1. ¿Imanasqataq wakin iñiqmasinchikkunaqa qillqanchikkuna ñawinchaytaqa mana atinkuchu?

KUNAN punchawkunapiqa qullqi tariyqa sasam. Chayraykum iñiqmasinchikkunaqa llamkaq rinku karullay-karuta, wakinñataqmi tutakama llamkanku. Wakinpa llamkayninñataqmi llumpay pisipanapaq. Chayraykum iñiqmasinchikkunaqa, llumpay pisipasqa wasinkuman chayaspanku qillqanchikkuna ñawinchaytaqa manaña atinkuchu.

2. ¿Imay horapitaq tiempochakunki bibliapi utaq qillqanchikkunapi Diosmanta yachanaykipaq?

² Chayna tarikuspapas, llapallanchikmi tiempochakunanchik Diospa palabranmanta hinaspa qillqanchikkunamanta allinta yachanapaq. Chay ruwayqa yanapawasunmi Dioswan kuyachikunapaq hinaspa wiñay kawsayta haypanapaq (1 Tim. 4:15, 16). Chaymi wakin iñiqmasinchikkunaqa tuta-tuta hatarinku bibliata utaq qillqanchikkunata qawanankupaq. Wakinñataqmi inti siqaykuyta Diosmanta yachanankupaq bibliata ñawinchanku hinaspa yachasqankupi yuyaymanananku.

3, 4. ¿Hinallachu achka yachachikuykunata papelpi ruwachkanku? ¿Imanasqa?

³ Tiempochakunanchikmi bibliapi hinaspa qillqanchikkunapi yachachikuykunata ñawinchananchikpaq. Qillqanchikkunapiqa, ¿ima yachachikuykunamantam ñawinchachwan? Ñawinchanapaqqa achka qillqakunam kachkan. Chaymi wakiqninchikpaqqa sasa kanman lliw qillqakunata ñawinchayqa. Chayraykum Diospa llaqtanpi punta apaqkunaqa, qayna watakunalla tantiarurqaku as yachachikuykunallataña papelpi ruwanankupaq.

⁴ Chaymi Anuario de los testigos de Jehová qillqanchiktaqa manaña  ruwankuchu. Ichaqa, chay willakuykunatam kunanqa tarinchik internetpi jw.org^®, hinaspa sapa killa lluqsimuq JW Broadcasting^® nisqanpiña. Chaymantapas Willakuq hinaspa castellano rimaypi ¡Rikchariy! qillqanchikkunatam kimsallataña watapi ruwanankupaq tantiarqaku. Chaytaqa tantiarqaku allin kaqkunata ruwanapaq astawan tiempochakunapaqmi, manam huk ruwaykunapi kananchikpaqchu (Filip. 1:10). Chaymi qatiqninpi yachasun imakunata puntapi churanamanta, hinaspa bibliamanta allinta yachananchikpaq ima ruwanamantapas.

5, 6. ¿Mayqin qillqanchikkunatataq ñawinchananchik?

⁵ ¿Ima qillqatataq puntataqa ñawinchananchik? Bibliatam sapa punchaw ñawinchananchik. Sapa semana huñunakuypi bibliamanta yachananchikpaqqa, iskay utaq kimsa capitulokunata ñawinchananchikpaqmi niwanchik. Chaytaqa niwanchik tarisqanchik yachachikuykunapi yuyaymananapaq, hinaspa sasa kaqkunata huk qillqakunapi maskananchikpaqmi. Bibliataqa manam hawanpi ukunpichu ñawinchananchik. Ñawinchananchikqa suma-sumaqtam, Diosta astawan riqsispa kuyachikunapaq (Sal. 19:14).

⁶ Sumaqtataqmi ñawinchananchik sapa huñunakuypaq Willakuq hinaspa wakin qillqanchikkunatapas. Manataqmi qunqananchikchu sapa tawa killa lluqsimuq Willakuq hinaspa castellano rimaypi ¡Rikchariy! qillqanchikkuna ñawinchaytapas.

7. ¿Hukmanyananchikchu internetpi qillqanchikkunata hinaspa JW Broadcasting nisqanpi yachachikuykunata mana lliwta ñawinchayta utaq uyariyta atispaqa?

⁷ Wakiqninchikqa ichapas nichwan: “Maynataña munaspaypas, achka kasqanraykum mana haypakunichu internetpi kaq qillqanchikkunata hinaspa JW Broadcasting nisqanpi lliw yachachikuykunata ñawinchaytawan qawaytaqa”, nispa. Kaypi yuyaymanay: Feriapiqa tukuy rikchaq mikuykunam kan ¿aw? Llapallanta mikuyta munaspapas atisqallanchiktam mikunchik. Yaqa chaynam lliw yachachikuykunawanpas, ñuqanchikqa llapallantam ñawinchayta hinaspa uyariyta munanchik, ichaqa manam haypakunchikchu. Chaywanqa amayá hukmanyarusunchu, aswanqa atisqanchikman hinayá qillqanchikkunata ñawinchasun utaq qawanapaq kaqtapas qawasun. Chaymantapas, ¿imaynatam bibliamanta utaq huk qillqanchikkunamantapas allinta yachachwan iñiyninchikpi suni takyanapaq?

8. (1) ¿Imatam ruwananchik huñunakuypi Willakuq qillqanchikmanta allinta yachanapaq? (2) Kaykunata ruwayqa, ¿imapaqmi yanapawasun?

⁸ Qillqanchikkunapi yachachikuykunamanta allinta yachanapaqqa manam hawanpi ukunpichu ñawinchananchik, nitaqmi tapukuyninkunapa kutichiyninta señalayllachu señalananchik. Ñawinchaspaqa ñawinchananchik umanchikpi takyananpaq hinam. Chaytam ruwachwan Willakuq qillqanchikwan. Chaypaqqa puntatam ñawinchachwan “¿Imamantam yachasunchik?” niqta. Chaymantañataqmi yachachikuypa titulonta hinaspa urayninpi rikuriq kaqkunata. Qawananchiktaqmi yachachikuypa tukuyninpi rikuriq tapukuykunatapas. Kaykunata ruwaruspañam allillamanta ñawinchayta qallarinanchik. Ñawinchasqanchikman hinam, musyasunchik imamanta rimasqanta, yachachikuypa imamanta rimasqanqa sapa parrafopa qallariyllapim kachkan. Qawananchiktaqmi sapa parrafopa yachachikuyninkunaqa imayna lliw parrafokunawan tupasqanmanta. Chaymantapas mana yachasqanchik rimaykunatawan  imamanta astawan yachananchikpaq kaqkunatam señalananchik.

9. (1) ¿Imanasqataq Willakuq qillqanchikmanta yachaspaqa chaypi kaq textokunata sumaqta ñawinchananchik? (2) Josuey 1:8 nisqanman hinaqa, ¿imatam ruwananchik bibliata ñawinchaspaqa?

⁹ Huñunakuypi Willakuq qillqanchikmanta yachaspaqa bibliamantam yachachkanchik. Chaymi chay qillqanchikpi kaq textokunataqa sumaqta ñawinchananchik, astawanraqmi “qaway” nispa rikuriqtaqa. Qawananchiktaqmi bibliapa nisqanqa ñawinchasqanchikwan imayna tupasqanmanta. Chaymantapas bibliapa nisqanpim yuyaymanananchik ñawinchasqanchikta ruwayman churanapaq (qaway Josuey 1:8).

10. Hebreos 5:14 nisqanman hinaqa, ¿imapaqtaq tayta-mamakunaqa warmankuman wasinkupi yachachinanku bibliamanta sumaqta yachanankupaq?

¹⁰ Kunanñataq rimarisun tayta-mamakuna ayllunkuwan Diosta yupaychanankupaq huñunakusqankumanta. Paykunaqa munankum warmanku Diosta yupaychaspanku kusisqa kawsakunankuta hinaspa Jehova Diosmanta allinta yachanankuta. Chaymi sapa huñunakuspanku tantianku imamanta qatiqninpi yachanankupaq. Wakinkum JW Broadcasting nisqanta televisionpi qawanku, wakinkuñataqmi Noeypa ruwasqan hatun buqueta hina tablachakunawan ruwanku. Tayta-mamakunaqa manam chaykunallatachu ruwananku warmankuta bibliamanta yachachinankupaqqa. Yachachinankutaqmi imata ruwaspa, bibliamantawan qillqanchikmanta sumaqta yachanankupaqpas. Chaynata yachachiptinkuqa warmakunaqa yachanqakum huñunakuypi imayna rimariyta, hinaspapas kikinkum qillqanchikkunapi maskanqaku, escuelapi uyarisqanku chiqap utaq llulla kasqanmanta yachanankupaq, chaytaqa atisqankuman hinam ruwanmanku (qaway Hebreos 5:14). Bibliapa yachachikuyninkunamanta sumaqta yachaspankuqa, huñunakuykunapipas sumaqtam uyarinqaku.

11. ¿Imanasqataq bibliamanta yachachisqanchik runakunata yachachinanchik kikinkumanta ima yachachikuytapas qillqanchikkunapi maskanankupaq?

¹¹ Ñuqanchikwan bibliamanta yachaq runakunamanpas yachachinanchikmi imata ruwaspa bibliamanta astawan yachanankupaq. Qallariypiqa kusisqachá tarikusun, bibliamanta yachachiq qillqanchiktawan huñunakuypi yachanapaq qillqanchikta señalasqankuwan. Chaywanpas, paykunatam yachachinanchik ima yachachikuykunamantapas qillqanchikpi maskanankupaq. Chayta ruwanankupaq yachachiptinchikqa, kikinkumantam qillqanchikkunapi yachachikuykunata maskanqaku sasachakuyninkuta allichanankupaq. Manañachá anchatañachu iñiqmasinchikkunataqa maskanqaku sasachakuyninkuta imayna allichanankupaqqa.

12. ¿Imapaqtaq bibliamanta utaq qillqanchikkunamanta yachayta munanchik?

¹² Wakiqninchikqa ichapas, sasachakunchik qillqanchikkuna ñawinchayta, utaq ima yachachikuytapas qillqanchikpi maskaytaqa. Mana sasachakunapaqqa, ¿imatam ruwachwan? Pisi-pisimantam ñawinchayta qallarichwan. Chaymantapas imanasqa chaykunamanta yachay munasqanchiktam allinta yachananchik. Arí, bibliamantaqa yachayta munanchik astawan Diosta kuyanapaqmi. Yachaytaqa munanchiktaqmi mana yachasqanchikkunamanta pipas tapuwasqanchikrayku utaq ima sasachakuyninchikkunatapas allichayta munasqanchikrayku.

13. (1) ¿Imatam musu-sipaskunaqa ruwanmanku santokuymanta allinta estudiaqmasinkunaman willanankupaq? (2) ¿Imata ruwaspataq Colosenses 4:6 nisqanta kasukuwaq?

¹³ Musu-sipaskuna, yaqapaschá llapallan estudiaqmasikikunaqa santokunku ¿aw? Yaqapaschá willayta munanki imarayku mana santokusqaykita, hinaspa santokuymanta biblia ima nisqanmanta. ¿Imatam ruwawaq santokuymanta pimanpas willayta mana manchakunaykipaq? Santokuymanta yachachikuykunatam qillqanchikkunapi maskawaq. Chaytam ruwanayki, santokuyta Dios imanasqa chiqnisqanta yachanaykipaq, hinaspa santokuymanta estudiaqmasikikunaman allinta willanaykipaq (Rom. 1:20; 1 Ped. 3:15). Chaypaqqa puntatam yachanayki estudiaqmasikikuna imanasqa santokusqankumanta. Chaymanta sumaqta yachaspañam qillqanchikkunapi maskanayki chaymanta rimaq yachachikuykunata. Chaykunata yachaspaqa mana sasachakuspallam paykunaman willanki. Chaymantapas musyakunkim, wakinta qatipakusqankuraykulla santokusqankuta. Arí, santokuymanta allinta yachaspaykiqa mana manchakuspam pimanpas allinta yachachinki (qaway Colosenses 4:6).

14-16. (1) ¿Imatam ruwananchik bibliapa huk kaqnin qillqanmanta allinta yachananchikpaq? (2) Qawamusqanchik textonkunaqa, ¿imaynatam yanapawanchik Amospa qillqasqanmanta allinta yachanapaq? (Qawaytaq “ Bibliapa willakusqan runakunamantayá astawan yachasun” niq yachachikuyta).

¹⁴ Kaypi yuyaymanasun: Oseasmanta Malaquiaskama qillqakunamanta huk kaqnin qillqata huñunakuypi yachananchik kaptinqa, ¿imatam ruwachwan? Puntatam chay qillqamanta allinta yachananchikpaq kallpanchakunanchik.

¹⁵ Chaypaqqa yachananchikmi chay qillqata pi qillqasqanmanta, qillqaq imayna runa kasqanmanta, maypi yachasqanmanta hinaspa imapi llamkasqanmanta. Ñawinchaspanchikqa yuyaymanananchiktaqmi qillqaq imayna runa kasqanpi. Chaykunamanta yachaspaqa allintam musyasunchik imaynanpi chayna qillqasqanta.

¹⁶ Chaymantañataqmi yachachwan chay qillqa haykapi qillqakusqanmanta. Chaypaqqa qawachwanmi Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras niq bibliapi “Tabla de los libros de la Biblia” niqta. Qawachwantaqmi “Juda hinaspa Israel nacionpi profetakuna hinaspa reykuna” niq yachachikuytapas, chayqa kachkan Bibliata estudianapaqmi yanapawasun niq qillqapa 3 kaq yachachikuyninpim. Yachachwantaqmi qillqakusqan tiempo runakuna imayna kasqankumanta, Diosmanta willakuq runa runamasinkuna imayna kanankupaqña yanapay munasqanmanta, hinaspa kawsasqan tiempopi pikuna kawsasqanta. Allintaqmi kanman bibliapa huk kaqnin qillqakunata qawayninchik. Rimarisun Amos qillqamanta. Amospa tiemponpi ima kasqanmanta yachananchikpaqmi, qawachwan “Amos qillqamanta willakuykuna” niq videota jw.org niqpi. Ñawinchachwantaqmi Oseas qillqatapas, Oseasqa yaqachusmi  Amospa tiemponpi kawsarqa. Chaykunawanmi yachachwan Amospa tiempon imayna kasqanmanta (2 Rey. 14:25-28; 2 Cron. 26:1-15; Os. 1:1-11; Amos 1:1).

17, 18. Bibliata ñawinchaspaqa, ¿imanasqataq sumaqta hinaspa allillamanta ñawinchananchik? Willarimuy Zacarias 12:12 hinaspa Lucas 1:32, 33 nisqanmanta.

¹⁷ Bibliamanta allinta yachananchikpaqqa sumaqtam ñawinchananchik. Yuyaymanay: Zacariaspa 12 capitulonta ñawinchasqanchikpi. Chaypim nirqaña Cristo imayna wañukunanmanta (Zac. 12:10). 12 versiculonpiñataqmi niwanchik ‘Natanpa mirayninkuna [Cristo wañukuptin] waqanankumanta’. Chaymanta astawan yachayta munaspaqa, ¿imatam ruwachwan? Yaqapaschá kaykunata tapukuchwan: “¿Imaynanpitaq Natanpa mirayninkunaqa waqananku karqa Cristo wañukuptin? ¿Maypim tariyman chaymanta rimaq yachachikuykunata?”, nispa. Chaypaqqa Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras niq, castellano rimaypi bibliatam qawanayki. Chay bibliapi Zacarias 12:12 nisqanta ñawinchaspam, chaymanta rimaq huk textokunata maskawaq hina chay bibliallapi. Chayqa rikurin uray patanpiwan waqtankunallapim. Huk kaqnin textom 2 Samuel 5:14. Chaypim niwanchik Natanqa Davidpa huk kaqnin churin kasqanmanta. Lucas 3:31 versiculonñataqmi niwanchik Jesuspa maman Mariaqa, Natanpa ayllunmanta kasqanta. Chaywanmi yachanchik Jesuspas Natanpa ayllun kasqanta (qaway Willakuq 2017 watapa agosto killapi lluqsimuq qillqanchikta 32 paginanpi, 4 parrafonta). Chaykuna yachayqa kusikunapaqmi ¿aw? Ñuqanchikqa yacharqanchikñam Jesusqa Davidpa miraynin kasqanta (Mat. 22:42). Kunanqa aswan allintaraqmi yachanchik Davidpa churin Natanmanta Jesus hamusqantaqa. Chaykunawanqa allintam yachanchik Diosmanta willakuq Zacarias imanasqa ‘Natanpa mirayninkuna [Cristo wañukuptin] waqanankumanta’, nisqantaqa.

 ¹⁸ Kaypipas yuyaymanay: Ñawinchachkachwanmi Lucas qillqata. Chaypi, Gabriel sutiyuq angel Mariata watukuspan huk wawa wiksayakunanmanta, hinaspa wawan imayna kanamanta nisqanta. Chay angelmi nirqa: “Paymi ancha riqsisqa kanqa hinaspam hanaq pacha Diospa churinwan sutichasqa kanqa, Jehova Diosmi qunqa taytan Davidpa kamachinanpaq tiyananta hinaspam Jacobpa mirayninkunata wiñaypaq kamachinqa”, nispa (Luc. 1:32, 33). Angelpa nisqanta ñawinchaspanchikmi musyakunchik Jesusqa ‘hanaq pacha Diospa churinwan sutichasqa kasqanmanta’. Chaymantapas musyakunchikmi angelqa Jesus kamachikuq kananmanta nisqanta. Kaykunamanta musyakuspanchikqa, ichapas yachayta munanchik Mariaqa angelpa nisqanta uyarispan imayna tarikusqanmanta. Chaypaqqa tapukuchwanmi: “Maria angelpa nisqanta uyarispanqa, ¿ninmanchu karqa wawan Jesus chay tiemponpi kamachikuq Herodespa rantinpi kamachikunanmanta? Utaq, ¿ninmanchu karqa Jesusqa Israel llaqtapi kamachikuq kananmanta?”, nispa. Tapukuchwantaqmi: “Jesus kamachikuq kananta Maria nispanqa, ¿hatun tukunmanchu karqa? Hinaspa, ¿ninmanchu karqa kamachikuqpa maman kasqanrayku ayllunkunapas paykunawan kuska sumaq wasipi yachanankumanta?”, nispa. Bibliapiqa manam niwanchikchu Maria chaynata yuyaymanasqanmantaqa, nitaq angelman chayna nisqanmantaqa. Manataqmi bibliapiqa tarinchikchu, Jesuspa iskay qatiqninkuna hina hanaq pachapi riqsisqa kananpaq Maria mañakusqanmantaqa (Mat. 20:20-23). Mariamanta chaykuna yachasqanchikqa llampu sunqu kasqantam qawachiwanchik.

19, 20. Santiago 1:22-25 hinaspa 4:8 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq bibliapi utaq qillqanchikkunapi kaq yachachikuykunamanta allinta yachananchik?

¹⁹ ¿Imanasqataq bibliapi utaq qillqanchikkunapi kaq yachachikuykunamanta allinta yachananchik? Jehova Diosta astawan kuyanapaqmi. Munanchiktaqmi, ñawinchaspanchik imayna runa kasqanchikta musyakuyta, chaynapi Diospa munasqanman hina kawsakunapaq (qaway Santiago 1:22-25; 4:8). Chaymi, bibliata utaq qillqanchikkunata ñawinchanapaqqa Jehova Diosta mañakunanchik yuyaytawan yachayta quwananchikpaq. Chaynapi yachayta haypaspa kusisqa kawsakunanchikpaq.

²⁰ Salmo 1:2, 3 nin: ‘Chayna runaqa tayta Diospa kamachikuyninpim kusikun, tayta Diospa kamachikuyninpim tuta punchaw yuyaymanan. [...] tukuy ima ruwasqanpas allinmi lluqsin’, nispa. Chaynaqa, ñuqanchikpas chaynayá kasun.