1, 2. ¿Imaynatam Proverbios 4:25 nisqanman hina kawsakuchwan?

KAYKUNAPI yuyaymanasun: Huk yuyaq iñiqmasinchikmi ñawpaqta sipas kaspan kusisqa kawsakusqanpi yuyaymanan. Kunan yuyaq kayninpi sasachakuykunawan tarikuspanpas Jehova Diospaq tukuyta ruwananpaqmi anchata kallpanchakun (1 Cor. 15:58). Chaymantapas, payqa sapa punchawmi yuyaymanan hamuq tiempopi kuyasqan ayllunkunawan kusisqa kawsakunanpi. Huk iñiqmasinchikñataqmi huk kutipi iñiqmasin hukmanyarachisqanta yuyarin, ichaqa pampachasqanraykum manaña piñasqallañachu tarikun (Col. 3:13). Qari iñiqmasinchikpas ñawpaqta imapas pantasqankunatam yuyarin, chaywan hukmanyananmantam ichaqa Diosman sunqu kananpaq kallpanchakun (Sal. 51:10).

² Chay kimsa iñiqmasinchikkunaqa ñawpaqta yuyarispankupas manam chayllapiña umayuqchu kanku. Aswanqa bibliapa nisqanman hinam ñawpaqman qawachkaq hina hamuq tiempopi yuyaymananku (qaway Proverbios 4:25).

3. ¿Imanasqataq ñawpaqllapi yuyaymanayninchikqa mana allinchu?

³ ¿Imanasqataq ñawpaqllapi yuyaymanayninchikqa mana allinchu? Imaynam qipallata qawaspaqa mana ichiyta atichwanchu, chaynam ñawpaqllapi piensaspapas mana tukuy sunqunchikwanchu Diosta yupaychachwan (Luc. 9:62).

4. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

⁴ ¿Imakunataq ñawpaq tiempollapi yuyaymanachiwachwan? Ñawpaq kawsakusqanchikta yuyarispa llakikuyninchik, pipas hukmanyarachiwasqanchikta yuyariyninchik hinaspa mana allin ruwasqanchikmanta llumpayta ñakakuyninchikmi. Chaykunamantam kay yachachikuypi yachasunchik. Yachasuntaqmi  ñawpaqta kawsakusqallanchikpi mana yuyaymanaspa hamuq tiempopi yuyaymananapaq biblia imayna yanapawananchikmantapas (Filip. 3:13).

5. Eclesiastes 7:10 nisqanman hinaqa, ¿imatam mana ninanchikchu?

⁵ (Qaway Eclesiastes 7:10). Ñawpaqta yuyariyqa allinmi. Jehova Diosqa munan allin kaqkunata yuyarispanchik kusisqa kawsakunanchiktam. Chaywanpas manamá ninanchikchu ñawpaq tiempokuna kunan tiempomanta aswan allin kasqantaqa. Chaynata nispaqa nichkachwan kay tiempopi tukuy imapas mana allin kasqantam.

6. ¿Imanasqataq ñawpaqta kawsakusqanchik kunanmanta aswan allin kasqantaqa mana ninanchikchu?

⁶ ¿Imanasqataq ñawpaqta kawsakusqanchik kunanmanta aswan allin kasqantaqa mana ninanchikchu? Ñawpaqta yuyarispaqa allin kaqkunallapim piensayta qallaykuchwan, ichaqa chay tiempopipas sasachakuykunaqa karqamá. Israel runakunapas Egipto nacionmanta lluqsiruspankuqa allin mikuykunallataña yuyarispankum chay llaqtapi ñakarisqankutaqa qunqarurqaku. Paykunam nirqaku: ‘¡Maypiraq Egipto nacionpi mana qullqillapaq mikusqanchik challwa, pepinokuna, sandillakuna, porokuna, cebollakuna chaynataq ajoskunapas!’, nispanku (Num. 11:5). Ichaqa manamá chaynachu karqa. Llumpayta llamkaspankum mikuytaqa tarirqaku, paykunataqa Egipto nacionniyuq runakunam maqa-maqarispa llamkachikurqaku (Ex. 1:13, 14; 3:6-9). Chaywanpas paykunaqa ñakarisqankuta qunqaruspankum allinkuna saqimusqallankupiña piensayta qallaykurqaku, qunqarurqakutaqmi paykunata yanapananpaq Jehova Diospa tukuy ima ruwasqantapas. Chayraykum Jehova Diosqa paykunapaq piñakururqa (Num. 11:10).

7. ¿Imataq iñiqmasinchikta yanaparqa ñawpaqta yuyarispan mana llumpayta llakikunanpaq?

⁷ ¿Imataq yanapawasun ñawpaqta kawsakusqanchikta yuyarispa mana llumpayta llakikunapaq? Chaypaq rimarisun huk iñiqmasinchikmanta. Payqa qusanpiwanmi betelpi  unay wata karqaku. Chaymantam qusan unqururqa, chaymi manaraq wañukuchkaspan warminta kaynata nirqa: “Casarakusqanchikmantapacham ancha kusisqa kawsakurqanchik. [...] Sapallaykiña kaspaykiqa kunan kawsakusqanchikta yuyarispaykipas amamá chayllapiñaqa piensankichu. Tiempopa pasasqanman hinam hawkaña tarikunki. Ñawpaqta yuyarispaykiqa amataqmá llumpaytaqa llakikunkichu. Kuska kaspa Jehova Diospaq tukuy ima ruwasqanchikkunawanmá kusisqa kanki. Chaykunata yuyarinanchiktamá Jehova Diosqa munan”, nispa. Iñiqmasinchikpa chayna nisqanqa ancha allinmá ñuqanchikpaqpas.

8. ¿Imapim iñiqmasinchikqa astawan yuyaymanarqa? ¿Imaynam tarikurqa chaypi yuyaymanaspan?

⁸ Iñiqmasinchikqa qusanpa nisqanman hinam ñawpaq tiempota yuyarispanqa mana llakisqallañachu karqa, aswanqa wañukunankamam Jehova Diosta tukuy sunqunwan servirqa. Manaraq wañukuchkaspanmi kaynata nirqa: “Suqta chunka kimsayuq wata masninña Jehova Diosta tukuy sunquywan servispaymi kusisqa tarikuni”, nispa. Imaynanpi kusisqa tarikusqanmantam kaynataraq nirqa: “Ancha kusisqaqa tarikuni iñiqmasinchikkunawan huk sunqulla Jehova Diosta yupaychasqanchikwanmi hinaspa hamuq tiempopi kay allpa pachanchik sumaq huerta kaptin unanchawaqninchik Jehova Diosta wiña-wiñaypaq yupaychananchikta yachaspaymi”, nispa. * Iñiqmasinchikqa hamuq tiempopi yuyaymanaspanmá kawsakurqa.

9. Levitico 19:18 nisqanman hinaqa, ¿pikuna hukmanyarachiwaptinchiktaq mana pampachaytapas munachwanchu?

⁹ (Qaway Levitico 19:18). Iñiqmasinchik, amistadninchik utaq ayllunchik hukmanyarachiwaptinchikqa yaqapaschá mana pampachaytapas munachwanchu. Huk iñiqmasinchikmi  iñiqmasinta qullqi suwata tumpaykurqa. Chaymantam yacharurqa pay mana suwasqanta, hinaspanmi nirqa pampachaykunanpaq. Yanqamanta tumpasqa iñiqmasinchikmi ichaqa paypaq piñakururqa. Chaytaqa manamá qunqayta atirqachu. Iñiqmasinchikta hina pipas hukmanyarachiwaptinchikqa yaqapaschá ñuqanchikpas mana qunqayta atirqanchikchu.

10. ¿Imataq yanapawasun pipas hukmanyarachiwaptinchik mana piñasqallaña kanapaq?

¹⁰ ¿Imataq yanapawasun pipas hukmanyarachiwaptinchik mana piñasqallaña kanapaq? Jehova Diospaqqa imapas qawasqallan kasqanta yuyariyninchikmi. Imapi sasachakusqanchikpas utaq ñakarisqanchikpas paymantaqa manam pakasqachu kachkan (Heb. 4:13). Ñakarisqanchikta qawaspanpas payqa llakikunmi (Is. 63:9). Niwanchiktaqmi hamuq tiempopiqa ñakarisqanchikkunatapas manaña yuyarinanchikmanta (Apoc. 21:3, 4).

11. ¿Imaynataq tarikusun pipas hukmanyarachiwaptinchik pampachaykuspaqa?

¹¹ Yuyarinanchiktaqmi pipas hukmanyarachiwaptinchik pampachaykuyqa allinninchikpaq kasqanta. Pampachaykuptinchikqa ñuqanchiktapas Jehova Diosmi pampachawasunchik (Mat. 6:14). Chaymantapas, hawka hinaspa kusisqam Jehova Diosta yupaychasun. Suwapaq tumpasqa iñiqmasinchikpas sunqumanta pampachaykuspanmi chayna tarikurqa. Chay tumpasqan iñiqmasinchikpaqqa manañamá piñasqañachu karqa.

12. 1 Juan 3:19, 20 nisqanman hinaqa, ¿imaynam tarikunchik mana allinta ruwaruspanchik?

¹² (Qaway 1 Juan 3:19, 20). Llapanchikmi wakinpiqa ñawpaqta mana allin ruwasqanchikmanta ñakakunchik. Yaqapaschá ñakakuchwan Jehova Diosta manaraq riqsichkaspa utaq bautizakuruspa mana allin ruwasqanchikmanta (Rom. 3:23). Allin kaqta ruwanapaq anchata kallpanchakuspapas “llapallanchikmi sapa kuti pantanchik” (Sant. 3:2; Rom. 7:21-23). Pantasqanchikmanta ñakakuyqa yanapawachwanmi allinta tantiakuspanchik manaña kaqmanta pantarunanchikpaq (Heb. 12:12, 13).

13. ¿Imanasqataq mana allin ruwasqanchikmantaqa mana llumpaytachu ñakakunanchik?

¹³ Wakinpim mana allin ruwasqanchikmanta hinalla ñakakuchwan sunqumanta wanakuspanchikpas hinaspa Jehova Dios pampachaykuwaptinchikpas. Mana allin ruwasqanchikmanta llumpayta ñakakuyninchikqa manam allinninchikpaqchu (Sal. 31:10; 38:3, 4). Huk iñiqmasinchikmi ñawpaqpi mana allin ruwasqanmanta llumpayta ñakakurqa, paymi nin: “Sunquypim nikuq kani: ‘Kay ruwasqaymantaqa manachusmi Jehova Diosqa wiñay kawsaytaqa quwanqachu. Chaynaqa, imapaqñataq kallpanchakuyman Jehova Diospaq tukuy ima ruwaypipas’”, nispay. Ñuqanchikpas pay hinam tarikuchwan. Chaywanpas, amayá llumpaytaqa ñakakusunchu mana allin ruwasqanchikmantaqa. Taytanchik Jehovaqa pantaruptinchikpas hinallam kuyawanchik. Satanasmi ichaqa munan mana allin ruwasqanchikmanta llumpayta ñakakuspa Jehova Diosmanta karunchakurunanchikta (tupachiy 2 Corintios 2:5-7, 11 nisqanwan).

14. ¿Imaynatam yachachwan pantaruptinchikpas Jehova Diosqa hinalla kuyawasqanchikta?

¹⁴ Ichapas nichwan: “¿Imaynatam yachayman achkakama pantaruptiypas Jehova Diosqa hinallaraq kuyawasqanta?”, nispa. Pay kuyawasqanchikmantaqa manam iskayrayananchikchu. Ñawpaq watapi lluqsiq Willakuq qillqanchikpim nirqa achkakama pantaruspapas riqsikuptinchikqa Jehova Diosqa pampachaykuwaspanchik hinalla kuyawasqanchikta.  Chay qillqapiqa nirqataqmi: “Amayá hukmanyasunchu. Amataqyá piensasunchu pantasqanchikmanta Jehova Dios mana pampachawananchiktaqa. Satanasmi munan chayna piensananchiktaqa. Pantaruspa hukmanyasqa tarikuptinchikpas Jehova Diosqa manam qunqawanchikchu. Chaynaqa, imaynam warmapas sasachakuypi tarikuspan taytan yanapaykunanpaq qayakun, chaynam ñuqanchikpas taytanchik Jehovata mañakunanchik pantasqanchikmanta pampachaykuwaspanchik yanapawananchikpaq. Payqa llakipayakuq kasqanraykum yanapaykuwasun”, nispa.

15, 16. ¿Imaynam iñiqmasinchikkuna tarikunku pantaruptinkupas Jehova Diosqa hinalla kuyasqanta yachaspanku?

¹⁵ Achka iñiqmasinchikkunam hawka tarikunku pantaruptinkupas Jehova Diosqa hinalla kuyasqanta yachaspanku. Chaynam huk iñiqmasinchikpas tarikurqa Willakuq qillqapi warmi iñiqmasinchikmanta ñawincharuspan. Chay warmi iñiqmasinchikmi ñawpaqpi mana allinkunata ruwasqanrayku iskayrayarqa Jehova Dios kuyasqanmanta. Payqa unay watam chayna tarikurqa. Ichaqa ñuqanchikrayku Jesuspa wañukusqanpi yuyaymanaspanmi Jehova Dios kuyasqanmantaqa manaña iskayrayarqachu. *

¹⁶ Willakuq qillqata ñawinchaq iñiqmasinchikmi kaynata nin: “Musu kachkaspallayraqmi qalalla kaqkunata qawayman qukururqani, ichaqa chaymantam saqirurqani. Chaywanpas kaqmantam chay qawayman wichiykuni. Chaymi iñiqkunapi punta apaqkunata nirqani yanapaykuwananpaq. Paykuna yanapaykuwaptinmi kallpanchakuchkani chay qawayta saqinaypaq. Paykunam niwarqa Jehova Diosqa hinalla kuyawasqanta hinaspa mana qunqaruwasqanta. Chaywanpas wakinpiqa Dios kuyawasqantam iskayrayani”, nispa. Chay iñiqmasinchikmi Willakuq qillqapi ñawinchasqanmanta kaynata nirqa: “‘Jehova Diosqa manam pampachawanqachu’ nispayqa ñuqanchikrayku Jesuspa wañukusqantam mana kaqpaqta hina hapichkani, payqa huchanchikmanta pampachasqa kananchikpaqmi wañukurqa. Sapa kuti hukmanyasqa tarikuspayqa chay qillqatam ñawinchani”, nispa.

17. ¿Imataq Pablota yanaparqa ñawpaqpi mana allinkuna ruwasqanmanta mana llumpayta ñakakunanpaq?

 ¹⁷ Apostol Pablopas Jesuspa qatiqnin manaraq kachkaspanmi mana allinkunata ruwarqa. Payqa mana allin ruwasqankunata yuyarispanpas manam chayllapiña umayuqchu karqa (1 Tim. 1:12-15). Pabloqa yacharqam huchan pampachasqa kananpaq churin Jesusta Jehova Dios kachamusqantaqa (Gal. 2:20). Chaymi payqa ñawpaqpi mana allinkuna ruwasqanmanta mana llumpayta ñakakuspan Jehova Diosta tukuy sunqunwan servinanpaq kallpanchakurqa.

18. ¿Imatam yacharamunchik kay yachachikuypi?

¹⁸ Kay yachachikuypim yacharamunchik allin kawsakusqanchikta yuyarinata Jehova Dios munasqanmanta. Chaywanpas, manam qunqananchikchu hamuq tiempopi kawsakuyninchik aswan allin kanantaqa. Yacharamunchiktaqmi pipas hukmanyarachiwaptinchik pampachaykuspaqa hawka hinaspa kusisqa Jehova Diosta yupaychanamanta. Chaymantapas yacharamunchikmi ñawpaqpi mana allinkuna ruwasqanchikmanta llumpayta ñakakuspaqa Jehova Diosta mana kusisqa yupaychanamanta. Chayraykum apostol Pablo hina mana iskayrayananchikchu huchanchikta Jehova Dios pampachawasqanchikmantaqa.

19. ¿Imaynatam yachanchik hamuq tiempopiqa mana allinkunata manaña yuyarinanchikmanta?

¹⁹ Kay allpa pachata Jesus kamachimuptinqa manañam yuyarisunñachu mana allinkunataqa. Bibliam nin: ‘Ñawpaq kaqkunaqa qunqasqañam kanqa, manañam pipas yuyarinqañachu’, nispa (Is. 65:17). Wakiqninchikqa unay watañam Jehova Diosta servichkanchik, hinaspapas yuyaqñam kanchik. Chaywanpas, hamuq tiempopiqa kaqmantam musu-sipasyasun (Job 33:25). Chaynaqa, hamuq tiempopi yuyaymanaspayá kawsakusun.