Tayta-mamayqa manaraq casarakuchkaspankum 1920 wata qipaman Jehova Diosmanta yachasqaku. Ñuqaqa 1939 watapim nacerqani Inglaterra nacionpi. Warma kasqaymantaraqmi huñunakuykunaman riq kani. Ñawpaqmanta leemunaypaq niwaptinkuqa suqta watachallaypiraqmi karqani. Chay huñunakuypi yaqa llapanku yuyayniyuqña kasqankuraykum manchakuywan karqani.

Taytaymi bibliapa ima nisqanta papelchapi qillqarapuwarqa wasin-wasin riptiyku apanaypaq. Pusaq watachallaypiraq kachkaspaymi Diosmanta willakuq risqaykupi sapallay huk wasipa punkunta takarqani, hinaptinmi huk runa lluqsiramurqa. Chay runaqa apasqay papelchata leeruspanmi huk qillqata mañakuwarqa, hinaptinmi quykurqani. Hinaspaymi kusisqallaña taytayman willaq kallparqani. Diosmanta willakuspa hinaspa huñunakuykunaman rispaymi ancha kusisqa tarikurqani. Chaymi Jehova Diosta tukuy tiempoywan serviyta munarqani.

Sapa kuti ñuqapaqwan chayamunanpaq Willakuq qillqata taytay mañakuruptinmi astawanraq Jehova Diosmanta yachayta qallaykurqani. Sapa qillqatam qallariyninmanta tukuyninkama leeq kani. Chaymi Diospi astawan hapipakuspay bautizakunaypaq tantiarurqani.

1950 watapim tayta-mamaywan Nueva York llaqtapi apakuq hatun huñunakuyman rirqaniku. Chaypim bautizakurqani 11 wataypi kachkaspay. Bautizakuqkunapaq  yachachiq iñiqmasinchikmi karqa Carey Barber. Chaymantam payqa Diospa llaqtanpi punta apaq karqa. Chay huñunakuypitaqmi huklaw nacionkunapi Diosmanta willakuypi yanapakuqkunapaq yachachikuypas karqa. Bautizakusqay punchawmantapacham Jehova Diosqa paypa munasqanman hina kawsakunaypaq yanapawarqa.

Colegioyta tukuruspayqa Diosmanta tukuy tiempoywan willakuytam munarqani. Ichaqa profesorniykunam sapa kuti niwaq universidadman yaykunaypaq. Chaymi universidadpi estudiayta qallaykurqani. Ichaqa manapas unaymantam cuentata qukurqani estudiastinqa Dios serviyta mana atisqayta. Chaymi Diosta mañakuruspay profesorniykunata nirqani estudiasqayta saqirunaypaq. Hinaspaymi Jehova Diospi tukuy sunquywan hapipakuspay paymanta tukuy tiempoywan willakuyta qallaykurqani.

1957 watapi tukuy tiempoywan Diosmanta willakuyta qallaykuspaymi Londres betel wasipi iñiqmasinchikkunata nirqani Diosmanta unayña willakuq pi iñiqmasinchikwanpas kuska willakunaykupaq. Hinaptinmi Bert Vaisey sutiyuq iñiqmasinchikwan tupaykachiwarqa. Paymi yanapawarqa Diosmanta allinta willakunaypaq. Huñunakusqaykupiqa ñuqaykuwan hinaspa suqta yuyaq warmi iñiqmasinchikkunallawanmi testigo karqaniku. Chaymi sapa huñunakuypi yachachinaypaq allinta estudiasqay yanapawarqa astawan Diosman sunqu kanaypaq.

Chaymantam militar kayta mana munaptiy presocharuwarqaku. Lluqsiramuspaymi tukuy tiemponwan Diosmanta willakuq Barbara sutiyuq iñiqmasinchikwan riqsinakururqaniku. Chaymi 1959 watapi casarakururqaniku. Hinaspaykum maypipas niwasqankupi Dios serviyta munarqaniku. Hinaptinmi Lancashire sutiyuq llaqtaman rinaykupaq niwarqaku. Chaymantam 1961 watapa enero killanpi betelpi punta apaqkunapaq escuelaman rinaypaq niwarqa. Manam piensarqanichu chay escuela tukuruptin iñiqkunata watukuq kanaypaq niykuwanantaqa. Iskay semanam iñiqmasinchikkunata imayna watukunaykupaq yachachiwarqaku. Chaymantam Lancashire hinaspa Cheshire sutiyuq llaqtakunapi iñiqmasinchikkunata watukuq rirqaniku.

1962 watapa agosto killanpim galaad escuelaman rinaykupaq papelta huntachinaykupaq chaskirurqaniku, chaymi Barbarawan Diosta mañakuykuspayku chay papelta huntarachispayku betelman aparachirqaniku. Pichqa killamantam galaad escuelaman rirqaniku. Chaypim chunka killa bibliamanta suma-sumaqta yachachiwarqaku.

Escuelapiqa manam bibliallamantachu yacharqaniku, yacharqanikutaqmi enteron allpa pachapi iñiqmasinchikkunawan kuska  Diosta huk sunqulla yupaychasqanchikmantapas. Ñuqaykuqa manaraqmi 25 wataykupipas karqanikuraqchu, chaymi escuelapi kaqmasiykumanta anchata yacharqaniku. Anchatamá kusikurqani sapa punchaw Fred Rusk sutiyuq iñiqmasinchikta yanapaspay. Payqa karqa huknin yachachiwaqniykum, paymantataqmi yacharurqani pi iñiqmasinchiktapas rimapayasqayqa bibliapa nisqanman hina kananmanta. Escuelapiqa uyarirqanikutaqmi Nathan Knorr, Frederick Franz hinaspa Karl Klein sutiyuq iñiqmasinchikkunapa yachachiwasqankutapas. Paykunaqa unay wataña Diosta serviqkunam karqaku. Alexander Macmillan sutiyuq iñiqmasinchikñataqmi yachachiwarqaku 1914 watamanta 1919 watapa qallariyninkama sasachakuykuna kaptin serviqninkunata Jehova Dios imayna yanapasqanmanta, paymantam yacharurqaniku mana hatun tukuq kayta.

Escuelayku tukuykuchkaptinñam iñiqmasinchik Knorr niwarqaku Burundi nacionman rinaykupaq. Chaymi qillqanchikkunapi maskayta qallaykurqaniku chay nacionpi hayka iñiqmasinchikkuna kasqanta yachanaykupaq, ichaqa manamá chullapas kasqachu. Chay nacionpiqa manam haykapipas taytanchik Jehova Diosmantaqa willakusqakuraqchu, chaymi manchakurqaniku. Ichaqa Diostam mañakurqaniku yanapawanankupaq.

Burundi nacionpiqa tukuy imam mana llaqtaykupi hinachu karqa, frances rimaytataqmi yachanaykupas karqa. Iskay punchawña maypi yachanaykupaq maskachkaptiykum chayaramurqa escuelapi kaqmasiyku Harry Arnott. Paymi maskaysiwarqaku maypi yachanaykupaq, payqa Zambia nacionmanmi richkarqa. Burundi nacionpiqa kusisqam Diosmanta willakuchkarqaniku. Ichaqa manapas unaymantam autoridadkuna mana munarqakuchu chaypi kanaykuta, hinaptinmi Uganda nacionmanña ripukurqaniku.

Autoridadkunata mana nispayku Uganda nacionman yaykurusqaykuraykum manchakuywan karqaniku, ichaqa chaypi kaq huk iñiqmasinchikmi autoridadkunawan ñuqaykumanta rimarqa. Hinaptinmi papelniykuta  quwanankukama mana harkakurqakuchu chaypi kanaykuta. Chaywanmi yacharqaniku Jehova Dios yanapawasqankuta.

Uganda nacionpiqa 28 iñiqmasinchikkunañam karqaku. Yachasqayku Kampala llaqtapiqa wakiqninkum inglesta rimaqku, chaywanpas achkam luganda rimayta rimaqku. Chaymi paykunaman Diosmanta allinta yachachinaykupaq luganda rimayta yachanaykupaq tantiarurqaniku. Unaypim chay rimaytaqa allinta yacharqaniku, ichaqa paykunapa rimayninta yachasqaykuraykum achka runamasinchikkunata yanaparqaniku Diosmanta yachanankupaq, hinaptinmi paykunapas ancha kusisqa tarikurqaku.

Chay watakunapim Kenia betelpi kaq iñiqmasinchikkuna niykuwarqaku iñiqmasinchikkunata llaqtan-llaqtan watukuq rinaykupaq. Qawanaykutaqmi karqa mayqan llaqtakunapi Diosmanta astawan yachay munasqankutapas, chaynapi mayqan iñiqmasinchikpas chay llaqtaman willakuq rinanpaq. Chayna llaqtan-llaqtan watukuq risqaykupim achka runamasinchikkuna mana riqsiwachkaspankupas samaykachiwaqku hinaspankum mikuytapas yanuykapuwaqku.

Huk kutipim Kampala llaqtamanta Kenia nacionpi Mombasa llaqtakama iskay punchaw trenwan rirqani, chaymantam hinalla barcowan rirqani Seychelles sutiyuq islachakunaman. 1965 watamanta 1972 watakamaqa warmiy Barbarapiwanpas achka kutikamam chay llaqtachakunataqa rirqaniku, chaypiqa iskayllam Diosmanta willakuqkunaqa karqaku. Watakuna pasasqanman hinam ichaqa achkaman mirarurqaku. Rirqanikutaqmi Eritrea, Etiopia hinaspa Sudan nacionkunatapas iñiqmasinchikkuna watukuq.

Chaymantam Uganda nacionpi militarkuna autoridadkunapa contranpi hatarirurqaku, hinaptinmi manchakuypaq watakuna karqa. Chayraykum chay nacionpi autoridadkuna llapallan huklaw nacionniyuqkunata niwarqaku policiakunaman rispayku sutiykuta anotachikunaykupaq. Hinaptinmi chayta ruwarqaniku. Chaymanta qipallatam huk iñiqmasinchikpiwan Kampala llaqtanta carrowan richkarqaniku, hinaptinmi policiakuna harkaruwarqaku. Ñuqaqa manchakuyllawanñam karqani. Paykunam niwarqaku autoridadkunapa contranpi kasqaykuta. Diosmanta willakuqkuna kasqaykuta niptiykupas manam kaqpaqpas hapirqakuchu. Ichaqa huknin policiam riqsiruwarqaku sutiykuta anotachikusqayku punchaw rikuwasqankurayku, chaymi kachaykuwarqaku. Chaywanmi yacharurqaniku bibliapa nisqanman hina autoridadkunata kasukuyqa allin kasqanta (Mar. 12:17).

Chay watakunapiqa militarkunam carrokunata sayachiqku, chaymi ñuqaykutapas richkaptiyku sayarachiwaptinkuqa mancharikuq kaniku wakinpi sinka kasqankurayku. Chayna kaptinqa Diostam mañakuq kaniku, chaymi kachaykuwaptinkuqa hawkayaykuqraq kaniku. 1973 watapiñataqmi huklaw nacionniyuqkunata autoridadkuna niwarqaku Uganda nacionmanta lluqsinaykupaq.

Chaymantam Costa de Marfil nacionman rirqaniku, chay nacionpiqa tukuy imapas  mana chaynalla kasqanraykum kaqmanta amañanayku karqa. Frances rimaytapas kaqmantam yachanayku karqa. Hinaspapas huklaw nacionniyuq iñiqmasinchikkunawanmi yacharqaniku. Chaypiqa achka llampu sunqu runamasinchikkunam Diosmanta willakusqaykuta uyarirqaku. Chaywanmi yacharqaniku Jehova Dios yanapawasqankuta. Diospi hapipakuptiykumá munasqanman hina kawsakunaykupaq yanapawarqaku.

Chay nacionpi kachkaspaykum yacharurqaniku Barbara cancer unquywan kasqanta. Chaymi achka kutikama llaqtaykuta rirqaniku hampichikunanpaq. Ichaqa 1983 watapi aswanyaruptinmi Costa de Marfil nacionmanta llaqtaykuman llakisqa kutikurqaniku.

Llaqtaykuman kutiruspaykuqa betel wasipim yacharqaniku. Chaypim warmichayqa aswanyaruspan wañukurqa. Betelpi kaq iñiqmasinchikkunaqa anchatamá yanapaykuwarqa. Astawanraqmi huk casarasqa iñiqmasinchikkunaqa yanapaykuwarqa Jehova Diospi hinalla hapipakunaypaq. Chaymantam betel wasita yanapakuq hamuq Ann sutiyuq iñiqmasinchikta riqsirurqani, payqa Diosman sunqu warmim karqa. 1989 watapim casarakururqaniku, chaymantapacham betelpi kachkaniku.

1995 watamanta 2018 watakamam yaqa 60 nacionkunata rirqaniku Diospa llaqtanpi punta apaqkunapa rantinpi watukuspayku. Chaywanmi yacharqani Diosqa payman sunqu kaqkunataqa tukuy imapi yanapaykusqanta.

2017 watapi Africa lawpi Burundi nacionta rinaykupaq niykuwaptinkum anchata kusikurqani. Warmichaymanmi chay nacionta riqsichirqani, qawarqanikum chay nacionpiqa achka iñiqmasinchikkunaña kasqankuta. Chaypi kaq betelpi kaqkunam yanapanku 15.500 masnin iñiqmasinchikkunata.

2018 watapipas Costa de Marfil nacionta rinaykupaq niykuwaptinkum anchata kusikurqani. Chay nacionpi betelpi kachkaptiykum waqtayku cuartopi yachaq iñiqmasinchik karqa riqsisqay hina. Ichaqa riqsisqay iñiqmasinchikpa churinmi kasqa.

Jehova Diosqa manamá yanqa rimaqchu. Ima sasachakuypiña kaspaypas paypi hapipakuptiyqa munasqanman hina kawsakunaypaqmi yanapaykuwarqa. Llapallanchikmá munanchik munasqanman hina kawsakunanchikpaq taytanchik Jehova Dios yanapaykuwananchikta. Chaynapi wiñaypaq kawsakuyta chaskinapaq (Prov. 4:18).