1-3. (1) ¿Imaynataq ñuqanchikpaqqa bibliapi chiqap yachachikuykunaqa? Willarimuy Jesuspa willasqanmanta. (Qaway kay paginapi kaq fotokunata). (2) ¿Imakunamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

KAY tiempopiqa achka runakunam tiendakunamanta imatapas rantisqankuta kutichinku. Astawanraqmi internetpi rantisqankutaqa. Ichapas kutichinku rantisqanku mana allin kasqanrayku utaq munasqankuman hina mana kasqanrayku. Chaymi tantianku kutichinankupaq, utaq mañakunku qullqinkuta kutichipunankupaq.

² Manam chaynataqa ruwananchikchu bibliamanta ‘chiqap kaq yachachikuykunawanqa’. Chiqap kaqmanta ña yacharuspaqa manam allinchu kanman rantikuchkaq hina saqiruyninchikqa (1 Tim. 2:4; qaway Proverbios 23:23). Pasaq yachachikuypi yachasqanchikman hinaqa, bibliamanta chiqap kaqta yachananchikpaqmi tiempochakurqanchik. Wakinkum allin estudioyuq kayta utaq allin llamkayniyuq kayta saqirurqaku. Wakinkupañataqmi ayllunku hinaspa  amistadninkuna paykunamanta karunchakururqaku. Wakinkuñataqmi mana allin pensamientokunata, mana allin ruwasqankunata hinaspa Diospa chiqnisqan fiestakunatawan mana allin costumbrekunata saqirqaku. Ichaqa Diosmanta imapas chaskisqanchikkunam aswan allinqa imapas saqisqanchikkunamantaqa.

³ Diospa munaychakuyninmanta chiqap yachachikuykunaqa, imamantapas aswan allinmi. Chayna kasqanmanta Jesus yachachinanpaqmi, rimarqa illaspan sumaq perlaskuna maskaq negociantemanta. Ancha valorniyuq perlasta tariruspanmi ‘tukuy ima kapuqninta chaylla rantikururqa chay perlasta rantinanpaq’ (Mat. 13:45, 46). Ñuqanchikpaqqa ancha valorniyuqmi Diospa munaychakuyninmanta chiqap yachachikuykuna yachayqa, hinaspa bibliapi kaq yachachikuykuna yachaypas. Chaymi chaykunamanta yachananchikrayku imatapas saqinanchikpaq kallpanchakunchik. Chay yachachikuykunata astawan kuyaspaqa, manam haykapipas saqiruytaqa piensasunchu. Ichaqa achka iñiqmasinchikkunam chay yachachikuykunata manaña kuyaspanku saqirurqaku. Amayá chaytaqa haykapipas ruwarusunchu. Astawanqa kallpanchakusunyá ‘chiqap yachachikuyman hina kawsakunanchikpaq’ (qaway 3 Juan 2-4). Huk rimaypiqa imamantapas puntatam chayta churananchik hinaspa yachasqanchikman hina kawsakunanchik. Kay yachachikuypim kaykunamanta yachasunchik: ¿Imanasqataq hinaspa imaynatam wakinkuqa Diosmanta karunchakunku? ¿Imakuna ruwaymi yanapawasun Diosmanta mana karunchakunapaq? Hinaspa, ¿imataq yanapawasun ‘chiqap yachachikuyman hina kawsakunanchikpaq’?

4. Jesuspa tiemponpiqa, ¿imanasqataq wakinkuqa Jesustaqa manaña qatirqakuchu?

⁴ Jesuspa tiemponpiqa achka runakunam paypa yachachisqanta allinpaq hapirqaku, ichaqa chaymantaqa manaña. Huk kutipim, Jesusqa milagrota ruwaspan achka runakunaman mikuchirqa. Chaymantañataqmi llapallan runakuna Jesuswan chimparqaku Galilea hatun quchapa wak lawninman. Chaypim Jesuspa kayna rimasqanwan runakunaqa hukmanyarurqaku, Jesusmi nirqa: “Runapa churinpa aychanta mana mikuspaykichikqa hinaspa yawarnintapas mana tomaspaykichikqa manam kawsankichikchu”, nispa. Chay rimasqan ima ninan kasqanmanta Jesusta tapunankumantaqa nirqakum: “Kay yachachisqanqa hukmanmi kasqa, ¿pitaq uyarinman?”, nispa. Chaymi “achkallaña qatiqninkuna qipapi saqisqankuman kutikurqaku, hinaspam paywanqa manaña purirqakuñachu” (Juan 6:53-66).

5, 6. (1) ¿Imanasqataq achka iñiqmasinchikkunaqa Diosmanta karunchakurunku? (2) ¿Imaynatam wakinkuqa Diosmanta karunchakunku?

⁵ Kay tiempopipas achkam Diosmanta karunchakurunku. Wakinkum hukmanyarunku bibliapa wakin yachachikuyninkuna manaña ñawpaqpi hina kasqanrayku, utaq huk iñiqmasinchikpa imapas rimasqanta utaq ruwasqanta qawasqanrayku. Wakinkuñataqmi piñakurunku allinta  ruwanankupaq rimapayasqa kasqankurayku, wakinñataq huk iñiqmasinchikwan sientenarachikusqankurayku. Hukkunañataqmi Diosta qipanchaqkunawan utaq Diosta chiqniqkunawan hukllawakurunku. Paykunaqa kikinkum tantiakurunku Diosmanta hinaspa iñiqmasinchikkunamanta karunchakunankupaq (Heb. 3:12-14). Chayna kanankumantaqa aswanmi kallpanchakunmanku karqa Jesusta hinalla qatikunankupaq. Chaytam apostol Pedropas ruwarqa, Jesusmi apostolkunata tapurqa: “¿Manachu qamkunapas pasakuyta munankichik?”, nispa. Hinaptinmi Pedro nirqa: “Señor, ¿pimantaq riymanku? Rimasqaykikunaqa wiñay kawsay qukuqmi”, nispa (Juan 6:67-69).

⁶ Wakinkum ichaqa pisi-pisimanta mana musyakuspanku Diosmanta karunchakunku. Chayna karunchakuqkunataqa, tupachichwanmi lamar quchapa patanmanta pisi-pisimanta yakuwan apachikuspa ‘karunchakuq’ barcowan (Heb. 2:1). Chay iñiqmasinchikkunaqa manachá Diosmanta karunchakuytaqa munarqakuchu, ichaqa Diosta astawan kuyanankupaq mana kallpanchakusqankuraykum paymanta karunchakururqaku. ¿Imatam ruwananchik Diosmanta mana karunchakunapaq?

7. ¿Imataq yanapawasun Diosmanta mana karunchakunanchikpaq?

⁷ Diosmanta mana karunchakunanchikpaqqa Diospa tukuy ima kamachiwasqanchiktam kasukunanchik. Diostam imamantapas puntata churananchik, hinaspam niwasqanchikman hina kawsakunanchik. Huk kutipim David mana iskayrayaspan Jehova Diosta nirqa ‘chiqap kaqninpi purinanmanta’ (Sal. 86:11). Ñuqanchikpas David hinam tukuy sunqunchikwan hinalla Diospa yachachisqanman hina kawsakunanchik. Mana chayqa Diosta yupaychananchikpaq tukuq ima saqisqanchikkunapim yuyariyta qallaykuchwan, utaqmi chaykuna munapayaytapas qallaykuchwan. Chaytaqa manam haykapipas ruwananchikchu. Manam akllananchikchu ima yachachikuykunata chaskinanchikmanta utaq mana chaskinanchikmantaqa. Ñuqanchikqa Diospa tukuy yachachisqankunatam kasukunanchik (Juan 16:13). Pasaq yachachikuypim yacharqanchik chiqap kaqmanta yachananchikpaq imakunata saqinanchikmanta. Kunanñataqyá yachasun chaykunaman mana kutinapaq imakunata ruwananchikmanta (Mat. 6:19).

8. ¿Imaynatam mana musyakuspa Diosmanta karunchakuchkachwan? Willarimuy Emma iñiqmasinchikmanta.

⁸ Tiempo. Mana musyaylla Diosmanta mana karunchakunapaqqa tiemponchiktam allinta servichikunanchik. Mana allinta tantiaspaqa llumpaytam tiemponchikta usuchichkachwan ima pukllaykunapipas, internetpi, television qawaypi hinaspa hukkunapi. Chaykuna allin kaptinpas, chayllapi kaspaqa manañam tiempochakusunchu Diosmanta yachananchikpaq utaq imapas paypaq ruwananchikpaqqa. Rimarisun Emma iñiqmasinchikmanta. * Warma kasqanmantam yacharurqa caballopi sillakuyta. Sapa kutim caballonwan purikuq.  Ichaqa musyakurqam chayllapi kasqanrayku Diosmanta yachananpaq tiempon mana haypasqanta. Chaymi tantiakururqa manaña llumpayta chayta ruwananpaq. Chayta saqinanpaqqa yanaparqataqmi Cory Wells iñiqmasinchikpa vidanmanta yachasqanpas, Coryqa caballonpi sillakuruspanmi runakuna qawananpaq tukuyta ruwaq. * Kunanqa Emmaqa astawanmi tiempochakun Diosta yupaychananpaq, ayllunkunawan hinaspa amistadninkunawan kananpaq. Jehova Dioswan astawan kuyasqantam payqa musyakun hinaspapas allinñam tarikun tiemponta allinta servichikusqanta yachaspan.

9. ¿Imaynatam tukuy imayuq kayta llumpayta munaruchwan?

⁹ Kapuqniyuq kay munasqanchik. Tukuy ima kapuqniyuq kanapaq llumpayta kallpanchakuspaqa, mana musyayllam Diosmanta karunchakuruchwan. Diosmanta chayraq yachaspanchikmi musyakurqanchik Diosta yupaychayqa imamantapas aswan allin kasqanmanta. Chaymi tukuy ima kapuqniyuq kanapaq manaña kallpanchakurqanchikchu. Ichaqa tiempopa pasasqanman hinam, qawachwan wakinkuna musuq aparatokunata rantisqankuta utaq allinta kawsakusqankuta, hinaspam chaykunata munapayachwan. Imapas kapuqninchikwan manaña kusisqa kaspaqa, tukuy imayuq kanapaqmi astawan kallpanchakuchwan Dios servinanchikmantaqa. Chaynam pasarurqa Demaswan. Paymi “kay tiempopi kaqkunata kuyaruspan” manaña Pablowanqa illarqañachu (2 Tim. 4:10). Bibliaqa manam ninchu Diosta servinanmanta tukuy imayuq kayta Demas astawan kuyarusqanta, utaq Pablowan kaspa mana imayuq kayta manaña munasqanta. Chaynaqa manam munapayanachu kaqmanta tukuy imayuq kaytaqa, chayqa Diosmantam karuncharuwachwan.

10. Diosmanta mana karunchakunanchikpaqqa, ¿imatam mana ruwananchikchu?

¹⁰ Ayllunchikkunawan amistadninchikkuna. Diosmanta mana karunchakunanchikpaqqa Diosta mana yupaychaqkunawanqa manam aysachikunanchikchu. Chayllaraq Diosmanta yacharuptinchikmi wakin ayllunchikkunaqa hinaspa amistadninchikkunaqa ñuqanchikmanta karunchakururqaku. Wakinkuqa allinpaqmi hapirqaku Diosmanta yachasqanchikta, wakinkum ichaqa piñakururqaku (1 Ped. 4:4). Ñuqanchikqa kallpanchakunchikmi ayllunchikkunawan allinlla kanapaq. Ichaqa manam paykunawan allinlla kayta munasqanchikraykuqa Diostaqa mana kasukusunchu. 1 Corintios 15:33 nisqanman hinaqa Diosta kuyaq runakunawanmi hukllawakunanchik.

11. ¿Imataq yanapawasun mana allin pensamientokunawan hinaspa mana allin ruwaykunawan mana aysachikunanchikpaq?

¹¹ Mana allin pensamientokunawan mana allin ruwaykuna. Diosta kuyaqkunaqa kawsakuyninchikpim chuya kananchik (Is. 35:8; qaway 1 Pedro 1:14-16). Bibliapa kamachikuyninkunata yachaspanchikmi llapallanchik mana allin ruwasqanchikkunata saqirqanchik, astawanraqmi wakinkuqa. Ichaqa allinña kawsakuchkaspaqa  mana allin ruwaykunamanqa manam kutinanchikchu. ¿Imataq chaypaq yanapawasun? Yuyaymanananchikmi ñuqanchik chuya kanapaq Jehova Dios imata ruwasqanpi, paymi churin Jesusta ñuqanchikrayku wañunanpaq kachamurqa (1 Ped. 1:18, 19). Ñuqanchikrayku Jesus wañukusqan ancha valorniyuq kasqanpi yuyaymanayqa, yanapawasunmi Jehova Diospa ñawpaqninpi chuya kananchikpaq.

12, 13. (1) ¿Imanasqataq Diospa chiqnisqan fiestakunataqa chiqninanchik? (2) ¿Imakunamantam yachasunchik?

¹² Diospa chiqnisqan mana allin fiestakunawan costumbrekuna. Yaqapaschá ayllunchikkuna, estudiaqmasinchikkuna utaq llamkaqmasinchikkuna niwanchik santokunaman rinanchikpaq utaq huk fiestakunamanpas. ¿Imataq yanapawasun Diospa chiqnisqan fiestakunaman riyta mana munananchikpaq? Yuyarinanchikmi chay fiestakunata imanasqa Dios chiqnisqanmanta. Ñawinchachwantaqmi kay fiestakuna imayna qallarisqanmanta qillqanchikkunapa nisqanta. Kay fiestakunata imanasqa mana ruwanamanta yuyaymanaspaqa, manañam iskayrayasunchu Jehova Diospa munasqanman hina ruwananchikpaqqa (Efes. 5:10). Jehova Diospi hinaspa yachachisqanpi hapipakuspaqa, manam manchakusunchu runapa rimasqantapas (Prov. 29:25).

¹³ Ñuqanchikqa munanchikmi wiña-wiñaypaq chiqap yachachikuyman hina kawsakuyta. ¿Imataq chaypaq yanapawasun? Yachasunyá imakunata ruwanamanta.

14. (1) ¿Imanasqataq bibliamanta hinalla yachayqa kallpanchawasun haykapipas Diosmanta mana karunchakunanchikpaq? (2) ¿Imanasqataq ancha allin yachayniyuq kayninchik hinaspa entiendeq utaq yuyayniyuq kayninchik, chaynataq corregikuyninchikpas?

¹⁴ Chaypaqqa tiempochakunanchikmi bibliapa chiqap yachachikuyninkunata yachananchikpaq, hinaspa chaykunapi yuyaymanananchikpaq. Astawan chaykunamanta yachaspaqa, manam haykapipas Diosmantaqa karunchakusunchu. Ichaqa manam chaymantaqa yachayllachu-yachananchik, aswanqa chayman hinam ruwananchik. Bibliam niwanchik yachayta, corregisqa kayta hinaspa entiendeyta utaq yuyayta rantinanchikpaq (Prov. 23:23, Chuya Qellqa 1987). Yachayniyuq kaspaqa tukuy ima yachasqanchiktam ruwayman churanchik. Yuyayniyuq kaspañataqmi imapas  chayraq yachasqanchikta imapas yachasqanchikwan tupachinchik. Chaymantapas bibliapa chiqap yachachikuyninkunaqa imapipas corregikunanchikpaqmi yanapawanchik. Chaynaqa, chayllam imapas corregiwasqanchiktaqa kasukunanchik, corregisqa kayqa qullqimantapas aswan valorniyuq kasqanrayku (Prov. 8:10).

15. ¿Imaynatam bibliapa chiqap yachachikuyninkunaman hina kawsakuyqa yanapawanchik?

¹⁵ Chaymantapas kallpanchakunanchikmi bibliapa chiqap yachachikuyninkunaman hina kawsananchikpaq. Bibliapa nisqanman hinaqa ‘chiqap kaqwanmi wiqawninchikta allinta watakunanchik’ (Efes. 6:14). Ñawpaq tiempokunapiqa soldadokunapam karqa wiqaw watakunanku. Chay soldadopa wiqawninta imapas mana imanananpaqmi harkaq. Chaypaqqa wiqaw watakunankutam allinta tiqunanku karqa. Hina chayna kaqllam bibliapa chiqap yachachikuyninkunapas. Bibliapa chiqap yachachikuyninkunaqa pantay yachachikuykunamantam harkawasun, hinaspapas allinta tantiananchikpaqmi yanapawasun. Sasachakuykunapi tarikuptinchikñataqmi utaq mana allinkunata ruwanapaq tentasqa kaptinchikñataqmi bibliapa nisqanqa yanapawasun allinta ruwanapaq. Soldadokunaqa manachá peleaqqa rinmankuchu karqa wiqaw watakunankuta mana churakuspankuqa. Yaqa chaynatam ñuqanchikpas kallpanchakunanchik bibliapa chiqap yachachikuyninkunaman hina sapa punchaw kawsakunanchikpaq. Soldadokunaqa wiqaw watakunankupiqa espadankutapas apaqkum. Yachasunyá imaynatam ñuqanchikpas espadata apachkaq hina imata ruwanamanta.

16. ¿Imanasqataq runakunaman bibliapa chiqap yachachikuyninkunata yachachiyqa anchata yanapawanchik?

¹⁶ Chaymantapas, kallpanchakunanchikmi bibliapa chiqap yachachikuyninkunata runamasinchikkunaman yachachinanchikpaq. Imaynam soldadokunapas espadankuta allinta hapiqku, chaynam ñuqanchikpas Diospa palabranta allinta servichikunanchik (Efes. 6:17). Llapallanchikmi kallpanchakuchwan ‘Diospa chiqap palabranmanta allin yachachiq chaynataq entiendechiq kananchikpaq’ (2 Tim. 2:15). Runamasinchikkunata chiqap kaqta yachanankupaq, hinaspa pantay yachachikuykunata qipanchanankupaq yanapaspanchikqa, ¿imaynam ñuqanchiktapas yanapawanchik? Yanapawanchikmi Jehova Diospa yachachikuynin ñuqanchikpa sunqunchikman yaykunanpaq hinaspa yuyayninchikpi kananpaq. Tukuy chaykunaqa yanapawasunmi Diosmanta mana haykapipas karunchakunanchikpaq.

17. ¿Imanasqataq ancha kusisqa tarikunki bibliapa chiqap yachachikuyninkunata yachaspayki?

¹⁷ Chiqap kaqmanta yachayqa Diosmantam hamun, chayraykum paywan kuyachikuyta atinchik. Jehova Diosqa anchatam yachachiwanchik, ichaqa payqa nirqam hamuq tiempopi wiña-wiñaypaq astawan yachachiwananchikmanta. Chaynaqa bibliapa chiqap yachachikuyninkunataqa ancha valorniyuq perlasta hinam hapinanchik. Hinallayá chiqap kaqkunata yachasun hinaspa ama haykapipas saqirusunchu. Hinaptinqa, David hinam ñuqanchikpas Diosta tukuy sunqunchikwan hatunchasunchik hinaspam paypa yachachisqanman hina tukuy tiempo kawsasunchik (Sal. 86:11).