1. Allin iñiyniyuq Abrahan kasqanmanta yacharuspaqa, ¿imatam nikuchwan?

 YAQA lliw runakunam Abrahanmanta uyarirqaku. Ichaqa manam allintachu yachanku pi kasqanmantaqa. Ñuqanchikmi ichaqa allinta riqsinchik. Bibliapim nin Abrahanqa ‘Diospi llapallan iñiyniyuq kaqkunapa taytanku hina rikurirusqanta’ (Rom. 4:11). Ichaqa nikunchikmanpaschá: “¿Yaqachu ñuqapas atiyman chaynataq pay hina iñiyniyuq kayman?”, nispa. Llapallanchikmi atichwan Abrahanta qatipakuytaqa.

2. ¿Pimantam yachananchik Diospi allinta hapipakunapaqqa? (Rimarimuytaq Santiago 2:​22, 23 nisqanmantapas).

² Abrahan hina Diospi allinta hapipakunapaqqa paypa vidanmantam sumaqta yachananchik. Abrahanqa Diostam imapipas kasukuq. ‘Karu llaqtaman ripukuy’ niptinpas Abrahanqa kasukurqam, chaymi unay wata llaqtan-llaqtan carpakunallapi yacharqa. Churin Isaacta wañuchinanpaq kamachiptinpas kasukurqam. Chaykuna ruwasqanwanmi yachanchik Abrahanqa Diospi anchata hapipakusqanta. Arí, Diospi hapipakuspa allin kaqkunata ruwasqanraykum Diosqa amistadninpaq Abrahantaqa hapirqa (leey Santiago 2:​22, 23). Diosqa munachkanmi qampas, llapallanchikpas paypa chaskisqan kaspa amistadnin kananchikta. Chayraykum Pablowan hinaspa Santiagowan Abrahanmanta bibliapi qillqachirqa. Kunanmi yachasun Romanos 4 hinaspa Santiago 2 capitulopi Abrahanmanta ima nisqanta.

3. ¿Ima textomantam Pablowan Santiagoqa rimarqa?

³ Pablowan Santiagom rimarqaku Genesis 15:6 nisqanmanta. Chaypim Abrahanmanta nin: “Jehova Diospi hapipakusqanraykum Diospaqqa mana huchayuq hinaña karqa”, nispa. ¿Imaynanpitaq Diosqa pi runatapas mana huchayuqta hinaña qawanman?  Chay runa imapas ruwasqanwan Diosta kusichisqanraykum. Anchatam admirakunchik pantaq kachkaptinpas mana huchayuqta hinaña Abrahanta Dios qawasqanmanta. Munankichá qamtapas Abrahanta hina Dios qawasunaykita, chaytaqa atiwaqmi. Chaymi kunan yachasunchik Abrahanta mana huchayuqpaqña imanasqa Dios qawasqanmanta chaynataq ñuqanchiktapas mana huchayuqpaqña Dios hapiwananchikpaq imata ruwanamanta.

4. ¿Imaynanpitaq runakunaqa mana atichwanchu mana huchayuq kaytaqa?

⁴ Roma llaqtayuq iñiqkunaman cartasqanpim Pablo nirqa runakunaqa llapallanchik huchayuq kasqanchikta (Rom. 3:23). Huchayuq kachkaptinchikpas, ¿imanasqataq Diosqa ñuqanchikwan kusisqa kanman hinaspa mana huchayuqpaqña hapiwanchikman? Chaymanta iñiqmasinkuna entiendenankupaqmi Pabloqa Abrahanpa vidanmanta rimarqa.

5. ¿Imanasqataq Diosqa Abrahanta mana huchayuqpaqña hapirqa? (Rimarimuytaq Romanos 4:​2, 4 nisqanmantapas).

⁵ Canaan allpapi yachachkaptinñam Diosqa Abrahantaqa mana huchayuqpaqqa qawarqa. Chaynataqa qawarqa manam Moisespa leyninta kasukusqanraykuchu (Rom. 4:13). Moisesqariki 400 wata pasaytañam chay leykunataqa Diosmanta chaskirqa. Chaynaqa, ¿imanasqataq Diosqa Abrahantaqa mana huchayuqpaqña hapirqa? Anchata kuyasqanraykum hinaspa paypi hapipakusqanraykum (leey Romanos 4:​2-4).

6. ¿Imanasqataq Diosqa mana huchayuqpaqña hapin pantaruq runatapas?

⁶ Chaymantam Pablo nirqa Diosqa ‘paypi pipas iñiptinqa allin ruwaqpaq hapisqanmanta’ (Rom. 4:5). Pabloqa nirqataqmi: “Runapa ruwasqankuna Diospa kamachikuyninman hina mana kaptinpas Diosqa allin ruwaqpaqmi chaskin, hinaptinmi chay runaqa anchata kusikun. Davidpas chaymanta rimaspanmi nirqa: ‘Mayna kusisqam mana allin ruwasqankumanta pampachasqa runakunaqa chaynataq huchankumantapas pampachasqa runakunaqa. Mayna kusisqam mana huchayuqta hinaña Jehova Diospa chaskisqan runaqa’”, nispa (Rom. 4:​6-8; Sal. 32:​1, 2). Arí, pipas Diospi iñiyniyuq kaptinqa pantaruptinpas Diosqa pampachaykunmi, hinaspam chay pantasqantaqa qunqanña. Chayna iñiyniyuq runataqa Diosqa mana huchayuqpaqñam hapin.

7. ¿Imanasqataq Diosqa ñawpaq tiempopi serviqninkunatapas mana huchayuqpaqña hapirqa?

⁷ Abrahantapas, Davidtapas hinaspa wakin serviqninkunatapas Diosqa mana huchayuqpaqmi hapirqa, chaywanpas paykunaqa hinallam pantaq runakuna karqaku. Mana huchayuqpaqqa hapirqa wakin runakunamantaqa paykuna Diospi hapipakusqankuraykum (Efes. 2:12). Roma llaqtapi iñiqkunaman qillqaspanmi Pablo nirqa Diospa amistadnin kanapaqqa paypi hapipakunamanta. Abrahanwan Davidpas Diospi hapipakusqankuraykum paypa amistadnin karqaku. Chaynam ñuqanchikpas Diospa amistadnin kanapaqqa paypi hapipakunanchik.

8, 9. Religionpi umalliqkunaqa, ¿ima ninkum Pablopa hinaspa Santiagopa qillqasqankumanta? ¿Imanasqataq chaynata ninku?

⁸ Pachaknintin watakunam religionpi umalliqkuna mana chaynallatachu yachachiqku iñiyniyuq kaymantawan allin kaqkuna ruwaymanta. Chaymi wakinqa ninku: “Salvakunapaqqa Jesucristollapim iñina”, nispa. Ichapaschá uyarirqanchik “Jesuspi iñispaykiqa salvakunkim” nisqankuta. Yaqapaschá chaynataqa ninku Romanos 4:6 nisqanpi hapipakusqankurayku. Chaypim Pablo nirqa: “Runapa ruwasqankuna Diospa kamachikuyninman hina mana kaptinpas Diosqa allin ruwaqpaqmi chaskin”, nispa. Wakinkuñataqmi ninku: “Salvasqa kanapaqqa  iglesiatam rinanchik, allin kaqkunatam ruwananchik chaynataq runamasinchikkunatam yanapaykunanchik”, nispa. Ichapas chaynataqa ninku Santiago 2:24 nisqanpi hapipakusqankurayku, chaypim nin: “Runaqa manam Diospi hapipakusqallanwanchu Diospaqqa mana huchayuq hinaña rikurirun, aswanqa allinkuna ruwasqankunapiwanmi”, nispa.

⁹ Religionpi umalliqkuna mana chaynallata yachachisqankuraykum, bibliata estudiaq wakin runakuna ninku Pablowan Santiagoqa iñiyniyuq kaymantawan allin kaqkuna ruwaymanta mana chaynallata piensasqankuta. Ninkum: “Pabloqa nirqa ‘iñiyniyuqllam kana Dios chaskiwananchikpaqqa’ nispam. Santiagoñataqmi nirqa ‘allin kaqkunatam ruwana Dios chaskiwananchikpaqqa’”, nispa. Religionmanta yachaq runapas nirqam: “Santiagoqa manam entienderqachu imanasqa iñiyniyuq kaspalla salvakunamanta Pablo sapa kuti yachachisqantaqa”, nispa. Chaywanpas, Pablowan Santiagoqa Diospa yanapakuyninwanmi chaytaqa qillqarqaku (2 Tim. 3:16). Chayraykum nichwan allinta qillqasqankumanta. Chayta entiendeykunapaq sapakamapa rimasqanmanta yachaykusun.

10. ¿Imamantam Pabloqa rimachkarqa? (Rimarimuytaq Romanos 3:​21, 28 nisqanmantapas, qawaytaq dibujokunatapas).

¹⁰ Romanos 3 hinaspa 4 capitulopiqa Pabloqa rimachkarqa Moisespa chaskisqan kamachikuyta manaña kasukunamantam (leey Romanos 3:​21, 28). Wakin judiokunaqa Moisespa chaskisqan kamachikuytam hinallaraq kasukuchkarqaku chaywan Diospa chaskisqan kayta piensaspanku. Chaymi paykunata Pablo nirqa: “Manam Moisespa chaskisqan kamachikuytaraqchu kasukuna Diospa qayllanpi allin ruwaq kanapaqqa”, nispa. Aswanqa nirqam Abrahan hina Diospi hapipakuspalla Diospa chaskisqan kanamanta. Pablopa chayna nisqanmi yachachiwanchik Diospa  chaskisqan kanapaqqa paypi hinaspa Jesuspi iñiyniyuq kanamanta.

11. ¿Imamantam Santiagoqa rimachkarqa?

¹¹ Santiagom sutin apaq libropa 2 capitulonpi rimarqa ‘allin kaqkuna ruwaymanta’. Chaynata nispanqa Santiagoqa rimachkarqa Diosta serviqkuna kawsakuyninkupi allin kaqkunata ruwanankumantam, manam ‘Moisespa chaskisqan kamachikuyta’ kasukunankumantachu, chaymantaqa Pablollam rimarqa. Allin kaqkuna ruwasqanchikpim qawakun Diospi chiqap iñiyniyuq kasqanchik utaq mana iñiyniyuq kasqanchik. Chaymanta allinta entiendenapaq yachaykusun Santiagopa ima nisqanmanta.

12. ¿Imata mana ruwaptinkutaq iñiyniyuq kasqankupas yanqapaq kanman? (Qawaytaq dibujokunatapas).

¹² Santiagom nirqa Diosta serviqkunaqa pimanpas mana sayapakunankumanta, aswanqa llapallankuta kuyanankumanta. Chayta entiendenankupaqmi nirqa sichu apu kaqllata kuyakuywan chaskispanku wakchatañataq usuchiptinkuqa Diospi iñiyniyuq kasqankupas yanqapaq kasqanta (Sant. 2:​1-5, 9). Chaymantañataqmi rimarqa, pachanmanta usuq iñiqmasinta qawachkaspan utaq yarqaymanta kasqanta qawachkaspan mana yanapaykuq iñiqmanta. Chay mana yanapaykuqpaqqa Diospi iñiyniyuq kasqanpas yanqapaqmi. Chaymi Santiago nirqa: ‘Pipas allin kaqkunata mana ruwaptinqa iñiyninpas wañusqa hinam kachkan’, nispa (Sant. 2:​14-17).

13. Iñiyniyuq kaspaqa, ¿pita qatipakunamantam Santiago rimarqa? (Rimarimuytaq Santiago 2:​25, 26 nisqanmantapas).

¹³ Santiagoqa qillqarqataqmi Rahab sutiyuq warmimantapas. Paypaqa Diospi iñisqanmi sutilla qawakurqa allin kaqkuna ruwasqanpi (leey Santiago 2:​25, 26). Rahabmi uyarirurqa Israelpa mirayninkunata Jehova Dios yanapasqanmanta (Jos. 2:​9-11). Chayrayku ¿imatam  ruwarqa Diospi hapipakuspan? Llaqtanta watiqaq hamuq iskay Israelpa mirayninkunatam wañurachinankumanta wasinpi pakaykurqa. Chay allin kaqta ruwasqanraykum Rahabtaqa pantaq kachkaptinpas, Israelpa mirayninmanta mana kachkaptinpas Diosqa allin ruwaq warmipaqña hapirqa. Chaywanmi yachanchik Diospi iñiyniyuq kasqanchikqa imapas allinkuna ruwasqanchikpi sutilla kananmanta.

14. ¿Imatam Pablo nirqa judio iñiqkunata? ¿Imatam Santiagoñataq nirqa llapallan iñiqkunata?

¹⁴ Yachamusqanchikman hinam Pablowan Santiagoqa Diospi hapipakuymanta hinaspa allin kaqkuna ruwaymanta rimarqaku. Pablom judio kasta iñiqkunata nirqa Moisespa chaskisqan kamachikuyta hinalla kasukuptinkuqa Jehova Diosqa paykunata mana chaskinanmanta. Santiagoñataqmi nirqa llapallan iñiqkuna chiqaptapuni Diospi hapipakuspankuqa allin kaqkunata ruwanankumanta.

15. ¿Imakunatam ruwananchik allin iñiyniyuq kasqanchik sutilla kananpaq? (Qawaytaq fotokunatapas).

¹⁵ Jehova Diosmi niwanchik Abrahanta qatipakunamanta, chaynapi mana huchayuqpaqña hapiwananchikpaq. Chaywanqa niwachkanchik manam Abrahanpa tukuy ima ruwasqantapuni ruwanamantachu, aswanqa allin iñiyniyuq kasqanchik sutilla kananpaq kaykunata ruwananchikmantam: Huñunakunanchik wasiman chayllaraq hamuqkunatam kuyakuywan chaskiykunanchik, sasachakuypi tarikuq iñiqmasinchikkunatam yanapaykunanchik, familianchiktapas yanapaykunanchikmi. Tukuy chaykunata ruwaptinchikqa Diosqa anchatam kusikunqa (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Juan 3:18). Allin iñiyniyuq kasqanchikqa astawanmi qawakunqa sapa kuti runamasinchikkunaman Diosmanta kusisqa willakuptinchik (1 Tim. 4:16). Chaykunata ruwaptinchikqa hukkunapas cuentatam qukunqaku hamuq tiempopaq prometewasqanchikta Dios  cumplinanmanta seguro kasqanchikta chaynataq Diospa imapas ruwasqanqa allin kasqanmanta mana iskayrayasqanchikta. Hinaptinqa Jehova Diosmi mana huchayuqpaqña hinaspa amistadninpaqña hapiwasun.

16. ¿Imatam Diosqa Abrahanta prometerqa? ¿Imaynatam chayta Abrahan suyarqa?

¹⁶ Romanos libropa 4 capitulonpim Abrahanmantaqa astawanraq yachachwan. Chay capitulopim rimachkan Abrahan hina mana amispa Diospa prometewasqanchikta suyanamanta. Jehova Diosmi Abrahanta prometerqa mirayninrayku kay pachapi ‘llapallan runakuna’ bendecisqa kanankumanta. ¡Chayna nisqanwanqa Abrahanqa anchatachá kusikurqa! (Gen. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Ichaqa, 100 watayuqña Abrahan kaptinpas, Sarapas 90 watayuqña kaptinpas manaraqmi warmankuqa karqaraqchu. Chaychá runakunaqa piensanmanku karqa Abrahanta Diospa prometesqanqa mana haykapipas cumplikunanmanta. Chaywanpas, Abrahanqa mana amispam suyarqa ‘achka nacionkunapa taytan hina kananmanta’ Diospa prometesqanta (Rom. 4:​18, 19). Arí, Diospa nisqanman hinamá Abrahanqa churiyuq karqa. Churin Isaac nacenanpaqmi Abrahanqa unay wata suyallarqa (Rom. 4:​20-22).

17. ¿Atichwanchu ñuqanchikpas mana huchayuq hinaña kayta hinaspa Diospa amistadnin kayta?

¹⁷ Abrahanta qatipakuptinchikqa ñuqanchiktapas Jehova Diosqa mana huchayuqpaqñam hinaspa amistadninpaqñam hapiwasun. Chaymi Abrahanmanta rimaspan apostol Pablo kaynata nirqa: “‘Mana huchayuq hinaña karqa’ nisqanqa manam payraykullachu qillqasqa karqa, aswanqa ñuqanchikpaqwanmi. Ñuqanchikqa Diospaqmi mana huchayuq hinaña kasunchik wañusqakunapa kasqanmanta señorninchik Jesusta kawsarichiq Diospi hapipakusqanchikrayku”, nispa (Rom. 4:​23, 24). Arí, ñuqanchikpas atichwanmi mana huchayuq hinaña kaytaqa Abrahan hina Diospi hapipakuspaqa, allin kaqkunata ruwaspaqa chaynataq mana amispa Diospa prometewasqanchikta suyaspaqa. Hawan semanatam yachasun Diospa prometewasqanchikta suyaymanta Romanos 5 capitulopi Pablopa rimasqanmanta.