1, 2. Salmos 25:14 nisqanman hinaqa, ¿imatam ruwananchik Jehova Dioswan allin amistad kanapaqqa?

 PIPAS allin amistadninpaq hapiwananchikpaqqa ¿imayna runam kananchik? Ninkipaschá: “Allin amistadkunaqa kuyanakunkum, yanapanakunkum”, nispa. Allin amistadnikitaqariki manam manchakunkichu. Ichaqa kay yachachikuypaq textom niwanchik Jehova Dioswan allin amistad kanapaqqa payta manchakunamanta (leey Salmos 25:14).

² Chayllaraq utaq unay wataña Diosta servispanchikpas llapallanchikmi Jehova Diostaqa hinalla manchakunanchik. Ichaqa, ¿imaynataq Diosta manchakuyqa? ¿Imakunataq yanapawasunchik Diosta manchakunapaq? Hinaspapas ¿imatam Diosta manchakunamanta yachachwan Abdiasmanta, sacerdotekunapa kamachiqnin Jeoyadamanta hinaspa kamachiq Jehoasmanta?

3. ¿Imanasqam ninchik wakinpiqa manchakuyqa allinninchikpaq kasqanta?

³ Llapallanchikmi imapas imanaruwananchikta musyakuspaqa manchakunchik, manchakusqanchikraykum imatapas allin yuyaywan ruwanchik. Chaymi nichwan manchakuyqa wakinpi allinninchikpaq kasqanta. Kaykunapi piensarisun. Wichiykuyta manchakuspam imapapas patanmanqa mana llumpaytaqa asuykunchikchu. Imapas vidanchikta peligropi churananta musyakuspapas karunchakunchikmi. Pi amistadninchiktapas kuyaspaqa manchakunchiktaqmi imapas rimasqanchikwan utaq ruwasqanchikwan piñachiyta.

4. ¿Imatam satanasqa munachkan?

⁴ Satanasmi ichaqa munachkan lliw runakuna Jehova Diosta llumpa-llumpayta manchakunanchikta. Payqa munachkan Jobta Elifazpa nisqanta ñuqanchikpas creenanchiktam. Elifazmi nirqa Jehova Diosqa castigakuq hinaspa llumpay piña kasqanta, nirqataqmi  haykapipas mana kusichiy atinamanta (Job 4:18, 19). Satanasqariki munachkan imatapas hinaña Jehova Diosta llumpa-llumpayta manchakunanchiktam chaynapi manaña servinapaq. Chay mana pasaruwananchikpaqqa bibliapa nisqanman hina Diosta manchakunapaqmi kallpanchakunanchik. Chay ruwayninchikqa allinninchikpaqmi kanqa.

5. ¿Imaynataq bibliapa nisqanman hina Diosta manchakuq runaqa?

⁵ Bibliapa nisqanman hina Diosta manchakuq runaqa mana allin ruwaykunamantam ayqikun, chaynapi Dioswan hinalla kuyachikunanpaq. Jesuspas ‘Diostam manchakurqa’, payqa qatipakunapaqmi (Heb. 5:7). Ichaqa, Jesusqa manam maqakuq runata hinachu taytan Jehova Diostaqa manchakuq (Is. 11:2, 3). Aswanqa sunqumanta kuyasqanraykum taytanta lliwpi kasukuyta munarqa (Juan 14:21, 31). Ñuqanchikpas Jehova Diostaqa anchatam respetanchik hinaspam tukuy sunqumanta servinchik kuyakuq, yachayniyuq, allin ruwaq hinaspa atiyniyuq kasqanrayku. Chaymantapas yachanchikmi payqa anchata kuyawasqanchikta, chaymi mana kasukuptinchikqa llumpayta llakikun, kasukuptinchikñataqmi anchata kusikun (Sal. 78:41; Prov. 27:11).

6. ¿Imata qawaspataq Dios manchakuyta yachachwan? (Rimarimuytaq Proverbios 2:5 nisqanmantapas).

⁶ Runakunaqa manamá Diosta manchakuy yachaqñachu nacenchik, chaypaqqa kallpanchakunam (leey Proverbios 2:5). Diosta manchakuytam yachachwan paypa unanchasqankunata qawaspa. ‘Unanchasqankunapim qawanchik’ Jehova Diosqa yachayniyuq hinaspa atiyniyuq kasqanta chaynataq anchata kuyawasqanchiktapas. Chayta yachaspam Jehova Diostaqa astawanraq respetanchik hinaspa astawanraq kuyanchik (Rom. 1:20). Iñiqmasinchik Adrianam nin: “Diospa unanchasqankunata qawaspaymi cuentata qukuni Jehova Diosqa ancha yachayniyuq kasqanta, chaywanmi admirakuni. Chaymi mana iskayrayanichu ñuqapaq imam allin kasqanta pay sumaqta yachasqanmanta”, nispa. Tukuy chaykunapi yuyaymanaspanmi kaynata nin: “Manamá munaymanchu Jehova Diosmanta imapas karunchawaqniy mana allin ruwaytaqa, paymiriki vida quwaqniyqa”, nispa. ¿Kallpanchakuwaqchu kay semana tiempochaykita rakispa Diospa imapas unanchasqanpi yuyaymananaykipaq? Chaypaq kallpanchakusqaykiqa yanapasunkim Jehova Diosta respetanaykipaq hinaspa astawanraq kuyanaykipaq (Sal. 111:2, 3).

7. ¿Imapaqmi Diosta sapa kuti mañakuyqa yanapawanchik pay manchakuyta yachanapaq?

⁷ Jehova Diosta manchakuyta yachanapaqqa yanapawanchiktaqmi payta sapa kuti mañakuypas. Sapa punchaw Diosta mañakuspanchikqa amistadninchikta hinañam qawanchik. Ima sasachakuyninchik kaptinpas aguantanapaq kallpata quwananchikpaq mañakuspaqa atiyniyuq kasqanmantam mana iskayrayanchikchu. Churin Jesusta huchanchikrayku kachamusqanmanta agradecekuspañataqmi yuyarinchik anchata kuyawasqanchikta. Ima sasachakuyninchik kaptinpas allinta tantiakunapaq yanapaykuwananchikpaq mañakuspañataqmi yuyarinchik Dioslla pimantapas aswan yachayniyuq kasqanta. Chayna mañakuyninchikqa yanapawanchikmi Jehova Diosta astawan respetanapaq. Yanapawanchiktaqmi ima mana allintapas mana ruwanapaq, chaynapi Dioswan hinalla amistad kanapaq.

8. ¿Imatam ruwananchik Jehova Diosta hinalla manchakunapaq?

⁸ Jehova Diosta hinalla manchakunapaqqa biblianchiktam sapa kuti estudiana, chaynapi ñawpaq tiempopi allin ruwaqkunamanta hinaspa mana allin ruwaqkunamanta yachanapaq. Puntatam yachasunchik Acab sutiyuq kamachiqpa wasinpi encargakuq Diosman sunqu Abdiasmanta, chaynataq Diosman sunqu sacerdotekunata kamachiq Jeoyadamanta. Chaymantañataqmi yachachkasunchik Juda nacionpi kamachiq Jehoasmanta. Jehoasqa warma kaspanqa Jehova  Diostam kasukurqa, ichaqa wiñaruspanmi manaña kasukurqachu chaymi mana allinpi tukurqa.

9. ¿Imayna runataq Abdiasqa karqa Jehova Diosta manchakusqanrayku? (Rimarimuytaq 1 Reyes 18:3, 12 nisqanmantapas).

⁹ Abdiasmanta b rimaspanmi bibliapi kaynata qallarin “Jehova Diosta manchakuq runam” karqa nispa (leey 1 Reyes 18:3, 12). Chayna kasqanraykum hukkunapas qawaqku mana llullakuqpaq hinaspa confianza runapaq. Chayraykum kamachiq Acabpas wasinpi nanachikunanpaq churarqa (tupachiytaq Nehemias 7:2 nisqanwanpas). Chaymantapas Diosta manchakuq runa kasqanraykum qarinchakuq karqa, chayna kayninqa allinmi karqa. ¿Imanasqa? Payqa kawsakurqa mana allin kamachiq Acabpa kamachisqan watakunapim. Acabqariki karqa “ñawpaq kamachiqkunamantapas aswan mana allinraqmi Jehova Diospa qayllanpiqa” (1 Rey. 16:30). Acabqa casarasqa karqa Baal taytachata yupaychaq Jezabel warmiwanmi. Chay warmiqa Jehova Diostam llumpayta chiqniq, chayraykum mana munarqachu Israel nacionpa norte lawninpi pipas Jehova Diosta yupaychanantaqa. Chaymi Jehova Diosmanta willakuqkunatapas achkata wañurachirqa (1 Rey. 18:4). ¡Mayna sasachá karqa chay tiempopi Jehova Diosta serviyqa!

10. ¿Imatam Abdiasqa ruwarqa mana manchakuq kasqanrayku?

¹⁰ ¿Imatam Abdiasqa ruwarqa mana manchakuq kasqanrayku? Diosmanta willakuqkunata Jezabel wañuchinanpaq maskaptinmi, Abdiasqa ‘machaypi pakarurqa Diosmanta pachak willakuqkunata “pichqa chunkatakama”, hinaspam tantatawan yakuta qurqa’ (1 Rey. 18:13, 14). Abdiaspa chay ruwasqanta Jezabel yacharuspanqa chayllach wañurachinman karqa. Chayta musyakuspanqa Abdiasqa manchakurqachá, manamriki pipas wañuytaqa munanchikchu. Ichaqa kikinpa vidanmantapas Jehova Diosta hinaspa serviqninkunata astawan kuyasqanraykum chayta ruwarqa.

11. ¿Imaynatam kunan tiempopas iñiqmasinchikkunaqa Abdiasta qatipakunku? (Qaway fototapas).

¹¹ Kunan tiempopas achka iñiqmasinchikkunam Jehova Diosta servinanchikta harkakusqanku nacionkunapi yachachkanku. Autoridadkunata kasukuspankupas Abdias hinam chay iñiqmasinchikkunapas Jehova Dios yupaychaytaqa mana saqinkuchu (Mat. 22:21). Paykunaqa Diosta manchakusqankuraykum  runakunamantaqa Diosta kasukunku (Hech. 5:29). Chayraykum mana musyachikuspalla Diosninchikmanta hinalla willakunku, pakallapitaqmi huñunakunkupas (Mat. 10:16, 28). Chaymantapas, iñiqmasinchikkunamanmi pakan-pakanlla revistanchikkunata apanku, chaynapi iñiyninkupi allin kanankupaq. Rimarisunchik Africa lawpi kaq hukkaqnin nacionpi yachaq iñiqmasinchik Henrimanta. Ñawpaqtam paypa nacionninpi Diosmanta willakunanchikta gobierno harkakurqa. Chay watakunapim iñiqmasinchik Henriqa iñiqmasinchikkunaman qillqanchikkunata apaypi yanapakunanpaq kikinmanta nirqa. Paymi nin: “Ñuqaqa manchapakuqmi kani, ichaqa Jehova Diosta manchakusqaymi kallpanchawarqa imatapas mana manchakuspay iñiqmasinchikkunata yanapanaypaq”, nispa. Qampas iñiqmasinchik Henri hinam kawaq Jehova Diosta manchakuspaykiqa.

12. ¿Imatam Jeoyadawan warmichanqa ruwarqaku Jehova Diosman sunqu kasqankurayku?

¹² Sacerdotekunata kamachiq Jeoyadaqa Jehova Diostam manchakuq, chaymi payman sunqu karqa. Hukkunatapas kallpancharqam Jehova Diosta yupaychanankupaq. Jezabelpa wawan Ataliam mana kamachinan kachkaptinpas Juda nacionpi payña kamachiyta qallaykurqa, hinaptinmi Jeoyadaqa Diosta manchakusqanrayku mana chay warmimanchu sayapakurqa. Atalia mana allin ruwaq warmi kasqanraykum llapallanku manchakuqku. Paylla kamachiyta munaspam willkankunatapas llapallanta wañuchiyta munarqa (2 Cron. 22:10, 11). Chaywanpas Jeoyadapa warmin Jeosabeatmi Ataliapa huknin willkachanta pakarurqa hinaspam qusanpiwan pakallapi uywarqaku. Chay pakasqan wawapa sutinmi karqa Jehoas. Chayraykum kamachiq Daviqpa mirayninmanta kamachiqkunaqa mana chinkarqachu. Jeoyadaqa Jehova Diosman sunqu kasqanraykum Ataliata mana manchakuspan chay wawata pakarqa (Prov. 29:25).

13. ¿Imatawanraqmi Jeoyadaqa ruwarqa Diosman sunqu kasqanrayku?

¹³ Jeoyadaqa Diosman sunqu kasqanraykum uywasqan Jehoasta qanchis watachayuqllaraq kachkaptinpas kamachiq kananpaq churarurqa. Vidan peligropi kananta yachaspanpas chaytam ruwarqa Davidpa mirayninmanta kamachiq kananta munaspan. Jehova Dios yanapaykuptinmi chayna tantiarusqanqa allin karqa. Leviy ayllukunapa hinaspa Israel runakunapa ayllunpi kamachiqkunapa yanapakuyninwanmi Jeoyadaqa rey kananpaq Jehoasta churarurqa, hinaspam Ataliata hapirachimurqa wañuchinankupaq (2 Cron. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1). Chaymantam Jeoyadaqa kamachiqtapas hinaspa runakunatapas Jehova Dioswan contratota ruwachirqa, “chaynapi Diospa runankuna hinalla kanankupaq” (2 Rey. 11:17). “Churarqataqmi punku cuidaqkunatapas Jehova Diospa wasinman yaykuna punkukunapipas. Chaynapi Diospaq mana chuya kaqkuna mana yaykunanpaq” (2 Cron. 23:19).

14. ¿Imaynanpim yachanchik Jehova Diosqa Jeoyadata kuyasqanta?

¹⁴ Jehova Diosqa palabranpim qillqachirqaña: “Kuyawaqniy runakunatam kuyasaq”, nispa. Arí, chay nisqanman hinamá Diosqa Jeoyadata kuyarqa (1 Sam. 2:30). Chaymi palabranpi Jeoyadapa allinkuna ruwasqanmanta qillqachirqa chaynapi qatipakunapaq (Rom. 15:4). Chaymantapas kuyasqanraykum Jeoyada wañukuptinpas Jehova Diosqa pampachirqa “kamachiqkunapa pampakusqan Davidpa llaqtan sutiyuq llaqtapi”. Chayna hatunchasqam karqa Diospaq hinaspa wasinpaq allin kaqkunata ruwasqanrayku (2 Cron. 24:15, 16).

15. ¿Imakunatam llapallanchikpas yachachwan Jeoyadamanta? (Qaway fotokunatapas).

¹⁵ Jeoyadamanta yachasqanchikmi yanapawanchik Jehova Diosta astawan manchakuyta yachanapaq. Punta apaqkunapas Jehova Diosta manchakusqankuraykum iñiqkunata imamantapas cuidananku hinaspa yanapananku (Hech. 20:28). Yuyaq iñiqmasinchikkunapas yachanmankum  Jehova Diosqa payman sunqu kaptinkuqa paykunawanpas munayninta ruwachinanmanta. Warmakunapas yuyarinankum Jeoyadata Diosqa kuyasqanmanta. Chaymi warmakunaqa mana qunqanankuchu yuyaq iñiqmasinchikkunataqa hinaspapas respetanankum, aswanraqmi unay wataña Jehova Diosninchikta servikuqkunataqa (Prov. 16:31). Chaymantapas llapallanchikmi yachachwan Leviy ayllumanta hinaspa Israel runakunapa ayllunkupi kamachiqkunamanta. Paykuna hinam ñuqanchikpas punta apaqkunata imapipas yanapananchik chaynataq kasukunanchik (Heb. 13:17).

16. Jeoyadapa wañukusqan qipataqa, ¿imayna runañataq Jehoasqa rikurirurqa?

¹⁶ Kamachiq Jehoasqa warma kaspanqa Jehova Diostam kasukurqa sacerdote Jeoyada yanapasqanrayku (2 Rey. 12:2). Jeoyadapa wañukusqan qipatam ichaqa Juda nacionpi kamachiypi yanapakuqkunapa umachasqantaña kasukurqa. Chay kamachiypi yanapakuqkunaqa karqa Jehova Diosta qipanchaqkunam. Chaymi kikinpas hinaspa llaqta runapas ‘kullukunataña yupaycharqaku’ (2 Cron. 24:4, 17, 18). Chaywanqa Jehova Diosqa llakisqam tarikurqa. Chaymi ‘paymanta willakuqkunata hinalla kacharqa payman kutirikunankupaq. Chaywanpas manam kasukurqakuchu’. Jehoasqa manam kasurqachu uywaqnin Jeoyadapa churin Zacariastapas. c Zacariasqa  karqa primonmi, chaynataq Diosmanta willakuq hinaspa sacerdotem. Zacariaspa taytanmiriki Jehoastaqa warma kaptin pakaykurqa Atalia mana wañurachinanpaq. Chaymanta agradecekunan kachkaptinpas Jehoasqa Zacariastam wañurachirqa. Chaynaqa, Jehoasqa karqa mana riqsikuq mana allin runam (2 Cron. 22:11; 24:19-22).

17. ¿Imapitaq Jehoasqa tukurqa mana allin runa kasqanrayku?

¹⁷ Jehoasqa manañam Diostaqa manchakurqachu, chayraykum mana allinpi tukurqa. Jehova Diosqa ñawpaqmantaraqmi nirqaña: “Chiqniwaqniy runakunatañataqmi chiqnisaq”, nispa (1 Sam. 2:30). Huk kutipim, Siria soldadokuna ‘aslla’ kachkaspankupas Jehoaspa achka soldadonkunata vencerurqaku, hinaspam Jehoastapas ‘wañunayachkaqta saqirurqaku’. Hinaptinmi hina kikin runankunalla wañurachirqaku Zacariasta wañuchisqanmanta. Paqway mana allin runa kasqanraykum huklawpi pamparqaku, “manam kamachiqkunapa pampakunanpichu” (2 Cron. 24:23-25).

18. Jeremias 17:7, 8 nisqanman hinaqa, ¿imatam ruwana Jehoas hina mana kanapaq?

¹⁸ ¿Imatam yachachwan Jehoasmanta? Payqa allpa hawallanpi sapiyuq sacha hinam karqa. Allin sayananpaqqa sacerdote Jeoyadallam yanaparqa. Wañukuptinmi ichaqa Jehova Diosta qipanchaq runakunataña uyarirqa, chayraykum Jehoasqa mana allinpi tukurqa. Jehoas hina mana kanapaqqa kaytam yachananchik: Manam iñiqmasinchikkuna hinaspa ayllunchikkuna yanapawasqanchikraykullachu Jehova Diostaqa manchakuspa servina. Kikinchikmantam chaytaqa ruwana. Jehova Diosta kuyanapaqqa hinaspa hinalla manchakunapaqqa, sapa kutim biblianchiktawan qillqanchikkunata estudiananchik hinaspa yuyaymanananchik. Manataqmi qunqananchikchu sapa kuti mañakuytapas (leey Jeremias 17:7, 8; Col. 2:6, 7).

19. ¿Imatam Diosninchikqa munan ñuqanchikmanta?

¹⁹ Jehova Diosqa ruway atinallanchiktam niwanchik. Ñuqanchikmanta Diosninchik ima munasqanmi Eclesiastes 12:13 nisqanpi kachkan. Chaypim nin: “Diosta manchakuy, kamachikuyninkunata kasukuy, chaytamriki runaqa ruwanan”, nispa. Diosninchikta manchakuspaqa ima sasachakuypiña tarikuspapas payman sunqum kasun Abdias hina hinaspa Jeoyada hina. Manamá imapas Jehova Diosmantaqa karunchawasunchu.