1, 2. (1) ¿Ima nispam huk runa qillqarqa? (2) ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

KUNAN tiempopiqa achka runakunam “Jesuspiqa iñinim” nichkaspankupas paypa yachachisqantaqa mana kasukunkuchu (2 Tim. 4:3, 4). Huk runam kaynata qillqarqa: “Kunan tiempopipas Jesus kaptinqa [...], ñawpaqpi runakuna hinam mana uyariy munaqkuna kachwan”, nispa.

² Jesuspa tiemponpi runakunaqa achkam paypa yachachisqantaqa uyarirqaku. Qawarqakutaqmi milagrokuna ruwasqantapas, chaywanpas manam Jesuspiqa iñirqakuchu. Kay yachachikuypim hinalla yachachkasun imakunarayku mana iñisqankumanta. Yachasuntaqmi kunan tiempopipas imakunarayku mana uyariyta munawasqanchikmanta chaynataq imapas mana urmachiwananchikpaq imakuna yanapawananchikmanta.

3. ¿Imanasqataq wakin runakunaqa Jesusta uyariyta mana munarqakuchu?

³ Jesusqa manam wakin runakunallawanchu hukllawakuq. Hukllawakuqmi apukunawanpas, munayniyuqkunawanpas chaynataq wakchakunawanpas. Jesusqa llakipayarqataqmi hukkunapa mana allin qawasqan runakunatapas. Chaymi hatun tukuq runakunaqa mana uyariyta munarqakuchu. Paykunam Jesuspa qatiqninkunata nirqaku: “¿Imanasqataq qamkunaqa mikunkichik hinaspa tomankichik impuesto mañaqkunawan chaynataq huchasapakunawanqa?”, nispanku. Hinaptinmi Jesusqa nirqa: “Sano runakunaqa manam necesitanchu doctortaqa, unquqkunam ichaqa necesitanku. Ñuqaqa hamurqani  manam, mana huchayuq runakunata qayaqchu, aswanqa wanakunankupaq huchasapakunata qayaqmi”, nispa (Luc. 5:29-32).

4. Diosmanta willakuq Isaiaspa qillqasqanman hinaqa, ¿imatam judiokunaqa yachanankuña karqa?

⁴ ¿Imatam biblia nin? Diospa akllasqan runa manaraq kay allpa pachaman hamuchkaptinmi Isaias kaynata qillqarqa: ‘Runakunam payta despreciarqa. Paykunam payta wischupakurqa. [...] Payqa karqa runakunapa qipanchakusqanmi. Payqa karqa runakunapa despreciasqanmi. Manam kaqpaqpas hapirqanchikchu paytaqa’, nispa (Is. 53:3). Isaiaspa qillqasqanman hinamá Diospa akllasqanqa runakunapa wischupakusqan kanan karqa. Chayraykum judiokunaqa yachanankuña karqa Jesus chiqnisqa kanantaqa.

5. ¿Imayna kasqanpaqmi Diosta serviqninkunata achka runakuna hapinku?

⁵ ¿Chaynachu kunanpas? Arí. Religionkunapi achka punta apaqkunam sumaqta chaskiykunku apukuna, yachaysapakuna hinaspa ancha riqsisqa runakuna religionninkuman yaykuptinku, paykuna Diospa munasqanman hina mana kawsakuptinkupas. Jehova Diosta kasukuqkunatam ichaqa chiqninku. Paykunataqa manam ancha yachayniyuqpaqchu utaq riqsisqapaqchu hapinku. Apostol Pablopa qillqasqanman hinam Diosqa ‘runakunapa despreciasqan kaqkunata’ akllarqa (1 Cor. 1:26-29). Serviqninkunataqa Jehova Diosqa anchatam kuyan.

6. ¿Imatam Jesus nirqa Mateo 11:25, 26 nisqanpi? ¿Imaynatam qatipakuchwan?

⁶ ¿Imataq yanapawasun mana iskayrayanapaq? (Qaway Mateo 11:25, 26). Jehova Diospa llaqtanmanta runakunapa mana allin rimasqankuwanqa amayá hukmanyasunchu. Amataqyá qunqasunchu munayninta ruwanankupaq mana hatun tukuq runakunata Dios akllasqantaqa (Sal. 138:6). Yuyaymanasuntaqyá paykunata runakuna mana yachayniyuqpaq hapiptinkupas munayninta ruwanankupaq Dios imayna yanapasqanpi.

7. ¿Imanasqam fariseokunata Jesus nirqa: “Iskay uyakuna”, nispa? ¿Imaynam tarikurqaku chaynata niptin?

⁷ Jesusqa mana manchakuspanmi religionkunapi punta apaqkunata qaqcharqa mana allin ruwasqankumanta. Huk kutipim fariseokunata nirqa: “Iskay uyakuna”, nispa. Paykunaqa tayta-mamankuta yanapanankumantaqa makinkuta mayllapakuyllapim kaqku (Mat. 15:1-11). Yaqachusmi Jesuspa chayna nisqanwanqa qatiqninkunapas admirakurqaku. Chaychusmi nirqaku: “¿Musyakurqankichu nisqaykiwan fariseokuna piñakurusqankuta?”, nispa. Jesusñataqmi nirqa: “Taytaypa mana tarpusqan plantaqa sapinmantam chutasqa kanqa. Hinayá kachunku, paykunaqa kanku ñawsamasin pusaqkunam. Ñawsa runa ñawsamasinta pusaspanqa iskayninkum uchkuman wichiykunqaku”, nispa (Mat. 15:12-14). Religionkunapi punta apaqkuna piñakuptinkupas Jesusqa mana manchakuspanmi imam kaqta nirqa.

8. ¿Imaynatam yachanchik mana lliw religionkunapa yachachisqan Diospa munasqanman hina kasqanta?

⁸ Chaymantapas, Jesusqa mana manchakuspanmi nirqa pantaykunata yachachisqankuta. Paymi nirqa wañuyman apakuq hatun ñanpi achkallaña kasqankuta, kawsayman apakuq kichki ñanpiñataq aschalla kasqankuta. Chaywanmi yachanchik mana lliw religionkunapa yachachisqan Diospa munasqanman hina kasqanta (Mat. 7:13, 14). Jesusqa nirqataqmi wakin runakuna Diosta hawa sunqulla servisqankumantapas. Chaymi qatiqninkunata nirqa: “Cuidakuychikyá Diosmanta willakuq tukuqkunamanta, paykunaqa  ovejaman rikchakuqllaña hamuspankupas sunqunkupiqa yarqasqa atuqkunam kanku. Hinaptinqa, rurunpim riqsinkichik”, nispa (Mat. 7:15-20).

9. ¿Ima yachachikuykuna pantay kasqantam Jesus nirqa?

⁹ ¿Imatam biblia nin? Qillqasqañam karqa Diospa akllasqan runa tukuy sunqunwan Diospa wasinta kuyananmanta (Sal. 69:9; Juan 2:14-17). Tukuy sunqunwan Diosta kuyasqanraykum Jesusqa pantay religionkunapa ruwasqankuwan yachachisqanku mana allin kasqanta nirqa. Fariseokunam niqku wañuruspanchik hinallaraq kawsasqanchikta. Jesusmi ichaqa yachachirqa wañuruspaqa puñuchkaq hina mana imatapas ruwasqanchikta (Juan 11:11). Saduceokunañataqmi niqku wañuqkuna mana kawsarimunanta. Jesusmi ichaqa amistadnin Lazarota kawsarirachirqa (Juan 11:43, 44; Hech. 23:8). Fariseokunam niqku imapas destinasqaña utaq Dios munaptin kasqanta. Jesusmi ichaqa nirqa Diosta servinapaq utaq mana servinapaqqa kikinchik tantiakunanchikmanta (Mat. 11:28).

10. ¿Imanasqataq achka runakuna yachachisqanchikwan hukmanyanku?

¹⁰ ¿Chaynachu kunanpas? Arí. Achka runakunam religionkunapa nisqanku pantay kasqanta bibliawan qawachiptinchik hukmanyanku. Religionkunapi punta apaqkunam yachachinku mana allin runakunata Dios infiernopi ñakarichisqanta. Ñuqanchikmi ichaqa yachachinchik kuyakuq Diosqa chayta mana ruwasqanta. Religionkunapi punta apaqkunaqa yachachinkutaqmi wañuqkunaqa hinalla maypipas kawsasqankuta. Chayna kaptinqa kawsarimuymanta bibliapa nisqanqa yanqachá kanman, chaymi yachachinchik chayqa bibliawan mana tupasqanta. Yachachinkutaqmi tukuy imapas destinasqaña utaq Diospa munasqan kasqanta. Ñuqanchikmi ichaqa yachachinchik Diosta servinapaq utaq mana servinapaqqa kikinchikmanta kasqanta. Tukuy chaykunawanmi religionkunapi punta apaqkunaqa piñasqallaña tarikunku.

11. Juan 8:45-47 nisqanman hinaqa, ¿imayna kananchiktam Diosqa munan?

¹¹ ¿Imataq yanapawasun mana iskayrayanapaq?  Jehova Diospa yachachikuyninkunamantaqa manapunim iskayrayananchikchu (qaway Juan 8:45-47). Amayá satanas hinaqa haykapipas chiqap yachachikuykunataqa saqisunchu (Juan 8:44). Diosqa munan churin Jesusta qatipakunanchiktam, chaymi niwanchik: “Chiqniychikyá mana allin kaqta hinaspayá allin kaqman hapipakuychik”, nispa (Rom. 12:9; Heb. 1:9).

12. ¿Imanasqataq judiokunapaqqa qirupi Jesuspa wañusqanqa urmachikuq rumi hina karqa?

¹² ¿Imanasqaraqtaq judiokunaqa Diospa akllasqan Jesus kasqanmanta iskayrayarqaku? Pablom nirqa: ‘Qirupi wañukuq Cristomantam willakunchik, chayqa judiokunapaqmi urmachikuq rumi hina’, nispa (1 Cor. 1:23). Judiokunapaqqa Diospa akllasqan runaqa manam qirupichu wañunan karqa. Qirupiqa wañuchiqku mana allin ruwaqkunallatam utaq huchasapa runakunallatam (Deut. 21:22, 23).

13. ¿Imatam judiokunaqa mana riqsikuyta munarqakuchu?

¹³ Judiokunaqa yacharqakum Jesusqa mana huchayuq kasqanta hinaspa yanqamanta tumpaspanku wañuchisqankuta, ichaqa manam riqsikuyta munarqakuchu. Juezkunaqa kikinkupa kamachikuyninkuta mana kasuspankum Jesustaqa juzgarqaku (Luc. 22:54; Juan 18:24). Allinta juzganankumantaqa kikinkum “llulla rimaqkunata maskarqaku”. Jesuspiqa mana imatapas tariptinkum sacerdotekunapa kamachiqninqa Jesustaña tapupayarqa, chaynapi kikinpa nisqallanwan wichiykachinanpaq (Mat. 26:59; Mar. 14:55-64). Jesus kawsariruptinpas chay juezkunaqa sepulturata cuidaq Roma soldadokunamanmi achka qullqita qurqaku, chaynapi Jesuspa cuerponta qatiqninkuna tuta suwarusqankuta ninankupaq (Mat. 28:11-15).

14. ¿Imatam bibliaqa nirqaña Diospa akllasqan runata ima pasananmanta?

¹⁴ ¿Imatam biblia nin? Achka judiokunaqa manam piensarqakuchu Diospa akllasqan runa wañuchisqa kanantaqa. Chaywanpas,  ñawpaqmantaraqmi bibliaqa kaynata nirqaña: ‘Vidantam qurqa wañunankama mana kasukuq runakunaman hukllawasqa kasqanrayku. Achkaqpa huchankunatam qipichkaq hina qichurqa. Mana kasukuqkunapa favorninpim mañakurqa’, nispa (Is. 53:12). Chayraykum huchasapa hina qirupi Jesuspa wañukusqanwanqa judiokunaqa mana iskayrayanankuchu karqa.

15. ¿Imanasqataq wakinkuqa Jehova Diospa testigonkunata mana allinpaq hapiwanchik?

¹⁵ ¿Chaynachu kunanpas? Arí. Jesusta hinam kunan tiempopi Jehova Diospa testigonkunatapas yanqamanta tumpawanchik hinaspa chiqniwanchik. 1930 wata qipamanmi Estados Unidos nacionpi iñiqmasinchikkuna achka kutikama juezkunaman rirqaku, chaynapi Dios serviyninchikta mana harkakunankupaq. Wakin juezkunaqa sutillatam qawachirqaku testigokunata chiqniwasqanchikta. Canada nacionpi Quebec sutiyuq llaqtapipas iglesia catolicawan autoridadkuna hukllawakuykuspankum iñiqmasinchikkunapa willakusqankuta harkakurqaku, hinaspam carcelman apachirqaku. Alemania nacionpiñataqmi achka musu iñiqmasinchikkunata autoridadkuna wañurachirqaku. Rusia nacionpiñataqmi achka iñiqmasinchikkunata carcelman apachkanku Diosmanta willakusqankuraykulla. Chaymantapas, ruso rimaypi iñiqmasinchikkunapa biblia ruwasqankupi Diospa sutin Jehova rikurisqanraykum aypunankuta hinaspa servichikunankuta mana munankuchu.

16. 1 Juan 4:1 nisqanman hinaqa, ¿imanasqataq Diospa serviqninkunamanta llullakunata nisqankuwanqa mana hukmanyananchikchu?

¹⁶ ¿Imataq yanapawasun mana iskayrayanapaq? Jehova Diospa testigonkunamanta llullakunata imanasqa rimasqankumanta sumaqta yachaymi. Jesusqa nirqañam qatiqninkunamanta llullakunata rimanankumanta (Mat. 5:11). Runakunaqa ñuqanchikmanta llullakunataqa ninku satanas umachaptinmi (Apoc. 12:9, 10). Amayá llullakuna nisqankutaqa uyarisunchu. Amataqyá chay mana allinkuna nisqankuwanqa hukmanyasunchu (qaway 1 Juan 4:1).

17. ¿Imaynataq wakinku tarikunmanku karqa Jesusta apostolninkuna saqirusqankuwan?

¹⁷ Jesustam apostolninkunamanta huknin chiqniqninkunapa makinman quykurqa. Chaymantapas, wañuchinankupaq hapirusqanku tutapim huknin apostolnin kimsa kutikama nirqa mana riqsisqanta, hinaspapas llapallan apostolninkunam saqirurqaku (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75). Chayraykupaschá runakunaqa hukmanyaruspanku ninmanku karqa: “Apostolninkunapas chayna kachkaptinkuqa manam Jesuspa qatiqninqa kaymanchu”, nispanku. Jesusqa chaykuna kananta yachasqanraykum mana hukmanyarurqachu (Juan 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32).

18. ¿Bibliapa ima nisqankunam cumplikurqa Jesus manaraq wañukuchkaptin?

¹⁸ ¿Imatam biblia nin? Jehova Diosqa ñam willachirqaña akllasqan runa 30 qullqillapaq rantikusqa kananmanta (Zac. 11:12, 13). Qillqasqañataqmi karqa kuyasqan amistadnillan rantikunanmantapas (Sal. 41:9). Zacariasqa qillqarqataqmi: ‘Ovejakunapa michiqnintayá wañurachiy, chaynapim chiqirunqa ovejakunapas’, nispa (Zac. 13:7). Allin  sunquyuq runakunaqa manam hukmanyanankuchu karqa tukuy chaykuna kaptinqa, aswanqa Jesuspim astawan hapipakunanku karqa tukuy chaykuna cumplikusqanrayku.

19. ¿Imatam allin sunquyuq runakunaqa yachanchik?

¹⁹ ¿Chaynachu kunanpas? Arí. Wakinmi Jehova Diospa testigonkunamanta rakikuruspanku pantaykunata yachachinku. Paykunaqa internetnintakama, televisionnintakama utaq radiontakamam ñuqanchikmanta llullakunata chiqichinku, chaynapi hukkunatapas pantachinankupaq. Allin sunquyuq runakunaqa chayna kananmanta bibliapa nisqantam allinta yachanchik, chaymi mana hukmanyanchikchu (Mat. 24:24; 2 Ped. 2:18-22).

20. ¿Imatam ruwananchik Diosta qipanchaqkuna mana pantarachiwananchikpaq? (Rimarimuytaq 2 Timoteo 4:4, 5 nisqanmantapas).

²⁰ ¿Imataq yanapawasun mana iskayrayanapaq? Allin iñiyniyuq kayninchikmi. Chaypaqqa bibliatam sapa punchaw estudiananchik, Diostam mañakunanchik, hinaspapas paypa munaynintam ruwananchik (qaway 2 Timoteo 4:4, 5). Allin iñiyniyuq kaspaqa manam hukmanyasunchu llullakunata rimasqankuwanqa (Is. 28:16). Jehova Diostawan iñiqmasinchikkunata kuyaptinchikqa hinaspa palabranpi nisqanta kasukuptinchikqa manam Diosta qipanchaqkunaqa pantachiwasunchu.

21. ¿Imapaqmi wara-waranqantin runamasinchikkuna tantiakunku?

²¹ Jesuspa tiemponpi achka runakuna mana qatiqnin kaptinkupas, achkataqmi qatiqnin karqaku. Paykunamanta hukninmi karqa judiokunapa hatun cortenpi kaq riqsisqa runa hinaspa ‘achkallaña sacerdotekuna’ (Hech. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43). Kunanpas wara-waranqantin runakunam Jesuspa qatiqnin kanankupaq tantiakunku. ¿Imanasqa? Bibliamanta imam kaqta yachasqankuraykum. Bibliam nin: “Yachachikuynikita kuyaqkunaqa hawkallañam kawsakunku. Paykunataqa manam imapas urmachinmanchu”, nispa (Sal. 119:165).