1. ¿Imaynata uywanapaqmi Jehova Dios churi-wawanchikta quwarqanchik?

ADANWAN Evaqa churi-wawayuq kanankupaqmi unanchasqa karqaku. Chayraykuch bibliapas nin churi-wawakunaqa Diospa quwasqanchik kasqanmanta (Sal. 127:3). Imaynam ovejakunata michipakuqpas sumaqta qawan michipakusqan ovejakunata, chayna sumaqta qawaspa uywanapaqmi ñuqanchikmanpas churi-wawanchikta Jehova Dios quwarqanchik.

2. ¿Imakunamantam qawasun?

² ¿Pitaq tantiakunan churi-wawayuq kayta utaq haykapi churi-wawayuq kaytaqa? Churi wawayuqña kaspaqa, ¿imaynatam sumaqta uywachwan? Chaypaqmi kunan qawasun bibliapa nisqankunata, chaynapi casarasqa kaqkuna allinta tantiakunankupaq.

3.  (1) ¿Pitaq tantianan churi-wawayuq kanapaq? (2) ¿Bibliapi ima nisqankunataq yanapanman churi-wawayuq kanapaq hikutawaqninchikkunata?

³ Wakin llaqtakunapiqa iñiqmasinchikkunatas hikutanku churi-wawayuq kanankupaq. Asia lawmanta kaq iñiqmasinchik Jetropas ninmi: “Churi-wawayuq kaq iñiqmasinchikkunam hikutanku wakin iñiqmasinchikkunapas churi-wawayuq  kanankupaq”, nispa. Jefripas hina chay lawmantam, paypas ninmi: “Wakin iñiqmasinchikkunaqa mana churi-wawayuq iñiqmasinchikkunatam ninku, ‘¿piraq uywasunkichik machu-payayariptikichik?’”, nispa. Ñuqanchiktapas chaynata niwaptinchikqa, sapakamam tantiakunanchik churi-wawayuq kanapaq utaq manapas (Gal. 6:5). Churi-wawayuq kaspa kusisqa kananchikta munaspankupas manam hikutawachwanchu churi-wawayuq kanapaqqa (1 Tes. 4:11).

4, 5. (1) ¿Casarasqakunaqa imakunamantam rimanakunanku? (2) ¿Haykapim churi-wawayuq kanankumanta rimanakunmanku?

⁴ Warmachayuq kayta munaspanchikqa rimanakunanchikmi haykapi kapuwananchikpaq, chaynataq hayka kapuwananchikpaqpas. Ichaqa, ¿haykapim chaykunamanta rimanakunanchik? Hinaspa, ¿imanasqataq chaykunamanta rimanakunanchik?

⁵ Tukuy kaykunataqa riqsinakuchkaspallaraqmi rimanakunanchik, chaynapi warmi-qari huklla kananchikpaq. Qawarikunanchiktaqmi warmanchik karuptin imayna uywaytapas. Wakin iñiqmasinchikkunaqa warmayuq kay sasa kasqanta yachasqankuraykus iskay-kimsa wata iskayllankuraq kawsakunku, chaynapi sumaqta riqsinakuspa astawan kuyanakunankupaq. Chaymantañas churi-wawayuq kanku (Efes. 5:33).

6. Kay punchawkuna sasallaña kasqanrayku, ¿imapaqmi wakin iñiqmasinchikkunaqa tantiakurunku?

⁶ Wakin iñiqmasinchikkunaqa yuyaymanarqakum sasallaña tiempokuna kasqanrayku Noeypa churinkunaqa mana chaylla warmayuq kasqankupi (Gen. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Kunan punchawkunapas sasallañam (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Chayraykum wakin iñiqmasinchikkunaqa mana churi-wawayuq kaspa Jehova Diospaq kaqkunata astawan ruwanankupaq tantiakurunku.

7. ¿Imaynatam yanapawachwan Lucas 14:28, 29 hinaspa Proverbios 21:5?

⁷ Churi-wawayuq kayta munaspanchikqa allintam tantiakunanchik (qaway Lucas 14:28, 29). Churi-wawayuqña kaq iñiqmasinchikkunam chaymantaqa astawan yachanku, warmakunamanqa riki manam pachatawan mikuyllatachu qunanchik, aswanqa paykunawan kuskam imapipas kananchik. Chayraykum churi-wawayuq kayta munaspaqa yuyaymanananchik kaykunapi: “¿Warmi-qarichu llamkanayku imapas pisipuwaqniykupaq? ¿Imam ñuqaykupaqqa  imamantapas aswan allin? Iskayniyku llamkaptiykuqa, ¿pitaq warmaykuwan kanqa? ¿Pitaq yanapanman allinta imatapas ruwananpaq?”, nispa. Kaykunata allinta tantiakuspaqa Proverbios 21:5 (qaway) nisqanman hinam ruwachkanchik.

8. (1) ¿Imakunawanmi sasachakunmanku tayta-mamakunaqa? (2) ¿Imaynam kanqa warminta kuyaq qusaqa?

⁸ Tayta-mamakunaqa churi-wawankuwanmi imapipas kananku. Chayraykum churi-wawanku qatinaslla karuptinqa sasachakunmanku. Qatinasllanpi churi-wawayuq iñiqmasinchikkunam ninku churi-wawanku uywaypi sasachakusqankumanta. Wawayuq iñiqmasinchikkunaqa pisipasqapaschá tarikunku qillqanchikkunata qawanankupaq, mañakunankupaq, hinaspa willakunankupaqqa. Sasachakunqakupastaqchá huñunakuypi yachachikuykunata uyarinanpaqqa. Warminta kuyaq qusaqa chaykunapichá yanapanqa. Chaymantapas wasipi tukuy ima ruwaykunapichá yanapanqa, kallpanchakunqataqchá ayllunwan Diosta yupaychanankupaqpas hinaspa kuska Diosmanta willakunankupaqpas.

9, 10. ¿Imam yanapawasun churi-wawanchikta allinta uywanapaq?

⁹ ¿Imaynatam churi-wawanchikta yachachichwan Jehova Diosta kuyanankupaq? ¿Imaynatam uywachwan mana allinkunaman mana chayarunankupaq? Chaykunamantayá yachaykusun.

¹⁰ Jehova Diostam mañakunanchik yanapawananchikpaq. Chaypaqyá qawaykusun Manoamantawan warminmanta. Warmanku kananmanta yacharuspanmi Manoaqa chay warmankuta imayna uywanankupaq Jehova Diosta mañakurqa.

11. ¿Imaynatam Jueces 13:8 nisqanman hina churi-wawanchikkunata uywachwan?

¹¹ Huk law nacionmanta kaq iñiqmasinchikkunam Manoata qatipakurqaku. Paykunam willakunku: “Manoa hinam Jehova Diosta mañakurqaniku warmaykuta uywaypi yanapawanankupaq. Jehova Diosqa anchatam yanapawarqaku bibliapi nisqankunawan hinaspa qillqanchikkunapi yachachikuykunawan, chaynataq huñunakuyninchikpi hinaspa hatun huñunakuyninchikpi yachachikuykunawan”, nispa (qaway Jueces 13:8).

12. ¿Imaynam karqaku Joseywan Mariaqa churi-wawankupaq?

¹² Qatipakuwananchikpaq hinam kananchik. Churi-wawanchikman imapas nisqanchikqa allinmi. Ichaqa, imapas ruwasqanchiktam astawanqa ruwanku. Joseywan  Mariapas churi-wawankupa qatipakunanpaq hinachá karqaku, paykunapa warmankuqa achkam karqa, huk kaqninmi Jesus karqa. Joseyqa manam llamkanallanpaqchu kallpanchakurqa, astawanqa kallpanchakurqa Jehova Diosta kuyanankupaq ayllunta yanapaypim (Deut. 4:9, 10). Sapa watam Jerusalenman riqku Jehova Diosta yupaychanankupaq Moisespa chaskisqan kamachikuykuna chayta mana nichkaptinpas (Luc. 2:41, 42). Chay tiempopi tayta-mamakunaqa nirqakupaschá chayqa sasa kasqanta. Joseymi ichaqa Jehova Diospaq kaqkunataqa imamantapas puntapi churarqa, chaytam churi-wawankunamanpas yachachirqa. Mariapas Jehova Diospa nisqankunata sumaqta yachasqanraykuchá sumaqta yanaparqa wawankunapas Jehova Diospa nisqanman hina kawsakunankupaq.

13. ¿Imaynatam kay iñiqmasinchikkuna Joseytawan Mariata qatipakurqaku?

¹³ Chunka hukniyuq kaqpi rimamusqanchik iñiqmasinchikkunapas Joseytawan Mariatam qatipakurqaku. Warmankuta imayna yanapasqankumantam willakunku: “Qatipakuwanankupaq hinam tukuyta ruwarqaniku, chaynapi paypas Jehova Diospa munasqanman hina kawsakunanpaq”, nispa. Qusanqa ninraqmi: “Anchatam kallpanchakunanchik churi-wawanchikta allinta uywanapaqqa”, nispa.

14. ¿Imaynanpitaq yachananchik churi-wawanchikkuna piwan hukllawakusqanta?

¹⁴ Ninanchikmi pikunawan hukllawakunankupaq. Ñuqanchikqa yachananchikmi warmanchikkuna pikunawan hukllawakusqanta chaynataq ima ruwasqankutapas. Yachananchiktaqmi internetpi pikunawan rimasqankuta hinaspa pikunawan qayanakusqankutapas. Churi-wawanchikkunaqa chay hukllawakusqan warmakunapa ruwasqanman hinam imatapas ruwayta qallaykunmanku (1 Cor. 15:33).

15. ¿Imatam yachachwan rimamusqanchik iñiqmasinchikmanta?

¹⁵ ¿Computadoratawan celularta mana hapiyta yachaspanchikpas atichwanchu churi-wawanchikkuna yanapayta? Filipinas lawmanta iñiqmasinchikmi willakun: “Computadoratawan celularta mana hapiyta yachaspaykupas, rimapayaqmi kaniku computadorapi chaynataq celularpi mana allinkunamantaqa”, nispa. Kay iñiqmasinchikqa chaykunata mana hapiyta yachachkaspanpas manam warmankunamantaqa qichururqachu. Chaykuna hapiyta mana yachachkaspanpas warmankunata imayna yanapasqanmantam willakun: “Warmaykunatam nirqani celularninkupiqa huk rimaykunata yachanankumanta hinaspa huñunakuykunapaq astawan yachanankumanta chaynataq bibliankuta ñawinchanankumanta”, nispa. ¿Yaqachu ñawincharqanchikña Musu-sipaskunapaq niqpi pikunawan qillqanakunamanta utaq rimarqanchikñachu chaykunamanta churi-wawanchikkunawan? ¿Yaqachu churi-wawanchikkunawan qawarqanchikña Amayá celularllatañaqa qawarayasunchu niq videota hinaspa Allintayá internetta servichikuy niq videota? * Kaykunaqa anchatam yanapanqa warmanchikkunata (Prov. 13:20).

16. ¿Imaynatam tayta-mamakuna churi-wawankuta yanapanku, chayrayku imaynañam churi-wawanku?

¹⁶ Achkaq iñiqmasinchikkunam warmankuta yanapanku Diosta yupaychaq iñiqmasinchikkunallawan hukllawakunankupaq. Costa  de Marfil lawmanta iñiqmasinchikkunapas chaytam ruwarqaku. Paykunaqa sapa kutim llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchikta wasinkupi qipakunanpaq niqku. Chaymantam qusan willakun: “Kayqa anchatam kallpancharqa warmaykuta. Chaymi 70 horataña Diosmanta willakurqa, kunanqa llaqtan-llaqtan watukuq iñiqmasinchik mana atiptinmi payña paypa rantinpi watukun”, nispa. Chaynaqa, ¿ñuqanchikpas atichwanchu churi-wawanchikkunata chayna yanapayta?

17, 18. ¿Yuyayniyuqraqchu kananku warmanchikkuna yachachinanchikpaq?

¹⁷ Kunanmantapunim churi-wawanchikkunamanqa yachachinanchik (Prov. 22:6). Timoteotapas uchuychanmantam mamanwan abuelan Jehova Diosmanta yachachirqaku (2 Tim. 1:5; 3:15). Chaymi Timoteo wiñaruspanqa apostol Pablopa puriqmasinña karqa.

¹⁸ Costa de Marfil lawmanta iñiqmasinchikkunapas suqtan warmankutam yanaparqaku Jehova Diosta kuyanankupaq. ¿Imam yanaparqa llapan warmankuta allinta uywanankupaq? Timoteopa mamantawan abuelanta qatipakusqankum. Paykunam ninku: “Uchuychanmantapacham Jehova Diosmanta yachachirqaniku”, nispa (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Imapaqmi sapa kutilla churi-wawanchikkunaman yachachinanchik?

¹⁹ Sapa kutillam churi-wawanchikkunamanqa yachachinanchik, chaynapi sumaqta Jehova Diosmanta yachanankupaq. Chaypaqqa churi-wawanchikkunawan kuskam maytapas rinanchik utaq imatapas ruwananchik. Hina kaqllamanta rimapayasqanchikrayku manaña atiqpaq hina hapikuspapas churi-wawanchikkunataqa hinallam yanapananchik Jehova Diosta kasukunankupaq.

20. ¿Imaynatam Salmo 127:4 nisqanqa yanapawanchik churi-wawanchikkunata allinta uywananchikpaq?

²⁰ Churi-wawanchikkunatam sumaqta riqsinanchik. Bibliapim nin churi-wawanchikkunaqa flecha hina kasqankumanta (qaway Salmo 127:4). Flechakunapas imaynam mana huk rikchaq kaspillamantachu, chaynam warmanchikkunapas mana chaynallachu. Chaymi allinta tantiakunanchik sapakamata imaynata uywananchikpaq. Iñiqmasinchikkunam willakunku warmankuta  Diosman sunqu kanankupaq imayna uywasqankumanta. Ninkum: “Sapakamamanmi bibliamanta yachachiq kaniku”, nispa. Chayqa allinmi, ichaqa sapa ayllupi qusakunam chaytaqa tantiananku.

21. ¿Imaynatam Jehova Diosqa yanapawanchik?

²¹ Wakinpiqa sasachakusunpaschá churi-wawanchikkunata uywanapaqqa. Chayna kaptinpas Jehova Diosqa yanapawasunmi. Mañakusqanchikta uyariwaspanchikmi bibliapi nisqankunawan yanapawasun. Yanapawasuntaqmi qillqanchikkunawan chaynataq churi-wawayuq iñiqmasinchikkunawan.

22. ¿Imaynatam churi-wawanchikkunata uywananchik?

²² Churi-wawanchikkunataqa tukuy tiempom yachachinchik manam yuyaynin huntarunankamallachu. Paykunataqa kuyakuywanmi uywananchik, tiempochakunanchiktaqmi paykunawan parlarinapaq chaynataq bibliamanta yachachinapaqpas. Paykunaqa manam chaynallachu kanku, chaywanpas achkaqmi kusisqa tarikunku taksachankumanta Diosman sunqu kanankupaq yachachisqankuwanqa. Chayna uywasqa kaqkunamanta huk kaqnin iñiqmasinchikmi willakun: “Tayta-mamaytam anchata agradecekuni Diosman sunqu kanaypaq yanapawasqankumanta chaynataq allinta kawsakunaypaq yachachiwasqankumanta”, nispa (Prov. 23:24, 25). Achka iñiqmasinchikkunachá chaynaqa tarikunku.