1. ¿Imanasqataq listolla kayqa ancha allin manaraq ima sasachakuypas kachkaptin?

 LISTOLLA kayqa runapa vidantam salvan. Listolla kaspaqa ima sasachakuy kaptinpas chayllam ayqikuyta atisun, hukkunatapas yanapaytam atisun. Yaqa chaynatam Europa lawpi huk organizacionpas nirqa: “Listolla kaspaqa manam wakinkuna hinachu chaylla wañurusun”, nispa.

2. ¿Imanasqataq listolla kananchik llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq? (Rimarimuytaq Mateo 24:44 nisqanmantapas).

² ‘Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunaqa’ qunqayllamantam runakunapaqqa qallaykunqa llumpay wayra-para hina (Mat. 24:21). Ichaqa Jesuspa qatiqninkunapaqqa manam chaynachu kanqa. 2.000 wata ñawpaqtaraqmi Jesusqa qatiqninkunaman chaymanta willarqaña. Chaymi chay punchawkunapaqqa listolla kananku karqa (leey Mateo 24:44). Chay punchawkunapaq ñuqanchikpas listolla kaspaqa manam wañusunchu, hinaspapas hukkunatam yanapayta atisun (Luc. 21:36).

3. ¿Imanasqataq kunanmantapacha aguantayta, llakipayakuyta hinaspa kuyapayakuyta yachana llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq listolla kanapaq?

³ Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq listolla kanapaqqa kunanmantapacham imapas aguantayta, llakipayakuyta hinaspa kuyakuyta yachana. Mana allin runakuna chinkachisqa kanankumanta willakuptinchikqa runakunam contranchikpi hatarinqa. Chaymanta willakunanchikpaq niwaptinchikqa, ¿kasukusunchu? (Apoc. 16:21). Jehova Diospa chayna niwasqanchikta kasukunapaqqa aguantaytam yachananchik, hinaspapas manam iskayrayananchikchu Diosninchik yanapawananchikmanta. Chay tiempopi iñiqmasinchikkunapa wasinkupas utaq mikunankupas manaña kaptinqa, ¿imatam ruwasun? (Hab. 3:17, 18). Chayna kaptinqa llakipayasqanchikraykum iñiqmasinchikkunata yanapaykusun, imapas necesitasqankutam quykusun. Chaymantapas, chay tiempoqa huñunasqa nacionkunam contranchikpi hatarinqaku wañuchiwananchikpaq. Chay kaptinqa yaqapaschá iñiqmasinchikkunawan huk tiempo huk wasichallapi yachana kanqa, hinaptinqa ¿imaynataq kasun? (Ezeq. 38:10-12). Iñiqmasinchikkunawan allinlla kanapaqqa kunan kuyasqanchikmantapas mastaraqmi kuyananchik kanqa.

4. ¿Imaynanpim yachanchik imatapas astawan aguantanapaq, llakipayakuq kanapaq hinaspa kuyakuq kanapaq hinalla kallpanchakunamanta?

 ⁴ Diospa palabranmi kallpanchawanchik astawan aguantaq, llakipayakuq hinaspa kuyakuq kanapaq. Lucas 21:19 nisqanpim niwanchik: “Aguantasqaykichikraykum kawsankichik”, nispa. Colosenses 3:12 nisqanpiñataqmi nin: “Pachawan churakuchkaq hinayá tukuy sunqumanta llakipayakuqllaña kaychik”, nispa. 1 Tesalonicenses 4:9, 10 nisqanpipas ninmi: “Qamkunaqa imayna kuyanakunaykichikpaq Diospa yachachisqanmi kankichik. […] Chaywanpas wawqi-panillaykuna kallpanchaykikum aswan mastaraq kuyanakunaykichikpaq”, nispa. Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa ñam imatapas aguantarqakuña, llakipayakuqkunañam karqaku hinaspapas kuyanakurqakuñam. Ichaqa hinallam kallpanchakunanku karqa astawan chayna kanankupaq. Paykuna hinam ñuqanchikpas hinalla kallpanchakunanchik imatapas aguantanapaq, llakipayakuq kanapaq hinaspa kuyanakunapaq. Kunanmi yachasunchik apostolkunapa tiemponpi iñiqkuna hinalla chayna kanankupaq imaynata kallpanchakusqankumanta hinaspa ñuqanchikpas imayna qatipakunamanta, chaynapi llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq listolla kanapaq.

5. Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunataqa ¿imataq yanaparqa imatapas hinalla aguantanankupaq?

⁵ Apostolkunapa tiemponpi iñiqkunapas tukuy imatam aguantananku karqa (Heb. 10:36). Chaymantapas chay tiempopi iñiqkunaqa wakin runakuna hina sasachakuykunapi tarikuspankupas Diosta servisqankuraykum huk sasachakuykunapiraq tarikurqaku. Paykunamanta wakinmi Judio kasta religionkunapa hinaspa Roma nacionniyuq autoridadkunapa chiqnisqan karqaku. Familiankupas chiqniqkutaqmi (Mat. 10:21). Chaymantapas cuidakunankum karqa Diospa llaqtanta qipanchaqkunamanta. Paykunaqa pantayta yachachispankum iñiqkuna rakiyta munarqaku (Hech. 20:29, 30). Chayna sasachakuykunapi tarikuspankupas paykunaqa hinallam aguantarqaku (Apoc. 2:3). ¿Imam paykunataqa yanaparqa? Paykunaqa yuyaymanarqakum ñawpaqta Diosta serviqkuna sasachakuykunata imayna aguantasqankupi. Paykunamanta wakinmi karqa Job (Sant. 5:10, 11). Chaymantapas Jehova Diostam mañakuqku kallpata qunanpaq (Hech. 4:29-31). Paykunaqa yuyarirqakutaqmi imapas aguantasqankumantaqa Dios bendecinanmanta (Hech. 5:41).

6. ¿Imatam ñuqanchikpas Merita hina ruwachwan pipas chiqniwaptinchik hinalla aguantanapaq?

⁶ Biblia leesqanchikpi hinaspa qillqanchikkuna leesqanchikpi Diosta serviqkuna imayna aguantasqankupi yuyaymanaspaqa ñuqanchikpas ima sasachakuytapas aguantaytam atisun. Chay ruwayninmi yanaparqa Albania nacionmanta iñiqmasinchik Meritatapas, paytaqa familianmi Dios servinanta mana munaspan maqaq. Paymi willakun: “Bibliata estudiaspaymi Jobta ima pasasqanmanta yacharurqani, chaymi sunquyman chayarurqa. Nikurqanim: ‘Jobqa llumpaytam ñakarillasqa. Payqa manam yacharqachu pi ñakarichisqantapas. Chaywanpas Job 27:5 kaynata nirqa: “Wañukunaykamam ñuqaqa Diosman sunqu kallasaq”’, nispa. Chaywanmi cuentata qukurqani ñuqapa sasachakuyniyqa Jobpa ñakarisqanmantaqa mana imaniraqllapas kasqanta. Chaymantapas ñuqaqa yachanim pim ñakarichiwasqanchikta, Jobmi ichaqa mana yacharqachu”, nispa.

7. Mana hatun llakipi kaspaykipas, ¿imatam kunanmanta ruwawaq?

⁷ Hinalla aguantanapaqqa Diosninchikmanmi imapas llakinchikkunata sapa kutilla willakunanchik (Filip. 4:6; 1 Tes. 5:17). Ichapas kunanqa manapas hatun llakikunaqa pasasunkichu. Ichaqa, ¿imatam ruwanki hukmanyasqa, llakisqa utaq imatapas manaña allinta piensayta atispaykiqa? Chayna tarikuspaykiqa, ¿Diospa yanapakuynintachu maskanki? Sichum kunanmanta Diosman willakunki sapa punchaw imapas pasasusqaykimanta hinaspaqa, qipakunatapas hatun sasachakuykuna kaptinqa confianzawanmi Diosman asuykunki. Manamá iskayrayankichu Diosninchik tiempollanpi yanapasunaykimantaqa (Sal. 27:1, 3).

8. ¿Imatam yachachwan iñiqmasinchik Miramanta qipa punchawkunapi imatapas hinalla aguantanapaq? (Rimarimuytaq Santiago 1:2-4 nisqanmantapas, qawaytaq fototapas).

⁸ Kunan tiempopi ima sasachakuykunatapas  aguantaspaqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapipas aguantaytaqa atisunmi (Rom. 5:3). ¿Imanasqataq chaynata ninchik? Achka iñiqmasinchikkunam ninku sapa sasachakuyta aguantaspaqa hatun sasachakuykuna kaptinpas aguantay atinamanta. Ima sasachakuytapas aguantanapaq Jehova Dios yanapawasqanchikta cuentata qukuspaqa manam iskayrayasunchu haykapipas yanapawananchikmantaqa. Hinaspaqa ima sasachakuytapas aguantasunmi (leey Santiago 1:2-4). Chaynatam nin Albania nacionmanta precursora iñiqmasinchik Mira. Kay iñiqmasinchikpa sasachakuyninsi wakinpiqa rikchakapun hukkunapa sasachakuyninmantaqa llumpay sasaraq. Ichaqa, chaypunillas yuyarin Diosqa 20 wataña ima sasachakuyninpipas yanapasqanta, chaysi nikun: “Jehova Diosman sunqum kanay, manam pay serviytaqa saqiymanchu, payqariki ima sasachakuyniypipas yanapaykullawarqam”, nispa. Qampas Mira hinam yuyarinayki sasachakuynikita aguantanaykipaq Dios yanapasusqaykita. Payqa qawamuchkanmi imapas aguantasqaykita, hinaspam bendecisunki. Chaymantaqa amayá iskayrayaychu (Mat. 5:10-12). Kunanmanta imatapas aguantaspaykiqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapipas Diosta mana qipanchaspaykim hinalla aguantanki.

9. ¿Imatam Antioquia llaqtapi iñiqkunaqa ruwarqaku llakipayakuq kasqankurayku?

⁹ Apostolkunapa tiemponpim Judea lawpi yachaq iñiqkuna muchuypi tarikullarqaku. Chayta yacharuspankum Antioquia llaqtapi iñiqkunaqa llakipayaspanku “tantiarurqaku Judeapi yachaq iñiqkunaman sapakama atisqankuman hina imallatapas apachinankupaq” (Hech. 11:27-30). Karupi yachaspankupas Antioquia llaqtapi iñiqkunaqa tukuytam ruwarqaku Judeapi yachaq iñiqkunata yanapanankupaq (1 Juan 3:17, 18).

10. ¿Imaynatam llakipayakuq kasqanchikrayku sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata yanapaykuchwan? (Qawaytaq fototapas).

¹⁰ Ñuqanchikpas llakipayakuq kaspanchikqa iñiqmasinchikkuna sasachakuypi tarikusqankuta yacharuspaqa chayllam yanapaykusun. Kaykunata ruwaspam yanapaykuchwan: Punta apaqkuna imatapas ruwanapaq niptinku chaylla yanapaspa, qullqichanchikta churaspa, chaynataq sasachakuypi kaqkunapaq Diosninchikta mañakuspa (Prov. 17:17). b Chaymi, 2020 watapi coronavirus unquy rikurirusqanrayku 950 masnin grupokuna karqa sasachakuypi kaqkunata yanapanankupaq. Sasachakuypi kaqkunata yanapaq iñiqmasinchikkunatam anchata agradecekunchik. Chay iñiqmasinchikkunaqa llakipayakuq kasqankuraykum iñiqmasinchikkunata yanapaykurqaku imapas pisipuqninta apaspanku, hinaspapas kallpanchaykurqakum bibliapa nisqanta leeykapuspa. Wasinku tuñiruptinpas utaq huñunakunanku wasi allichanapaq kaptinpas allichaykapurqakum (tupachiy 2 Corintios 8:1-4).

11. Llakipayaspanchik iñiqmasinchikkunata yanapaptinchikqa, ¿imaynatam Diosninchikta chaywanqa hatunchanchik?

¹¹ Sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunata llakipayasqanchikrayku yanapaptinchikqa runamasinchikkunapas qawawanchikmi. Chaynam karqa 2019 watapi Bahamas nacionpi llumpay wayra-para huñunakunanchik wasita tuñirachiptin. Chay huñunakuna wasita allichachinankupaqmi iñiqmasinchikkunaqa wasi ruway yachaqta tapukurqaku hayka qullqimanta ruwarapunankupaq. Hinaptinmi chay runañataq nirqa: “Qamkunataqa mana imallapaqmi yanapayta munaykichik. Chaymi gratislla qusqaykichik maquinaykunatapas, materialkunatapas, mana qullqillapaqtaqmi yanapasqaykichikpas. Anchatam admirakuni iñiqmasikichikta sunqumanta yanapasqaykichikwan”, nispa. Arí, achka runamasinchikkunam Jehova Diosta mana servispankupas cuentata qukunku iñiqmasinchikkunata imayna yanapasqanchikta. Ñuqanchikqariki llakipayakuq kasqanchikraykum iñiqmasinchikkunata yanapayta munanchik. Chayta qawaspam runamasinchikkunaqa ‘llakipayakuq Diosninchikta’ riqsiyta munanmanku, chaynatam Diosninchikta hatunchanchik (Efes. 2:4).

12. ¿Imanasqataq kunanmanta llakipayakuq kayqa yanapawanchik llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq listolla kanapaq? (Rimarimuytaq Apocalipsis 13:16, 17 nisqanmantapas).

 ¹² ¿Imanasqataq llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi llakipayakuq kananchik kanqa? Bibliapim niwanchik runapa gobiernonman haykam mana sayapakuqkunaqa kunanpas hinaspa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapipas sasachakuypi kanankumanta (leey Apocalipsis 13:16, 17). Chay punchawkunapiqa yaqapaschá iñiqmasinchikkunapaqqa imachankupas pisinqa, hinaptinchá yanapananchik kanqa. Jesucristo kay allpa pachapi runakunata juzgananpaq hamuspanqa, iñiqmasinchikkunata llakipayaspa yanapachkaqta tariwananchiktam munanchik ¿aw? Chayna ruwachkaqta tariwaspanchikqa niwasunchá: ‘Qamkunapaqmi Diospa gobiernonmanta bendicionkuna’, nispa (Mat. 25:34-40).

13. ¿Imatam ruwarqaku apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa astawanraq kuyanakunankupaq? (Rimarimuytaq Romanos 15:7 nisqanmantapas).

¹³ Apostolkunapa tiemponpi iñiqkuna kuyanakusqankutaqa lliw runakunam yacharqaku. Ichaqa, ¿mana sasachakuspallankuchu kuyanakurqaku? Chayta yachaykunapaq rimaykusunchik Roma llaqtapi iñiqkunamanta, chaypi iñiqkunaqa tukuy lawmantam karqaku. Wakinmi karqa judiokuna, chayraykum taksachankumanta Moisespa leyninta kasukuqku. Wakinñataqmi karqa huklaw nacionkunamanta, paykunaqa karqa huk costumbreyuqkunam. Paykunamanta wakinmi karqa sirvientekuna, wakinñataq sirvienteyuq apukuna. Tukuy lawmanta kaspankupas, ¿imatam yuyarinanku karqa astawan kuyanakunankupaq? Apostol Pablopa “sumaqllatayá chaskiykanakuychik” nisqantam kasukunanku karqa (leey Romanos 15:7). “Sumaqllatayá chaskiykanakuychik” nispanqa nichkarqa kuyakuyllawanña pitapas wasinchikpi chaskiykuymantam utaq amistadninchikña kananpaq chaskiykuymantam. Apostol Pablom Filemonta nirqa lluptikuq sirviententa kuyakuyllawan chaskiykunanpaq. Chay sirvientenpa sutinmi karqa Onesimo. Nirqam: ‘Kuyakuywanyá chaskiykuy’, nispa (Filem. 17). Aquilawan Priscilaqa Apolosmantaqa astawanmi yacharqaku señorninchik Jesucristomanta, chaywanpas kuyakuyllawan chaskiykuspankum pusarqaku (Hech. 18:26). Arí, apostolkunapa tiemponpi iñiqkunaqa tukuy lawmanta kaspankupas, imaymana costumbreyuq kaspankupas manam rakinasqachu kawsakurqaku. Aswanqa sumaqllata chaskinakuspam huk sunqulla kawsakurqaku.

14. ¿Imatam Anawan qusanqa ruwarqaku iñiqmasinkuna kuyasqanta yachanankupaq?

¹⁴ Ñuqanchikpas iñiqmasinchikkunatam kuyakuyllawanña chaskiykunanchik, hinaspam amistadninchikpaqña hapinanchik. Amistadninchikña kaspankuqa ñuqanchiktapas kuyawasunmi (2 Cor. 6:11-13). Chayna kasqantam yacharurqaku iñiqmasinchik Anawan qusan, paykunaqa Africa Occidental lawpim misionero karqaku. Huklaw llaqtaman chayllaraq chayaruptinkum coronavirus unquy qallaykurqa, hinaptinmi congregacionninpi iñiqkunawanqa manaña huñunakuyta atirqakuñachu. Chayna kaptinpas, ¿imatam ruwarqaku iñiqmasinchikkuna kuyasqankuta qawachinankupaq? Paykunaqa congregacionninpi iñiqkunata astawan riqsiyta munaspankum videontakama qayayta qallaykurqaku. Chay ruwasqankum iñiqmasinchikkunapa sunqunman chayarurqa. Chaymi paykunapas misionero iñiqmasinchikkunata qayayta hinaspa mensajekunata apachiyta qallaykurqaku. ¿Imanasqataq misionero iñiqmasinchikkunaqa qayayta qallaykurqaku? Warmichan Anam nin: “Familiayta hinaspa ñuqatapas llakiykunapi iñiqmasinchikkuna ñawpaqta yanapawasqankutam mana qunqanichu. Chaymi ñuqapas iñiqmasinchikkuna yanapayta munani chaynapi kuyasqayta yachanankupaq”, nispa.

15. ¿Imatam yachachwan iñiqmasinchikkunata Vanesapa imayna kuyasqanmanta? (Qawaytaq fototapas).

¹⁵ Yachasqanchikman hinam huñunakusqanchik lawpi iñiqkunaqa tukuy rikchaq costumbreyuqkuna, genioyuqkuna kanku. Chayna kaptinchikpas, ¿imataq yanapawasunchik astawan kuyanakunanchikpaq? Chaypaqqa imapas allinkuna ruwasqankutam astawan qawananchik. Rimarisunchik Nueva Zelanda nacionpi yachaq iñiqmasinchik Vanesamanta. Paytaqa congregacionninpi wakin iñiqmasinkunapa genionsi mana gustaqchu, chaysi mana allintachu  apanakuq. Ichaqa chay iñiqmasinkunamanta karunchakunanmantaqa tiempochakurqam paykunawan kuska imatapas ruwananpaq. Chayraykum cuentata qukururqa ima allin kaqkuna ruwasqankurayku Jehova Diosqa paykunatapas kuyasqanta. Vanesam willakun: “Qusaytam niykurqaku llaqtan-llaqtan watukuq kananpaq, chaymi kunanqa tukuy lawmanta iñiqmasinchikkunawanña riqsinakuniku. Paykunapa imayna kasqankuqa manam chaynallachu. Kunanqa llapallan iñiqmasinchikkunawanmi allinlla apanakuni. Sapakama mana chaynalla kasqanchikqa kusichiwanmi. Jehova Diospas anchatam kusikun mana chaynalla kasqanchikwan, chaymi maymantaña kaptinchikpas llaqtanman pusamullawanchik”, nispa. Chaynaqa, ¿imataq yanapawasunchik iñiqmasinchikkunata astawan kuyanapaq? Lliw iñiqmasinchikkunatam Jehova Dios hina chaskinanchik (2 Cor. 8:24).

16. ¿Imanasqataq llumpay-llumpay ñakariy punchawkunapiqa iñiqmasinchikkunata astawan kuyananchik kanqa? (Qawaytaq fototapas).

¹⁶ Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapiqa anchatam iñiqmasinchikkunataqa kuyana kanqa. ¿Imaynatam Diosninchikqa yanapawasun ñakariy punchawkuna qallaykuptin? Chayta yachanapaqyá yuyariykusunchik Babilonia llaqtata purmachiptinku mana wañunankupaq serviqninkunata Jehova Dios ima nisqanta. Nirqam: “Runallaykuna kallpaychikyá, uku law cuartoykichikkunamanyá yaykuychik, punkuykichiktayá allinta wichqakamuychik. Piñakuy pasarunankamayá pakakamuychik”, nispa (Is. 26:20). Yaqachusmi ñuqanchikpas Diospa chayna nisqanta kasukunanchik kanqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapiqa. “Uku law cuartoykichikkunamanyá yaykuychik” nispaqa yaqachusmi rimachkan iñiqmasinchikkunawan huñulla kanamanta. Ñakariy tiempopi iñiqmasinchikkunawan kuskalla kaptinchikqa, Jehova Diosqa prometewasqanchikman hinam salvawasunchik. Chaynaqa, manam aguantayllachu-aguantananchik iñiqmasinchikkunataqa, aswanqa sunqumanta kuyanapaqmi kallpanchakunanchik. Chayna kanapaq mana kallpanchakuspanchikqa manapaschá salvakuyta atisunchu.

17. Kunanmanta listolla kaspaqa, ¿ima ruwaytam atisun llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna chayamuptinqa?

¹⁷ “Jehova Diospa piñakuynin punchawqa” runakunapaqqa llumpay sasallaña punchawkunam kanqa (Sof. 1:14, 15). Chay tiempopiqa Diosta serviqkunapas sasachakuypim tarikusunchik. Ichaqa, kunanmanta listolla kanapaq kallpanchakuspaqa hawkalla kaytam atisun, hinaspapas hukkunatam yanapasun. Imatapas kunan tiempo aguantaspaqa, chay tiempopipas ima sasachakuytapas atipasunmi. Kunanmanta llakipayakuq kaspaqa, chay tiempopi iñiqmasinchikkuna sasachakuypi kaptinkupas sunqumantam yanapaykusunchik, imapas pisipuqninkutapas quykusunmi. Kunanmanta iñiqmasinchikkunata kuyaspanchikqa, chay tiempopipas astawanraqmi kuyanakusunchik hinaspapas kuskallam kasun. Chaykunapaq kallpanchakuptinchikqa Jehova Diosmi sumaq huertapi wiñaypaq kawsachikuwasunchik. Hinaptinqa, kay tiempopi ñakarichiwaqninchik sasachakuykunataqa manam yuyasunpaschu (Is. 65:17).