1, 2. (1) ¿Imanasqam mana chaynallachu Diosta yupaychaqkunapawan mana yupaychaqkunapa suyasqankuqa? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

JEHOVA DIOSQA niwanchikmi sutinta chuyanchananmanta hinaspa hanaq pachapiwan kay pachapi munayninta ruwananmanta (Mat. 6:9, 10). Kaykuna ruwakunantam suyachkanchik. Jehova Diosqa niwanchiktaqmi hanaq pachapi utaq kay pachapi wiñay kawsayta quwananchikmanta (Juan 10:16; 2 Ped. 3:13). Chaymantapas, payta yupaychaqkunaqa suyachkanchikmi kay tukupay punchawkunapi hinalla pusawasqanchikta hinaspa yanapawasqanchikta qawayta.

² Diosta yupaychaqkunaqa yachanchikmi suyasqanchikkuna mana yanqa kasqanmanta. Diosta mana yupaychaqkunam ichaqa tukuy imayuq kayta munaspankupas mana yachankuchu chaykuna haypanankumantaqa. Wakinkuqa munankuraqmi paka tariyta, ichaqa iskayrayankum tarinankumantaqa. Bibliam ichaqa niwanchik: “Iñiyqa suyasqanchikta  chiqaptapuni chaskinanchikpaqña suyaymi”, nispa (Heb. 11:1). Chayraykum Diospi iñispanchikqa nisqankuna ruwakunanmanta mana iskayrayasunchu. Kay yachachikuypim chaymanta astawan yachasunchik. Yachasuntaqmi kunan imaynata yanapawasqanchikmanta.

3. ¿Imanasqam mana iskayrayanchikchu nisqankunata Jehova Dios ruwananmanta?

³ Nisqankunata Dios ruwananmanta mana iskayrayanapaqqa, Diospa chuya espiritunwanmi yanapachikunanchik (Gal. 5:22). Diospa chuya espiritunqa yanapawachwanmi payta riqsinanchikpaq. Tukuy atiyniyuq hinaspa yachayniyuq kasqanta entiendespanchikqa manam iskayrayasunchu niwasqanchikkunata ruwananmantaqa. Jehova Diospas manam iskayrayanchu nisqankunata ruwananmantaqa. Chaymi nin: “¡Ñam ruwasqaña!”, nispa (leey Apocalipsis 21:3-6). Jehova Diosqa “contraton cumpliqmi”, nisqankunata haykapipas ruwaq kasqanrayku. Chayraykum mana iskayrayanchikchu nisqankuna hamuq tiempopi ruwakunanmantaqa (Deut. 7:9)

4. ¿Imatam Diosta yupaychaqkunaqa suyarqaku?

⁴ Hebreos 11 capitulopim riman Jehova Diospa nisqankunapi hapipakuq 16 runakunamanta. Rimantaqmi ‘iñiyniyuq kasqankurayku’ Jehova Diosta kusichiq wakin runakunamantapas (Heb. 11:39). Paykunam suyarqaku prometesqa warmipa ‘mirayninta’. Yacharqakutaqmi chay miray Diospa contranpi kaqkunata chinkachinanmanta hinaspa kay allpa pacha kaqmanta sumaq huerta kananmantapas (Gen. 3:15). Paykunaqa manam iskayrayarqakuchu wañuptinku Jehova Dios kawsarichinanmantaqa. Arí, Jesus manaraq hamuchkaptinmi paykunaqa wañukurqaku, chayraykum mana suyarqakuchu hanaq pachapi kawsariytaqa (Gal. 3:16). Aswanmi paykunaqa suyarqaku kay allpa pacha kaqmanta sumaq huerta kaptin chaypi wiñaypaq kawsakuyta (Sal. 37:11; Is. 26:19; Os. 13:14).

5, 6. (1) ¿Imatam Abrahanwan ayllunqa suyarqaku? (2) ¿Imataq yanaparqa Diospa nisqankunamanta mana iskayrayanankupaq? (Qaway 15 kaq paginapi dibujota).

⁵ Hebreos 11:13 nin: “Rimasqanchik llapallan runakunaqa allin iñiyniyuqmi wañukurqaku, Diospa promesanta manaraq chaskichkaspankupas iñiyniyuq kasqankuraykum chay promesakuna cumplikusqanta karullamanta qawaspanku kusikurqaku”, nispa. Huk rimaypiqa musuq pachapi kawsakuytam suyarqaku hinaspam chaypi yuyaymanarqaku. Jesusmi Abrahanmanta rimaspan nirqa: “Chay punchawtaqa rikurqamá”, nispa (Juan 8:56). Sara, Isaac, Jacob hinaspa hukkunapas suyarqakum Dios kay allpa pachata kamachimunanta (Heb. 11:8-11).

⁶ ¿Imataq Abrahantawan ayllunta yanaparqa Diospa nisqankunamanta mana iskayrayanankupaq? Hinallam Jehova Diosmanta yacharqaku. Wakinpiqa kikin Diosmi angelninwan utaq musquyninkupi yachachirqa. Yaqapaschá yacharqakutaq yuyaq iñiqmasinkumanta utaq ñawpaq tiempopi qillqakunamanta. Abrahanwan ayllunqa manam Diospa nisqankunataqa qunqarqakuchu. Paykunaqa chaypim yuyaymanaqku, chayraykum mana haykapipas iskayrayarqakuchu nisqanman hina Jehova Dios ruwananmantaqa. Chayna kasqankum yanaparqa  ima sasachakuyña kaptinpas hinalla Diosman sunqu kanankupaq.

7. ¿Imatam Diosqa quwarqanchik nisqankunata ruwananmanta mana iskayrayanapaq hinaspa imatam ruwananchik?

⁷ ¿Imataq ñuqanchiktapas yanapawasun Diospa nisqankunamanta mana iskayrayananchikpaq? Jehova Diosmi bibliata quwarqanchik. Chaypim yachachiwanchik hamuq tiempopi imata ruwananmanta hinaspa kusisqa kawsananchikpaq imata ruwanamantapas. Chayraykum allin kanman bibliata sapa punchaw ñawinchayninchik hinaspa yachachikuyninkunata kasukuyninchik (Sal. 1:1-3; leey Hechos 17:11). Jehova Diosqa ‘allin ruwaq yuyayniyuq sirvientenwanmi’ ‘tiempollanpi mikuchichkaq’ hina allinninchikpaq yachachikuykunata quwanchik (Mat. 24:45). Ñawpaq tiempopi Diosta yupaychaqkuna hinam sapa kuti ñawinchananchik Diospa munaychakuyninmanta hinaspam chaypi yuyaymanananchik. Chaymi yanapawasun hinalla Diosman sunqu kananchikpaq hinaspa kay pachata Dios kamachimunanta hinalla suyananchikpaqpas.

8. ¿Imapaqmi Diosta mañakuyqa yanapawanchik?

⁸ ¿Imapiwantaq ñawpaq tiempopi Jehova Dios yupaychaqkunata yanaparqa mana iskayrayanankupaq? Jehova Diospa yanapakuyninta mañakusqankum hinaspa Dios uyariykusqanmanta mana iskayrayasqankum (Neh. 1:4, 11; Sal. 34:4, 15, 17; Dan. 9:19-21). Paykuna hinam, ñuqanchikpas Jehova Diospa yanapakuyninta mañakunanchik. Mañakusqanchikman hina quwaptinchikqa manam haykapipas iskayrayasunchu uyariwananchikmantaqa (leey 1 Juan 5:14, 15). Hinallayá Jehova Diosta mañakusun chuya espiritunta quwananchikpaq, chaynapim Diospa nisqankuna ruwakunanmantaqa mana iskayrayasunchu (Luc. 11:9, 13).

9. ¿Imakunamantam Diosta mañakuchwan?

⁹ Jehova Diosta mañakuspanchikqa manam imapas pisipuwasqallanchiktachu mañakunanchik. Aswanqa sapa punchawmi mañakunanchik agradecekunapaq hinaspam tukuy ima unanchasqanmanta hatunchananchikpaq (Sal. 40:5). Mañakunanchiktaqmi enteron pachapi iñiqmasinchikkunapaqpas, astawanraqmi ‘presochasqa’ kaqkunapaqqa. Chaymantapas mañakuchwanmi iñiqkunapi punta apaqkunapaq. Mañakusqanchikta Jehova Dios uyariptinqa, astawanmi payman asuykusunchik hinaspapas manam iskayrayasunchu nisqankuna ruwakunanmantaqa (Heb. 13:3, 7).

10. ¿Imaraykum Diosta yupaychaqkunaqa qarinchakuspanku hinalla Diosman sunqu karqaku?

¹⁰ Hebreos qillqapa 11 capitulonpim apostol Pablo nirqa: “Warmikunapas wañuqninkutam kawsarichisqataña chaskiykurqaku. Wakin runakunañataqmi librasqa kayta mana munaspanku wañunankukama maqapasqa karqaku kawsariyta suyasqankurayku”, nispa (Heb. 11:35). Arí, Diosta yupaychaqkunaqa sasachakuykunapi tarikuspankupas hinallam Diosman sunqu karqaku wañuqkuna kawsarimunanmanta mana iskayrayasqankurayku. Paykunaqa yacharqakum hamuq tiempopi Jehova Dios kawsarichiptin kay pachapi wiñaypaq kawsakunankumanta. Yuyaymanasun Nabot hinaspa Zacarias sutiyuq runakunapi. Paykunaqa Jehova Diosta kasukusqankuraykum rumiwan wañuchisqa  karqaku (1 Rey. 21:3, 15; 2 Cron. 24:20, 21). Danielmi leonkunapa kasqanman wischuykachikurqa, kimsa amistadninkunañataqmi rupachkaq hornoman wischusqa karqaku. Wañunanku kaptinpas, Jehova Diostaqa manam qipancharqakuchu. Manataqmi iskayrayarqakuchu Jehova Dios chuya espiritunta qunanmantaqa hinaspa tukuy ima ñakariytapas aguantanankupaq yanapananmantaqa (Dan. 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Heb. 11:33, 34).

11. ¿Ima sasachakuykunatam atiparqaku Diosmanta wakin willakuqkunaqa?

¹¹ Diosmanta willakuq Micaya chaynataq Jeremias hinam hukkunapas ñakarichisqa hinaspa presochasqa karqaku. Wakinkunañataqmi Diosmanta willakuq Elias hina ‘purirqaku mana imapa kanan chunniqkunapi, urqukunapi, machaykunapi hinaspa uchkukunapi’. Chayna sasachakuypi tarikuspankupas hinallam Diosman sunqu karqaku ‘suyakuyninkuta chiqaptapuni chaskinankumanta’ mana iskayrayasqankurayku (Heb. 11:1, 36-38; 1 Rey. 18:13; 22:24-27; Jer. 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).

12. ¿Pitam qatipakunanchik hinaspa imam yanaparqa hinalla Diosman sunqu kananpaq?

¹² Jesucristoqa pimantapas astawanmi ñakarirqa. Chayna kaptinpas hinallam Jehova Diosman sunqu karqa. ¿Imataq chaypaq yanaparqa? Pablom nirqa: “Payqa hamuq tiempopi kusisqa kananta yachaspanmi pinqaytapas qipanchakuykuspan qirupi ñakarirqa, hinaspam Diospa kamachinanpaq tiyananpa alliq lawninpi tiyaykurqa”, nispa (Heb. 12:2). Chayraykum Pablo iñiqmasinkunata kallpancharqa Jesusta qatipakunankupaq (leey Hebreos 12:3). Jesuspa qatiqninkunaqa achkam wañuchisqa karqaku Jehova Diosta kasukusqankurayku. Hukninmi karqa Antipas (Apoc. 2:13). Paykunaqa suyasqankuman hinam hanaq pachapiña kachkanku. Ichaqa manaraq Jesus hamuchkaptinmi Diosta yupaychaqkunaqa kay pachapi kawsakuyta suyarqaku (Heb. 11:35). 1914 kaq watapim Jesus hanaq pachapi kamachiyta qallarirqa. Chaymantapacham hanaq pachapaq akllasqakunaqa kawsarichisqa karqaku manaña wañunankupaq. Paykunaqa Jesuswan kuskam hanaq pachamanta kay pachata kamachimunqaku (Apoc. 20:4).

13, 14. (1) ¿Ima sasachakuykunapim Rodolfo Graichen iñiqmasinchik tarikurqa? (2) ¿Imam yanaparqa Jehova Diosman sunqu hinalla kananpaq?

¹³ Kunanpas wara-waranqantin Jehova Diospa testigonkunam Jesusta qatipakuchkanchik. Hamuq tiempopaq Diospa niwasqanchikkunapi yuyaymanaspam sasachakuykunapi tarikuspapas hinalla Diosman sunqu kanchik. Huk kaqnin iñiqmasinchikmi Rodolfo Graichen, payqa 1925 kaq watapim Alemania nacionpi nacerqa. Paymi yuyarin mozochallaraq kaspan wasinpa pirqankunapi dibujokuna kasqanmanta. Paymi nirqa: “Dibujasqam karqa atuqwan malta carnero, uturunguwan uña cabracha chaynataq leonwan malta toro, chaykunaqa hawkañam warmachapa pusasqan karqaku”, nispa (Is. 11:6-9). Kaymi Rodolfota yanaparqa musuq pachapi yuyaymanananpaq hinaspapas yanaparqam Diospa nisqankuna ruwakunanmanta mana iskayrayananpaq. Chayraykum payqa Jehova Diosman sunqu karqa nacionninpi autoridadkuna achka watakuna ñakarichiptinpas.

 ¹⁴ Rodolfoqa huk sasachakuykunapipas tarikurqam, mamanmi carcelpi kachkaspan usa tukuruptin sarnapakuruspan wañukurqa. Taytanñataqmi carcelmanta lluqsinanpaq Jehova Diospa testigonkunata qipancharurqa. Rodolfom ichaqa hinalla Diosman sunqu karqa. Carcelmanta lluqsiramuspanmi iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukurqa. Chaymantam Galaad escuelaman rirqa hinaptinmi Chile nacionman rinanpaq kamachirqaku. Chaypim iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukurqa hinaspam Patsy sutiyuq misionera iñiqmasinchikwan casarakururqa. Chaymantam qatiqnin watapi warmachanku nacerurqa hinaspa wañukurqa. Tiempopa risqanman hinam warmichanpas 43 watanpi wañukurqa. Chayna sasachakuykunapi tarikuspanpas Rodolfoqa hinallam Jehova Diosta yupaycharqa. Yuyaqña hinaspa unquqña kaspanpas iñiqkunapi punta apaqmi karqa chaynataq 70 horatam sapa killa willakuq. Paypa vidanmantam ñawinchachwan 1997 kaq watapa 1 agosto killanpi  castellano rimaypi lluqsimuq Willakuq qillqapa 20-25 paginankama.

15. Willarimuy ñakarichisqa kaspankupas Jehova Diosta kusisqa yupaychaq wakin iñiqmasinchikkunamanta.

¹⁵ Kunanpas achka iñiqmasinchikkunam kusikuywan Jehova Diosta yupaychachkanku ima sasachakuywan llumpayta ñakarispankupas. Pachaknintin iñiqmasinchikkunam Eritrea, Singapur hinaspa Corea del Sur nacionkunapi presochasqa kachkanku. ¿Imanasqa? Guerraman mana risqankuraykum (Mat. 26:52). Eritrea nacionpi Isaac, Negede hinaspa Paulos sutiyuq iñiqmasinchikkunam 20 wataña carcelpi kachkanku. Chaypim ñakarichisqa kachkanku. Chay watakunapiqa manam casarakurqakuchu nitaq tayta-mamankutapas yanapayta atirqakuchu. Chayna kaspankupas Jehova Diosman sunqum kanku hinaspapas manam iskayrayankuchu Diospa nisqankunamantaqa. Carcelta waqaychaq soldadokunapas respetankum. Internetpim jw.org nisqapi kachkan paykunapa foton, chaypim kusisqa kachkanku ñakarichisqa kaspankupas.

16. Diospa nisqankunapi mana iskayrayayqa, ¿imata ruwanapaqmi yanapawasun?

¹⁶ Kay iñiqmasinchikkuna hinaqa, manam lliwchu Jehova Diospa testigonkunaqa carcelman rinchik nitaq ñakarichisqachu kanchik. Ichaqa wakinkum ñakarinku wakcha kasqankurayku, guerrakuna kaptin, pacha kuyuy karuptin utaq ima sasachakuykunapas kaptin. Wakin iñiqmasinchikkunañataqmi Abrahanta, Isaacta, Jacobta hinaspa Moisesta qatipakuspanku astawan Jehova Diosta yupaychanankurayku riqsisqa kayta utaq kapuqniyuq kaytapas saqirqaku. ¿Imataq iñiqmasinchikkunata yanaparqa Jehova Diosta kusisqa yupaychanankupaq? Diosta kuyasqankum hinaspa nisqankunapi anchata iñisqankum. Yachankum Jehova Diosman sunqu kaptinkuqa musuq pachapi wiñay kawsayta chaskinankumanta. Chaypiqa manañam ñakariykunaqa kanqachu (leey Salmo 37:5, 7, 9, 29).

17. (1) ¿Imatam ruwananchik Diospa nisqankuna ruwakunanmanta mana iskayrayanapaq? (2) ¿Imatam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik?

¹⁷ Kay yachachikuypim yacharqanchik Diospa nisqankuna ruwakunanmanta mana iskayrayanapaq. Chaypaqmi Jehova Diosta mañakunanchik hinaspa nisqankunapi yuyaymanananchik. Chayta ruwaspanchikqa Diosman sunqum kasunchik ima sasachakuypi tarikuspapas. Qatiqnin yachachikuypim yachasunchik Diospi iñispa imayna kawsakuymanta.