1. (1) ¿Imanasqataq pipas rimapayawanchik? (2) ¿Imanasqataq pipapas rimapayawasqanchikta uyarikunanchik?

 LLAPANCHIKMI necesitanchik pipas rimapayaykuwananchikta. Wakinpim kikinchik pitapas ninchik rimapayaykuwananchikpaq, wakinpiñataqmi pantarunanchikta utaq mana allinta ruwarunanchikta yachaspan huk kaqnin iñiqmasinchik rimapayaykuwanchik (Gal. 6:1). Pantaruptinchikñataqmi utaq ima huchatapas ruwaruptinchikñataqmi pipas corregiykuwanchik. Arí, pipapas rimapayaykuwasqanchikqa allinninchikpaq kasqanraykum uyarikunanchik, uyarikuspanchikqa allinmi kasun (Prov. 6:23).

2. Proverbios 12:15 nisqanman hinaqa, ¿imanasqam pipapas rimapayawasqanchikta uyarikunanchik?

² Kay yachachikuypaq textom niwanchik: ‘Sumaqta uyariy yachayniyuq runakunapa rimasqankunata’, nispa (Prov. 22:17). Siemprem kan pipas ñuqanchikmanta aswan yachayniyuq utaq imatapas ruway yachaq. Arí, manamá pipas lliwtaqa yachanchikchu (leey Proverbios 12:15). Pipas rimapayawaptinchikqa humildem kananchik, imatapas mana lliwta ruway atisqanchiktam riqsikunanchik, hinaspapas pipas yanapaykuwananchikta necesitasqanchiktam cuentata qukunanchik. Salomonmi Jehova Diospa yanapakuyninwan kaynata qillqarqa: ‘Runapa imapas ruwasqanqa qispin achka consejaqkunata consultasqanraykum’, nispa (Prov. 15:22).

3. ¿Maykunapim consejokunata tarichwan?

³ Yaqapaschá punta apaqpas utaq mayqan iñiqmasinchikpas rimapayawachwan imapipas astawan kallpanchakunapaq. Pipas bibliapi nisqanman hinaqa rimapayawanchik kuyawaspanchikmi,  chaymi uyarispanchik kasukunanchik. Consejokunataqa tarichwantaqmi bibliata utaq qillqanchikkunata leespanchikpas. Chaykunam yanapawasun imapas mana allin ruwasqanchikmanta cuentata qukuspa cambianapaq (Heb. 4:12).

4. Eclesiastes 7:9 nisqanman hinaqa, ¿imatam mana ninanchikchu pipas consejawaptinchikqa?

⁴ Pipapas consejawasqanchikta utaq rimapayaykuwasqanchikta kasukuyqa sasam, wakinpiqa piñakunchikraqmi. ¿Imanasqataq sasa? Pantaq kasqanchiktaqa riqsikunchikmi. Ichaqa pipas “kaypim utaq wakpim pantachkanki” niykuwaptinchikqa manam uyariytapas munanchikchu (leey Eclesiastes 7:9). Wakinpiqa munasqanchikman hina mana rimapayaykuwasqanchikraykum piñakusparaq nichwan: “¿Pitaq payqa? Paypas pantaqmi”, nispanchik. Wakinpiqa rimapayawasqanchik mana gustawasqanchikraykum huktaraq maskachwan munasqanchikman hina consejawananchikpaq.

5. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

⁵ Kay yachachikuypim yachasun hukkunapa consejasqanta chaskikuq runakunamantawan mana chaskikuq runakunamanta. Yachasuntaqmi pipapas consejawasqanchikta kasukuyqa imanasqa allinninchikpaq kasqanmantapas.

6. ¿Imatam yachachwan kamachiq Roboanmanta?

⁶ Rimarisun Roboam sutiyuq runamanta. Israel runakunapa kamachiqnin karuptinmi runakuna mañakurqaku taytan Salomonpa llamkay qusqanta menosyachinanpaq. Chaymi Roboamqa Israel nacionpi yuyaq runakunata tapukurqa consejanankupaq. Paykunañataqmi nirqaku: ‘Sichu kay runakunata allinta servispayki sumaqllata rimapayaptikiqa paykunam servisunki tukuy tiempo’, nispa (1 Rey. 12:3-7). Chay yuyaq runakunapa nisqanku mana gustonpaq kaptinmi Roboamqa wiñaymasin runakunataña tapurqa. Yaqapaschá chay runakunaqa 40 wata masninkupiña kasqankurayku imallatapas yacharqaku (2 Cron. 12:13). Ichaqa paykunam Roboamta nirqaku taytan Salomonmantapas runakunata astawanraq ñakarichinanpaq (1 Rey. 12:8-11). Roboamqa mayqinninkupa consejasqan allin kasqanta yachananpaqmi Jehova Diosta mañakunman karqa. Chayta ruwananmantaqa wiñaymasinkunapa consejasqanman hinam ruwarqa. Chayqa manamá allinchu karqa kikinpaqpas nitaq runakunapaqpas. Ñuqanchikpaqpas yaqapaschá pipapas rimapayawasqanchikqa mana gustonchikpaqchu kanqa. Chaywanpas bibliapa nisqanman hina kaptinqa kasukunanchikmi.

7. ¿Imatam yachachwan Uziasmanta?

⁷ Kamachiq Uziaspas consejasqankutaqa manam kasukurqachu. Paymi temploman yaykururqa inciensota kañaq, chaytaqa sacerdotekunallam ruwarqa. Sacerdotekunam nirqaku: ‘Rey Uzias, tayta Diospaq kañana inciensotaqa manam qamchu kañanayki, chaytaqa rurananku [...] sacerdotekunallam’, nispa. ¿Ima nirqataq Uziasqa? Bibliam niwanchik “piñakurusqanta”. ¿Imanasqataq nisqankuta mana kasukurqachu? Yaqapaschá payqa piensarqa kamachiq kasqanrayku imapas munasqanta ruwananta. Jehova Diospaqmi ichaqa mana chaynachu karqa. Uzias humilde kaptinqa hinaspa sacerdotekunapa nisqanta kasukuspan templomanta pasakuptinqa ichapas Jehova Diosqa pampachaykunman karqa. Ichaqa mana kasukusqanraykum Jehova Diosqa leprawan unqurachirqa, chay unquywanmi wañukunankama karqa (2 Cron. 26:16-21).  ¿Imatam yachachwan kamachiq Uziasmanta? Consejawasqanchikta mana kasukuptinchikqa Jehova Diosmi manaña kuyawasunchu.

8. ¿Uyarikurqachu Jobqa rimapayasqankuta?

⁸ Bibliapiqa willawanchiktaqmi consejasqankuta kasukuq runakunamantapas. Kasukuq kasqankuraykum paykunataqa Jehova Dios bendecirqa. Rimarisun Jobmanta. Payqa Diospa munasqanman hina kawsakuyta munaspanpas wakinpiqa pantarqam. Sasachakuypi tarikuspanmi mana allinkunata rimarqa, chaymi Eliupas chaynataq Jehova Diospas rimapayarqa. Jobqa humilde kasqanraykum rimapayasqankuta uyarikurqa, chaymi nirqa: ‘Mana entiendesqay kaqkunatam rimarqani’, nispa. Nirqataqmi: ‘Chayraykum tukuy imakuna rimasqayta riqsikuni, allpapiwan uchpapi tiyaykuspaymi wanakuni’, nispa. Arí, humilde kasqanraykum Diosqa bendecirqa (Job 42:3-6, 12-17).

9. ¿Imaynam Moises karqa Jehova Dios corregiptin? ¿Imanasqataq qatipakunapaq?

⁹ Moisespas qatipakunapaqmi. Payqa kasukurqam pantaruptin Jehova Diospa corregisqanta. Huk kutipim piñasqa kasqanrayku pantaruspan Diosta mana hatuncharqachu. Chayraykum Jehova Dios nirqa prometesqan allpaman mana yaykunanpaq (Num. 20:1-13). Chaywan llumpay hukmanyasqa tarikuspanmi Moisesqa Diosta rimapayarqa. Chaymi payñataq nirqa: “Amaña masta parlapayawaychu chay asuntomanta”, nispa (Deut. 3:23-27). Piñakurunanmantaqa Diospa nisqantam Moisesqa kasukurqa, chaymi payqa Israel runakunata hinalla yanaparqa (Deut. 4:1). Jobpas chaynataq Moisespas consejasqankuta kasukusqankuraykum qatipakunapaq kanku. Jobqa consejasqankuta kasukuspanmi imayna piensasqanta cambiarqa, Moisesñataqmi prometesqa allpaman mana yaykunan kaptinpas, tukuy sunqunwan hinalla Jehova Diosta servirqa.

10. (1) Proverbios 4:10-13 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam yanapawanchik pipapas rimapayawasqanchikta kasukuyqa? (2) ¿Imaynatam iñiqmasinchikkunaqa chaskikurqaku consejasqankuta?

¹⁰ Diosman sunqu Jobtawan Moisesta qatipakuspaqa ñuqanchikpas allinmi kasun (leey Proverbios 4:10-13). Paykunatam achka iñiqmasinchikkuna qatipakurqaku. Republica Democratica del Congo nacionmanta Emmanuel * sutiyuq iñiqmasinchikmi iñiqmasinkunapa consejasqanta kasukurqa. Paymi nin: “Unay wataña Diosta serviq iñiqmasinchikkunam chiriyasqaymanta cuentata qukuruspanku yanapaykuwarqaku. Paykunapa rimapayawasqankuta kasukuspaymi sasachakuykunamanqa mana wichirqanichu”, nispa. Canada nacionmanta Megan sutiyuq iñiqmasinchikpas kaynatam nin: “Consejawasqankuqa mana gustoypaq kaspanpas allinniypaqmi karqa”, nispa. Croacia nacionmanta Markospas kaynatam nin: “Congregacionpi manaña yanapakunaypaqmi niykuwarqaku, ichaqa consejawasqankum yanapawarqa Diosta hinalla tukuy sunquywan servinaypaq”, nispa.

11. ¿Imamantam iñiqmasinchik Karl Kleinqa cuentata qukururqa?

¹¹ Karl Klein sutiyuq iñiqmasinchikpaqpas consejasqankuta kasukuyqa allinninpaqmi karqa. Payqa Diospa llaqtanpi punta apaqkunamanta hukninmi karqa. Paymi willakurqa kuyasqan iñiqmasin Rutherford huk kutipi rimapayasqanmanta. Iñiqmasinchik Kleinqa nirqataqmi rimapayasqanqa qallariypi mana gustonpaq kasqanmantapas. Huk kutipis  kaqmanta tuparuptinku iñiqmasinchik Rutherfordqa kusisqallaña nisqa: “¡Imaynallam, Karl!”, nispa. Ichaqa rimapayasqanwan hukmanyasqaraq tarikuspansi asirispallan rimakuykusqa, chaysi payñataq nisqa: “¡Karl, yanqataq diablo wichiykachisunkiman!”, nispa. Chaynata niptinsi pinqarikusqa, hinaspas nisqa: “Manam wawqilláy Rutherford”, nispan. Ichaqa kaqmantas iñiqmasinchik Rutherfordqa nisqa: “Allinmi, niyllam-nichkaykiqa, yanqañataq diablo wichiykachisunkiman”, nispa. Iñiqmasinchik Kleinqa chay rimapayaykusqanmantam nirqa: “¡Ciertomá iñiqmasinchik Rutherfordpa nisqanqa! Razonmanta rimapayawaqninchik iñiqmasinchikpaq piñasqa kaptinchikqa diablom wichiykachiwachwan”, nispa (Efes. 4:25-27). * Iñiqmasinchik Kleinqa iñiqmasinchik Rutherfordpa rimapayasqanta kasukusqanraykum hinalla amistadnin karqa.

12. ¿Imaynatam humilde kayninchikqa yanapawasun? (Rimarimuytaq Salmos 141:5 nisqanmantapas).

¹² Pipapas consejawasqanchikta kasukunapaqqa yanapawasun humilde kaymi, hinaspa pantaq kasqanchikrayku pantasqanchikta riqsikuymi. Pasaq parrafopi yachamusqanchikman hinam Jobqa qallariypi pantayta piensaspanpas corregikurqa. Humilde kasqanraykutaqmi Eliupa rimapayasqantapas kasukurqa paymanta aswan musullaraq kachkaptinpas (Job 32:6, 7). Chayna humilde kasqanraykum Jehova Diosqa bendecirqa. Humilde kaytaqmi yanapawasunchik consejawasqanchikta kasukunapaq chaynataq ñuqanchikmanta sullkanchik consejawaptinchikpas kasukunapaq. Canada nacionmanta punta apaq iñiqmasinchikmi nin: “Kikillanchikqa allinpaqmi hapikunchik, chaymi necesitanchik pipas consejaykuwananchikta”, nispa. Chaynaqa, llapanchikmá necesitanchik Diospa chuya espiritun allin runa kanapaq hinaspa Diosmanta allin yachachiq kanapaq yanapawananchikta (leey Salmos 141:5).

13. ¿Imaynatam corregiwasqanchikta chaskikunanchik?

¹³ Corregiwasqanchiktaqa Diospa rimapayawasqanchikta hinayá chaskikusun. Jehova Diosqa allinninchiktam munan (Prov. 4:20-22). Diosninchikqa bibliawan, qillqanchikkunawan, iñiqmasinchikkunawanqa consejawanchik kuyawasqanchikraykum. Hebreos 12:9, 10 nisqanman hinataqmi Diosqa “allinninchikpaq corregiwanchik”.

14. ¿Imapim piensananchik pipas consejawaptinchikqa?

¹⁴ Ima niwasqanchikpiyá piensasun,  amayá imayna niwasqanchikpichu. Wakinpiqa yaqapaschá imapas niwasqanchikqa mana gustonchikpaqchu kanqa. Chayraykum consejaqqa mana hukmanyachispalla rimapayananpaq kallpanchakunan (Gal. 6:1). * Ñuqanchikta consejawaptinchikqa allinninchikpaq rimapayawasqanchiktam piensananchik mana gustonchikpaq kaptinpas. Nikunanchiktaqmi: “¿Razonmantachu rimapayawachkan? ¿Hukmanyarachiwaptinpas niwasqanqa yanapawanqachu?”, nispa. Chaynaqa, pipapas consejawasqanchikta uyarikuyqa allinninchikpaqmi (Prov. 15:31).

15. ¿Imanasqataq ancha allin consejota maskayqa?

¹⁵ Bibliam kallpanchawanchik consejota mañakunanchikpaq. Proverbios 13:10 nin: ‘Yachayniyuq runakunam allin consejo chaskiqkunaqa’, nispa. ¡Chayna nisqanqa chiqapmi! Consejota maskaqmi Dios serviyninpiqa astawan ñawparin consejo mana maskaqmantaqa. Chaynaqa pipas consejawananchikpaqyá ama manchakuspa nisun.

16. ¿Imakunapaqtaq iñiqmasinchikkunata consejota mañakuchwan?

¹⁶ ¿Imakunapaqtaq iñiqmasinchikkunata consejota mañakuchwan? 1) Unay wataña Diosta serviq iñiqmasinchiktam nichwan yachachiysiwananchikpaq, chaymantam tapuchwan imakunapi kallpanchakunapaq. 2) Pachata rantiyta munaspaqa yuyayniyuq iñiqmasinchikkunatam tapuchwan allinta rantinanchikpaq. 3) Chayllaraq huñunakuypi yachachispaqa, unay wataña yachachiq iñiqmasinchiktam nichwan, yachachisqanchikta allinta uyariykuwaspanchik corregiwananchikpaq. Unay wataña yachachiq iñiqmasinchikkunapas hukkunatam ninmanku imakunapi kallpanchakunanmanta ninankupaq.

17. ¿Imaynam kananchik consejawasqanchik yanapawananchikpaq?

¹⁷ Yaqapaschá paqarin-minchakunaqa llapanchik ima consejotapas chaskikunanchik kanqa, chayqa kanmanmi huñunakuyninchikpipas, bibliawanpas, qillqanchikkunawanpas, iñiqmasinchikkunawanpas. Chaynaqa, pipas consejawaptinchikqa kay yachachikuypi yachasqanchikman hinayá humilde kasun, allinninchikpaq niwasqanchikta piensasun, hinaspapas kasukusunyá. Manam nacerqanchikqa imatapas yachastinñachu, chaywanpas corregiwasqanchikta utaq consejawasqanchikta kasukuspaqa bibliapa nisqanman hinam yachayniyuq kasun (Prov. 19:20).