1. ¿Imaynanpitaq achka runakuna bibliamanta iskayrayanku?

 KAY tiempopi runakunaqa manañam pitapas confianzapaqchu hapinku. Achkaqmi allinpaq hapinku autoridad kayta munaqkunata, estudioyuq runakunata chaynataq hatun negocioyuq runakunata. Chaywanpas paykunamantaqa iskayrayankum. Pastorkunatapas chaynataq curakunatapas manañam ñawpaqta hinañachu respetanku, chaymi bibliamantapas achka runakuna iskayrayanku.

2. ¿Imamantataq mana iskayrayananchikchu Salmos 119:160 nisqanman hinaqa?

² Jehova Diosta serviqkunaqa manam iskayrayanchikchu Diosninchikqa chiqap rimaq kasqanmantaqa hinaspa allinninchikta munasqanmantaqa (Sal. 31:5; Is. 48:17). Ñuqanchikqariki manam iskayrayanchikchu bibliamantaqa. Bibliapi Diospa nisqankunaqa “llapallanmi chiqap” (leey Salmos 119:160). Bibliamanta sumaqta yachaq runapas ninmi: “Diospa nisqankunapiqa manam chikachallanpas pantayqa kanchu, manataqmi nisqankunapas yanqachu. Diospa runankunaqa manam paypa nisqanmantaqa iskayrayankuchu, chaymi bibliamantapas mana iskayrayanankuchu, bibliaqariki Diospa palabranmi”, nispa.

3. ¿Imakunamantam kunan yachachkasun?

³ ¿Imaynatataq runakunata yanapachwan Diospa palabranmanta ñuqanchik hina mana iskayrayanankupaq? Bibliapi nisqankunaqa hina kaqlla kasqanmanta yachachispam, bibliapi willakuykunaqa haykaqpas cumplikusqanmanta yachachispam chaynataq bibliaqa runakuna allinña kawsakunankupaq yanapasqanmanta yachachispam. Chaykunamantam kunan yachachkasun.

4. ¿Imaynanpitaq runakunaqa ninku bibliaqa qallariypi qillqasqankuman hina manaña kasqanta?

⁴ Jehova Diosqa yaqa 40 runankunawanmi bibliataqa qillqachirqa,  ichaqa kunanqa manañam kanñachu paykunapa qallariypi qillqasqankuqa. Kunanqa kachkan copiakuna ruwasqankumanta copiakunallañam, chayraykum achkaq runakuna ninku: “Qallariypi qillqasqankuman hinachu bibliaqa imaynaya”, nispanku. ¿Imaynatataq yachachwan qallariypi qillqasqankuqa hina kaqlla kasqanta utaq mana kasqanta?

5. ¿Imaynatataq hebreo rimaypi Diospa palabranmanta copiakunata ruwarqaku? (Qaway qaranpi kaq dibujota).

⁵ Jehova Diosqa palabran mana chinkananpaqmi copiakunata ruwanankupaq nirqa. Israel nacionta kamachiqkunatam nirqa kamachikuykuna qusqanmanta kikinkupaq copiata ruwakunankupaq. Leviy runakunatapas nirqam llaqtapi runakunaman kamachikuykunamanta yachachinankupaq (Deut. 17:18; 31:24-26; Neh. 8:7). Judio runakuna Babiloniapi kasqankumanta llaqtankuman kutiptinkum hebreo rimaypi Diospa palabranmanta achka copiakunata ruwayta qallaykurqaku, chaytaqa ruwarqaku hichun kaq runakunam (Esd. 7:6). Copia ruwaq runakunaqa manam hawanpi-ukunpichu copiaqku. Paykunaqa yupaqkum qillqasqanku palabrakunatapas chaynataq letrakunatapas, chaynapi mana pantayniyuq kananpaq. Chaywanpas pantaq runakuna kasqankuraykum pantaychakuna karqa, ichaqa achka copiakunata ruwasqankuraykum chay pantaychakunataqa qipakunaman tarirqaku. Chaymantayá astawan yachaykusun.

6. ¿Imaynatataq pantaykunata tarinku bibliamanta copiakunata ruwasqankupi?

⁶ Kunan tiempopas bibliamanta sumaqta yachaq runakunam copiakuna ruwasqankuta tupachinku pantaychakunata tarinankupaq. 100 runakunaman makillawan copianankupaq imatapas quykuptinchikqa ichapas hukkaqninqa pantarunqa. ¿Imaynatataq chay pantayta tarichwan? Copia ruwasqankuta tupachispam. Bibliamanta sumaqta yachaq runakunapas copiakunata ruwasqankutam achkaqta tupachinku, hinaspankum tarinku pantayta hinaspa ima faltasqanta.

7. ¿Imaynatataq yachanchik bibliamanta copiata ruwaqkunaqa mana hawanpi-ukunpi ruwasqankuta?

⁷ Bibliamanta copiakunata ruwaqkunaqa manam hawanpi-ukunpichu copiaqku. Hebreo rimaypi Diospa palabranmanta copiakuna ruwasqankuqa achkam, ichaqa chaykunamanta ñawpaq kaqqa Códice de Leningrado nisqankum. Chayqa 1008 utaq 1009 watapi kaqraqmi, ichaqa pasaq watakunapim achka copiakunata hinaspa wakin copiakunapa partellanta tarirurqaku. Chaykunaqa kasqa Códice de Leningrado nisqankumantapas 1.000 wata ñawpaqta ruwasqankuraqmi. Ichapas runaqa ninman: “¿1.000 watapi copiakuna ruwasqankuqa hina kaqllachu imaynaya, chay Códice de Leningrado nisqankuqa chay ñawpaq copiakunawan tupanraqchu imaynaya?”, nispa. Ichaqa, ¿ima ninkutaq bibliamanta sumaqta yachaq runakuna? Paykunaqa ñawpaq copiakunata qipa kaq copiakunawan tupachisqankumantam ninku: “Copiasqanku letrakuna mana chaynalla kaspanpas imam ninanqa chaynallam”, nispa.

8. ¿Imatataq nirqa bibliamanta sumaqta yachaq runa?

⁸ Jesuspa qatiqninkunapas hebreo rimaypi Diospa palabranmanta copiaqkuna hinam griego rimaypi Diospa palabranmanta copiakunata ruwarqaku. Chay copiakuna ruwasqankuqa karqa griego rimaypi 27 librochakunam. Paykunaqariki chay copiakuna ruwasqankuwanmi huñunakuykunapi yachachiqku chaynataq Diosmanta willakuqku. Bibliamanta sumaqta yachaq runam griego rimaypi copiakuna ruwasqankuta tupachirqa Jesuspa tiemponpi runakunapa qillqasqan huk librokunawan, hinaspanmi Diospa palabranmanta copiakunata ruwasqankumanta nin: “Runakunapa ruwasqan librokunamantaqa copiakuna ruwasqankuqa aswan achkam, hinaspapas imam kaqmi”, nispa. Griego  rimaypi Diospa palabranmantam huk libropipas kaynata nin: “Kunanpas allin ruwasqa bibliapiqa imam kaqmi Diospa palabranqa kachkan, ñawpaq tiempopi qillqasqankuman hinam. Chaymantaqa manam iskayrayananchikchu”, nispa.

9. ¿Imaynanpitaq nichwan bibliapi Diospa nisqankunaqa hina kaqlla kasqanta Isaias 40:8 nisqanman hinaqa?

⁹ Bibliamanta copiakunata ruwaqkuna sumaqta copiasqankuraykum kunan leesqanchik chaynataq estudiasqanchik bibliaqa imam kaq kachkan. b Jehova Diosmá palabrantaqa kunankama waqaycharqa, chaynapi imam kaqta leenanchikpaq (leey Isaias 40:8). Chayna kaptinpas ichaya pipas ninman: “Bibliapi ima nisqan hina kaqlla kaptinpas manam chayraykuchu nichwan Diosmanta kasqantaqa”, nispa. Chaynata niptinkupas bibliaqa Diosmantam. Imaynanpi chaynata nisqanchikmantayá yachaykusun.

10. ¿Bibliapi ima willakuytaq cumplikurqa? ¿Imatataq niwanchik 2 Pedro 1:21? (Qaway dibujotawan fotota).

¹⁰ Bibliapi willakuykunaqa achkaqmi cumplikurunña, chay willakuykunamanta wakinqa pachaknintin watakuna ñawpaqtaraqmi qillqakurqa. Chay willakuykunapa cumplikusqantaqa yachanchik ñawpaq tiempopi imakuna pasakusqanmanta librokunapi willakusqanwanmi. Chay willakuykunaqariki cumplikurqa kikin Jehova Diospa nisqankuna kasqanraykum (leey 2 Pedro 1:21). Yuyaymanasun hatu-hatun Babilonia llaqta imaynata chinkasqanpi. Jesuspa tiemponmanta 700 wata masnin ñawpaqtam Jehova Diosqa paymanta willakuq Isaiaswan qillqachirqa Babilonia llaqtata munaychakunankumanta. Dios yanapasqanraykum Isaiasqa qillqarqa Babiloniata munaychakuq runapa sutinqa Ciro kananmanta chaynataq imaynata Babiloniaman yaykunankumanta (Is. 44:27-45:2). Chaymantapas qillqarqataqmi tiempopa pasasqanman hina Babiloniaqa chinkananmanta chaynataq qalaypaq mana runayuq kananmanta (Is. 13:19, 20). Chay qillqasqanqa imam kaqmá cumplikurqa. Suma-sumaq Babilonia llaqtataqa Media runakunawan Persia runakunamá munaychakururqaku. Chaytam ruwarqaku 539 watapi Jesuspa tiemponmanta ñawpaqta. Kunanqa chay llaqtaqa raqayllanñam kachkan (qaway Kusisqa kawsakunapaq  niq libropi 3 kaq yachachikuypi 5 kaq partenpi Bibliaqa nirqañam Babilonia llaqta purmachisqa kananmanta niq videota).

11. ¿Imaynatataq cumplikuchkan Daniel 2:41-43 nisqanqa?

¹¹ Bibliapi willakuykunaqa manam ñawpaq tiempollapichu cumplikurqa, kunanpas cumplikuchkanmi. Awriki, kunanmi cumplikuchkan atiyniyuq kamachiqkunamanta Danielpa willakusqan. Chayqa Reino Unidowan hukllawasqa Estados Unidos gobiernom (leey Daniel 2:41-43). Willakuyman hinaqa chay gobiernoqa wakinpim “fierro hina” kanan karqa, wakinpiñataqmi “mitu hinalla” kanan karqa. Chayna kasqantamá kunanpuni qawachkanchik. Chay iskaynin nacionkunaqa fierro hinam karqaku, chaymi iskaynin hatun guerrakunapi ganarqaku. Kunankamapas hinallam peleanankupaqqa tukuy imayuq kanku. Chaywanpas hina runankunallam sasachan paykunarayku gobierno imapas ruwananta mañakuspanku, qunqasqa kaqkunata gobierno yuyarinanpaq parota ruwaspanku, gobiernomanta sapaq runakuna gobiernopa imapas ruwasqanta harkakuspanku. Qayninpakunallam enteron allpa pachapi gobiernokunapa imapas ruwasqanta qawaq runa nirqa: “Estados Unidos gobiernom aswan rakinasqa wakin nacionpi gobiernokunamantaqa”, nispa. ¿Imatataq nichwan Reino Unidomantaqa? Kay pasaq watakunamantam Reino Unidoqa Union Europea nisqanku ukupi kaq nacionkunawan imapas nisqan mana tupasqanrayku rakinasqa kachkan. Chayna rakinasqa kasqankuraykum Reino Unidowan hukllawasqa Estados Unidos gobiernoqa mana imatapas nisqanman hinaqa ruwayta atinchu.

12. ¿Imamanta mana iskayrayanapaqtaq yanapawanchik bibliapi willakuykunapa cumplikusqanqa?

¹² Bibliapi willakuykuna cumplikusqanmanta yachayqa yanapawanchikmi hamuq tiempopaq willakuykunapas cumplikunanmanta mana iskayrayanapaq. Ñuqanchikqa Salmos qillqaq hinam tarikunchik, paymi Jehova Diosta nirqa: “Anchatam munachkani yanapaykuwanaykita, ñuqaqa nisqaykikunatam suyachkani”, nispa (Sal. 119:81). Jehova Diosqa anchata kuyawasqanchikraykum niwanchik: “Hamuq punchawkunapi allinña kanaykichiktam munani”, nispa (Jer. 29:11). Hamuq tiempopi allinña kayninchikqa Jehova Diosmantam, manam runakunapa imapas ruwasqanmantachu. Chaynaqa hinallayá bibliapi willakuykunataqa estudiasun, chaynapi Diospa palabranmanta mana iskayrayanapaq.

13. ¿Imaraykupiwantaq bibliamantaqa mana iskayrayanchikchu? (Rimarimuytaq Salmos 119:66, 138 nisqanmantapas).

¹³ Bibliamantaqa manataqmi iskayrayanchikchu Diospa nisqankunata kasukuq runakunata yanapasqanrayku (leey Salmos 119:66, 138). Achkaq casado runakunam rakinakuytaña munarqaku, ichaqa bibliapi nisqanta kasukusqankuraykum kunanqa kuskanku kusisqaña kawsakunku, churi-wawankupas allinmi hinaspa kusisqam kawsakunku (Efes. 5:22-29).

14. ¿Imawantaq yachanchik bibliapi Diospa nisqankunaqa allinña kawsakunapaq yanapawasqanchikta?

¹⁴ Bibliapi Diospa nisqankunaqa yanapanmi manchakuypaq mana allin runakunatapas. Rimarisun carcelpi kaq Jackta c imayna yanapasqanmanta. Payqa manchakuypaq mana allin runam karqa. Payqa huchankurayku wañunankupaq kaqkunamantapas aswan manchakuypaqmi karqa. Ichaqa huk punchawmi bibliamanta yachachisqankuta uyarirqa, iñiqmasinchikkuna kuyakuqllaña kasqanta qawaspanmi sunqunta kichaykuspan paypas bibliata estudiayta qallaykurqa. Bibliapa nisqanta  kasukuspanmi allinña kawsakurqa, chaymanta qipamanmi Diosmanta willakuyta qallaykurqa, hinaspam bautizakurqa. Payqa kusisqallañam Diospa gobiernonmanta willakurqa wakin presokunaman, hinaspapas tawa presokunatam yanaparqa Diosman iñikunankupaq. Huchanmanta wañunanpaq punchaw chayaramuptinqa hukkaqnin abogadom nirqa: “Jackqa manañam 20 wata ñawpaqta hinañachu, testigokunawan bibliamanta yachasqanqa allinta kawsakunanpaqmi yanaparun”, nispa. Jack huchanrayku wañukuptinpas imayna kasqanta cambiasqanqa yanapawanchikmi Diospa palabranmanta hinaspa palabranqa yanapawananchikpaq atiyniyuq kasqanmanta mana iskayrayananchikpaq (Is. 11:6-9).

15. ¿Imaynanpitaq Diosta serviqkunaqa mana wakin runakuna hinachu kanchik? (Qaway fotokunata).

¹⁵ Bibliapa nisqanta kasukusqanchikraykum hawkalla hinaspa huk sunqulla kawsakunchik (Juan 13:35; 1 Cor. 1:10). Chaynaqa ñuqallanchikmi kawsakunchik. Enteron allpa pachapi runakunamriki rakinasqa kachkanku imayna piensasqankuman hina, kastankuman hina, qullqiyuq kasqankuman hina. Huk sunqulla kasqanchikta qawaspanmi Africa lawmanta Jeanpas admirakurqa. Payqa nacionninpi wañuchinakuy kaptinmi militar kananpaq tantiakururqa, ichaqa chaymantam hichpanpi kaq nacionman ayqikurqa. Chaypim testigokunata riqsirurqa. Jeanmi willakun: “Yacharunim Diospa munasqanman hina serviqkunaqa huk sunqulla kasqankuta chaynataq autoridadkunamanqa mana sayasqankuta. Paykunaqa kikinkupuram anchata kuyanakunku”, nispa. Ninraqmi: “Ñuqaqa nacionniyraykum pelearqani, ichaqa Jehova Diosmanta imam kaqta yacharuspaymi payta servinaypaqña tantiakuruni”, nispa. Jeanqa qalaypaqmi vidanta cambiarun. Mana kastanmanta kaq runakunawan peleananmantaqa tukuy hinastinmanta runakunamanmi hamuq tiempopi hawkayaymanta bibliawan yachachin. Tukuy rikchaq runakuna allinña kawsakunankupaq yanapasqanraykum Diospa palabranmantaqa manapuni iskayrayanchikchu.

16. ¿Imaynanpitaq kunanmantapuni Diospa palabranmantaqa mana iskayrayananchikchu?

¹⁶ Kay pachapi mana allinkunaqa hinallam aswan-aswan kanqa. Chaykunaqa bibliapa nisqankunamantapas iskayrayachiytam qallaykuwachwan. Ichapas runakunaqa tukuyta ruwanqaku bibliapa nisqankunaqa chiqap kasqanmanta iskayrayanapaq chaynataq yanapawananchikpaq Diospa churasqan allin ruwaq yuyayniyuq servientemanta iskayrayanapaq. Chayna kaptinpas kunanmanta Diospa palabran chiqap kasqanmanta mana iskayrayaspaqa manam chaykunamanqa wichisunchu, aswanqa Jehova Diospa kamachikuyninkunatam “wiñaypaq” kasukusun (Sal. 119:112). Manataqmi pinqakusunchu bibliapi nisqankunamanta hukkunaman willaytapas chaynataq bibliapa nisqankunata kasukunankupaq hukkunata kallpanchaytapas (Sal. 119:46). Chaymantapas autoridadkuna ñakarichiwaptinchikpas ‘pacienciakuspam hinaspa kusikuspam tukuy imata aguantasunchik’ (Col. 1:11; Sal. 119:143, 157).

17. ¿Imapaqtaq yanapawasun kay 2023 watapaq textoqa?

¹⁷ Anchatam agradecekunchik Jehova Diosta imam kaqta palabranmanta yachanapaq yanapaykuwasqanchikmanta. Diosmanta karupi kaq runakunapa chawpinpi yachaptinchikpas, pantaypa chawpinpi yachaptinchikpas Diospa palabranqa hinalla ñawpaqman rinapaqmi yanapawanchik, allinta kawsakunapaqmi yanapawanchik chaynataq allin ñanpi purinapaqmi yanapawanchik. Kay allpa pacha Diospa makinpiña kaptin kawsakuy allinña kananmantam niwanchik. Chaynaqa kay 2023 watapaq textoyá yanapawasun Diospa palabranqa llapallan chiqap kasqanmanta ama iskayrayanapaq (Sal. 119:160).