1. ¿Imatam apostol Pablo nirqa Colosas llaqtapi iñiqmasinkunaman? (Qaway kay paginapi dibujota).

APOSTOL Pablom Colosas llaqtapi iñiqmasinkunaman cartata qillqarqa yaqa 60 utaq 61 kaq watakunapi Roma nacionpi presochasqa kachkaspan. Chaypim nirqa Jehova Diospa piensasqanman hina piensay ancha allin kasqanmanta (Col. 1:9). Chaymantapas nirqam: “Kaytaqa nikichik sumaqllaña rimasqankuwan ama pipas engañasunaykichikpaqmi”. “Cuidakuychikyá, yanqañataq pipas presochasunkichikman runakunapa yachayninwan hinaspa costumbrenkuman hina yanqa rimaykunawan, chaykunaqa runakunapa piensayninman hinallam, manam Cristoman hinachu”, nispa (Col. 2:4, 8). Nirqataqmi wakin runakunapa piensasqanku imanasqa mana allin kasqanmanta, hinaspa chayna piensasqankuta imanasqa allinpaq hapisqankuta. Chayraykum wakin runakunaqa piensanmanku wakinkumanta aswan yachayniyuq utaq aswan allin kasqankuta. Chaymi Pabloqa iñiqmasinkunaman cartata apachispan yuyarichirqa runakunapa mana allin  piensasqanta hinaspa mana allin ruwasqankuta qipanchanankupaq (Col. 2:16, 17, 23).

2. ¿Imanasqataq runakunapa mana allin piensasqankumanta yachasunchik?

² Kay pachapi runakuna hina piensaqkunaqa manam Diospa kamachikuyninkunataqa kasukunkuchu. Paykunawan hukllawakuptinchikqa Diosmantam karuncharuwachwan. Runakunapa imayna piensasqankuqa qawakunmi televisionpi, internetpi, llamkayninchikpi hinaspa estudiasqanchikpipas. ¿Imakunatam ruwachwan chay mana allin piensaykuna mana intuwananchikpaq? Kay yachachikuypim yachasunchik runakunapa mana allin piensasqankumanta hinaspa imaynata qipanchananchikmantapas.

3. ¿Imatam achka runakuna ninku hinaspa imanasqa?

³ “Allin runa kanaypaqqa manam Diospiraqchu iñinay”. Achka runakunam ninku Diospi mana iñisqankuta. Ichapas manaraq allintaqa yachaykunkuchu Dios kasqanmanta utaq mana kasqantaqa, ichaqa chaynatam piensanku munasqankuman hina ruwayta munasqankurayku (qaway Salmo 10:4). Wakinkuqa ichapas yachaq tukuspanku ninmanku “manam Diospiraqchu iñinanchik allin runakuna kanapaqqa” nispa.

4. Unanchawaqninchik Dios mana kasqanta pipas niptinqa, ¿imatam nichwan?

⁴ Runakunaqa ninkum Diosqa mana unanchawasqanchikta, ¿allinchu chayna piensayninchik? Yachaysapa runakunapa nisqankuta estudiaspanchikqa astawanmi pantaruchwan. Dios unanchawaqninchik kasqanta musyakunapaq kaypi yuyaymanasun: Imaynam wasiqa mana kikillanmantachu rikurimurqa, chaynam tukuy imapas mana kikillanmantachu rikurirqa aswanqa Diosmi unancharqa. Wasi raqraruspanqa manam kikillanmantaqa allichakunmanchu, ichaqa makinchikta kuchukuruptinchikqa manapas unaymantam sanoyarun, ¿pitaq chaynataqa unanchawarqanchik? Bibliam nin: “Wasiqa runapa ruwasqanmi, Diosmi ichaqa tukuy imata ruwarqa”, nispa (Heb. 3:4).

5. ¿Ima nichwantaq “manam Diospiraqchu iñinanchik allin kaqta utaq mana allin kaqta ruwanapaqqa” nispa niptinkuqa?

⁵ ¿Ima nichwantaq “manam Diospiraqchu iñinanchik allin kaqta utaq mana allin kaqta ruwanapaqqa” nispa niptinkuqa? Bibliam nin mana Diosta yupaychaqkunapas allin kaqkunata ruwasqankuta (Rom. 2:14, 15). Wakinpim qawanchik runakuna tayta-mamankuta kuyaspanku respetasqankuta. Ichaqa Jehova Dios unanchawaqninchik kasqanta mana riqsikuspankuqa, hinaspa paylla allin kaqta utaq mana allin kaqta nisqanta mana kasukuspankuqa, mana allinkunapim tukunmanku (Is. 33:22). Wakin runakunaqa riqsikunkum kay pachapi sasachakuykunata Dioslla allichayta atinanmanta (qaway Jeremias 10:23). Chaynaqa, manam haykapipas ninanchikchu “manam Diospiraqchu iñinay nitaq kamachikuyninkunataraqchu kasukunay allinta ruwanaypaqqa” nispaqa (Sal. 146:3).

6. ¿Imanasqataq achka runakuna mana munankuchu religionniyuq kaytaqa?

⁶ “Kusisqa kanaypaqqa manam huk religionpiraqchu kanay”. Achka runakunam piensanku religionniyuq kayqa yanqapaq kasqanta. Achka religionkunam runakunata Diosmanta karunchachinku infiernopi runakunata ñakarichisqanta yachachispanku, qullqita qunankupaq hikutaspanku utaq gobiernokunawan chaqrukuspanku. Chaymi runakunaqa ninku: “Kusisqa kanaypaqqa manam  huk religionpiraqchu kanay”, nispa. Wakinkuñataqmi ninku: “Diospiqa iñinim, ichaqa manam munanichu religionniyuq kaytaqa”, nispa.

7. ¿Imanasqam chiqap religionqa kusisqa kawsakunanchikpaq yanapawanchik?

⁷ ¿Kusisqachu kachwan mana religionniyuq kaspapas? Pantay religionpi mana kaspaqa kusisqam kasunchik. Ichaqa manam kusisqachu kasunchik Jehova Dioswan mana kuyachikuspanchikqa, payqa ‘kusikuq Diosmi’ (1 Tim. 1:11). Paypa tukuy ima ruwasqanqa allinninchikpaqmi, chaymi Diosta yupaychaqkunaqa kusisqa kanchik runamasinchikkunata yanapaspanchik (Hech. 20:35). Chiqap religionqa yachachiwanchikmi ayllunchikta sunqumanta kuyananchikpaq, casado kaqkuna respetanakunankupaq hinaspa warmankuta allinta yachachinankupaq. Chiqap religionqa huk sunqulla hinaspa kusisqa kananchikpaqmi yanapawanchik (qaway Isaias 65:13, 14).

8. ¿Imaynatam Mateo 5:3 nisqanta servichikuchwan kusisqa kawsakuymanta rimaspanchik?

⁸ Runakunaqa ninkum Diosta mana yupaychaspapas kusisqa kawsakunanchikmanta, ¿allinchu chayna piensayninchik? Kaypi yuyaymanasun: ¿Imakunataq kusichiwanchik? Wakin runakunam kusisqa kanku educacionninkuwan, pukllasqankuwan, imapas munasqankuta ruwasqankuwan, ayllunkuta uywasqankuwan hinaspa amistadninkunata yanapasqankuwan. Kaykuna kusichiwaptinchikpas manam wiñaypaqchu. Uywakunamantaqa ñuqanchikqa Jehova Diostam riqsiyta hinaspa yupaychayta atinchik. Chayta ruwaspam kusisqa kanchik Diosninchik chaynata unanchawasqanchikrayku (qaway Mateo 5:3). Chaymi kusisqa kanchik iñiqmasinchikkunawan Jehova Diosta yupaychaspanchik (Sal. 133:1). Kusisqataqmi kanchik lliw iñiqmasinchikkunawan huk sunqulla kaspanchik, mana allin kaqkunata manaña ruwaspanchik hinaspa Diospa tukuy ima ruwananmanta yachaspanchik.

9. (1) ¿Imatam runakunaqa ninku warmi-qari puñuymanta? (2) ¿Imatam biblia nin mana casarakuchkaspa warmi-qari puñuymanta?

⁹ “Mana casarakuspa puñuyqa manam huchachu”. Wakin runakunaqa ichapas ninmanku kawsachkaspallaraq munasqanchikta ruwananchikpaq, chaymi allinpaq qawanku mana casarakuspa warmi-qari puñuytaqa. Ichaqa bibliaqa ninmi chayqa hucha kasqanta, chaymi Diosta yupaychaqkunaqa mana chaytaqa ruwanchikchu * (qaway 1 Tesalonicenses 4:3-8). Diosqa unanchawaqninchik kasqanraykum niwanchikman imatapas ruwanapaq utaq mana ruwanapaqpas. Paymi nirqa warmi-qari puñunapaqqa casarasqa kanapaq. Diosqa kamachikuykunatam quwanchik kuyawaspanchik hinaspa allinninchikpaq kasqanta yachaspan. Diosta kasukuq ayllukunaqa aswan kuyakuq hinaspa respetakuqmi kanku hinaspapas hawkam tarikunku. Jehova Diosqa castiganqam kamachikuyninkunata yachachkaspan mana kasukuqkunataqa (Heb. 13:4).

10. Diosta yupaychaqkunaqa, ¿imatam ruwachwan huchapakuyman mana wichiykunapaq?

¹⁰ Bibliaqa ninmi huchapakuyman mana wichiykunapaq imakunata ruwananchikmanta.  Chaypaqqa huchaman tanqawaqninchik kaqkunataqa manam qawananchikchu. Jesusmi nirqa: “Warmita munapayaspan pipas qawapayaqqa, ñam sunqunpi hukwan pierdekuy huchata ruwarunña. Chaynaqa alliq ñawiki huchallichisuptikiqa hurqukuruspaykiyá wikaparuy”, nispa (Mat. 5:28, 29). Chaynaqa, Diosta yupaychaqkunaqa manam millakuypaq qalalla kaqkunataqa qawananchikchu nitaq huchapakuyman tanqaq takikunatapas uyarinanchikchu. Apostol Pablom nirqa: “Cuerpoykichikpa mana allin ruway munayninkunatayá chinkachiychik, chinkachiychikyá: Huchapakuyta”, nispa (Col. 3:5). Chaymantapas millakuypaq kaqkunapiqa manam piensananchikchu nitaq rimananchikchu (Efes. 5:3-5).

11. ¿Imanasqam wakinkuqa educacionniyuq hinaspa allin llamkayniyuq kayta munanmanku?

¹¹ “Kusisqa kanapaqqa educacionniyuq hinaspa allin llamkayniyuqmi kana”. Achka runakunam niwanchik allin educacionniyuq kanapaq tiemponchikta hinaspa kallpanchikta servichikunanchikpaq. Ichapas piensanku chayta ruwaspanchik qullqiyuq, kapuqniyuq hinaspa riqsisqa runa kananchikta. Chayna kaytam achka runakuna munanku, chaymi Diosta yupaychaqkunapas wakinpiqa chayna piensayta qallaykuchwan.

12. Allin educacionniyuq utaq allin llamkayniyuq kayqa, ¿kusikuytachu apamuwanchik?

¹² Allin educacionniyuq utaq allin llamkayniyuq kayqa, ¿kusikuytachu apamuwanchik? Manam. Yuyarisun satanaspa ruwasqanta. Payqa munarqam runakunata munaychakuyta. Chayta hayparuspanpas manam kusisqachu tarikun, aswanqa piñasqam kachkan (Mat. 4:8, 9; Apoc. 12:12). Educacionniyuq utaq allin llamkayniyuq kaspa kusisqa kasqanchikqa manam wiñaypaqchu. Kusisqaqa tarikusun runamasinchikta Diosmanta yachachispallam hinaspa wiñay kawsayta haypanankupaq yanapaspallam. Runakunaqa allin educacionniyuq hinaspa allin llamkayniyuq kayta munaspankum envidianakunku, kikillankupaq munaq kanku hinaspa chiqnikuq kanku. Chaymi mana kusisqachu tarikunku. Chayqa wayrata hapirunapaq qatikachay hinam (Ecl. 4:4).

13. (1) ¿Imanasqam llamkayllamanñaqa mana qukurunanchikchu? (2) Tesalonica llaqtapi iñiqkunaman cartata apachispan, ¿imatam Pablo nirqa kusisqa kaymanta?

¹³ Llapanchikmi llamkananchik imapas pisipuwaqninchikta rantinanchikpaq, manam huchachu llamkayqa. Ichaqa manam llamkayllamanñaqa qukurunanchikchu.  Jesusmi nirqa: “Manam pipas iskay patrontaqa servinmanchu, hukninta chiqnispanchá huknintañataq kuyanqa, utaq hukninman ratakuruspanchá huknintañataq chiqninqa. Qamkunaqa manam serviwaqchikchu Diostawan qullqitaqa”, nispa (Mat. 6:24). Kusisqa kananchikpaqqa, Jehova Diospa munaynintam ruwananchik hinaspa palabranmanta runakunaman yachachinanchik. Chaytam apostol Pablopas ruwarqa. Mozollaraq kachkaspanmi allin educacionniyuq karqa hinaspam allin llamkaytapas tarinman karqa. Ichaqa aswan kusisqaqa karqa Diosmanta willakuspanmi hinaspa Diosmanta yachachiptin runakuna mana allin ruwasqankuta saqiptinkum (qaway 1 Tesalonicenses 2:13, 19, 20). Chaymi chiqap kusikuytaqa apamun.

14. ¿Imatam achka runakuna ninku hinaspa imanasqam chayta allinpaq qawanku?

¹⁴ “Runakunaqa atichwanmi sasachakuyninchikkunata allichayta”. Achka runakunam chaynata ninku hinaspa allinpaq qawanku, ¿imanasqa? Piensankum manaña Diospa yanapakuyninta mañakunanchikmanta hinaspa munasqanchiktaña ruwananchikmantapas. Runakunaqa ninkum guerrakuna, mana allin ruwaykuna, unquykuna hinaspa wakchayaypas manaña ñawpaqpi hina kasqanta. Huk willakuymi nin: “Runakunaqa aswan allinmi kachkanchik kay allpa pacha allin kananpaq kallpanchakusqanchikrayku”, nispa. ¿Chaynachu kachkanchik?  ¿Runakunaqa atichkankuchu sasachakuykuna allichayta? Chaymantayá yachaykusun.

15. ¿Imakunataq qawachin sasachakuyninkunata runakuna mana allichay atisqankuta?

¹⁵ Guerrakuna. Punta hinaspa iskay kaq hatun guerrakunapim wañurqaku 60 millon runakuna. Chaymantapacham guerrakunaqa hinalla kachkan. 2015 kaq watakamaqa guerrakunaraykum utaq qatikachasqa kasqanraykum 65 millon runakuna huk law llaqtakunaman ripukurqaku. 2015 kaq watallapim 12 millon masnin runakuna llaqtankuta saqirqaku. Mana allin ruwaykuna. Wakin llaqtakunapiqa manañam anchachu qawakun. Ichaqa huk mana allin ruwaykunam rikurirun utaq yapakurun, chaykunaqa kanmanmi internetnintakama suwakuy, ayllupi maqanakuy hinaspa runa wañuchiypas. Runakunaqa ninkutaqmi autoridadkuna llullakuspanku suwakusqankuta. Kaykunam sutillata qawachin runakunaqa mana allin ruwaykunata mana chinkachiy atisqankuta. Unquykuna. Wakin unquykunataqa atinkuñam hampiyta. Ichaqa 2013 kaq watapi willakuymi nirqa sapa wata isqun millon runakuna 60 watayuqmanta urayman sunqu nanaywan, uma nanaywan, diabetes hinaspa cancer unquykunawan wañusqankuta. Wakchayay. Huk willakuymi nin Africa nacionpi wakcha runakuna yapakurusqanmanta. 1990 kaq watapim karqa 280 millon wakcha runakuna, 2012 kaq watapaqñataqmi yapakurun 330 millon runakunamanña.

16. (1) ¿Imanasqam runakunaqa mana atinkuchu sasachakuykuna allichayta? (2) Bibliapa nisqanman hina, ¿imakunatam Diosqa runakunapaq ruwanqa?

¹⁶ Arí, runakunaqa manamá atinmankuchu sasachakuyninkuta allichaytaqa. Kamachiqkunaqa kikillanpaq munaqmi kanku hinaspa qullqitapas hapikurunku. Chayna runakunaqa manam tukuchinmankuchu guerrata, mana allin ruwaykunata, unquyta nitaq wakchayaytapas. Chaykunataqa Diosllam chinkachinqa. ¿Imakunatam Jehova Dios runakunapaq ruwanqa? Tukuchinqam guerrakunata. Chaypaqqa puntatam chinkachinan kikillanpaq munaqkunata, mana allin ruwaqkunata, nacionpura chiqninakuyta, pantay religionta hinaspa kikin satanastapas (Sal. 46:8, 9). Tukuchinqam mana allin ruwaykunata. Chaypaqmi Diospa munaychakuyninqa kunanmantapacha wara-waranqantin runakunata yachachichkan kuyakuq hinaspa huk sunqulla kanankupaq. Manam mayqan kamachiqpas chay ruwaytaqa atinchu (Is. 11:9). Tukuchinqam unquykunata. Diosqa unquqkunatam hampinqa, hinaptinmi manaña pipas unqunqañachu (Is. 35:5, 6). Tukuchinqam wakchayayta. Chayta Jehova Dios ruwaptinmi kusisqa kawsakusunchik hinaspa Dioswanpas kuyachikusunchik. Chaymi aswan allinqa qullqisapa kaymantaqa (Sal. 72:12, 13).

17. ¿Imakunatam ruwananchik runakunapa piensasqankuman hina mana piensananchikpaq?

¹⁷ Runakunapa piensasqanku Diosmanta iskayrayachiwaptinchikqa bibliapa nisqantam chaylla qawananchik, hinaspa yuyayniyuq iñiqmasinchikkunawan rimananchik. Yuyaymanananchikmi runakuna imanasqa chaynata piensasqankupi, imanasqa mana allin kasqanpi hinaspa imaynata chaykunawan mana intuchikunanchikmantapas. Runakunapa mana allin piensasqanku mana intuwananchikpaqqa Colosas llaqtapi iñiqmasinkunaman Pablopa nisqantam ruwananchik, nirqam: “Mana iñiq runakunapa qayllanpipas yachaywanyá kawsaychik”, nispa, hinaspa ‘yachaychik sapakamaman imayna kutichiyta’, nispa (Col. 4:5, 6).