1, 2. ¿Imayna kachkaspantaq Jesus rimarirqa?

JESUSTAM chiqniqninkuna yanqamanta tumpaspanku wañurachinankupaq hapirurqaku, hinaspam kamispanku, maqapaspanku qiruman clavowan takarurqaku. Chaytaqa ruwarurqaku nisan killapa 14 punchawninpim. Makintawan chakinta takaruptinkuqa mayna sasachá karqa samatyananpaqpas chaynataq rimarinanpaqpas, chaywanpas Jesusqa rimarirqam.

² Yachaykusunyá qirupi warkusqa kachkaspan Jesuspa imakuna nisqanmanta hinaspa nisqankunamanta imakuna yachasqanchikmanta. Chayta ruwaspaqa Jesustam uyarichkanchik (Mat. 17:5).

3. ¿Pikunapaqtaq Jesusqa mañakurqa “pampachaykuyá” nispan?

³ ¿Imatam Jesus nirqa? Qirupi kachkaspanmi taytanta Jesus nirqa: “Taytáy pampachaykuyá, paykunaqa manam yachankuchu imam ruwasqankutaqa”, nispa (Luc. 23:33, 34). ¿Pikunapaqtaq Jesusqa mañakuchkarqa? Yaqapaschá makintawan chakinta qiruman clavowan takaruq Roma soldadokunapaq hinaspa wañuchinankuta munaq wakin runakunapaq. Paykunaqa manam yacharqakuchu Diospa churin kasqantaqa. Jesusqa yacharqam paykunamanta wakinninku qatiqnin kanankuta (Hech. 2:36-38). Jesusqa maynataña ñakarichiptinkupas manam paykunapaqqa piñakurqachu,  aswanqa taytantam mañakurqa pampachaykunanpaq (1 Ped. 2:23).

4. ¿Imatam yachachwan chiqniqninkunata Jesus pampachasqanmanta?

⁴ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Pay hina pampachakuqmi kananchik (Col. 3:13). Yaqapaschá wakin ayllunchikkunawan runamasinchikkunaqa Diosta servisqanchikrayku chiqniwaspanchik ñuqanchikmanta llullakunata rimanqaku, pinqayman churawasun, qillqanchikkunata wikaparapuwasun utaq ima mana allintapas ruwaruyta munawasun. Chaynata ruwawaptinchik piñakunamantaqa paykunapaqmi mañakuchwan, chaynapi haykapipas Diospa serviqnin kanankupaq (Mat. 5:44, 45). Wakinpi sasa kaptinpas pampachaykunanchikmi, manachayqa hukmanyasqallaña utaq piñasqallañam kachwan. Huk iñiqmasinchikmi nin: “Pampachaniqa manam imapas ruwasqanku allin rikchakuwasqanraykuchu utaq mana allin ruwawanankuta munasqayraykuchu, aswanqa piñasqa kayta mana munasqayraykum”, nispa (Sal. 37:8). Pampachakuq kaspaqa hawka hinaspa kusisqam kawsakusun (Efes. 4:31, 32).

5. ¿Ima nispam Jesus nirqa waqtanpi kaq suwa runata? ¿Imanasqataq chaynata nirqa?

⁵ ¿Imatam Jesus nirqa? Jesuswan kuskatam iskay suwakunatapas warkururqaku, paykunam Jesusta kamirqaku (Mat. 27:44). Chaymantam huknin cuentata qukururqa Jesusqa ima mana allintapas mana ruwasqanmanta (Luc. 23:40, 41). Payqa manataqmi iskayrayarqachu Jesus kawsarimunanmantapas chaynataq kamachiq kananmantapas. Chaymi nirqa: “Jesus yuyarillawankimá kamachikuynikiman yaykuspayki”, nispa (Luc. 23:42). Iñiyniyuq kasqanta qawaspanmi Jesusñataq nirqa: “Chiqaptapunim kunan niki: Sumaq huertapim ñuqawan kanki”, nispa (Luc. 23:43). * Jesusqa yacharqam taytan chay mana allin runata llakipayasqanta, chaymi kikin nirqa hamuq tiempopi sumaq huertapi kawsakunanpaq (Sal. 103:8).

6. ¿Imatam yachachwan suwa runata Jesuspa ima nisqanmanta?

⁶ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Jesuspa pampachakuq hinaspa llakipayakuq kasqanwanmi yachanchik taytanpas chayna kasqanta (Heb. 1:3). Chaymi Diosqa mana allin ruwasqanchikmanta wanakuptinchikqa hinaspa Jesuspa wañukusqanwan pampachasqa kasqanchikta mana iskayrayaptinchikqa pampachaykuwasun (1 Juan 1:7). Chaywanpas wakinpiqa ichapas nichwan: “Manachusmi ñawpaqpi mana allinkuna ruwasqaymantaqa Jehova Diosqa pampachawanchu”, nispa. Chaynata piensaspaqa chayllaraq iñiq mana allin runata Jesuspa pampachaykusqantam yuyarinanchik. Payta pampachaykuchkaspanqa, ¿manachu Diosqa tukuy sunqunchikwan servinanchikpaq kallpanchakuqkunataqa pampachaykuwachwan? (Sal. 51:1; 1 Juan 2:1, 2).

7. Juan 19:26, 27 nisqanman hinaqa, ¿imatam Jesus nirqa Mariatawan Juanta? ¿Imanasqataq chaynata nirqa?

⁷ ¿Imatam Jesus nirqa? (Qaway Juan 19:26, 27). Jesusqa munarqa wañukuptin mamanta pipas allinta yanapaykunantam.  Yaqachusmi mamanqa viudaña karqa. Wawqinkunaqa mikusqa hinaspa pachasqa kananpaq yanapaspankupas manam Diosta servinanpaqqa yanapaykunmankuchu karqa. Paykunaqa manaraqmi Jesuspa qatiqninraqchu karqaku. Jesuspaqqa Diosman sunqu kaqkunaqa ayllun hinam karqa (Mat. 12:46-50). Chaymi amistadnin Juanta nirqa hinalla Diosman sunqu kananpaq mamanta yanapananpaq. Chaymi Mariata nirqa: “¡Chayqaya wawayki!”, nispa. Juantañataqmi nirqa: “¡Chayqaya mamayki!”, nispa. Chay punchawmantam Mariapaqqa Juanqa wawan hina karqa. Juanpas mamanta hinam yanaparqa. Jesusqa anchatamá kuyarqa mamantaqa.

8. ¿Imatam yachachwan Mariatawan Juanta Jesuspa ima nisqanmanta?

 ⁸ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Iñiqmasinchikkunaqa ayllunchikkunamantapas astawanraqmi kuyawanchik. Yaqapaschá wakin ayllunchikkunaqa chiqniwasunpas utaq qunqaruwasunpas. Chaywanpas, Jesuspa nisqanman hina Diosman sunqu kaptinchikqa achkallaña iñiqmasinchikkunam ayllunchik hina kanqaku (Mar. 10:29, 30). Anchatamá kusikunchik paykunawan huk sunqulla Jehova Diosta servispanchik (Col. 3:14; 1 Ped. 2:17).

9. ¿Imatam yachachwan Mateo 27:46 nisqanpi Jesuspa nisqanmanta?

⁹ ¿Imatam Jesus nirqa? Jesusqa manaraq wañukuchkaspanmi kallpawan qaparispan nirqa: “Diosnilláy, Diosnilláy, ¿imanasqataq saqirullawanki?”, nispa (Mat. 27:46). Bibliaqa manam willawanchikchu imanasqa chaynata nisqanmantaqa. Chaywanpas yachanchikmi Jesuspa chayna nisqanqa Salmos 22:1 nisqanpi qillqasqaña kasqanta. * Chayna nisqanwantaqmi yachanchik Jehova Diosqa churin Jesusta ñakariymanta mana harkasqanta (Job 1:10). Chaynapi wañukunankama payman sunqu kananpaq. Jesusqa allintamá chaytaqa yacharqa. Manamá pipas pay hinaqa ñakarirqachu. Chaymantapas, “¿imanasqataq saqirullawanki?” nisqanwanmi yachanchik Jesusqa ima mana allintapas mana ruwasqanta.

10. ¿Imatam yachachwan taytanta Jesuspa ima nisqanmanta?

¹⁰ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Jehova Diosqa manam tukuy ima sasachakuymantachu harkawasun. Jesus hinam wañunanchik kaptinpas hinalla Diosman sunqu kananchik (Mat. 16:24, 25). Diosqa manam saqiwasunchu mana aguantay atinanchikkama ñakarichisqa kananchiktaqa (1 Cor. 10:13). ¿Imatawanraqmi yachachwan? Wakinpiqa ichapas Jesusta hina allin ruwasqanchikmanta runakuna chiqniwasun (1 Ped. 2:19, 20). Chiqniwasunqa manam mana allinta ruwasqanchikraykuchu, aswanqa paykuna hina mana kasqanchikraykum hinaspa Diosmanta imam kaqta willakusqanchikraykum (Juan 17:14; 1 Ped. 4:15, 16). Jesusqa yacharqam sasachakuykunapi kananta taytan imanasqa saqisqantaqa. Ñawpaq tiempopi Diospa serviqninkunam ichaqa mana yacharqakuchu, chaymi sasachakuy kananta imanasqa Dios saqisqanta nirqaku (Hab. 1:3). Chaynata niptinkuqa manam Diosqa paykunataqa mana iñiyniyuqpaqchu hapirqa, aswanqa llakipayakuq hinaspa pacienciakuq kaspanmi sunqunkuta tiyaykachirqa (2 Cor. 1:3, 4).

11. ¿Imanasqataq Jesusqa nirqa “yakunayawachkanmi” nispa?

¹¹ ¿Imatam Jesus nirqa? (Qaway Juan 19:28). ¿Imanasqataq Jesus nirqa “yakunayawachkanmi” nispa? Salmos 22:15 nisqan cumplikunanpaqmi, chaypim nin: “Kallpallaymi teja hina pasaypaq chakirirun. Qallullaypas paladarniymanmi laqakurun”, nispa. Chaymantapas, tukuyta ruwaruspanku qiruman clavaruptinku ñakarispanchá Jesusqa yakumanta karqa.

12. ¿Imatam yachachwan “yakunayawachkanmi” nispan Jesuspa rimarisqanmanta?

¹² ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta?  Jesusqa manam pinqakurqachu hukkuna yanapaykunanpaq niytaqa. Ñuqanchikpas manam pinqakunanchikchu hukkuna yanapaykuwananchikpaq niykuytaqa. Mayqin iñiqmasinchiktapas niykuchwanmi rantipakuq riysiwananchikpaq utaq hospitalta pusaruwananchikpaq. Hukmanyasqa kaspapas iñiqkunapi punta apaqta utaq mayqin iñiqmasinchiktapas niykuchwanmi llakinchikmanta willaykunanchikpaq, chaynapi kallpanchaykuwananchikpaq (Prov. 12:25). Iñiqmasinchikkunaqa sasachakuypi kaptinchik yanapaykuytam munawanchik (Prov. 17:17). Ichaqa manamá yachanqakuchu yanapaykuwananchikpaq mana niptinchikqa.

13. ¿Imatam Jesusqa qawachirqa wañukunankama Diosman sunqu kasqanwan?

¹³ ¿Imatam Jesus nirqa? Qirupi kachkaspanmi nirqa: “¡Ñam ruwasqaña!”, nispa (Juan 19:30). Chaynataqa nirqa taytanpa lliw kamachisqanta ruwasqanraykum. Payqa wañukunankama Diosman sunqu kasqanwanmi qawachirqa satanas llulla kasqanta. Jesusqa Adan hina mana pantaqmi karqa, chaywanpas payqa satanas ñakarichiptinpas wañukunankamam Diosman sunqu karqa. Chaymantapas, Jesuspa wañukusqanwanmi pantaq runakunaqa Diosman asuykuyta hinaspa hamuq tiempopi wiñaypaq kawsakuyta atichwan. Jesusqa wañukunankama Diosman sunqu kasqanwantaqmi taytanpa sutinta chuyancharqa, qawachirqataqmi pimantapas Jehova Dioslla allin kamachiq kasqanta.

14. ¿Imaynam sapa punchaw kawsakunanchik?

¹⁴ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Sapa punchawmi Diospa munasqanman hina kawsakunanchik. Galaad escuelapi yachachiq Maxwell Friend sutiyuq iñiqmasinchikmi hatun huñunakuypi yachachispan nirqa: “Kunan ruwananchik utaq imapas ninanchik kaqtaqa amayá paqarinpaqqa saqisunchu. Manam yachanchikchu paqarin hinalla kawsakunanchiktaqa. Chaynaqa, sapa punchawyá Diospa munasqanman hina kawsakusun, chaynapi wiñay kawsayta chaskinanchikpaq”, nispa. Arí, sapa punchawmi Diosman sunqu kananchikpaq kallpanchakunanchik, chaynapim wañuy patanpiña kaspapas nisun: “Taytalláy, kunankamam anchata kallpanchakurqani qanman sunqu kanaypaq, sutiki chuya kasqanta hinaspa qamlla pimantapas allin kamachiq kasqaykita riqsichinaypaq chaynataq satanas llulla kasqanta qawachinaypaq”, nispa.

15. ¿Imanasqataq Jesusqa nirqa: “Taytáy makikipim espirituyta churani”, nispa?

¹⁵ ¿Imatam Jesus nirqa? (Qaway Lucas 23:46). Paymi kaynata nirqa: “Taytáy makikipim espirituyta churani”, nispa. Jesusqa manam iskayrayarqachu taytan kawsarichinanmantaqa.

16. ¿Imatam iñiqmasinchik Joshuamanta yachachwan?

¹⁶ ¿Imatam yachachwan Jesuspa nisqanmanta? Diospa makinpiyá churakusun. Kikillanchikpi hapipakunamantaqa payllapim tukuy sunqunchikwan hapipakunanchik (Prov. 3:5). Rimarisun 15 watanpi Joshua sutiyuq iñiqmasinchikmanta. Payqa mana hampiy atina unquywanmi unqurqa. Joshuaqa Diosta kasukuspanmi yawar churanankuta mana munarqachu. Manaraq wañukuchkaspanmi mamanta nirqa: “Jehova Diospa makinpim kachkani”,  nispan. Nirqataqmi: “Manapunim iskayrayanichu Dios kawsarichiwanantaqa. Payqa yachanmi tukuy sunquywan kuyasqayta”, nispa. * Chaynaqa, sapakamam nikunanchik: “¿Diosman sunquchu kasaq wañukunay kaptinpas? ¿Mana iskayrayaspaychu nisaq wañukuptiypas Dios kawsarichimuwananmanta?”, nispa.

17, 18. ¿Imatam kay yachachikuypi yacharunchik? (Qaway “ ¿Imakunatam yachanchik manaraq wañukuchkaspan Jesuspa rimasqanmanta?” niqta).

¹⁷ ¿Imakunatam yacharunchik manaraq wañukuchkaspan Jesuspa rimasqanmanta? Hukkunatam pampachaykunanchik, manataqmi iskayrayananchikchu mana allin ruwasqanchikmanta wanakuptinchik Dios pampachaykuwananchikmantaqa. Yacharunchiktaqmi iñiqmasinchikkunaqa ayllunchikkuna hina kasqanta. Paykunaqa ima kaptinpas yanapaykuwasunmi, ichaqa ninanchikmi yanapaykuwananchikpaq. Chaymantapas yacharunchikmi Jehova Diosqa ima sasachakuypi kaptinchikpas yanapaykuwananchikmanta, sapa punchaw payman sunqu kananchikpaq kallpanchakunamanta hinaspa wañukuptinchik kawsarichiwananchikta mana iskayrayanamanta.

¹⁸ Kay yachachikuypi yachamusqanchikman hina kawsakuspaqa, Jehova Diospa niwasqanchiktam kasukuchkanchik. Paymi churin Jesusmanta nirqa: ‘Payta uyariychik’, nispa (Mat. 17:5).