NACERQANIM 1936 watapa 10 punchaw diciembre killanpi, Estados Unidos nacionpa Wichita llaqtanpi, kimsa wawqiykunamanta mayormi kani. William hinaspa Jean tayta-mamaykuqa Jehova Diosman sunqum karqaku. Taytayqa iñiqkunapi punta apaqmi karqa. Emma Wagner sutiyuq abuelaymi mamaytawan achka runakunata yanaparqa Diosta riqsinankupaq, huk kaqninmi Gertrudis Estil, payqa Puerto Rico nacionpim misionero karqa. * Paykunapa ruwasqankuqa qatipakunapaqmi.

Huk tutam pichqa wataypi kachkaspay taytaywan Willakuq hinaspa ¡Rikchariy! qillqakunata callepi aypuchkarqaniku. Chay watapiqa enteron pachapi iskay kaq hatun guerrapim nacionniykupas kachkarqa. Taytaymi ichaqa guerramanqa mana rirqachu. Hinaptinmi huk sinka doctor asuykamuwaspanku taytayta nirqa manchati kasqanrayku guerraman mana risqanmanta. Taytayman astawan asuykuruspanmi kaynata nirqa: “Yaw manchati, ¿imanasqam mana maqawankichu?”, nispan. Ñuqaqa mancharisqallañam taytayta qawarqani, paymi ichaqa hawkalla runakunaman qillqakunata aypurqa. Chaymantam huk soldado chayninta pasachkarqa, hinaptinmi chay  doctorqa nirqa: “Kay manchati runata imatapas ruwaychik”, nispa. Chay soldadoqa sinka kasqanta qawaspanmi nirqa: “Wasikiman ripuy mallaqyamunaykikama”, nispa. Soldadowan doctorqa pasakurqakum. Anchatam Jehova Diosta agradecekuni taytayta yanapasqanmanta. Wichita llaqtapim taytaypaqa iskay negocion karqa, chaymanmi chay doctorpas hamuq.

Pusaq wataypi kaptiymi, tayta-mamayqa wasiykutawan iskay negocionkuta rantikururqaku hinaspam huk taksa apaykachana wasita ruwarqaku. Chaymantam astakurqaniku Colorado lawpi huk llaqtachaman chaypi yanapakunaykupaq. Tayta-mamayqa precursormi karqaku, chaymi semanapi iskay-kimsa punchawlla llamkaqku kawsaykunata tarpuspanku utaq animalkunata uywaspanku. Jehova Diosqa kallpanchakusqankutam bendecirqa, chaymi achka runakuna bautizakurqaku. Paykunatawan kuskatam 1948 watapa junio killanpi taytay bautizawarqa, chaypitaqmi Bily Nicols iñiqmasinchikpas warmichanwan bautizakurqa. Tiempopa risqanman hinam paykunaqa iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukurqaku. Chaytam paykunapa churinpas warmichantin ruwarqaku.

Chay tiempopim Don hinaspa Erlín, David hinaspa Julia chaynataq Siy hinaspa Marta Estil iñiqmasinchikkunawan allin amistad karqaniku. Paykunawanmi bibliamanta sapa kuti rimaq kaniku, paykunam niwarqaku Diospa munayninta puntapi churaspaykuqa kusisqa kawsakunaykumanta.

19 wataypi kachkaptiymi Bud Hasty sutiyuq amistadniy niwarqa Estados Unidos nacionpa sur lawninman precursor hina rinaykupaq. Llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikmi niwarqaku Ruston llaqtaman astakunaykupaq, chaypim achka iñiqmasinchikkuna manaña Diosmanta willakurqakuñachu. Niwarqakutaqmi sapa semana huñunakuyta ruwanaykupaq, mana pi hamuptinpas. Chaymi huñunakunaykupaq wasita tariruspayku allicharqaniku. Chaypim lliw huñunakuykunata ruwarqaniku ichaqa achka kutipim iskayllayku karqaniku. Tapukuykunata ruwaptiymi hukniyñataq kutichiwaq. Diosmanta imayna willakunapaq yachachikuypim iskayllayku ruwaq kaniku, mana pi qawawaptinkupas. Chaymantam huk yuyaq iñiqmasinchik hamuyta qallaykurqa. Pisi-pisimantataqmi biblia estudiaqkunawan iñiqmasinchikkunapas hamuyta qallaykurqaku, chaymantaqa achkañam huñunakurqaniku.

Huk punchawmi religionpi umalliq runawan tuparurqaniku, paymi mana yachasqay textokunamanta rimarqa. Chaywanmi piñakurqani hinaspam astawanraq yuyaymanarqani bibliamanta yachasqaypi. Huk semanam bibliata estudiarqani tapukuyniykunamanta yachanaypaq. Chaymi kallpanchawarqa Jehova Diosman astawan asuykunaypaq hinaspapas munarqaniñam religionpi umalliq huk runawan tupaykuyta.

Manapas unaymantam llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchik niwarqa El Dorado, Arkansas llaqtaman astakuspay, chaypi iñiqmasinchikkunata yanapanaypaq. Chaypi kaspaypas Colorado lawmanmi sapa kuti rinay karqa autoridadkunaman, paykunam tanteaqku pikuna soldadokuna kanankupaq. Huk kutipim, wakin precursorkunawan kuska illachkarqaniku, hinaptinmi Texas llaqtapi risqayku carro huk carrowan saqmanakururqa. Huk iñiqmasinchiktam qayarqaniku, payñataqmi hamuspan wasinman pusawarqaku hinaspam huñunakuymanpas rirqaniku. Chaypim willakurqa llaki qatiruwasqankumanta, hinaptinmi iñiqmasinchikkuna qullqichankuta quwarqaku. Chay iñiqmasinchiktaqmi carroyta rantikururqa 25 dolar qullqipi.

Chaymantam Wichita llaqtaman rirqaniku. Chaypim huk amistadniy precursor karqa, paytam Doc nispa sutichaq kaniku. Paypa iskay churinkunam Frank hinaspa Francis, allin amistadniykuna kanku. Paykunam laqla carronkuta rantikuruwarqaku 25 dolar qullqipi, chayna  qullqipa chaninmi rantikusqayku carroypas karqa. Chay kutipim musyakurqani Diospa munayninta puntapi churasqayrayku, Jehova Dios necesitasqayman hina quwasqanmanta. Hina chay kutipitaqmi amistadniykunaqa Bethel Cran sutiyuq kuyayllapaq sipas iñiqmasinchikta riqsiykachiwarqa. Mamanpa sutinñataqmi karqa Ruth, paymi Welinton, Kansas llaqtapi precursora karqa 90 watankama. Manapas huk watapim chay sipaswan casarakururqani 1958 watapi hinaspam iskayniykuña precursor karqaniku El Dorado sutiyuq llaqtapi.

Diosman sunqu runakunapa ruwasqankutam warmichaywan qatipakuyta munarqaniku. Chaymi tantearqaniku Jehova Diospa llaqtanpi maypipas yanapakuyta. Puntatam Arkansas lawpi tukuy tiempoykuwan Diosmanta willakurqaniku. 1962 kaq watapim ancha kusisqa tarikurqaniku 37 kaq Galaad escuelaman rinaykupaq niwaptinku. Kusisqataqmi tarikurqaniku Don Estil sutiyuq amistadniyku chay escuelanman rinanta yachaspayku. Chay escuela tukuruptinmi Kenia nacionman rinaykupaq kamachiwarqaku. Llakisqam tarikurqaniku New York llaqtata saqispayku, ichaqa kusisqam karqaniku Nairobi llaqtaman chayaruptiyku iñiqmasinchikkuna suyawasqankumanta.

Kusisqam kachkarqaniku Kenia nacionpi Diosmanta willakuspayku. Bibliamanta chayllaraq yachachisqayku runakunamantam Cris hinaspa Maria Kaniya * puntata bautizakurqaku. Paykunaqa hinallam kunankama tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakuchkanku. Qatiqnin watatañataqmi niwarqaku Uganda nacionman astakunaykupaq. Chay nacionpiqa manam misionero iñiqmasinchikkunaqa karqachu, ichaqa yaqa lliw runakunam bibliamanta yachayta munarqaku. Chaymi iñiqmasinchikkunaña karqaku. Chaywanmi anchata kusikurqaniku. Ichaqa kimsa wata partenmantam warmichay wiksayakururqa, chaymi tanteakururqaniku Estados Unidos nacionman  kutispayku warmachaykuta uywanaykupaq. Llumpay llakisqam tarikurqaniku Africa nacionmanta ripukusqaykuwan. Africa nacionpi runakunatam kuyarurqaniku chaymi kutiytaraq munarqaniku.

Estados Unidos nacionpi Colorado sutiyuq lawmanmi rirqaniku, chaypim tayta-mamay yacharqaku. Chaypitaqmi punta kaq warmachayku Kimberly nacerqa. 17 killamantañataqmi Estefani sutiyuq warmachayku nacerqa. Anchatam kallpanchakurqaniku allin tayta-mama kanaykupaq, chaynapi kuyayllapaq warmaykuman Diosmanta yachachinaykupaq. Diosman sunqu wakin tayta-mamakunatam qatipakuyta munarqaniku. Yacharqanikum chayqa ancha allin kasqanta, ichaqa chaywanqa manam niymankuchu hatunyaspa Jehova Diosta yupaychanaykumantaqa. Anchatam llakikurqani wawqiywan paniy Diospa llaqtanta saqiruptinku. Munaymanmi yachachiwasqankuta yuyarispa kaqmanta Diospa llaqtanman kutimunankuta.

Kusisqam warmaykuta uywarqaniku hinaspapas kuskaykum imatapas ruwaq kaniku. Yachasqayku lawpiqa achka riti kaptinmi warmaykunawan chayman riq kaniku pukllanaykupaq. Chayta ruwastinmi warmaykuwan rimaq kaniku. Chaymantapas chunniqman rispaykum carpapi puñuq kaniku. Tutaykuqtañataqmi ninata ratachispayku chaypi qunikustin llapayku rimarqaniku. Sipaschallaraq kaspankupas, kaynakunatam tapuwarqaku: “¿Imatataq ruwasaq hatunyaruspay? hinaspa ¿Imayna runawantaq casarakusaq?”, nispanku. Anchatam kallpanchakurqaniku Jehova Diosta kuyanankupaq warmaykuman yachachinaykupaq. Sapa kutim kallpanchaq kaniku hatunyaspanku tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakunankupaq hinaspa tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakuqkunallawan casarakunankupaq. Nirqanikutaqmi 23 watankukama sapallankuraq kanankupaq.

Tayta-mamaykupa ruwasqankuta qatipakuspaykum anchata kallpanchakurqaniku aylluywan kuska huñunakuykunaman rinaykupaq hinaspa Diosmanta willakunaykupaq. Chaymantapas tukuy tiemponkuwan Diosmanta willakuqkunamanta wakintam wasiykupi samachiq kaniku. Rimaqtaqmi kaniku Diosmanta huk law nacionpi willakuy munasqaykumanta. Munarqanikum tawayku Africa lawman haykapipas riyta.

Sapa kutim wasiypi kaqkunawan Diosta yupaychaq kaniku. Chaypim estudiasqankupi imakuna pasasqanta actuacionta hina ruwaq kaniku, warmaykuñataqmi Jehova Diospa testigon hina tapukuykunata kutichiqku. Kusisqam chayta ruwaqku hinaspapas manañam manchakurqakuchu estudiasqanku lawpi Diosmanta willakuytaqa. Ichaqa hatunyaruspankum wakinpi manaña munaqkuchu kuskayku Diosta yupaychanaykuta. Huk punchawmi hukmanyasqa kasqayrayku cuartonkuman pasakunankupaq nirqani. Nirqanitaqmi manaña estudianaykupaq. Paykunañataqmi waqaspanku niwarqaku estudiay munasqankumanta. Chaymi  musyakurqaniku Diosmanta yachanankupaq yanapasqaykumanta, tiempopa risqanman hinam paykunaqa kusikuywan estudiaqku. Mana manchakuspam ima piensasqankutawan imayna tarikusqankuta willawaqku. Wakinpiqa sasam karqa bibliapa yachachisqanmanta iskayrayasqankuta uyariyqa. Ichaqa imayna tarikusqankuta entiendespaykum, paykunata yuyaymanachiq kaniku, chaynapi Jehova Diospa nisqankunata allinpaq hapinankupaq.

Warmayku hatunyanankukamaqa watakunam ratulla pasarun. Diospa llaqtanpa yanapakuyninwan Jehova Diosta kuyanankupaqmi paykunata yachachirqaniku. Jehova Diostam agradecekuniku colegionkuta tukuruspanku precursora kanankupaq warmayku tanteakusqankumanta hinaspa kikinku mantienekunankupaq yachasqankumanta. Paykunaqa iskay warmi iñiqmasinchikkunawanmi Tenesi sutiyuq lawman astakururqaku chaypi astawan Diosmanta willakunankupaq. Manaña rikuspaykum llakikurqaniku, ichaqa kusisqam karqaniku Diospa llaqtanpi yanapakusqankumanta. Chaymantam warmichaypiwan kuska kaqmanta precursor kayta qallaykurqaniku, chayraykum tiempopa risqanman hina wakinpi iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukurqaniku hinaspa hatun huñunakuy apakunanpaqpas yanapakurqaniku.

Warmayku manaraq Tenesi lawman astakuchkaspankum, Inglaterra nacionpi betel wasiman watukurqaku. Chaypim 19 watanpi Estefani sutiyuq warmayku Paul Norton sutiyuq mozota riqsirurqa. Huk kutipi riptinkuñataqmi Kimberly sutiyuq warmayku Paulpa llamkaqmasin Brayan Lewelinta riqsirurqa. Estefanim 23 watanpi kachkaspan Paulwan casarakururqa. Hinaspa qatiqnin watapiñataqmi Kimberly 25 watanpi kachkaspan Brayanwan casarakururqa. ¡Paykunaqa 23 watankukamam sapallanku karqaku! Ancha kusisqam tarikurqaniku qusankuta allinta akllakusqankumanta.

Warmaykum ninku: “Tayta-mamaykupa hinaspa abueloykupa allin kawsakusqaykum ‘Diospa munaychakuyninta puntata maskanaykupaq’ yanapawarqaku qullqiyku pisiruptinpas”, nispanku (Mat. 6:33). 1998 watapa abril killanpim Paultawan Estefanita nirqaku 105 kaq Galaad escuelaman rinankupaq hinaspam kamachisqa karqaku Malaui (Africa) nacionman rinankupaq. Chay watallapitaqmi Brayanwan Kimberlypas Inglaterra nacionpa betel wasinpi llamkanankupaq kamachisqa karqaku. Chaymantañataqmi Malaui nacionpi betel wasiman rinankupaq kamachisqa karqaku. Tukuy vidankuwan Diosta yupaychasqankuraykum anchata kusikurqaniku.

2001 watapa enero killanpim, qallariypi nisqayman hina Izak Marais iñiqmasinchik qayamuwarqa. Paymi enteron pachapi huk rimaykunaman qillqanchikkuna ruwaqkunata yanapan hinaspam niwarqa: “Ingles rimayta aswan allinta entiendenankupaqmi yachachisun”, nispa. 64 wataypi kaptiypas, Diospa llaqtanpim yachachiwayta munarqaku iñiqmasinchikkunata yanapanaypaq. Warmichaywanmi Diosta mañakurqaniku hinaspam mamaykuwan rimarqaniku ima piensasqankuta yachanaykupaq. Yuyaqña kasqankurayku sapallanku qipananku kaptinpas, paykunaqa munarqakum rinaykuta. Chaymi qayarqaniku kusikuywan yanapakuy munasqaykumanta willanaykupaq.

Chaymantam mamayqa yacharurqa cancer unquyniyuq kasqanmanta. Chaymi nirqani manaña rispay Linda sutiyuq paniywan yanapanaykupaq. Mamayñataqmi niwarqa: “Mana riptikiqa aswan llakisqam tarikusaq”, nispa. Paniypas chaynatam niwarqaku. Chaymi Patterson llaqtaman rirqaniku. Anchatam iñiqmasinchikkunata agradecekurqaniku mamayta yanapasqankumanta. Chay llaqtaman chayaruptillaykutaqmi paniy telefonowan qayamuwarqaku mamay wañukusqanmanta. Mamaypa kallpanchawasqankuman hinam, tukuy  sunquykuwan musuq llamkayniykuta ruwarqaniku.

Kusisqam tarikurqaniku Malaui nacionpi betel wasita rinaykupaq puntata niwaptinku, chaypim iskaynin warmayku qusankupiwan llamkachkarqaku. Ancha kusikunapaqmi karqa kaqmanta paykunawan tupasqaykuqa. Chaymanta Zimbawe hinaspa Zambia nacionkunaman warmichaywan rirqaniku. Kimsa wata parten chay nacionkunapi yachachisqaykumantam, Malaui nacionman kutirqaniku. Chaypim guerraman mana risqankurayku ñakarichisqa iñiqmasinchikkunapa vidanmanta qillqarqaniku. *

2005 watapim kaqmanta llakisqa tarikurqaniku Africa lawmanta ripukuspayku. Colorado lawman chayaruspaykuqa hinallam warmichaypiwan precursor karqaniku. 2006 kaq watapim Brayanwan Kimberly yachasqayku lawman astakamurqaku iskay warmankunata uywanankupaq, paykunapa sutinmi Makenzi hinaspa Elizabet. Paulwan Estefanim ichaqa hinallaraq Malaui nacionpa betel wasinpi kachkanku, Paulqa betel wasimanta cuentallikuqmi. Kunanqa yaqa 80 wataypiñam kachkani hinaspapas kusisqam kachkani riqsisqay mozokuna Diospa llaqtanpi astawan yanapakusqankumanta. Warmaykuta hinaspa willkaykuta yanapanaykupaqmi anchata kallpanchakurqaniku Diosman sunqu runakunata qatipakunankupaq. Chayta ruwasqaykuqa anchatam kusichiwarqaku.