Chaymanta wata pasaytam betel wasipi willakurqaku Sudafrica nacionpi betel wasipi qillqakunata ruwanankupaq maquinakunata rantirusqankumanta chaynataq yanapakuqkunata munasqankumantapas. Hinaptinmi ñuqaqa nirqani riyta munasqaymanta, rinaypaq niykuwaptinkum anchata kusikurqani. Chaymanmi rirqaniku Dennis Leech, Bill McLellan hinaspa Ken Nordin sutiyuq iñiqmasinchikkunapiwan. Ichaqa manam yachakurqanikuchu haykapi kutimunaykutaqa.

Mamayta qayaspaymi niykurqani Sudafrica nacionman rinaymanta. Mamayqa manam rimaysapachu karqa, ichaqa Jehova Diosman sunqum karqa. Mamaywan papayqa manam harkakuwarqachu, ichaqa llakisqam qiparqaku karu-karuman rinaypaq tantiakusqaywan.

Sudafrica nacionman manaraq richkaspaykum Estados Unidospi betel wasimanraq rirqaniku. Chaypim kimsa killantin yachachiwarqaku qillqakunata ruwanapaq maquinakunata servichikunaykupaq. Chaymantam 20 wataypi kachkaspay Sudafrica nacionman barcopi pasarqaniku, hinaspam chayarurqaniku Ciudad del Cabo llaqtaman. Chaymantañataqmi trenpi tukuy tuta pasarqaniku Johannesburgo lawman, hinaspam achikyarurqaniku Karroo sutiyuq llaqtapi. Trenpa ventananmanta qawariptiykum kasqa chunniq, allpallaña chaynataq llumpayta rupakuq. Chaymi ninakurqaniku: “¿Maymantaq hamurunchik?”, nispayku. Watakuna pasaytam chay lawpi llaqtachakunaman Diosmanta willakuq kutirqaniku, chaypi runakunaqa llampu sunqum kasqaku.

Sudafrica betel wasipim yanapakurqani maquinakunawan Willakuq hinaspa ¡Rikchariy! qillqanchikkunata ruwaypi. Chay qillqanchikkunataqa achka rimaykunapim ruwaq kaniku, hinaspam huklaw nacionkunamanpas apachiq kaniku. Karu-karumanta rispayku chaypi yanapakusqaykumantam anchata kusikurqaniku.

Chaymantaqa huk ruwaykunapiñam yanapakurqani. Chaypiqa tukuy ruwayniyuq kasqayraykum manaña tiempoyuq karqani, chaywanpas kusisqam tarikurqani.

1968 watapim Laura Bowen sutiyuq iñiqmasinchikwan casarakurqani. Payqa betel wasipa hichpallanpim yacharqa, precursoram karqa, hinaspapas huk rimayman qillqanchikkunata betelpi ruwaqkunatam yanaparqa. Chunka watañam betel wasipi yanapakurqani, chaypiqa manam imaypas pisipuwaqchu. Casarakuruptiykuñataqmi niykuwarqaku precursor especialña kanaykupaq, chaymi tumpata hukmanyarurqani precursor kaspayku pisi qullqillawan imayna vida pasanaykupi piensaspay. Quwasqanku qullqichaqa pisillam karqa, chaywanmi paganayku karqa wasimanta arriendoykuta, mikunaykuta, pasajeykuta chaynataq unquruspayku ima hampimantapas.

Durban llaqtapa hichpan llaqtachaman rinaykupaqmi niykuwarqaku, chay llaqtachapiqa India nacionniyuq achka runakunam kasqaku. Paykunaqa India lawpi manaña kaspankupas nacionninkupi imayna kawsakusqankuman hinam kawsakuqku. Mikuyninkutapas miskillatañam yanukuqku, hinaspapas ingles rimaytam rimaqku, chaymi mana sasachakuspallayku Diosmanta willakurqaniku.

Precursor especialkunaqa 150 horatam sapa killa Diosmanta willakunanku karqa. Chaymi Laurawan rimanakurqaniku qallarisqayku punchawpi suqta horata wasin-wasin Diosmanta willakunaykupaq. Chay llaqtapiqa anchatam rupakuq. Willakunaykupaq lluqsisqayku punchawmi hayka horataña willakusqaykumanta yachanaykupaq relojniyta qawaykuptiy manaraq huk horallapas pasasqaraqchu, chaymi nikurqani: “¿Atirusaqkuchu 150 horata Diosmanta willakuyta?”, nispay.

Sapa punchawmi Diosmanta willakunaykupaq tantiakurqaniku. Quqawniykuta aparikuspam carroykuwan riq kaniku, hinaspam ima sachapapas llantuyninpi samarispa doceq kaniku. Wakin kutikunapiqa achka warmachakunam asuykamuwaqku. Punchawkuna pasasqanman hinam Diosmanta willakusqaykupiqa mana musyayllata tutaykuq kaniku.

Diosmanta chay llaqtapi willakusqaykuwanqa ancha kusisqam karqaniku. Chay lawpi runakunaqa kuyakuq, qukuykuq chaynataq Diosman sunqum karqaku. India lawmanta kaq runakunaqa bibliamanta, Jehova Diosmanta, Jesusmanta, hamuq tiempopi hawka kawsakuymanta hinaspa wañukuqkuna kawsarimunankumantam yachayta munaqku. Chaymanta huk wata pasaytaqa 20 runakunamanñam Diosmanta yachachirqaniku. Sapa punchawmi huk kaqninkuwan docenaykupaq yanukuq kaniku. ¡Chaykunawanmi ancha kusisqa tarikurqaniku!

Chayna kachkaptiykum niykuwarqaku llaqtan-llaqtanña watukuq kanaykupaq. Hinaptinmi lamar quchapa hichpanpi kaq llaqtachakunaman riyta qallaykurqaniku. Sapa llaqtachaman chayaspaykum huk kaqnin iñiqmasinchikpa wasinpi samapakuq kaniku. Hinaspaykum lliw iñiqmasinchikkunata kallpanchayta munaspayku paykunawan Diosmanta willakuq kaniku. Iñiqmasinchikkunaqa ancha kuyakuywanmi chaskiykuwaqku turi-ñañankuta hina. Kusisqam tarikurqaniku paykunawan, warmachankuwan, uywachankuwanpas. Chaynatam watukurqaniku iskay watantin. Chayna kachkaptiykum niykuwarqaku betel wasiman kutinaykupaq. Ñuqaykuqa nirqanikum: “Amayá, kaypim kusisqaqa kachkaniku”, nispa. Ichaqa niwasqankuman hina kasukuspaykum betel wasiman kutirqaniku.

Betel wasiman kutiruptiykum niykuwarqa Diosmanta willakuypi cuentallikuqkunawan llamkanaypaq. Paykunaqa betel wasipi unay wataña yanapakuqkunam karqaku. Chay tiempopiqa llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunam watukuyta tukuruspanku betel wasiman cartata apachimuwaqku iñiqmasinchikkuna imayna tarikusqankumanta yachanaykupaq. Hinaptinmi chay iñiqmasinchikkunata kallpanchanaykupaq chaynataq imapi kallpanchakunankupaq cartata apachiq kaniku. Llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikkunaqa xhosa, zulu hinaspa huk rimaykunapim cartata apachimuwaqku. Chay  cartakunata entiendenaykupaqmi huk kaqnin iñiqmasinchikkuna ingles rimayman ruwaqku. Apachinaykupaq cartakunatapas ingles rimaypim qillqaq kaniku, chay iñiqmasinchikkunañataqmi Africa lawpi rimasqanku rimaykunaman chay cartakunata ruwaqku. Anchatam agradecekuni chay iñiqmasinchikkunata. Ingles rimaypi cartakunata ruwasqankuraykum atirqani maylawpi iñiqmasinchikkuna sasachakuypi kasqankumanta yachayta.

Chay tiempopiqa Sudafrica lawpi autoridadkunam kamachirqaku gringokunawan yana kaqkunaqa mana hukllawakunankupaq. Chayraykum chay lawpi iñiqmasinchikkunaqa sapakama ayllunkuman hina chaynataq rimayninkuman hina karqaku, hinaspapas sapakamam Diosmanta willakuqku chaynataq huñunakuqku.

Chayna kasqanraykum ñuqaqa ingles rimayniyuqkunallaman Diosmanta willakurqani achka wata. Chaymi mana anchatachu yacharqani Sudafrica lawpi yana kaq iñiqmasinchikkuna imayna kawsakusqankumantaqa chaynataq ima rimayniyuq kasqankumantaqa. Ichaqa llaqtan-llaqtan watukuqkunapa carta apachimuwasqankuwanmi yacharurqani paykunaqa llumpay sasachakuykunapi kasqankuta. Paykunataqa llaqtamasinkupas chaynataq ayllunkupas chiqnirqakum Jehova Diosta kasukuspa paykunapa ruwasqankuman hina manaña ruwasqankurayku. Chakra lawpi yachaq runakunaqa llumpay wakcham chaynataq mana ancha educacionniyuqmi karqaku, chaywanpas Diosmantam yachayta munarqaku.

Wakin kutikunapiqa juezkunamanmi rirqani iñiqmasinchikkunata yanapanaypaq. Huk kutipim iñiqmasinchikkunapa warmachankuta escuelanmanta qarqururqaku costumbrenkuman hina taytachakunapaq takikunata mana takisqankurayku. Chay warmachakunaqa Diosman sunqum karqaku. Chayna kasqankuqa ñuqatapas anchatam kallpanchawarqa.

Suazilandia nacionpi kaq iñiqmasinchikkunapas llumpay sasachakuypim tarikurqaku. Sobhuza sutiyuq kamachiqninku wañuruptinmi chay llaqtapi qarikunata kamachirqaku umankuta kachiy-kachiyta rutukunankupaq chaynataq warmikunapas chukchankuta qurukunankupaq. Achka iñiqmasinchikkunatam llumpayta ñakarichirqaku  wañusqakunapaq chay costumbrekunata ruwayta mana munasqankurayku. Chaywanpas, chay iñiqmasinchikkunaqa tukuy sunqunkuwanmi Jehova Diospi hapipakurqaku, hinaspam pacienciakuspa aguantarqaku. Chayna kasqankuqa ñuqaykutam kallpanchawarqaku Jehova Diospi hinalla hapipakunaykupaq.

1981 watapim qillqanchikkunata ruwaypi kaqmanta yanapakuyta qallaykurqani. Chaypiqa computadorakunatañam servichikuyta qallaykurqaniku. Chaymantapas, musuq maquinakunatañam servichikuyta qallaykurqaniku qillqanchikkunata ruwanaykupaq. Chaykunawanqa pisi tiempollapim achkata ruwaq kaniku.

Chay watapiqa computadorakunata servichikuspaykuñam huk rimaykunapi qillqanchikkunata ruwayta qallaykurqaniku. Chayllaraq chayaptiykuqa manam chaykunaqa karqaraqchu, tiempopa pasasqanman hinam ichaqa karqaña. Chaykunaqa anchatam yanapawarqaku ima rimaypipas qillqanchikkunata ruwanaykupaq (Is. 60:17). Billwan ñuqaqa hinallam betel wasipi llamkarqaniku. Kenwan Dennisñataqmi betel wasipa hichpanpi ayllunkuwan yacharqaku.

Betel wasipiqa astawan llamkayniyuqmi karqaniku. Huk rimaykunapipas qillqanchikkunata ruwaspaykum huklaw nacionkunaman apachiyta qallaykurqaniku. Chaykunata hinalla ruwanaykupaqmi hatun betel wasita ruwarurqaku Johannesburgo lawpi, chay wasitam qispirachirqaku 1987 watapi. Anchatam kusikuni Sudafrica lawpi iñiqmasinchikkuna achkayasqanmanta, betel wasipi achka watakuna yanapakusqaymanta hinaspa huk kaqnin punta apaq kasqaymanta.

2001 watapim niykuwarqaku Estados Unidospi betel wasipiña huk kaqnin cuentallikuq kanaypaq. Llakikurqanikum Sudafrica lawpi kuyasqayku iñiqmasinchikkunamanta, ichaqa pasarqanikum Estados Unidos nacionman.

Laurapa mamanmi yuyaqña karqa, payta saqinaykumantam astawanqa llakikurqaniku. Estados Unidospi kaspaykuqa manam yanapayta atiymankuchu karqa. Ichaqa Laurapa kimsa ñañankunam niwarqaku: “Ñuqaykuqa manam tukuy tiempoykuwan Diosta serviyta atinikuchu. Chaynaqa, mamanchiktayá cuidasaqku qamkuna hinalla tukuy tiempoykichikwan Diosta servinaykichikpaq”, nispa. Chaynata niykuwasqankumantam anchata agradecekuniku.

Wawqiymi Toronto llaqtapi warmichanwan yacharqa. Paykunam mamayta wañukunan punchawkama kuyakuywan atiendeykurqaku. Mamayqa wañukurqa Estados Unidosman chayasqaykumanta qipallatam. ¡Mayna kusikuypaqmi Diosta tukuy tiemponchikwan servinanchikpaq ayllunchikpa imapipas yanapaykuwasqanchikqa!

Achka watakunam Estados Unidospi betel wasipi yanapakurqani qillqanchikkunata ruwaypi, chaymantañataqmi yanapakurqani betel wasipaq imakunatapas rantiypi. Anchatam kusikuni 20 watantin kay betel wasipi yanapakusqaymanta. Kunanqa 5.000 iñiqmasinchikkunam kay wasipi kachkanku, 2.000 iñiqmasinchikkunam wasillankumanta yanapakunku.

60 wata ñawpaqtaqa manam piensarqanichu kaypi kaytaqa. Lauraqa casarakusqaykumantapacham tukuypi yanapawarqa. ¡Ancha kusisqam kawsakuniku! Anchatam kusikuniku Jehova Diospaq ima ruwaypipas llamkasqaykumanta chaynataq achka iñiqmasinchikkunata riqsisqaykumanta. Paykunawan llamkasqaykumanta yuyarispaykum anchata kusikuniku. Wakinqa kachanku betel wasikunapim. Paykunatam riqsirqaniku betel wasipi kaqkunata watukuq risqaykupi. 80 watayuqñam kachkani, chaymi atisqallaypiña yanapakuchkani, ñawpa watakunapi ruwasqaykunataqa musu kaq iñiqmasinchikkunam ruwachkanku.

Salmos qillqapim nin: ‘Diosta yupaychaq nacionkunaqa mayna-mayna kusisqam’, nispa (Sal. 33:12). Chayna nisqanman hinam ñuqapas kusisqa tarikuni iñiqmasiykunawan kuska Jehova Diospa munayninta ruwasqaymanta.