1. ¿Ima ninantaq Diospa hawkayayninqa? ¿Imaynataq tarikusun chaywanqa? (Rimarimuytaq Filipenses 4:6, 7 nisqanmantapas).

 KANMI runakunapa mana riqsisqan hawkayay, chayqa “Diospa hawkayayninmi”. ¿Ima ninantaq chayqa? Chayqa Dioswan kuyachikusqanchikrayku hawka tarikusqanchikmi. Diospa yanapakuyninwan hawka kaspaqa manam imamantapas llumpaytaqa llakikusunchu (leey Filipenses 4:6, 7). Chaymantapas “hawkayay qukuq” Dioswanmi astawan kuyachikusun, hinaspapas payta kuyaqkunawanmi kuyanakusun (1 Tes. 5:23). Taytanchik Jehova Diosta astawan riqsiptinchikqa, payllapi hapipakuptinchikqa chaynataq payta kasukuptinchikqa paymi yanapawasun hawka tarikunapaq. Ima llaki qatiruwaptinchikpas Diosmi sunqunchikta tiyaykachinqa.

2. ¿Imaynanpitaq nichwan sasachakuypiña kaptinchikpas hawka tarikunapaq Dios yanapawananchikmanta?

² ¿Atichwanchu ima sasachakuypas kaptin hawka kayta? ¿Atichwanchu hawka kayta COVID-19 hina unquy tukuy hinastinpi kaptinpas, ima karuptinpas, wañuchinakuykuna kaptinpas utaq Diosta servinanchikta harkakuwaptinchikpas? Awriki atichwanmi, ichaqa chaykunawanqa pipas mancharisqallañam kachwan. Chayraykum qatiqninkunata Jesus nirqa: “Amayá llakikuychikchu nitaq manchakuychikchu”, nispa (Juan 14:27). Chaytaqa achka iñiqmasinchikkunam kasukurqaku. Chaymi sasachakuypiña kaspankupas Jehova Dios yanapaptin hawka tarikurqaku.

3. ¿Imaynataq tarikuchwan tukuy hinastinpi unquy rikuriruptin?

³ Tukuy hinastinpi unquy rikuriruptinqa tukuy imapas manañam puntapi hinachu, chaynam kay COVID-19 unquywanpas karqa. Achka runakunam willakurqaku puñuytapas mana tarisqankumanta. Chay unquyraykum wakinqa llumpay llakisqallaña  karqaku, chay llumpay llakisqallaña kaytam riqsinku depresion unquywan. Wakinñataqmi tomakuyllaman qukurqaku, drogakuyllaman qukurqaku, maqakuqllaña karqaku, wakinñataqmi wañuchikurqaku. Llaqtaykipi ima unquypas rikuriruptinqa, ¿imatam ruwawaq mana llumpayta hukmanyarunaykipaq chaynataq hawka kanaykipaq?

4. ¿Imaynanpitaq Jesuspa nisqanqa yanapawanchik hawka kanapaq?

⁴ Jesusmi nirqa tukupay punchawkunapiqa “kaypi-chaypi unquykuna” kananmanta (Luc. 21:11). Chaykunamanta yachayqa hawka kanapaqmi yanapawanchik. ¿Imaynanpi? Chaykuna kanantaqariki yacharqanchikñam, chaymi mana qunqayllamanta hinachu imapas hapiwanchik. Jesuspa nisqanman hinamá kunanqa tukuy imapas pasakuchkan, chaymi kasukunchik “amayá manchakuychikchu” nisqanta (Mat. 24:6).

5. (1) Filipenses 4:8, 9 nisqanman hinaqa, ¿imatam Diosta mañakunanchik unquy rikuriruptin? (2) ¿Imaynatam grabasqa bibliata uyariyqa yanapawachwan?

⁵ Tukuy hinastinpi unquy rikuriruptinqa mancharisqam kanchik, chaynam tarikurqa iñiqmasinchik Desipas. b Paypaqa tionmi, primonmi hinaspa doctorninmi COVID-19 unquywan wañukurqa. Chaymi payqa manchakurqa chay unquywan hapirachikuyta chaynataq yuyaqña mamanta hapirunantapas, manchakurqataqmi mana llamkayniyuq qiparuytapas. Mana llamkayniyuq qiparuspanqariki maymantam mikunman karqa, maymantam yachasqanku wasimantapas paganman karqa. Payqa chayllapiña umayuq kasqanraykum manaña puñuytapas atirqachu, ichaqa Dios yanapaptinmi hawkayayta tarirqa. Chaypaqqa Jehova Diostam mañakurqa mana llumpayta hukmanyarunanpaq hinaspa allin kaqkunapi piensananpaq (leey Filipenses 4:8, 9). Chaymantapas Jehova Diospa imam nisqanta “uyarinanpaqmi” grabasqa bibliata uyariq. Desim nin: “Leeqkunapa econta uyarisqaymi sunquyta tiyaykachirqa, chayqa yuyarichiwarqam Jehova Diosqa mana qunqawasqanta”, nispa (Sal. 94:19).

6. ¿Imaynatam bibliata estudiay chaynataq huñunakuykuna yanapawanchik?

⁶ Tukuy hinastinpi unquy rikuriruptinqa anchatam sasachakunchik imanchiktapas ruwanapaq. Ichaqa manam saqinanchikchu sapanchikpi biblianchikta estudiaytaqa nitaq huñunakuykunaman riytapas. Qillqanchikkunapiwan videonchikkunapim tarisunchik chayna sasachakuykunapi kaspankupas iñiqmasinchikkunaqa Diosman sunqu kasqankuta (1 Ped. 5:9). Huñunakuykunañataqmi yanapawanchik bibliapi willakuykunata umanchikman churanapaq chaynataq kallpanchanakunapaq (Rom. 1:11, 12). Yupaychaqninkuna unquptinku, manchakuptinku, sapallanku hina tarikuptinku Jehova Diospa imayna yanapasqanpi yuyaymanayqa yanapawasunmi payllapi hapipakunapaq  chaynataq ñuqanchiktapas yanapawananchikmanta mana iskayrayanapaq.

7. ¿Imaynatataq apostol Juanta qatipakuchwan?

⁷ COVID-19 hina unquy rikuriruptinqa manam piwanpas hukllawakuytaqa atinchikchu. Chayraykuyá atisqanchikta ruwasun iñiqmasinchikkunawan hinalla parlanapaq. Apostol Juanpas chaynam tarikurqa, payqa Gayo sutiyuq iñiqmasinwan tupaykuytam munarqa (3 Juan 13, 14). Ichaqa riqsikurqam Gayowan tupaytaqa mana atisqanta, chaywanpas Gayomanmi cartarqa. Iñiqmasinchikkunawan mana tupayta atispanchikqa celularwanyá qayanakuykusun, qillqanakuykusun utaq videopi qawanakuykusun. Iñiqmasinchikkunawan parlarispaqa manam sapallanchik hinañachu tarikusun, aswanqa hawkam tarikusun. Chaywanpas llumpa-llumpay hukmanyasqa tarikuspaqa punta apaqkunawanyá rimasun. Chaskikusuntaqyá kallpanchawananchikpaq imapas niwasqanchiktaqa (Is. 32:1, 2).

8. ¿Imaynataq tarikunchik imapas karuptin?

⁸ Ichapas wasinchikta lluqlla aparurqa, terremoto karurqa utaq wasinchikpas kañakururqa, chayna kaptinqa unaymi llakisqa tarikunchik. Ichapas piyninchikpas wañukurqa utaq mana imayuqpas qiparurqanchik. Chaynapi tarikuspaqa llumpay llakisqachá, nanaywanchá utaq piñasqachá karqanchik. Ichaqa manam chayraykuchu nichwan kapuqniyuq kayta kuyasqanchiktaqa utaq Diospi mana hapipakusqanchiktaqa. Sasachakuypi kaspa chayna tarikuyqa wakinkupaqqa manam imananchu (Job 1:11). Ichaqa mayna sasachakuypiña tarikuspapas atichwanmi Dios yanapawaptinchik hawka kaytaqa. Chaymantayá yachaykusun.

9. ¿Imaynatam Jesuspa nisqanqa yanapawanchik imapas karuptin mana hukmanyanapaq?

⁹ Runakunaqa ninkum llakipi mana tarikunankuta, ñuqanchikmi ichaqa yachanchik Jesuspa nisqanta. Paymi nirqa tukupay punchawkunapiqa “manchakuypaq terremotokuna” kananmanta hinaspa huk sasachakuykuna kananmanta. Sasachakuykunaqa astawanraqmi yapakunqa, chaywanqa ñuqanchikpas sasachakusunchá (Luc. 21:11). Jesusqa nirqataqmi mana allinkuna yapakunanmanta, chaymiriki suwakuyllaña, maqanakuyllaña, wañuchinakuyllaña kachkan (Mat. 24:12). Jesusqa manam nirqachu Diosta mana yupaychaqkunalla chaykunawan sasachakunanmantaqa, Jehova Diosta yupaychaqkunapas chaykunawanqa sasachakunchikmi (Is. 57:1; 2 Cor. 11:25). Diosqa manamá milagrotaqa ruwanqachu imamantapas harkawananchikpaqqa, ichaqa yanapawasunmi hawka tarikunapaq.

10. ¿Imaynanpitaq nichwan manaraq imapas karuchkaptin alistakuyqa Diospi hapipakuy kasqanta? (Rimarimuytaq Proverbios 22:3 nisqanmantapas).

¹⁰ Imapas karuptinqa hawkam tarikusun ñawpaqmantaraq alistakuspaqa. Ñawpaqmantaraq alistakuptinchikqa ichapas pipas ninman mana Diospi hapipakusqanchikta, ichaqa manam chaynachu. Dios yanapawananchikmanta mana iskayrayasqanchikraykum ñawpaqmantaraqqa alistakunchik. Chaytaqariki ruwanchik sasachakuyta qawarispa asurikunapaq bibliapa nisqanta kasukuspanchikmi (leey Proverbios 22:3). Chaymantapas Jehova Diosqa akllasqa runankunawanmi qillqanchikkunapi, huñunakuykunapi, willakuykunawan kuti-kutirispa niwanchik imapaqpas allinta alistakunanchikpaq. c ¿Imatam ruwasun Jehova Diospi hapipakuspaqa? Manaraq imapas kachkaptinmi chay niwasqanchikkunata kunanmantapuni kasukunanchik.

11. ¿Imatam yachachwan iñiqmasinchik Margaretpa ruwasqanmanta?

¹¹ Rimarisun iñiqmasinchik Margaretmanta. Paypa yachasqan lawpim monte kañakuyta  qallakuykurqa, chaymi autoridadkuna nirqaku chaymanta ayqinankupaq. Ichaqa achka runakuna carronkuwan ayqisqankuraykum huntallaña karqa, manam mayninta ayqinapaqpas karqachu. Qusnim yanay pampachata taparurqa, chaymi Margaretqa carron ukullapi karqa. Qunqayllamanta imapas karunanta yachasqanraykum payqa ñawpaqmantaraq alistakurqa, chaymi mana wañurqachu. Payqa ñawpaqmantaraqmi qawarqa imapas kaptin mayninta ayqinanpaq, ichaqa manam chayllatachu ruwarqa, aswanqa chaynintam purirqaña carretera imayna kasqanta qawananpaq. Chay ruwasqanqa allinninpaqmá karqa.

12. ¿Imaynanpitaq imapas kaptin imapas niwasqanchikta kasukunanchik?

¹² Wakinpiqa imapas karuptinmi autoridadkuna ninku wasillanchikpi kananchikpaq, wasinchikmanta ayqinanchikpaq utaq imatapas ruwananchikpaq, chaynataqa ninku allinninchikta munasqankuraykum chaynataq mana chaqwa kananpaqmi. Wakin runakunam ichaqa autoridadkunapa nisqantaqa mana kasukunkuchu imapas kapuqninkuta mana saqiyta munasqankurayku. Ñuqanchikqa, ¿imatataq ruwananchik? Bibliapim nin: “Señorninchikraykuyá kasukuychik runapa churasqan lliw autoridadkunata. Kasukunaykichikmi reyta, paykunaqa aswan munayniyuqmi kanku. Kasukunaykichiktaqmi kamachiqpa churasqan autoridadkunatapas”, nispa (1 Ped. 2:13, 14). Diospa akllasqan runakunapas sapa kutillam niwanchik imapas kaptin imata ruwanapaq, chaynapi allinlla kanapaq. Niwanchikmi numeronchikta utaq riqsiwaqninchikkunapa numeronta punta apaqkunaman qunanchikpaq, chaynapi imapas kaptin chaylla tariwananchikpaq. ¿Yaqachu ñuqanchikqa qurunchikña? Imapas karuptinqa Diospa akllasqan runakunaqa niwachwanmi wasillanchikpi kanapaq, llaqtanchikmanta ayqikunapaq utaq imapas necesitasqanchikta imaynata tarinapaq. Niwachwantaqmi haykapi hinaspa imaynata hukkunata yanapanapaqpas. Chay niwasqanchiktaqa kasukunanchikmi, manachayqa wañuruchwanmi, utaqmi punta apaqkunata wañuy patanpi churachwan, paykunaqariki ñuqanchikmantam nanachikunku (Heb. 13:17). Margaretpas nirqam: “Punta apaqkunapa chaynataq Diospa akllasqan runakunapa niwasqanta kasukusqayraykum mana wañurqanichu”, nispa.

13. ¿Imatam llaqtankumanta ripukuq iñiqmasinchikkunaqa ruwanku kusisqalla hinaspa hawkalla kanankupaq?

¹³ Terremotokuna, lluqllakuna, wañuchinakuykuna chaynataq huk sasachakuykuna kasqanraykum achka iñiqmasinchikkuna  llaqtankumanta huklawman ripukunku. Chayna sasachakuypi tarikuspankupas kallpanchakunkum risqanku lawpi amañanankupaq chaynataq Diospaq kaqkunata ruwanankupaq. Ñawpaq tiempopi Diosta serviqkunapas runakuna chiqnikusqanraykum llaqtankumanta ripukurqaku, chaywanpas hinallam Diosmantaqa willakurqaku. Paykuna hinam llaqtankumanta huklawman ripukuq iñiqmasinchikkunapas Diosmanta willakuchkanku (Hech. 8:4). Diosmanta willakuymi paykunataqa yanapan mana sasachakuyllankupi piensanankupaq, aswanqa Dios kamachiptin imayna kawsakunankupi piensanankupaq. Chaywanmi hawka hinaspa kusisqa kanku.

14. ¿Imaynanpitaq Diosta servinanchikta harkakuwaptinchikqa manaña hawkachu tarikuchwan?

¹⁴ Diosmanta willakuyqa hinaspa huñunakuykunaqa hawka hinaspa kusisqa kanapaqmi yanapawanchik, ichaqa chiqniwaqninchik runakuna Dios servinanchikta harkakuwaptinchikqa chaykunata chaynataq huk ruwaykunatapas pakan-pakanllañam ruwanchik. Chayna kaptinqa manañam kusisqañachu nitaq hawkañachu kachwan, llumpaytam llakikuchwan qipakunaman imayna kananchikmanta. Sasachakuypi kaspa chayna tarikuyqa manam imananchu. Ichaqa manam saqinanchikchu Diospi hapipakuytaqa, Jesuspa nisqanman hinam mana urmananchikchu (Juan 16:1, 2). Chaynaqa, ¿imatataq ruwachwan Diosta servinanchikta harkakuwaptinchik hawka kanapaq?

15. ¿Imaynanpitaq mana manchakunanchikchu chiqniwaqninchik runakuna maskawaptinchikpas? (Rimarimuytaq Juan 15:20; 16:33 nisqanmantapas).

¹⁵ Bibliapim nin: “Pipas Jesucristota qatispan tukuy sunqunwan Diosta serviy munaqqa chiqnikuq runakunapa maskasqanmi kanqa”, nispa (2 Tim. 3:12). Chayna nisqantaqa iñiqmasinchik Andreiqa manam allinpaqchu hapirqa, ichaqa yachasqan lawpi autoridadkunam nirqaku testigokunaqa manaña huñunakunankupaq chaynataq Diosmantapas manaña willakunankupaq. Payqa piensarqam: “Kaypiqa achka-achka testigokunam kaniku, manach llapaykutaqa hapiwanmankuchu”, nispa. Ichaqa chay nisqanqa manam yanaparqachu hawkalla kananpaqqa, aswanmi chayllapiña umayuq karqa. Wakin iñiqmasinchikkunañataqmi chaykunataqa Diospa makinpi saqirqaku. Hapichikunanku kaptin utaq mana hapichikunanku kaptinpas manam Andrei hinachu llakisqa tarikurqaku. Paykunata qatipakuspanmi Andreipas Diosllapi astawan hapipakurqa, chaymanta qipamanqa hawkañam tarikurqa.  Kunanqa sasachakuykuna kaptinpas kusisqañam tarikun. Ñuqanchikpas hawka hinaspa kusisqam tarikuchwan chiqniwaqninchikkuna maskawananchik kaptinpas, Jesuspa nisqanman hinaqa atisunmi Diosman sunqu kaytaqa (leey Juan 15:20; 16:33).

16. ¿Ima kamachikuykunatataq kasukunanchik kanqa Diosta servinanchikta autoridadkuna harkakuptinku?

¹⁶ Diosta servinanchikta autoridadkuna harkakuwaptinchikqa betel wasipi kaqkunam utaq punta apaqkunam kamachikuykunata quwasun, chaynapi allinlla kananchikpaq, imaynata yachachikuykunata chaskinanchikpaq hinaspa atisqanchikman hina Diosmanta willakunanchikpaq. Chayna kaptinqa kasukusunyá, imapas niwasqanchikta mana allinta entiendespapas kasukusunyá (Sant. 3:17). Chaymantapas amayá pimanpas willakusunchu iñiqmasinchikkunamantaqa nitaq iñiqmasinchikkunapa imapas ruwasqanmantaqa (Ecl. 3:7).

17. ¿Imatataq ruwananchik apostolkuna hina?

¹⁷ Satanasqa Diospa runankunataqa ñakarichiwanchik ‘Jesusmanta willakunanchikpaq kamachisqa kasqanchikraykum’ (Apoc. 12:17). Amayá satanastawan mana allin runakunataqa manchakusunchu. Autoridadkunaña harkakuwaptinchikpas hinallayá Diosmantaqa willakusun chaynataq yachachisun. Chayta ruwaspaqariki kusisqam hinaspa hawkam tarikusun. Judio autoridadkunapas apostolkunatam nirqaku amaña willakunankupaq, ichaqa paykunaqa Diosman sunqu kasqankuraykum Diosta kasukuspanku hinalla willakurqaku, chaywanqa kusisqam karqaku (Hech. 5:27-29, 41, 42). Autoridadkuna Diosmanta willakunanchikta harkakuptinkuqa yuyaywanmi hinalla willakunanchik (Mat. 10:16). Atisqanchikman hina kallpanchakuspanchikqa hawkam tarikusunchik, Diosninchiktapas kusichisunmi, hukkunatapas yanapasunmi wiñay kawsayta haypanankupaq.

18. ¿Pillataq yanapawachwan sasachakuykunapi hawka tarikunapaq?

¹⁸ Maynaña sasachakuypi tarikuspapas manam iskayrayananchikchu hawka kananchikmantaqa. Sasachakuykunapi tarikuspanchikqa yuyarinanchikmi hawka tarikunapaqqa Jehova Dioslla yanapawananchikta. Jehova Diosllapiyá hapipakusun tukuy hinastinpi unquy kaptin, imapas karuptin chaynataq autoridadkuna Diosta servinanchikta harkakuptinku. Diospa akllasqan runakunapa imapas niwasqanchiktayá kasukusun, hinaspayá hamuq tiempopi sumaq kawsakuypi yuyaymanasun. Chaypaq kallpanchakuptinchikqa “hawkayay qukuq Diosmi” ñuqanchikwan kanqa (Filip. 4:9). Qatiqnin yachachikuypim yachasunchik sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata hawka tarikunankupaq imaynata yanapanamanta.