1. ¿Imaynam kanku achka nacionpi runakuna?

¿IMAYNAM kanku kasqanchik lawpi runakunaqa? Achka nacionkunapim, runakunaqa tutatapas punchawchaspa llamkanku. Chayraykum, manaña haypakunkuñachu samarinankupaqqa nitaq ayllunkuwan kanankupaqpas chaynataq Diosmanta yachanankupaqpas (Ecl. 2:23). Kantaqmi mana llamkay munaq hinaspa mana llamkananrayku tukuy imata ruwaq runakunapas (Prov. 26:13, 14).

2, 3. ¿Imaynam kanku Jehova Dioswan Jesusqa?

² Runakunapa llamkayllamanña qukuruyninkuqa utaq mana imatapas ruwaspa tiyakuyninkuqa manam allinchu. Ichaqa, ¿imatam nichwan Jehova Diosmantawan Jesusmanta? Manam iskayrayachwanchu Jehova Dios ancha llamkaq kasqanmantaqa. Jesusmi chayna kasqanmanta nirqa: “Taytayqa kunankamam hinalla llamkachkan, ñuqapas hinallam llamkachkani”, nispa (Juan 5:17). Yuyaymanachwanmi angelkunata unanchasqanpi, hanaq pachapi rikusqanchik kaqkunata unanchasqanpi, chaynataq kay allpa pachapi kuyayllapaq kaqkunata unanchasqanpi. Chayraykuchá Salmos qillqaqpas nirqa: “[Jehova Diosllay], ruwasqaykikunaqa mana yupay atinam, tukuy chaykunataqa yachaywanmi ruwarqanki, kay pachatam unanchasqaykikunawan huntaykunki”, nispa (Sal. 104:24).

³ Taytanpa imayna kasqantam Jesuspas qatipakurqa. Yanaparqam “cielokunata unanchaptin”, paywan kuskam “chaykunata takyachirqa” (Prov. 8:27-31). Kay allpa pachapi kaspanpas, tukuy imamanta allin kaqtam ruwarqa. Chay ruwayqa mikuynin hinam karqa, tukuy ima ruwasqankunawantaqmi sutilla qawakurqa Diospa churin kasqan (Juan 4:34; 5:36; 14:10).

4. ¿Imatam yachachwan Jehova Dioswan Jesus anchata llamkaspankupas samaykuq kasqankumanta?

 ⁴ ¿Jehova Diospawan Jesuspa llamkaqllaña kasqankuqa mana samaykuq kasqankumantachu nichkan? Manam. Jehova Diosqa manam ñuqanchik hina pisipaqchu. Ichaqa bibliapim tarinchik, hanaq pachatawan kay pachata unanchayta tukuruspan samaykusqanmanta (Ex. 31:17). Bibliapi kayna nisqanqa yaqachusmi nichkan ruwasqankuna allin kasqanta qawaspan kusikusqanmanta. Jesuspas, kay allpa pachapi kaspan anchata llamkaspanpas, samaykuspam imallatapas mikuq kuyaqninkunawan (Mat. 14:13; Luc. 7:34).

5. ¿Imam sasa rikchakapuwachwan?

⁵ Bibliapim nin Jehova Diosta yupaychaqkunaqa llamkaq kananchikmanta (Prov. 15:19). Llamkanchikqa ayllunchikkunaraykum. Hinaspapas llapallanchikmi kamachisqa kanchik Diosmanta willakunapaq. Chaywanpas, samarinanchikmi. ¿Sasachu rikchakapuwanchik llamkanapaq hinaspa Diosmanta willakunapaq chaynataq samarinapaq tiempota hurquy? ¿Imaynatam yachachwan hayka llamkayta hinaspa hayka unay samariyta?

6. Marcos 6:30-34 nisqanman hinaqa, ¿imaynatam Jesus qawarqa llamkaytawan samariyta?

⁶ Llamkayllamanña qukuruyqa manam allinchu. Kamachiq Salomonpas nirqam: “Kay pachapiqa imapas tiempoyuqllam, kay pachapiqa ima ruwaypas horayuqllam”, nispa. Nirqataqmi tarpuypas, pirqaypas, waqaypas, asiypas hinaspa tusuypas tiempoyuqlla kasqanta (Ecl. 3:1-8). Chaynaqa, ancha allinmi llamkasqanchikmanta samaykuyqa. Jesuspas chaytam ruwarqa. Huk kutipim, “imallatapas mikunankupaq” apostolninkuna mana haypakurqakuchu, chaymi Jesus nirqa: “Haku runapa mana kasqanman, chaypi ratollapas samariykamunaykichikpaq”, nispa (qaway Marcos 6:30-34). Jesuswan apostolninkunaqa samayta munaspankupas manam haypakuqkuchu samaykunankupaqqa. Chayta yachasqanraykum Jesusqa samaykunankupaq nirqa.

7. ¿Imaynatam yanapawasun sabado punchawpi samarisqankumanta yachayqa?

⁷ Wakinpiqa, samaykuymi utaq huk ruwaykunata ruwaymi allin. Chayna kasqanmantam Israel runakunaman Jehova Diospa kamachikuy qusqan nirqa. Israel runakunaqa sapa sabadom samananku karqa. Ñuqanchikqa manam chay kamachikuyman hinañachu kawsanchik, ichaqa tukuy imatam yachachwan chay sabado punchawpi samarisqankumantaqa. Chaymanta yachayqa yanapawasunmi llamkayllamanña mana qukurunapaq utaq sapa punchaw tiyakuyllamanña mana qukurunapaq.

8. Exodo 31:12-15 nisqanman hinaqa, ¿imatam Israel runakuna ruwananku karqa sabado punchawpi?

⁸ Bibliapim nin Jehova Dios suqta punchawpi unanchayta tukuruspan samaykusqanmanta (Gen. 2:2). Chaywanpas, Jehova Diosqa hinallam llamkarqa huk ruwaykunapi (Juan 5:17). Sabado punchawpi samanankupaq kamachikuypas Genesis qillqapi hinam karqa, suqta punchaw llamkanapaq hinaspa qanchis kaq punchawpi samanapaq. Sabado punchawpi samasqankuraykum Israel runakunaqa Diospa llaqtan karqaku. Chay punchawqa llapallankum samananku karqa hinaspapas Jehova Diospaq sapaqchasqa punchawmi karqa (qaway Exodo 31:12-15). Manam llamkanankuchu karqa kikinku, warmanku nitaq llamkapuqnin runakunapas,  nitaq animalninkupas (Ex. 20:10). Kayqa, Israel runakuna Jehova Diospaq kaqkunata ruwanankupaqmi allin karqa.

9. ¿Imatam nirqaku sabado punchawpi samaymanta Jesuspa tiemponpi wakin religionkunaqa?

⁹ Sabado punchawpi samayninkuqa allinmi Israel runakunapaqqa karqa. Chaywanpas, Jesuspa tiemponpi wakin religionkunaqa nirqakum chay punchawpiqa trigo rachuykuyllapas utaq unquqkunata hampiykuypas mana allin kasqanta (Mar. 2:23-27; 3:2-5). Kayna kayninkuqa manam Jehova Diospa imayna kayninwanqa tuparqachu, chayna kasqanmantam Jesus nirqa uyariqninkunaman.

10. ¿Imatam yachachwan Mateo 12:9-12 nisqanpi Jesus sabado punchawta imayna qawasqanmanta?

¹⁰ Jesus hinaspa Juda llaqtayuq qatiqninkunapas sabado punchawpiqa samarqakum. * Jesusqa ruwasqankunawanmi chaynataq nisqankunawanmi nichkarqa sumaqta tantiarispa imatapas ruwanapaq. Nirqataqmi: ‘Sabado punchawpi allin kaqkuna ruwayqa allinpunim’, nispa (qaway Mateo 12:9-12). Jesusqa manam nirqachu imapas allin ruway sabado punchawpi samanapaq kamachikuyta yanqachasqanmantaqa. Ruwasqankunapim sutilla qawakurqa chay punchawta kasukusqanqa. Israel runakunapas chay punchaw samasqankuraykum, atirqaku Jehova Diospaq kaqkuna ruwayta. Jesuspas ayllunwanmi chay punchawpiqa Jehova Diosta yupaychaqku, chayna  kasqanmantam qawanchik Nazaretpi ima ruwasqanmanta ñawinchaspa. Bibliapim nin: “Wiñasqan Nazaret llaqtaman kutiruspanmi sabado punchawpi costumbrenman hina, yupaychana wasiman yaykurqa [...] leenanpaq”, nispa (Luc. 4:15-19).

11. ¿Pim Jesusman yachachirqa llamkay imayna kasqanta?

¹¹ Uywakuqnin taytan Joseychá Jesustaqa carpintero kananpaq yachachirqa. Yachachirqataqchá llamkaymanta Jehova Diospa ima nisqantapas (Mat. 13:55, 56). Jesuspas qawarqataqchá Josey ayllunta uywananpaq puncha-punchaw llamkasqantaqa. Chayraykuchá qatiqninkunata nirqa: “Llamkaqqariki llamkasqanmantam chaskinan”, nispa (Luc. 10:7). Chaynaqa, Jesusqa allin llamkaqmi karqa.

12. ¿Bibliapi mayqin nisqankunataq yachachiwanchik allin llamkaq kanapaq?

¹² Apostol Pablopas sapa kutim Jehova Diosmantawan Jesuspa yachachisqankunamanta willakuq. Ichaqa, yaqa sapa punchawmi llamkaq. Tesalonica llaqtayuqkunapas yacharqakum “tuta-punchaw” llamkaspa kikin imantapas armakusqantaqa (2 Tes. 3:8; Hech. 20:34, 35). Kayna nisqanwanqa, yaqapaschá nichkarqa Corinto llaqtapi ruwasqanmanta. Chaypim karqa Aquilawan hinaspa Priscilawan, hinaspam “paykunawan llamkarqa”. “Aquilawan Priscilaqa carpakunata ruwaspankum llamkarqaku”. ‘Tuta-punchawmi llamkarqani’ nisqanwanqa manam nichkarqa puncha-punchaw mana samaykuspa llamkasqantachu. Payqa sapa sabadom Diosmanta willakuq Juda llaqtayuq runakunaman. Chay runakunapas manam llamkaqkuchu chay punchawqa (Hech. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4).

13. ¿Imatam yachachwan Pablomanta?

¹³ Apostol Pabloqa qatipakunapaqmi karqa. Payqa llamkanan kachkaptinpas, anchatam kallpanchakurqa “runakunaman Diosmanta” willananpaq (Rom. 15:16; 2 Cor. 11:23). Hukkunatapas kallpancharqataqmi pay hina ruwanankupaq. Aquilawan Priscilapaqpas aswan allinqa karqa “Jesuspa ruwayninpi” Pablota yanapasqankum (Rom. 12:11; 16:3). Corinto llaqtayuqkunatapas rimapayarqam Jehova Diospa kaqkunata astawan ruwanankupaq (1 Cor. 15:58; 2 Cor. 9:8). Nirqataqmi: “Pipas mana llamkay munaqqa amataqyá mikuchunchu”, nispa (2 Tes. 3:10).

14. ¿Ima niytam Jesus munachkarqa Juan 14:12 nisqanwan?

¹⁴ Kay tukupay punchawkunapiqa Diosmanta willakuy hinaspa Jesuspa qatiqninña kanankupaq runakunaman yachachiymi imamantapas aswan allinqa. Jesusmi nirqa ruwasqankunamantapas qatiqninkuna aswan mastaraq ruwanankumanta (qaway Juan 14:12). Chaywanqa manam nichkarqa qatiqninkuna pay hina runakunata sanoyachinankumantachu nitaq chayman rikchakuq kaqkunata ruwanankumantachu, aswanqa Diosmanta unay tiempo willakunankumantam hinaspa karu llaqtakunaman chayaspa achka runakunaman yachachinankumantam.

15. ¿Imakunapim yuyaymanananchik, imaynanpi?

¹⁵ Llamkapakuq kaspaqa kaykunapim yuyaymanachwan: “¿Allin llamkaqta hinachu runakuna qawawan? ¿Nisqayman hinachu ruwani hinaspa tukuy atisqaytachu ruwani?”, nispa. Allin llamkaq kaptinchikqa, llamkapakusqanchik runakunapas ñuqanchikmantaqa manam iskayrayanqakuchu, Diosmanta willakusqanchiktapas uyariytam munanqaku. Diosmanta willakuyninchikpi hinaspa Jesuspa qatiqninña kanankupaq yachachiypi  imayna kasqanchikmanta yachanapaqpas kaykunapim yuyaymanachwan: “¿Diosmanta willakunaypaq kallpanchakusqaytachu qawanku? ¿Watukusqay runakuna Diosmanta allinta yachanankupaqchu tukuyta ruwani? ¿Chaypunillachu watukuni Diosmanta yachay munaq runakunata? Hinaspa, ¿Diospaq imapas kaqtachu puntapi churani?”, nispa. Chayna kaspanchikqa, imatapas allintam hinaspa kusisqam ruwasun.

16. ¿Imaynatam qawaqku Jesuswan apostolninkuna samariyta, hinaspa imaynatam qawanku kunan tiempo runakuna?

¹⁶ Jesusqa yacharqam samaykuyninkuqa allin kasqanta. Ichaqa chay tiempopipas kunan hinam runakunaqa mana imatapas ruwaspa tiyakurqaku. Jesusmi willakurqa chayna runamanta. Chay runas nikuq: “Hawkallañayá kawsakuy, mikukuy, tomakuy hinaspa kusikuy”, nispa (Luc. 12:19; 2 Tim. 3:4). Tiyakuywan kusikuysi chay runapaqqa aswan allin kasqa. Jesuswan apostolninkunam ichaqa mana chaynachu karqaku.

17. ¿Imakunatam ruwanchik samasqanchik punchawkunapipas?

¹⁷ Ñuqanchikqa Jesustam qatipakunchik samananchik punchawkunata mana samanallapaq qawaspa, aswanqa chay punchawkunapim willakunchik hinaspa huñunakunchik. Ñuqanchikpaqqa imamantapas aswan allinmi kay ruwaykunaqa, chayraykum puntapi churanchik (Heb. 10:24, 25). Manam chayllachu, huk lawta purikuq rispapas ñuqanchikqa huñunakuykunamanmi rinchik hinaspapas tukuyta ruwaspam Diosmanta runakunaman willakunchik, chaytam ruwanchik maypiña kaspapas (2 Tim. 4:2).

18. ¿Ima ruwananchiktam kamachiqninchik Jesucristoqa munan?

¹⁸ Ancha kusisqam tarikunchik kamachiqninchik Jesucristo kuyapayakuq kasqanmanta hinaspa llamkayllamanña mana qukurunapaq utaq sapa punchaw tiyakuyllamanña mana qukurunapaq yanapawasqanchikmanta (Heb. 4:15). Payqa munan samaykunanchiktam. Munantaqmi llamkaspa kikinchik imachanchiktapas armakunanchikta hinaspa qatiqninña kanankupaq runakunata yachachiypi kallpanchakunanchikta. Qawantam yachasun huchapa munaychakusqan mana kananchikpaq Jesus ima ruwasqanmanta.