanakunapaq, chaykunallapi afanakuspaqa ‘aychanchikpa munasqanwanmi’ aysachikuchkanchik (Efes. 2:3).

17. (1) ¿Imanasqam runakunaqa kapuqniyuq kayllaman qukurunku? (2) ¿Imataq yanapawasun kapuqniyuq kayllaman mana qukurunapaq?

¹⁷ Runakunaqa munasqallankuman hinam kawsanku, chaymi chaylla qukurunku imapas kapuqniyuq kayman (qaway 1 Corintios 2:14). Chayna kasqankuraykum sasachakunku allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas riqsinankupaq (Heb. 5:11-14). Chaymi wakin runakunaqa maynaña kapuqniyuq kaspankupas mana hawkachu kanku (Ecl. 5:10). Mana chayna kananchikpaqmi Diospa palabranta sapa punchaw ñawinchananchik, chaymi yanapawasun imapas kapuqniyuq kayllaman mana qukurunapaq (1 Ped. 2:2). Jesusqa Diospa yachachikuyninkunapim yuyaymanarqa, chaymi diablo tukuy imawan tentaptinpas nisqantaqa mana ruwarqachu (Mat. 4:8-10). Ñuqanchikpas kapuqniyuq kayllaman mana qukurunanchikpaqqa, bibliapa yachachikuyninkunapim yuyaymanananchik. Chaynata ruwaspanchikmi qawachisun señorninchik Jesucristota tukuy imamantapas astawan kuyasqanchikta.

18. ¿Imapaqmi kallpanchakunanchik?

¹⁸ Qallariypi rimamusqanchikman hinam Jesusqa Pedrota tapurqa: “¿Kaykunamanta mastachu kuyawanki?”, nispa. Kaynata tapuspanqa Pedrotam yachachichkarqa imamantapas puntata Diospa munayninta ruwananpaq. Pedro ninanqa “hatun rumi” ninanmi, hatun rumi hinamá Pedroqa Dios servisqanpi allinta takyarqa (Hech. 4:5-20). Ñuqanchikpas kallpanchakusunyá Jesusta kuyaspanchik allinta takyananchikpaq, kallpanchakusuntaqyá llamkayninchikmantapas, kusirikuykunamantapas hinaspa kapuqniyuq kaymantapas Jehova Diospa munayninta puntata ruwananchikpaq. Hinaspaqa Pedro hinachá nisun señor Jesusta kuyasqanchikta.