1. ¿Imamantam mana iskayrayanchikchu?

 JEHOVA DIOSTA serviqkunaqa yachanchikmi Diosninchikqa anchata kuyawasqanchikmanta hinaspa kusisqa kawsakunanchikta munasqanmanta (Rom. 8:35-39). Manataqmi iskayrayanchikchu bibliapi yachachikuykunata kasukuyqa allinninchikpaq kasqanmantapas (Is. 48:17, 18). Chaywanpas, ¿imatam ruwachwan qunqaymanta sasachakuykunapi tarikuspaqa?

2. ¿Ima sasachakuykunapim tarikuchwan? ¿Imakunatam nikuchwan chaynapi tarikuspaqa?

² Jehova Diosta servispanchikpas llapallanchikmi imawanpas sasachakunchik. Wakinpiqa mayqin ayllunchikpas rimasqanwan utaq ruwasqanwanmi sientichiwachwan. Wakinpiñataqmi unqurusqanchikrayku Diosninchikpaqqa manaña tukuy ima munasqanchiktachu ruwachwan. Utaqmi llumpay wayra-para utaq terremoto kasqanrayku sasachakuypi kachwan. Utaq qipakunataqa runapa chiqnisqan kachwan. Chayna sasachakuypi tarikuspaqa nikunchikmanpaschá: “¿Imanasqataq ñuqataraq kay pasawan? ¿Imapitaq pantarullani? ¿Manañachu Jehova Diosqa yanapawan?”, nispa. ¿Haykallapipas chaynata nikurqankichu? Chayna kaptinqa amayá hukmanyaychu, ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas chaynam tarikurqaku (Sal. 22:1, 2; Hab. 1:2, 3).

3. ¿Imatam yachachiwanchik Salmos 34:19 nisqan?

³ (Leey Salmos 34:19). Kay textopim niwanchik 1) allin ruwaq runakunaqa tukuy imawan ñakarisqankumanta, ichaqa niwanchiktaqmi 2) tukuy chaykunamanta Jehova Diosqa libraykusqanta. Jehova Diosqa niwanchikmi kay tiempopiqa sasachakuykuna pasawananchikmanta, chaytam willawanchik mana llumpayta hukmanyarunapaq. Ichaqa niwanchikmi payta servispaqa kusisqa kanamanta. Chaywanpas sasachakuykunaqa kanqam  (Is. 66:14). Chaymi Diosqa munan hamuq tiempopi allinña kawsakunanchikpi yuyaymanananchikta. Arí, allinña kawsakunanchiktamá Jehova Diosqa munachkan (2 Cor. 4:16-18). Chay tiempo chayamunankamaqa sapa punchawmi hinalla yanapawachkanchik mana hukmanyarunapaq (Lam. 3:22-24).

4. ¿Imakunamantam yachasun kay yachachikuypi?

⁴ Kay yachachikuypim yachasun ñawpaq tiempopi hinaspa kunan tiempopi Diosta serviqkunata imayna qatipakunamanta. Sasachakuykunaqa qunqaymantam pasawachwan, ichaqa Jehova Diospi hapipakuptinchikqa payqa manam haykaqpas qunqawasunchu (Sal. 55:22). Diosta serviqkuna ima sasachakuykunapi tarikusqankuta yachaspaqa nikusun: “¿Pay hina sasachakuypi tarikuspayqa imatam ruwayman karqa? ¿Imaynatam paykunata qatipakuyman astawan Jehova Diospi hapipakunaypaq? ¿Imata ruwanaypaqmi kay yachasqayqa kallpanchawan?”, nispa.

5. ¿Imakunata ruwaspam Labanqa Jacobta sasacharqa? (Rimarimuytaq qaranpi kaq dibujomantapas).

⁵ Ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas qunqayllamantam sasachakuykunapi tarikurqaku. Jacobtam chayna pasarqa. Taytanmi Jacobtaqa kacharqa Labanpa huknin churinwan casarakamunanpaq, chay familianqa Jehova Diosta yupaychaqmi karqa. Taytanqa nirqataqmi Jehova Diosqa tukuypi bendecinanmanta (Gen. 28:1-4). Jacobqa taytanta kasukuspanmi Canaan llaqtanmanta Labanpa llaqtanman rirqa. Labanpa churinkunam karqa Lea hinaspa Raquel. Jacobmi sullka kaq Raquelta anchata kuyarurqa. Chaymi paywan casarakunanpaq qanchis wata Labanpaq llamkapurqa (Gen. 29:18). Ichaqa manamá paypa piensasqanman hinachu karqa. Raquelwan casarachinanmantaqa Labanqa mayor kaq churin Leawanmi casararachirqa. Chaywanpas semana pasaytam Raquelwan casarachirqa qanchis watatawanraq llamkapunanrayku (Gen. 29:25-27). Ichaqa manamá chayllatachu Labanqa ruwarqa, ¡20 watapuni llamkapuchkaptinpas manam rimanakusqankuman hinachu pagapurqa! (Gen. 31:41, 42).

6. ¿Ima sasachakuykunapiraqmi Jacobqa tarikullarqa?

⁶ Jacobqa hinallam huk sasachakuykunapipas tarikurqa. Paypaqa achkam churinkuna karqa. Churinkunaqa manam allintachu apanakuqku. Chaymi wawqinku Joseytapas sirviente kananpaq rantikururqaku. Churin Simeonwan Leviypas tayta-mamanta hinaspa Jehova Diostam pinqayman churarqaku. Chaymantapas, Jacobpaqa kuyasqan señoran Raquelmi Benjaminta unqukuchkaspan wañukullarqa. Chaymantapas Jacobqa llaqtanpi muchuy kasqanraykum yuyaqña kaspapas Egipto nacionman ripukullarqa (Gen. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28).

7. ¿Imaynatam Jehova Diosqa qawachirqa Jacobwan kusisqa kasqanta?

⁷ Chayna sasachakuykunapi tarikuspanpas Jacobqa manam iskayrayarqachu nisqanman hina Jehova Dios bendecinanmantaqa. Arí, Jehova Diosqa paywan kusisqa kasqanta qawachinanpaqmi bendecirqa. Laban imam kaqta mana pagapuchkaptinpas Jacobqa Dios bendecisqanraykum achka kapuqniyuq rikurirurqa. Chaymantapas Jacobqa ancha-ancha kusisqam tarikurqa unay watamantaña churin Joseywan tupaykuspan, chayraykuch Jehova Diosta anchata agradecekurqa. Payqariki piensarqa churin Josey wañukusqantañam. Jacobqa chayna sasachakuykunataqa aguantarqa Jehova Dioswan allin amistad kasqanraykum (Gen. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30). Ñuqanchikpas Jehova Dioswan allin amistad kaspaqa qunqayllamanta ima sasachakuykunapas chayamuwaptinchikqa atipasunmi.

8. ¿Ima ruwaytam Davidqa munarqa?

 ⁸ Kamachiq Davidpas manam tukuy ima ruway munasqantachu Jehova Diospaqqa ruwayta atirqa. Davidqa anchatam munarqa Diospa wasin ruwayta. Chay ruway munasqanmantam Diosmanta willakuq Natanman willakurqa, hinaptinmi payñataq nirqa: “Sunquykipa nisqantayá ruway, Diosmi yanapasunki”, nispa (1 Cron. 17:1, 2). Natanpa chayna nisqanwanqa mayna kusisqachá Davidqa tarikurqa, hinaspanchá Diospa wasinpaq tukuy materialkunata chaylla alistayta qallaykurqa.

9. ¿Imaynam Davidqa tarikurqa Diospa wasinta manaña ruwananmanta yacharuspan, hinaspa imatam ruwarqa?

⁹ Ichaqa Diosmanta willakuq Natanmi Jehova Dios willaykuptin chay tutalla kutirqa. Hinaspam Davidman willarqa Diospa wasintaqa mana pay ruwananmanta, aswanqa huknin churin (1 Cron. 17:3, 4, 11, 12). Chayta yacharuspanqa, ¿imaynam Davidqa tarikurqa? Manam hukmanyarqachu, aswanqa qullqita hinaspa tukuy materialkunatam huñuchirqa churin Salomonña Diospa wasinta ruwachinanpaq (1 Cron. 29:1-5).

10. ¿Imapaqmi Jehova Diosqa Davidwan contratota ruwarqa?

¹⁰ Wasinta mana ruwananmanta willachisqan qipallamanmi, Jehova Diosqa Davidwan contratota ruwarqa mirayninmanta kaq wiñaypaq kamachiq kananpaq (2 Sam. 7:16). Hamuq tiempopiqa Davidqa mayna kusisqachá tarikunqa kamachiqninchik Jesusqa mirayninmanta kasqanta yacharuspanqa. Davidmanta yachasqanchikmi yuyarichiwanchik Jehova Diospaq tukuy ima ruway munasqanchikta mana atiptinchikpas, Diosqa mana piensasqanchik kaqkunawan bendeciwananchikmanta.

11. Diospa gobiernon manaraq chayamuptinpas, ¿imatam ruwarqaku apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa Diospa yanapakuyninwan? (Rimarimuytaq Hechos 6:7 nisqanmantapas).

¹¹ Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunapas qunqayllamantam sasachakuykunapi tarikurqaku. Paykunaqa anchallatañam munarqaku chay tiempopi Diospa gobiernon kamachinantaña, ichaqa manam yacharqakuchu haykapipuni chayamunantaqa (Hech. 1:6, 7). Chaywanpas Diospa gobiernonmantaqa hinallam willakurqaku. Achka llaqtakunapi willakusqankuwanmi cuentata qukurqaku Jehova Dios yanapasqanrayku chay ruwayta atisqankuta (leey Hechos 6:7).

12. ¿Imapaqmi kallpanchakurqaku apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa muchuy kaptinpas?

¹² Apostolkunapa tiemponpim “enteron pachapi” huk tiempo muchuy karqa (Hech. 11:28). Chaymi iñiqkunapas sasachakuypi tarikurqaku. Tayta-mamakunapas llumpay llakisqachá tarikurqaku familiankuman imata mikuchinankumanta. Musu-sipaskunapas tantiakurqakuchá Jehova Diospaq astawan imapas ruway munasqankuta qipachataña ruwanankupaq. Sasachakuy kaptinpas chay tiempopi iñiqkunaqa yacharqakum ima ruwayta. Chaymi paykunaqa kallpanchakurqaku Diosmanta hinalla willakunankupaq chaynataq imapas kapuqchankuta Judea llaqtapi iñiqkunaman apachinankupaq (Hech. 11:29, 30).

13. ¿Imaynam tarikurqaku yanapakuyta chaskiq iñiqkunaqa chaynataq yanapaq iñiqkunaqa?

¹³ ¿Imaynatam Jehova Diosqa yanaparqa chay tiempopi sasachakuypi tarikuq iñiqkunata? Imachatapas apachimusqanku chaskiq iñiqkunaqa sutillam qawarqaku paykunataqa Dios chaynata cuidasqanta (Mat. 6:31-33). Chayraykuchá apachimuq iñiqmasinkuwanqa aswan huk sunqulla karqaku. Imallatapas apachiqkunaqa chaynataq sasachakuypi tarikuqkunata yanapaqkunaqa ancha kusisqachá tarikurqaku iñiqmasinkuta yanapasqankuwan (Hech. 20:35). Jehova Diosqa llapallankutam bendecirqa sasachakuy kaptinpas tukuy atisqankuta ruwaspa servisqankurayku.

14. ¿Ima sasachakuypim tarikurqaku apostol Pablowan Bernabeyqa? ¿Allinchu ruwasqankuqa karqa? (Rimarimuytaq Hechos 14:21, 22 nisqanmantapas).

 ¹⁴ Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa Diosmanta willakusqankuraykum achka kutipi chiqnisqa karqaku. Wakinpiqa qunqayllamantam sasachayta qallaykurqaku. Apostol Pablotawan Bernabeyta Listra lawpi Diosmanta willakuchkaptinku ima pasasqanmantayá yachaykusun. Qallariyllanpiqa chaylawpi runakunaqa sumaqtam uyarirqaku. Ichaqa chay tardellam enemigonku rikuriramuspa chaypi yachaq runakunata umacharurqaku contrankupi hatarinankupaq, hinaptinmi Pablota rumiwan chuqaparurqaku. Wañurusqanta piensaspankum saqirurqaku (Hech. 14:19). Chaywanpas Pablowan Bernabeyqa huklawman pasaspankum Diosmanta hinalla willakurqaku. ¿Allinchu chay ruwasqanku karqa? Arí, chay ruwasqankuraykum ‘iñikunankupaq achka runakunata yanaparqaku’. Hinaspapas iñiqmasinkutam kallpancharqaku rimasqankuwan hinaspa Diosman sunqu kasqankuwan (leey Hechos 14:21, 22). Arí, Pablowan Bernabeyqa runakuna chiqnichkaptinkupas manam hukmanyarqakuchu, chayna kayninkuqa achka runakunatam yanaparqa. Sichu ñuqanchikpas paykuna hina mana hukmanyaspa hinalla Jehova Diosta serviptinchikqa payqa achkanpim bendeciwasun.

15. ¿Imatam yachachwan iñiqmasinchik Alexander Macmillanmanta?

¹⁵ Manaraq 1914 wata chayamuchkaptinqa Diosta serviqkunaqa tukuy ima pasakunantam suyachkarqaku. Chaytam suyachkarqa iñiqmasinchik Alexander Macmillanpas. Chay tiempoqa yaqa llapallan iñiqkunam piensarqaku hanaq pachaman ripukunankutaña. Chaymi iñiqmasinchik Macmillanpas 1914 watapa septiembre killanpi nirqa: “Kunanllañachusmi kay discursotaqa yachachisaq”, nispa. Ichaqa manamá chaynachu karqa. Chaymanta qipamanmi riqsikuspan nirqa: “Wakiqniykuqa piensarqanikum hanaq pachaman chaylla ripukuyta”, nispa. Nirqaraqmi: “Ichaqa manamá chaynachu karqa, chaywanmi yacharqaniku hinalla señorninchikta servinaykumanta”, nispa. Chaytamá wañukunan punchawkama ruwarqa. Payqa sapa kutim Diosmanta willakuq, Diosta servisqankurayku carcelpi kaq iñiqmasinchikkunatapas kallpanchaqmi, huñunakuyman riytapas manam saqiqchu yuyaqña kaspanpas. Arí, manamá tiempontaqa usuchiqchu hanaq pachaman ripukunan punchawkama. Chay ruwasqanwanqa ¿imaynam tarikurqa? Hina kikinmi 1966 watapi manaraq wañukuchkaspan kaynata qillqarqa: “Iñiyniyqa qaqa hinam kachkan ñawpaqmantaraq kasqanman hina”, nispa. Payqa qatipakunapaqmi, astawanraqmi unay tiempoña Diosninchikta serviq iñiqmasinchikkunapaqqa (Heb. 13:7).

16. ¿Ima sasachakuypim qunqaymanta tarikurqaku iñiqmasinchik Herberwan señoranqa? (Rimarimuytaq Santiago 4:14 nisqanmantapas).

¹⁶ Achka iñiqmasinchikkunam qunqaymanta imawanpas unquyta qallaykurqaku. Iñiqmasinchik Herber Jenningsmi willakun señoranpiwan Ghana nacionpi misionero kaspa Diosmanta kusisqa willakusqankumanta. b Ichaqa watakuna pasaytas doctorkuna umanpi unquyta tarirusqaku. Chaymanta rimaspam iñiqmasinchik Herberqa Santiago 4:14 (leey) nisqanman hina nirqa: “Chay unquyqa karqa paqarin punchaw ima pasaruwananmanta mana yachasqay chayaramuwanmanpas hinam”, nispa. Iñiqmasinchik Herberqa nirqaraqmi: “Chayna unqusqayraykum Ghana nacionpi kuyasqa amistadniykumanta despidikuykurqaniku Canada nacionman kutikunaykupaq, chaynapi chaypi  hampichikunaypaq”, nispa. Jehova Diosmá iñiqmasinchik Herbertaqa hinaspa señorantaqa yanapaykurqa chayna unquspanpas hinalla tukuy sunqumanta servinanpaq.

17. ¿Imaynatam iñiqmasinchik Herberpa willakusqan huk iñiqmasinchikkunata kallpancharqa?

¹⁷ Iñiqmasinchik Herberpa willakusqanqa achka iñiqmasinchikkunatam kallpancharqa. Willakusqanta leeq huk warmi iñiqmasinchikmi nirqa: “Manam ima leesqaypas chaynataqa kallpanchawarqachu. Iñiqmasinchik Herber hampichikunanrayku misionero kayninta saqinanpaq tantiakusqanmi kallpanchawarqa sasachakuyniywan mana hukmanyarunaypaq”, nispa. Huk iñiqmasinchikpas ninmi: “Chunka wataña punta apaq kachkaspaymi umaypi unquy rikurirusqanrayku punta apaq kayniyta saqinay karqa. Iñiqmasinchikkunapa vidanmanta leespayqa, paykuna hina mana kaspaymi hukmanyaq kani. Ichaqa iñiqmasinchik Herber unquspanpas hinalla Diosman sunqu kasqanta leeruspaymi kallpanchasqa karqani”, nispa. Kaymi yachachiwanchik qunqaymanta ima sasachakuypipas tarikuspa Diosman sunqu kaptinchikqa, hukkunapas chayta qawaspanku kallpanchasqa tarikunankumanta. Chaynaqa, ima sasachakuypiña tarikuspapas hinalla Diosman sunqu kaspaqa hukkunapaqmi qatipakunanpaq hina kasun (1 Ped. 5:9).

18. ¿Imatam yachanchik Nigeria nacionpi viuda iñiqmasinchikmanta? (Qaway yaqa chaynapi tarikusqanmanta fotota).

¹⁸ Covid unquy kasqanraykum achka iñiqmasinchikkuna sasachakuypi tarikullarqaku. Nigeria nacionpi viuda iñiqmasinchikpam manaña kapurqachu mikunanpaq kawsaykuna nitaq qullqichanpas. Chaymi huk temprano huk plato arrozchallanña kachkaptin warmi wawachan nirqa: “Mamáy, kay tukuruptinqa ¿imatañataq mikusun?”, nispa. Chaymi mamanñataq nirqa: “Arí, manañamá kanchu mikuyninchikpas nitaq qullqichanchikpas. Ichaqa Sarepta llaqtapi viuda hinam kananchik”, nispa. Chaynata nispanmi Jehova Diospi hapipakuykuspanku chay arrozchanta yanuchakurqaku (1 Rey. 17:8-16). Chawpi punchawpaq imata yanukunanpaq  manaraq piensachkaptinmi Diospa llaqtanpa apachimusqan mikuychakunata iñiqmasinchikkuna chayarachirqaku. Chay mikuyqa iskay semana mikunankupaqmi hayparqa. Chaywanmi iñiqmasinchikqa cuentata qukurqa warmachanman nisqanman hina, Jehova Diosqa paykunata mana qunqasqanta. Arí, Jehova Diospi hapipakuptinchikqa, payqa qunqaymanta ima sasachakuypipas tarikuptinchikqa yanapawasunmi. Chayqa Diosninchikmanmi astawan asuykachiwasun (1 Ped. 5:6, 7).

19. ¿Imapim tarikurqa iñiqmasinchik Alexéi Yershovqa?

¹⁹ Wakin nacionpi iñiqmasinchikkunaqa pasaq watakunamantam Diosmanta willakusqankurayku gobiernopa chiqnisqan kachkanku, chayqa qunqaymanta sasachakuy hinam karqa. Rusia nacionpi iñiqmasinchik Alexéi Yershovmi chayna sasachakuypi kachkan. Payqa 1994 watapim bautizakurqa. Chay watakunapiqa testigokunaqa Diosmantaqa librem willakurqaku. Ichaqa, kay pasaq watakunamantaqa manañam chaynachu kachkan Rusia nacionpiqa. Chaymi 2020 watapi iñiqmasinchik Alexéipa wasinta policiakuna yaykuruspanku tukuy imanta apakurqaku imamantapas tumpanankupaq. Killakuna pasaytam autoridadkunaqa carcelmanña rinanpaq acusarqaku. Huk runas bibliamanta yachayta munaq tukuspan huk wata masnin imapas rimasqankuta grabarusqa, chaywansi acusasqaku carcelman rinanpaq. ¡Chayta yacharuspanqa iñiqmasinchikqa mayna llakisqachá tarikurqa!

20. ¿Imatam ruwan iñiqmasinchik Alexéi Yershovqa Jehova Diospi astawan hapipakunanpaq?

²⁰ Chay sasachakuyta pasasqanqa, ¿yanaparqaku iñiqmasinchik Alexéita? Arí, kunanqa Jehova Diospim astawan hapipakun, paymi nin: “Kunanqa señoraywan kuskam Jehova Diosta astawan mañakuniku. Diosninchik mana yanapawaptinqa kay sasachakuywanqa hukmanyaruymanñam”, nispa. Ninraqmi: “Bibliata estudiasqaymi yanapawan llakikuna mana hukmanyachiwananpaq. Chaymantapas ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapim yuyaymanani. Bibliapi achka willakuykunata leespam yachanchik hawkalla kaspa Jehova Diospi hapipakuyqa ancha allin kasqanta”, nispa.

21. ¿Imatam yacharunchik kay yachachikuypi?

²¹ ¿Imatam yacharunchik kay yachachikuypi? Kay tiempopiqa qunqaymantam ima sasachakuypas pasawachwan, ichaqa Jehova Diospi hapipakuptinchikqa payqa haykapipas yanapawasunmi. Kay yachachikuypaq bibliapa nisqanman hinaqa “allin ruwaqkunaqa tukuy imawanmi ñakarinku. Chaywanpas Jehova Diosmi tukuy chaykunamanta libraykun” (Sal. 34:19). Chayrayku, ima sasachakuypi tarikuspapas amayá hukmanyasunchu, aswanqa yuyarisun Diosqa atiyninwan yanapawananchikmanta. Jehova Diospi hapipakuspaqa apostol Pablo hinam nisun: “Dios kallpata quwaptinmi tukuy imata ruwanaypaq kallpayuq kani”, nispa (Filip. 4:13).