1927 watapim nacerqani Estados Unidospi kaq Illinois sutiyuq llaqtachapi, chay llaqtachaqa kachkan Chicagopa hichpanpim. Ñuqaykuqa kaniku pichqam: Jetha, Don, ñuqa, Karl hinaspa Joy. Taksaykumantam tukuy sunquykuwan Jehova Diosta serviyta munarqaniku. Paniy Jetham galaad escuelaman rirqa 1943 watapi. Chaymantapas Brooklyn (Nueva York) betel wasipim mayorniywan sullkaykuna yanapakuyta qallaykurqaku. Wawqiy Donmi 1944 watapi, wawqiy Karlmi 1947 watapi, paniy Joyñataqmi 1951 watapi. Paykunapa hinaspa tayta-mamaypa Diosman sunqu kasqankum ñuqataqa anchata yanapawarqa.

Tayta-mamayqa Diosta kuyasqankuraykum sapa punchaw bibliata leeqku. Chayta ruwanaykupaqmi ñuqaykutapas yachachiwarqaku. Punta kaq hatun guerraman risqanmanta kutiramuspanmi papayqa religionkunataqa chiqniyta qallaykurqa. Mamaymi ichaqa kusikurqa chay guerramanta kutiramusqanwan, hinaspam papayta nirqa: “Karl, ñawpaqta hinayá iglesiata kaqmanta risun”, nispa. Hinaptinmi papayñataq nirqa: “Riysisqaykim, ichaqa manam ñuqaqa yaykusaqchu”, nispa. Mamayñataqmi nirqa: “¿Imanasqataq manaqa yaykunkichu?”, nispa. Chaymi papayqa willarqa: “Guerrapi kachkaspaymi rikurqani religiosokunaqa chay religionniyuqlla kachkaspankupas enemigonkuta gananankupaq soldadonkuta bendecisqanta. ¿¡Imaynamá Diosqa bendecinman wañuchinakunankupaqqa!?”, nispan.

Huk kutipim mamay iglesiapi kachkanankama papay wasipi kachkaptin iskay testigokuna chayaramurqa. Hinaspam papayman qawachirqaku Luz sutiyuq iskay librota, chay librokunapim rimasqa Apocalipsis qillqamanta. Payqa chaskikurqam, mamaypas chay librokunata rikuruspanmi leeyta qallaykurqa. Huk punchawmi mamayqa periodicopi leerurqa Luz sutiyuq librokunawan yachachisqankumanta, hinaspanmi rirqa. Chayaruptinsi huk señora chaskiykusqa. Hinaptinsi mamayqa huknin librota qawachispan tapusqa: “¿Kaypichu kay librowan yachachinku?”, nispa. Chay señorañataqsi nisqa: “Arí mamáy, yaykukamuy”, nispa. Qatiqnin semanatañataqmi mamayqa llapallaykuta chayman pusawarqaku. Chay punchawmantapacham mana faltay rirqaniku.

Huk kutipim huñunakuypi yachachiq niwarqa Salmos 144:15 nisqanta leenaypaq, chaypim nin Diosta serviqkunaqa kusisqa kasqankuta. ¡Bibliapa chayna nisqanqa anchatam gustaruwarqa! Gustaruwarqataqmi 1 Timoteo 1:11 chaynataq Efesios 5:1 nisqanpas,  chaypim nin kusisqa Dios kasqanta hinaspa Diosta qatipakunamanta. Cuentatam qukururqani Jehova Diospaq imatapas ruwaspay kusisqa kanaymanta hinaspa payta servisqaymanta agradecekunayta. Chaykunaqa anchatam yanapawarqa.

Huñunakurqanikuqa Chicago llaqtapim, chayqa karqa yachasqaykumanta 32 kilometropim. Chaywanpas riqmi kaniku, chaymi bibliamantaqa astawan yacharqani. Yuyachkanim huk kutipi paniy Jethapa huñunakuypi rimarisqanta. Chay rimarisqantaqa ñuqapas yacharqanim, hinaspam nikurqani: “Ñuqapas chaytaqa yachanim. ¿Imanasqataq mana makiytaqa huqarirqanichu?”, nispay. Chaymantapacham sapa huñunakuypaqña allinta preparakuq kani, hinaspam makiyta huqarispay rimariq kani. Chaynapim wawqiykunawan paniy hina ñuqapas pisi-pisimanta iñiyniypi allin takyasqa karqani. Chaymi 1941 watapi bautizakururqani.

1942 watapim Cleveland (Ohio) llaqtapi asamblea karqa, chaytaqa kunankamam yuyani. Chay asambleam telefonontakama uyarikurqa Estados Unidospi 50 sitiokunapi. Chay asambleapa hichpanpim iñiqmasinchikkunaqa carpakunata ruwarurqaku, chaypim ñuqaykupas karqaniku. Iskay kaq hatun guerraqa manaraqmi tukurqachu, hinaspapas Jehova Diospa testigonkunapa contranpiqa astawanraqmi hatarirqaku. Chaymi carroyuq iñiqmasinchikkunaqa carronkuta saqiqku qipanpata. Sapa carropa ukunpi pipas quedaspan tukuy tuta cuidananpaqmi rimanakururqaku. Cuidaqkunaqa imapas kaptinmi carropa achkinta prendeqku, hinaspam titityachiqku. Chaynapim wakinkuqa riqku utqayman. Chaykunata rikuspaymi nirqani: “Jehova Diosta serviqkunaqa imapaqpas listollam kasqaku”, nispay. Chay tuta mana imapas kasqanraykum hawkalla puñurqani.

Chay asambleapi chaykuna pasaptinpas mamayqa manam mancharisqachu nitaq preocupasqachu karqa. Payqa Jehova Diosmantaqa hinaspa llaqtanmantaqa manam iskayrayarqachu. Mamaypa Diosta kuyasqanqa qatipakunapaqmi, chaytaqa manamá haykapipas qunqasaqchu.

Manaraq chay asamblea kachkaptinmi mamayqa precursora regular kayta qallaykurqa. Chaymi astawanqa uyarirqa tukuy tiempowan servinamanta yachachikuykunata. Wasiman kutichkaptiykum nirqa: “Hinalla precursora kaytam munani. Ichaqa imaya atiyman wasipi ruwayniykunawan”, nispa. Hinaspam tapuwarqaku: “¿Yanapawankichikmanchu?”, nispa. Ñuqaykuñataqmi nirqaniku: “Arí, yanapasqaykikum”, nispa. Chaymi manaraq desayunachkaspa huk utaq iskay cuartota limpianaykupaq niwarqaku. Estudiaq pasakuptiykum mamayqa limpiarusqaykuta qawaq, hinaspañam Diosmanta willakuq pasaq. Mamayqa tukuy ima ruwayniyuqña kachkaspanpas claseykumanta kutiramuspa mikuptiykuqa ñuqaykuwan kuskam kaq. Wakinpiqa ñuqaykupas escuelamanta kutiramuspam paywan kuska Diosmanta willakuq riq kaniku, chaymi cuentata qukurqaniku precursor kayqa imayna kasqanta.

16 wataypi kachkaspaymi precursor kayta qallaykurqani. Papayqa manaraq testigo kachkaspanpas yachaytam munarqa sichu pillamanpas Diosmanta yachachisqayta. Huk punchawmi willarqani anchata kallpanchakuptiypas ñuqawan biblia estudiayta pipas mana munasqanta. Mana imatapas niwaptinmi tapurqani: “¿Qamqa ñuqawan biblia estudiayta munawaqchu?”, nispay. Piensaykuspanmi niwarqa: “¡Imaynamá manaqa!”, nispa. Chaymi papayman  yachachiyta qallaykurqani. Chayqa anchatam kusichiwarqa.

“La verdad os hará libres” sutiyuq librowanmi papay estudiachiytaqa qallaykurqani. Estudiasqaykuman hinam cuentata qukururqani papayqa bibliamanta allinta yachanaypaq hinaspa allin yachachiq kanaypaq yanapawasqanmanta. Huk tuta estudiachkaptiykum parrafota leeyta tukuruspan niwarqa: “Libropi chaynata niptinpas, ¿imaynatataq qamqa libropa nisqan cierto kasqantaqa yachanki?”, nispa. Qunqayllamanta chaynata tapuykuwaptinmi nirqani: “Kunallanqa manam nikimanchu, hawanta estudiaptinchikña nisqayki”, nispay. Nisqayman hinam rimasqaykuwan tupaq textokunata maskaruspay yachachirqani. Chaymantapacham yachachinaypaqqa sumaqta estudiaq kani. Tukuy chaykunam ñuqatawan papayta yanapawarqaku allin iñiyniyuq kanaykupaq. Papayqa bibliamanta yachasqanman hinam kawsakuyta qallaykurqa, hinaspam bautizakururqa 1952 watapi.

17 wataypi kachkaspayqa manam tayta-mamaywanñachu yacharqani. Chay tiempokunallam paniy Jethapas a misionera kayta qallaykurqa, wawqiy Dontañataqmi betel wasipi yanapakunanpaq niykurqaku. Kusisqallaña Diosta servisqankum kallpanchawarqa paykuna hina yanapakunaypaq. Chaymi solicitudta apachirqani betelpi yanapakunaypaq chaynataq galaad escuelaman rinaypaq. Diospa makinpiñamá chay tantiasqaykunataqa saqirqani. Hinaptinmi 1946 watapi betelpi yanapakunaypaq niykuwarqaku.

Watakuna pasasqanman hinam betelpiqa tukuypi yanapakurqani. Chaymi yacharurqani librokuna imprimiyta, contabilidadpi yanapakuyta, imapas necesitasqaykuta huklaw nacionmanta rantiyta hinaspa urgente kaqkunata apachiyta. 75 watañam betelpiqa kachkani, imamantapas astawanqa gustawan sapa temprano yachachikuykunata chaynataq huk yachachikuykunata uyariymi.

1947 watapim sullkay Karlpas betel wasipi yanapakuyta qallaykurqa. Payqa allintam bibliamantaqa yachaq, hinaspapas allintam yachachiq. Huk kutipim huñunakuypi yachachinaypaq niwarqaku, chaymi Karlta nirqani yanapawananpaq. Nirqanim achka yachachikuykunata maskarusqayta, ichaqa manam atirqanichu maymanta qallariyta. Payqa tapuykuwaspallanmi yanaparuwarqa, niwarqam: “Joel, ¿imamantataq yachachinki?”, nispa. Chayllam entienderurqani imayna qallaykuyta. Yachachinayqa karqa imamanta rimasqanman hinallam. Manamá haykapipas qunqanichu chay yachachiwasqantaqa.

Betelpi kusisqa yanapakunapaqqa Diosmanta willakunapaqmi tukuyta ruwana. Chaypaq kallpanchakuyninchikqa  manam yanqapaqchu kanqa. Huk kutipim tutaykuqtaña willakuchkarqaniku Nueva Yorkpi Bronx sitiopi. Chayllaraq Diosmanta willakuyta qallaykuchkaspaykum huk iñiqmasinchikpiwan rirqaniku Willakuq hinaspa ¡Rikchariy! qillqanchikta saqisqayku warmiman. Hinaspam nirqaniku: “Runamasinchikkunamanmi yachachimuchkaniku bibliapi sumaq yachachikuyta”, nispa. Chaymi payñataq niwarqaku: “Bibliamanta yachachiwanaykichik kaptinqa yaykukamuychik”, nispa. Chaymi leerqaniku hinaspa yachachirqaniku Diospa gobiernonmanta chaynataq kay pacha sumaq huertaña kananmanta achka textokunata. Qatiqnin semanata kutiptiykuqa achka amistadninkunapiwanñam suyaruwasqaku. Chaymanta qipamanmi chay warmiqa qusanpiwan testigoña karurqaku.

Casarakuytaña munaspaypas chunka wata pasaytañam señoraytaqa riqsirurqani. Ñuqaqa Diostam mañakurqani allin iñiyniyuq warmita tarinaypaq, hinaspam nikurqani: “¿Casarakuruspayqa Diospaq imakuna ruwaypitaq yanapakusaqku?”, nispay.

1953 watapim asamblea karqa Yankees estadiopi, chay pasayllatam riqsirurqani Mary Aniolta. Payqa paniy Jethawanmi galaad escuelapi kasqa, chaymantañataqmi Diosmanta willakuqmasin karqa. Maryqa kusisqallañam willawaq Caribe lawpi misionera kaspan achka wata bibliamanta runakunaman yachachisqanmanta. Riqsinakusqaykuman hinam cuentata qukururqaniku iskayniyku tukuy tiempoykuwan hinalla Dios serviyta munasqaykuta. Chaymi 1955 watapi casarakururqaniku. Maryqa Diospa regalo quwasqan hinam karqa, hinaspapas allintam yanapawarqa. Payqa kusisqam Jehova Diospaq tukuy ima ruwaypi yanapakuq. Pikunatapas yanapaykuqmi, hinaspapas Diospa munaynintam tukuy imamantapas puntapiqa churaq (Mat. 6:33). Casarakurusqaykumantam kimsa wata llaqta-llaqtan watukuq karqaniku, 1958 watapiñataqmi betelpi yanapakunaykupaq niykuwarqaku.

Casarakurusqaykumantapacham bibliaykuta sapa punchaw kuska leeq kaniku. Sapa 15 versiculota leeruspaykum chaykuna imapi yanapawanankumanta rimariq kaniku. Maryqa achka kutipim willawarqa galaad escuelapi yachamusqankunata hinaspa misionera kaspan imakuna yacharusqanmanta. Chaykunata rimasqaykum yanapawarqa allin yachachiq kanaypaq chaynataq warmi iñiqmasinchikkunata kuyakuywan kallpanchanaypaq (Prov. 25:11).

2013 watapim kuyakusqay Maryqa wañukurqa. ¡Anchatamá munachkani kaqmantaña rikuykuyta! Chay punchaw chayamunankamam Diosmanta tukuy sunquywan hinalla yachasaq chaynataq payllapi hapipakusaq (Prov. 3:​5, 6). Diosña kamachimuptin serviqninkuna imaynaña kawsakunanchikmanta piensaspaymi ancha kusisqa tarikuni. Chay tiempopiqa kunan mana yachasqanchikkunatam taytanchikqa yachachiwasun, paytapas astawanchá riqsisun. Taytanchik Jehova Diostam ancha-anchata agradecekullani kunankama tukuy imata yachachiwasqanmanta chaynataq kuyawasqanrayku tukuy imata quwasqanmantapas.