1, 2. (1) Autoridadniyuq kaq runakunamantaqa, ¿imaynataq Jehova Diosqa runakunawan? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasunchik?

AUTORIDADNIYUQ kaq achka runakunam “runakunata munaychakunku” hinaspa ñakarichinku (Mat. 20:25; Ecl. 8:9). Jehova Diosninchikmi ichaqa mana chaynachu. Tukuy atiyniyuq kachkaspanpas runakunataqa kuyapayanmi, imayna tarikusqanchikta hinaspa imapas pisipuwasqanchikkunatam yachan. Chaymantapas yachanmi ‘allpamanta ruwasqa kasqanchikta’, chaymi mana niwanchikchu mana ruway atisqanchikta ruwananchikpaqqa (Sal. 103:13, 14).

² Bibliaqa willawanchikmi Jehova Diosqa serviqninkunawan kuyapayakuq kasqanmanta. Kay yachachikuypim yachasunchik Samuel warmallaraq kachkaptin imaynata Dios yanapasqanmanta. Yachasuntaqmi Moiseswan Jehova Dios pacienciakusqanmantapas. Moisesmi Israel runakunata Egipto nacionmanta mana hurquyta munarqachu. Chaymantapas  yachasunmi Israel runakunata Dios imayna librasqanmanta. Kay willakuykunamanta yachaspam yuyaymanananchik Jehova Diosmanta imata yachachiwasqanchikta hinaspa imaynata payta qatipakunanchikmanta.

3. (1) ¿Imam pasarurqa Samuel puñuchkaptin? (Qaway 21 kaq paginapi dibujuta). (2) ¿Imatam tapukuchwan?

³ Samuelqa warmallaraq kachkaspanmi Diospa yupaychanan carpanpi servirqa (1 Sam. 3:1). Huk tutam Samuel puñuchkaptin Jehova Dios sutinmanta qayarqa (qaway 1 Samuel 3:2-10). * Samuelqa piensarqam sacerdote Eliy qayasqanta. Chaymi Eliyman chaylla rispan nirqa: “Taytáy ¿imapaqtaq qayamuwarqanki?”, nispa. Eliyñataqmi nirqa mana qayasqanta. Chaynallam karqa huk kutipipas. Samuel kimsa kutipi Eliyman riptinmi Eliyqa musyarurqa Jehova Dios Samuelta qayasqanta. Chaymi yachachirqa imata rimananpaq, Samuelñataqmi nisqanman hina ruwarqa. ¿Imanasqataq Jehova Diosqa puntamantaraq Samueltaqa mana nirqachu pay qayasqanta? Bibliaqa manam niwanchikchu. Ichaqa yaqachusmi Jehova Diosqa chaynataqa ruwarqa, Samuel warmallaraq kasqanrayku imayna sientikusqanpi piensaspan.

4, 5. (1) ¿Imatam Samuel ruwarqa Eliyman huk willakuyta willananpaq Jehova Dios kamachiptin? (2) ¿Imatam kay willakuyqa Jehova Diosmanta yachachiwanchik?

⁴ (Qaway 1 Samuel 3:11-18). Jehova Diosqa kamachirqam warmakuna yuyaq runakunata respetanankupaq, astawanraqmi kamachiqkunataqa (Ex. 22:28; Lev. 19:32). Chayraykum Samuelqa Eliymanqa chayllaqa mana rirqachu Diospa nisqanta willananpaqqa. Payqa ‘manchakurqam imam uyarisqankunata sacerdote Eliyman willaykuytaqa’. Jehova Diosqa sutillatam Eliyman musyachirqa Samuelta pay qayasqanta. Chaymi Eliyqa chayta musyaspan Samuelta qayarqa hinaspa nirqa tukuyta willananpaq. Hinaptinmi Samuelqa “Diospa imam nisqanta lliwta willarqa”.

⁵ Samuelpa nisqantaqa Diosmanta willakuq huk runapas ñam Eliymanqa willarqaña (1 Sam. 2:27-36). Samuelta pasasqanqa yachachiwanchikmi Jehova Dios yachayniyuq hinaspa hukkunapa imayna sientikusqanpi reparaq kasqanta.

6. Samuelta Jehova Dios imayna yanapasqanqa, ¿imatam yachachiwanchik?

⁶ Kay willakuymantaqa yachanchiktaqmi Jehova Diosqa warmakunapa sasachakuyninkunata hinaspa imayna sientikusqankuta entiendiq kasqanta. Warma kaspaykiqa, ¿manchakunkichu yuyayniyuq runakunaman Diosmanta willakuyta? ¿Wakinpiqa warmamasikikunapa mana allin ruwasqankunatachu munapayanki? Jehova Diosqa yanapaytam munasunki, ama iskayrayaychu. Chaynaqa, ‘sunquykita kichariy’ hinaspa Diosman willakuy imayna sientikusqaykita (Sal. 62:8). Bibliapim willakun Samuel hina warmakunamanta, paykunapi yuyaymanay. Yuyaqña hinaspa qam hina warma iñiqmasinchikkunawanpas rimawaqmi, qam hina sasachakuspanku ima ruwasqankumanta yachanaykipaq.  Paykunaqa willasunkichá imaynata Jehova Dios mana piensasqankuman hina paykunata yanapasqanmanta.

7, 8. ¿Imaynatam Diosqa qawachirqa Moiseswan pacienciakusqanta hinaspa imayna sientikusqanpi reparasqanta?

⁷ Moises 80 watanpi kachkaptinmi Jehova Diosqa kamachirqa Egipto nacionmanta Israel runakunata librananpaq (Ex. 3:10). Payqa piensarqam mana atinanmanta 40 wata Madian llaqtapi ovejakunata michisqanrayku. Chaymi Diosta nirqa: ‘Pitaq ñuqaqa kani rey Faraonman rispay Egipto nacionmanta Israelpa mirayninkunata hurqumunaypaqqa?’, nispa. Diosñataqmi nirqa: ‘Ñuqam qanwan kasaq’, nispa (Ex. 3:11, 12). Diosqa nirqataqmi Israel runakunapi punta apaqkuna payta uyarinanmanta. Chaywanpas Moisesmi nirqa: “Paykuna mana creewaspa, ‘[Jehova] Diosqa manam rikurisurqankichu’, nispa mana kasuwaptinkuqa ¿ima nisaqtaq?”, nispa (Ex. 3:18; 4:1). Tukuy chayna nisqanwanmi Moisesqa Jehova Dios pantarusqantapas nichkanman hina karqa. Chaywanpas Jehova Diosqa Moiseswanmi pacienciakurqa, hinaspapas milagrukunata ruwananpaqmi atiyta qurqa. Moisesqa milagrukunata ruwaq punta kaqmi karqa (Ex. 4:2-9, 21).

⁸ Chaywanpas Moisesqa hinalla iskayrayaspanmi Diosta nirqa ‘mana ancha rimay atiq kasqanmanta’. Chaymi Jehova Dios nirqa: ‘Ñuqam rimachiqniki kasaq, ñuqataqmi imam rimanaykitapas yachachisqayki’, nispa. Chaynata Dios niptinpas Moisesqa hinallam iskayrayarqa. Chaymi Diosta nirqa huk runataña kamachinanpaq. Chaywan Dios piñakuruspanpas Moisespa imayna sientikusqanpim repararqa, hinaspam Moisespa rantinpi Aaron rimananpaq kamachirqa (Ex. 4:10-16).

9. Moiseswan Jehova Dios pacienciakuq hinaspa kuyapayakuq kasqanqa, ¿imaynatam Moisesta yanaparqa?

 ⁹ ¿Imatam kay willakuyqa Jehova Diosmanta yachachiwanchik? Tukuy atiyniyuq kasqanraykum Jehova Diosqa atiyninwan Moisesta mancharichinman karqa kasukunanpaq. Ichaqa Jehova Diosqa pacienciakuspam hinaspa kuyakuywanmi Moisesta rimapayarqa, nirqataqmi yanapananmantapas. Chaynata rimasqanwanqa, ¿yaqachum Moisesta yanaparqa? Arí, chaymi Moisesqa Israel runakunapi allin punta apaq karqa, hinaspapas Jehova Diosta qatipakuspanmi hukkunawan pacienciakuq hinaspa kuyapayakuq karqa (Num. 12:3).

10. ¿Imapaqmi yanapawasun Jehova Diosta qatipakuyqa?

¹⁰ ¿Imatam ñuqanchikpas kay willakuymanta yachachwan? Qusa kaspapas, tayta-mama utaq punta apaq kaspanchikpas Jehova Diostam qatipakunanchik. Chaymi hukkunawan pacienciakuq kananchik, rimananchikpas kuyakuywanmi hinaspapas entiendiqmi kananchik (Col. 3:19-21; 1 Ped. 5:1-3). Jehova Diosta hinaspa Jesusta qatipakunapaq kallpanchakuptinchikqa, hukkunam ñuqanchikwan mana manchakuspa rimanqaku, hinaspapas paykunatam kallpanchayta atisunchik (Mat. 11:28, 29). Chaymantapas qatipakunapaq hinam kasunchik (Heb. 13:7).

11, 12. Egipto nacionmanta Israel runakunata Jehova Dios libraspanqa, ¿imatam ruwarqa paypi hapipakunankupaq?

¹¹ Israel runakunaqa Egipto nacionmantam Jesuspa tiempunmanta ñawpaqtaraq 1513 watapi lluqsirqaku. Paykunaqa kimsa millon masnin runakunachá karqaku. Chaypiqa karqachá yuyaqkunawan warmakunapas, unquqkuna hinaspa mana puriy atiqkunapas. Jehova Diosqa Moiseswanmi runakunataqa sumaqta pusachirqa, llakipayaspan hinaspa kuyapayaspan. Chaymi Israel runakunaqa mana manchakurqakuchu Egiptomanta lluqsiytaqa (Sal. 78:52, 53).

¹² ¿Imatam Jehova Diosqa ruwarqa Israel runakuna mana manchakuspanku paypi hapipakunankupaq? Paykunatam ‘tropa-tropata’ Egipto nacionmanta lluqsichirqa (Ex. 13:18). Chayna sumaq ordenninpi lluqsisqankuwanmi musyakurqaku Jehova Diosqa paykunata allinta pusasqanmanta.  Chaymantapas “punchawmi puyuwan pusarqa, tutanñataqmi ninapa kanchariyninwan” (Sal. 78:14). Chaykunawanqa Jehova Diosqa paykunata kaynata nichkanmanpas hinam karqa: “Ama manchakuychikchu, kaypim ñuqaqa kachkani qamkunata pusanaypaq hinaspa mana allinkunamanta harkanaypaq”, nispa. Tukuy chaykunam paykunataqa yanaparqa qipakunamanpas mana iskayrayanankupaq.

13, 14. (1) ¿Imaynatam Jehova Diosqa Israel runakunata yanaparqa lamar quchapa patanpi kachkaptinku? (2) ¿Imatam Jehova Diosqa ruwarqa Faraontawan tropankunata?

¹³ (Qaway Exodo 14:19-22). Israel runakunawan kachkachwanpas hinayá piensasunchik. Paykunawanmi lamar quchapa patanpi kachkachwan, qipanchiktañataqmi hamuchkanmanku Egipto tropakuna. Hinaptinmi Jehova Diosqa Egipto tropakunapa ñawpaqninpi puyunta churarunman. Chaymi Egipto runakunapaqqa tutayay kachkanman, ñuqanchikpañataq achkiy kachkanman. Hinaptinñataqmi rikuchwan Moises makinta haywariptin sinchi wayra rikuriramuspan lamar quchata iskayman rakinarusqanta. Ñuqanchikñataq ayllunchikwan, uywanchikkunawan hinaspa lliw runakunawan lamar quchapa chawpinta pasachkachwan. Hinaptinmi musyakuchwan purisqanchikqa mana mitullaña nitaq lluchkallaña kasqanta, aswanqa chakiy-chakiy kasqanta. Chaymi mana sasachakuspalla purichkachwan. Allillamanta puriqkunapas mana sasachakuspam  lamar quchapa huk law patanman chayarunmanku.

¹⁴ (Qaway Exodo 14:23, 26-30). Hinaptinmi hatun tukuq Faraonqa tropankunawan qatiwaspanchik iskayman rakinasqa lamar quchaman pawaykamunmanku. Moisesñataq lamar quchapa hawanman makinta kaqmanta haywarinman, hinaptinmi lamar quchaqa imayna kasqanman chaylla kutiykunman. Chaymi yakuqa Faraontawan tropankunata qalaypaqta pamparunman, hinaptinmi mana chullallapas lluptinmankuchu (Ex. 15:8-10).

15. ¿Imatam kay willakuyqa Jehova Diosmanta yachachiwanchik?

¹⁵ Kay willakuyqa yachachiwanchikmi Jehova Diosqa imatapas ordenninpi, hinaspa allinta ruwasqanmanta, chayqa hawka tarikunapaqmi yanapawanchik (1 Cor. 14:33). Chaymantapas imaynam michiqkunaqa ovejankunata kuyakuywan michin hinaspa purun animalkunamanta harkan, chaynam Jehova Diospas kuyakuywan mana allinkunamanta hinaspa chiqniwaqninchikkunamanta harkawanchik. Chaymanta yachaymi kay tiempupi astawan kallpanchawanchik, Diospa piñakuynin punchaw hichpallapiña kasqanrayku (Prov. 1:33).

16. ¿Imaynatam kallpanchawanchik Israel runakunata Jehova Dios imaynata librasqanmanta yachayqa?

¹⁶ Jehova Diosqa runankunataqa mana allinkunamantam harkawanchik, yanapawanchiktaqmi payman astawan asuykunanchikpaqpas. Hichpallapiña kaq llumpay-llumpay ñakariy punchawkunapipas hinallam yanapawasunchik (Apoc. 7:9, 10). Chaynaqa warmaña, utaq yuyaqña, chaynataq, ima unquywanña ñakarispanchikpas manam manchakusunchu llumpay-llumpay ñakariy punchawkuna chayamuptinqa. * Aswanqa Jesucristopa nisqantam yuyarisunchik, paymi nirqa: “Sayarispayá umaykichikta huqariychik librasqa kaynikichik hichparamusqanrayku”, nispa (Luc. 21:28). Chaymantapas Gog utaq huk rimaypiqa achka nacionkuna contranchikpi hatarikuruptinkuqa manam manchakusunchu, manam iskayrayasunchu Jehova Dios paykunamanta harkawananchikmantaqa (Ezeq. 38:2, 14-16). ¿Imanasqataq hawka tarikusun? Jehova Dios ñawpaqpi llaqtanta librasqanman hina ñuqanchiktapas kuyakuywan librawananchikta yachasqanchikraykum (Is. 26:3, 20).

17. (1) ¿Imatam ruwananchik runankunata Dios imayna yanapasqanmanta ñawinchaspa, hinaspa imapaqmi chay ruwasqanchikqa yanapawasun? (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasunchik?

¹⁷ Kay yachachikuypim yacharqanchik Jehova Dios runankunata imaynata kuyakuywan yanapasqanta, pusasqanta hinaspa librasqanta. Chay willakuykunapim yuyaymanananchik, hinaspa piensarinanchik Jehova Dios imayna kasqanpi. Chayqa yanapawasunmi Diospa imayna kasqanta allinta riqsinanchikpaq. Hinaspam paypi astawan hapipakusun hinaspa astawan kuyasun. Qatiqnin yachachikuypim yachasunchik Jehova Diosta qatipakuspa ayllunchikwan, iñiqmasinchikkunawan hinaspa Diosmanta willakuspanchikpas imayna kananchikmanta.