1. ¿Imanasqataq pipas sunqunchikta tiyaykachinanta munanchik?

LLAPALLANCHIKMI munanchik pipas sunqunchikta tiyaykachinanta. ¿Imanasqa? Llumpay llakipi utaq sasachakuykunapi tarikusqanchikraykum. Ichapas yuyaqña utaq ima unquywanpas kasqanchikrayku ñakarichkanchik, utaq pi kuyasqa ayllunchik wañukusqanrayku llakisqa kachkanchik. Utaq runakuna kamiwasqanchikrayku ñakarinchik. Hinaspapas kay tiempopiqa runakunaqa aswan mana allinkunallatañam ruwanku. Tukuy kay sasachakuykunata qawaspanchikmi yachanchik ‘tukupay punchawkunapi’ kasqanchikta, hinaspa manapas unaymanta Jehova Dios kay allpa pachata sumaqyachinanmanta (2 Tim. 3:1). Chaykunata yachaspapas, ichapas unay wataña suyachkanchik Diospa tukuy ima niwasqanchik ruwakunanta. Hinaspapas achka sasachakuykunawanchá ñakarichkanchik. Chaynaqa, ¿imataq sunqunchikta tiyaykachinman?

2, 3. (1) ¿Imatam biblia niwanchik Habacucmanta? (2) ¿Imanasqataq Habacuc qillqamanta yachananchik?

 ² ¿Imataq sunqunchikta tiyaykachinman? Chaypaqqa yachasunyá Habacuc qillqapa ima nisqanmanta. Bibliaqa manam anchatachu niwanchik Habacucpa tukuy ima ruwasqanmantaqa. Habacuc sutiqa yaqapaschá “abrazay” ninan. Kayqa piensachiwanchikmi Jehova Dios huk tayta hina abrazaykuwaspanchik sunqunchikta tiyaykachisqanmanta. Piensachiwanchiktaqmi ñuqanchikpas paypi tukuy sunqunchikwan hapipakunanchikmantapas. Habacuc qillqaqa anchatam kallpanchawanchik, chaypim willawanchik sunqunmanta Habacuc Dioswan rimaspan achka tapukuykunata ruwasqanmanta. Jehova Diosñataqmi tapukuyninkunata uyariykuspan yanapaykurqa. Tukuy rimasqankuta qillqananpaqmi Jehova Diosqa Habacucta yanaparqa, chaynapi qillqasqan kay tiempopipas yanapawananchikpaq (Hab. 2:2).

³ Habacucpa imayna tarikusqanmantaqa Jehova Dioswan rimasqallanpim allinta willawanchik. Habacuc qillqaqa ‘ñawpaq tiempopi tukuy ima qillqasqa kaqkunawanmi’ bibliapi kachkan yachachiwananchikpaq. “Chaynapi tukuy imata aguantaspanchik hinaspa Diospa qillqanwan sunqunchikta tiyaykachispanchik Diospa quwananchikta suyananchikpaq” (Rom. 15:4). Habacuc qillqaqa yanapawanchikmi Jehova Diospi allinta hapipakunanchikpaq. Yanapawanchiktaqmi ima sasachakuykunapi tarikuspapas sunqunchikpi hawkalla kananchikpaq. Chaynaqa, Habacuc qillqamantayá yachaykusun.

4. ¿Imanasqataq Habacucqa llumpay llakisqa tarikurqa?

⁴ (Qaway Habacuc 1:2, 3). Habacucqa mana allinkunapa chawpinpim kawsarqa, chayraykum llumpay llakisqa tarikurqa. Habacucqa ichapas kaynata tapukurqa: “¿Haykapitaq mana allinkunaqa tukunqa? ¿Imanasqataq Jehova Diosqa mana allinkunataqa mana chinkachinchu?”, nispa. Habacucqa maypipas mana allinkunallatañam qawaq, chaytaqa kikin llaqtamasinkunam ruwaqku. Payqa sapallan hinam tarikurqa, chaymi Jehova Diosta mañakurqa imatapas ruwananpaq. Payqa ichapas piensarqa mana allinkunata Jehova Dios mana kaqpaqpas hina hapisqanta, hinaspa allichananpaq llumpayta unamusqanmantapas. ¿Ñuqanchikpas Habacuc hinachu haykallapipas tarikurqanchik?

5. ¿Imatam yachachiwanchik Habacuc qillqaqa? (Qaway 15 kaq paginapi fotota).

⁵ ¿Habacucqa manañachu Jehova Diospi hapipakurqa? ¿Iskayrayarqachu imapas nisqankunapi? Manam. Habacucqa tukuy llakinkunata runakunaman willakunanmantaqa Jehova Diosmanmi willakurqa, chayqa qawachiwanchikmi Jehova Diospi hinalla hapipakusqanta. Arí, Habacucqa llumpay llakisqam tarikurqa Jehova Dios mana allinkunata mana chinkachisqanta qawaspan, hinaspa pay ñakarinanta saqisqanmantapas. Habacuc tukuy llakinkunata qillqananpaq Jehova Dios saqisqanmi, yachachiwanchik ñuqanchikpas mana manchakuspa tukuy llakinchikkunata Diosman willakunanchikpaq. Kikin Diosmi niwanchik payman sunqunchikta kicharinanchikpaq (Sal. 50:15; 62:8). Chaymantapas  Proverbios 3:5 niwanchik: ‘Diospiyá hapipakuy, kikikipa yachayllaykipiqa amayá hapipakuychu’, nispa. Habacucpas Diospim tukuy sunqunwan hapipakurqa.

6. ¿Imanasqataq Diosta mañakunanchik?

⁶ Habacucqa tukuy sunqunwanmi Jehova Diospi hapipakurqa. Chayraykum Jehova Diosman llakinkunata willakurqa. Manam kikillanpiqa hapipakurqachu nitaq llumpaytaqa hukmanyarurqachu. Ñuqanchikpas chaytam ruwananchik. Jehova Diosqa mañakusqanchiktam uyarin, chaymi niwanchik mana iskayrayaspa llakichiwasqanchikkunata payman willananchikpaq (Sal. 65:2). Chayta ruwaptinchikqa, Jehova Diosqa kuyakuynintam qawachiwasun mañakusqanchikman hina yanapawaspanchik (Sal. 73:23, 24). Diosqa yanapawasunmi sasachakuyninchikkunawan mana llumpayta hukmanyarunapaq. Jehova Diosta sunqumanta mañakuspanchikqa paypi hapipakusqanchiktam qawachinchik.

7. ¿Imatam Jehova Diosqa ruwarqa Habacuc llakichisqankunamanta willaptin?

⁷ (Qaway Habacuc 1:5-7). Habacucqa lliw llakichisqankunamantam Jehova Diosman willakurqa, chaymantaqa payqa tapukurqachá Dios imata ruwananmanta. Jehova Diosqa taytanchik kasqanraykum allinta riqsiwanchik, chaymi Habacuctaqa mana qaqcharqachu tukuy ima nisqanmantaqa. Payqa yacharqam Habacuc ñakarisqanrayku yanapakuyta mañakusqanmanta. Chayraykum Jehova Diosqa Habacucta nirqa mana kasukuq Israel runakunata ima pasananmanta. Jehova Diosqa pimantapas puntatam Habacucman willarqa chay tiempopi runakuna chinkachisqa kananmanta.

8. ¿Imanasqataq Habacucqa hukmanyarurqa Jehova Diospa nisqanwan?

⁸ Jehova Diosqa Habacuctam nirqa mana allin ruwaq Israel runakunaqa manapas unaymanta castigasqa kanankumanta. ‘Kay punchawkunapim ruwasaq’ nispanmi, Jehova Diosqa nichkarqa Habacuc hinaspa wiñaymasinkuna kawsachkaptinraq piñakuyninta chayachimunanmanta. ¿Chaytachu Habacucqa suyachkarqa? Manam. Jehova Diospa nisqanman hinaqa, Israel runakunaqa astawanmi ñakarinanku karqa Babilonia nacionniyuq paykunata munaychakuptinku. Chay runakunaqa Israel runakunamantapas aswan mana allinkunata ruwaspankum pitapas ñakarichiqku. ¿Imanasqataq Diosqa taytacha-mamachata yupaychaq runakunata servichikunman karqa llaqtanta castigananpaq? Chayta yacharuspaqa, ¿imaynataq ñuqanchikpas tarikuchwan karqa?

9. ¿Ima tapukuykunatataq Habacucqa ruwakurqa?

⁹ (Qaway Habacuc 1:12-14, 17). Habacucqa yacharurqam Babilonia nacionwan Jehova Dios mana allin ruwaq Israel runakunata castigananmanta. Chayta yacharuspanmi, payqa hukmanyasqa tarikurqa. Chaywanpas Habacucqa sunqumantam Diosta nirqa ‘pakakunanpaq qaqa’ hina paypaq kasqanmanta (Deut. 32:4; Is. 26:4). Habacucqa mana iskayrayaspanmi hinalla Diospi hapipakurqa. Chaymi yanaparqa kaqmanta Dioswan rimananpaq hinaspa kayna tapukuykunata ruwananpaq: ¿Imanasqataq Diosqa saqin Juda llaqtapi ñakariykuna aswan kananta? ¿Imanasqataq Diosqa chay ñakariykunataqa chayllaqa mana chinkachinchu? Jehova Dios  tukuy atiyniyuq kaspanqa, ¿imanasqataq ñakariykuna kananta saqin? ¿Imanasqataq runamasin wañuchiqta qawaylla-qawan?, nispa. Arí, Diosqariki “chuyay-chuyaymi”, payqa ‘mana allin ruwaytaqa manam qawanmanchu’.

10. Habacuc hina, ¿imatam ñuqanchikpas wakinpiqa tapukuchwan?

¹⁰ Ñuqanchikpas wakinpiqa Habacuc hinam tarikuchwan. Ñuqanchikqa Jehova Diospa kamachikuyninkunatam kasukunchik, Diospi hapipakunchik hinaspa palabranta estudianchik, chayqa yanapawanchikmi Diosmanta mana iskayrayanapaq. Chaymantapas hamuq tiempopi Dios tukuy ima ruwananmantam yachanchik Diospa llaqtan yachachiwasqanchikrayku. Chaywanpas ichapas kaynata tapukuchwan: “¿Haykapikamataq hinalla ñakarisun?”, nispa. Yachasunyá Habacuc ima ruwasqanmanta hinaspa imata chay yachachiwasqanchikmanta.

11. ¿Ima ruwananpaqmi Habacucqa tantiakururqa?

¹¹ (Qaway Habacuc 2:1). Habacucqa sunqunpim hawka tarikurqa Jehova Dioswan rimasqanrayku. Chaymi Habacucqa mana iskayrayaspan suyarqa Dios nisqanta ruwanankama. Hinaspapas nirqam: ‘Ñuqallayqa qasillallam ñakarichiqniyku llaqtata Diospuni ñakarichinan punchawta suyallasaq’, nispa (Hab. 3:16). Ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas Habacuc hinam Diosllapi hapipakurqaku. Chaynam ñuqanchikpas mana iskayrayaspa Diosllapi hapipakunanchik pay mana allinkunata chinkachinankama (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Imatam Habacucmanta yachachwan?

¹² ¿Imatam Habacucmanta yachachwan? Yachachwanmi ima sasachakuykunapi tarikuspapas sapa kuti Diosta mañakunanchikmanta. Yachachwantaqmi Diospa palabranta ñawinchaspanchik, hinaspa llaqtantakama ima niwasqanchikta kasukuspanchik Diosta uyarinanchikmantapas. Hinaspa ñakariyta chaynataq llakichiwaqninchikkunata Jehova Dios chinkachinankama pacienciawan suyananchikmanta. Chaykunata ruwaspaqa, Habacuc hinam sunqunchikpi hawka tarikusunchik, hinaspam ima sasachakuytapas aguantasun. Hamuq tiempopi Dios tukuy ima ruwananpi yuyaymanaymi yanapawasun pacienciawan chayta suyananchikpaq hinaspa ima sasachakuyña kaptinpas kusisqa kananchikpaq (Rom. 12:12).

13. ¿Imatam Jehova Diosqa Habacucta nirqa?

¹³ (Qaway Habacuc 2:3). Habacucqa pacienciawanmi suyarqa Jehova Dios mana allinkunata chinkachinanta. Chayna pacienciawan suyasqanta qawaspanmi Jehova Diosqa anchata kusikurqa. Diosqa yacharqam Habacuc imayna tarikusqanta, chaymi sunqunta tiyaykachinanpaq nirqa mana unaymanta lliw llakichisqanta tukuchinanmanta. Jehova Diosmi kaynata Habacucta nirqa: “Amayá hukmanyaychu, hinallayá ñuqapi hapipakuy, unamusqaypaq rikchakapusuptikipas yanapasqaykipunim”, nispa. Jehova Diosqa Habacuctam yuyarichirqa tukuy nisqankunata haykapi ruwananpaq ña tantiasqa kasqanmanta, chaymi nirqa hinalla pacienciakunanpaq. Arí, Jehova Diosqa lliw nisqankunataqa ruwananmi karqa.

14. Sasachakuypi tarikuspaqa, ¿imatam ruwananchik?

 ¹⁴ Pacienciawan Jehova Diospa tukuy ima nisqanta ruwananpaq suyaspanchikqa, hinaspa niwasqanchikta kasukuspanchikqa sunqunchikpim hawka kasun ima sasachakuypi tarikuspapas. Jesusmi nirqa haykapi imapas kananmanta yachanapaq mana llumpayta afanakunapaq, Diosllamá chaykunataqa yachan (Hech. 1:7). Mana iskayrayaspayá Diosllapi hapipakusun, payllam yachan ima punchaw tantiasqanta ruwananpaq. Chayraykuyá, Dios tukuy ima nisqanta ruwananpaq mana iskayrayaspa, pacienciawan, hinaspa llampu sunqulla suyasun. Chaykamaqa, allintayá tiemponchikta servichikusun Jehova Diospaq sunqumanta llamkaspa (Mar. 13:35-37; Gal. 6:9).

15, 16. (1) ¿Imatam Jehova Diosqa niwanchik Habacuc qillqapi? (2) ¿Imatam chaykunamanta yachanchik?

¹⁵ Jehova Diosqa nirqam allin ruwaqkunaqa ‘iñisqanrayku kawsanankumanta’, nirqataqmi ‘Diospa atiyninta riqsiq runakunapas kay pachata huntanankumanta’ (Hab. 2:4, 14). Arí, Diosqa pacienciawan paypi suyaqkunaman hinaspa payllapi hapipakuqkunamanmi wiñay kawsayta qunqa.

¹⁶ Habacuc 2:4 niqpi Jehova Diospa nisqanpi piensariy. Chaypi nisqan ancha allin kasqanraykum apostol Pablopas kimsa kutikama cartasqanpi churarqa (Rom. 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38). Ima ñakariykunapi  tarikuspapas Diospi sunqumanta iñispanchikqa hinaspa payllapi hapipakuspanchikqa, qawasunmi Diospa tukuy ima nisqan hamuq tiempopi cumplikusqanta. Jehova Diosqa munanmi hamuq tiempopi tukuy ima ruwananpi astawan yuyaymanananchikta.

17. ¿Jehova Dios imata ruwanamantam Habacuc qillqaqa niwanchik?

¹⁷ Habacuc qillqaqa allintam yachachiwanchik kay tukupay punchawkunapi kawsaqkunataqa. Jehova Diosqa ninmi allin ruwaqkunaman hinaspa paypi hapipakuqkunaman wiñay kawsayta qunanmanta. Chaynaqa, kallpanchakusunyá Diosta hinalla kuyananchikpaq hinaspa payllapi hapipakunanchikpaq ima sasachakuyña utaq ima llakiña kaptinpas. Habacuc qillqapim Jehova Diosqa niwanchik ñuqanchikwan pay kananmanta, hinaspa imamantapas librawananchikmanta. Diosqa kuyakuywanmi niwanchik munaychakuynin kay pachata kamachinankama pacienciakuspa suyananchikpaq. Chay punchaw chayaramuptinqa kay allpa pachapiqa llampu sunquyuqkunallam hinaspa allin ruwaqkunallam kawsanqaku, hinaspam Jehova Diosta yupaychanqaku (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. Jehova Diospa tukuy nisqankunaqa, ¿imaynatam Habacuctaqa yanaparqa?

¹⁸ (Qaway Habacuc 3:16-19). Jehova Diospa tukuy nisqankunam Habacucpa sunqunta hawkayaykachirqa. Habacucqa yuyaymanarqam Jehova Dios llaqtanpaq tukuy ima ruwasqanpi, chayqa yanaparqam Diospi astawan hapipakunanpaq. Ñakariyninkuna mana chaylla chinkananmanta Habacuc yachaspanpas, manam iskayrayarqachu mana allinkunata manapas unaymanta Dios chinkachinanmanta. ¡Maynatachá chayqa Habacuctaqa yanaparqa! Payqa manam iskayrayarqañachu Dios yanapananmanta. Chaymantapas Habacucqa sumaq rimaykunawanmi nirqa Diospi hapipakusqanmanta. Chaytam tarinchik Habacuc 3:18 niqpi. Wakin yachaysapa runakunam ninku Habacuc ancha kusisqa kasqanrayku tususpanraq hinaspa pawaykachaspanraq chaynata rimasqanta. Habacucpa ruwasqanqa anchatam kallpanchawanchik ¿aw? Arí Jehova Diosqa tukuytam ruwachkan imapas nisqankuna ruwasqa kananpaq.

19. Diospa yanapakuyninta Habacuc hina chaskinanchikpaqqa, ¿imatam ruwananchik?

¹⁹ Habacuc qillqaqa yachachiwanchikmi Jehova Diospi hapipakunanchikpaq (Hab. 2:4). ¿Imataq yanapawasun Diospi hinalla hapipakunapaq? Dioswan astawan kuyachikuymi. Chaypaqqa sapa kutim Diosta mañakunanchik lliw llakinchikkunata willananchikpaq. Chaymantapas Diospa palabrantam ñawinchananchik hinaspam llaqtantakama ima niwasqanchiktapas kasukunanchik. Chaymantañataqmi mana iskayrayaspa pacienciawan suyananchik hamuq tiempopi Jehova Dios tukuy ima tantiasqanta ruwananpaq. Chaykunatam Habacucqa ruwarqa. Payqa qallariypiqa hukmanyasqa kasqanmantam qillqarqa, tukunanpaqmi ichaqa Diospi hapipakusqanmanta hinaspa kusisqa kasqanmanta qillqarqa. Habacucta qatipakuptinchikqa Jehova Diosmi ñuqanchiktapas waqaychawasun. Diospa kuyakuyninqa imamantapas aswan allinmi kay sasallaña tiempokunapiqa.