1. ¿Imatam wakin runakuna piensanku wiñaypaq kawsakuymanta?

 ACHKA runakunam sano kayta munaspanku imatapas mikunankupaq sumaqta akllanku hinaspa sapa kuti ejerciciota ruwanku. Chaywanpas piensankum pipas mana wiñaypaq kawsakunanta. Yuyaqyaypi sasa kawsakuy kasqanraykum mana munankuchu wiñaypaq kawsakuytaqa. Jesusmi ichaqa nirqa ‘wiñaypaq kawsakuyta atinanchikmanta’, chayna nisqantam tarinchik Juan 3:16 hinaspa 5:24 nisqanpi.

2. ¿Imatam Juan 6 capitulopi Jesusqa nirqa wiñaypaq kawsakuymanta? (Rimarimuytaq Juan 6:​39, 40 nisqanmantapas).

² Huk kutipim Jesus tantatawan challwakunata achkayarachispan waranqantin runakunaman mikuchirqa. a Chay ruwasqanqa admirakuypaqmi karqa. Chaywanpas paqarintin imata nisqanmi aswan admirakuypaqqa karqa. Chay achkallaña runakunam Galilea quchapa waqtan Capernaum llaqtakama qatirqaku. Chaypim qatiqninkunata Jesus nirqa runakuna kawsarimuspanku wiñaypaq kawsakunankumanta (leey Juan 6:​39, 40). Jesuspa chayna nisqanwanmi yachanchik achka runakuna kawsarimunankuta. Kawsarimuptinkum familianchikwan hinaspa kuyasqanchik amistadninchikkunawan kuska kusisqa wiñaypaq kawsakuyta atisun. Chaywanpas Juan 6 capitulopi Jesuspa wakin nisqankunatam ñawpaqta achka runakuna mana entienderqakuchu. Kunanpas achka runakunam mana entiendenkuchu. Chaymi kay yachachikuypi chay Jesuspa nisqanta astawan entiendesun.

3. Juan 6:51 nisqanman hinaqa, ¿imatam Jesus nirqa kikinmanta rimaspan?

³ Pasaqnintin punchawlla tantata Jesus achkayarachiptinmi Capernaum llaqtapi achkallay-achka runakunaqa yuyarirqaku ñawpaqta Israel runakunaman maná sutiyuq mikuyta  Dios qusqanta. Chay mikuytam bibliapi sutichan “hanaq pacha tanta” nispan (Sal. 105:40; Juan 6:31). Chaymi Jesusqa maná sutiyuq mikuymanta rimayta qallaykurqa. Nirqam chay mikuyta milagrota ruwaspan Dios quchkaptinpas Israel runakunaqa wañuymanta mana librakusqankuta (Juan 6:49). Chaywanpas kikinmanta rimaspanmi Jesusqa nirqa ‘hanaq pacha chiqap tanta’, ‘Diospa tantan’ hinaspa ‘kawsay qukuq tanta’ kasqanta (Juan 6:​32, 33, 35). Chaymantam nirqa: “Ñuqam kani hanaq pachamanta uraykamuq kawsaq tantaqa. Pipas kay tantata mikuqqa wiñaypaqmi kawsanqa”, nispa (leey Juan 6:51). Chay nisqantaqa judiokunaqa manam entienderqakuchu. Chaynaqa, ¿imanasqataq Jesusqa ‘hanaq pachamanta uraykamuq tanta’ kasqanta nirqa? ¿Imanasqataq payqa aswan allin karqa Israel runakunaman maná sutiyuq mikuyta Diospa qusqanmantaqa? Imamanta rimasqanta entiendenankupaqmi Jesusqa nirqaraq: “Qunaypaq kaq tantaqa cuerpoymi”, nispan. ¿Imamantam chaywanqa rimachkarqa? Ñuqanchikpas chaymantaqa yachaytam munanchik. Chayta entiendespam yachasun familianchikkunapas hinaspa ñuqanchikpas wiñaypaq kawsakunapaq ima ruwananchikta.

¿IMAMANTAM RIMARQA KAWSAQ TANTAMANTAWAN AYCHAMANTA RIMASPAN?

4. ¿Imanasqam Jesusta wakin uyariqkuna atipanakuyta qallaykurqaku?

⁴ Jesusta uyariqkunamanta wakiqninkum cierto aychanmanta rimasqanta piensaspanku atipanakuspa ninakurqaku: “Imaynamá kay runaqa aychantaqa quykuwachwan mikunapaqqa”, nispanku (Juan 6:52). Chaywanpas Jesusqa kaynataraqmi nirqa: “Runapa churinpa aychanta mana mikuspaykichikqa nitaq yawarnintapas mana tomaspaykichikqa manam kawsankichikchu”, nispa (Juan 6:53).

5. ¿Imaynata yachanchik Jesusqa cierto yawarninta tomanankumanta mana nisqanta?

⁵ Jesusqa manamá cierto aychanta mikunankumantachu nitaq cierto yawarnin tomanankumantachu nichkarqa. ¿Imanasqam chaynata ninchik? Noeypa tiemponpiraqmi Diosqa kamachirqaña yawarta ama mikunankupaq (Gen. 9:​3, 4). Watakuna pasaytam Israel runakunamanpas chay kamachikuyta qurqa. Pipas yawarta mikuruqqa “wañuchisqam” kanan karqa (Lev. 7:27). Jesuspas Moisespa chaskisqan lliw kamachikuykunatam kasukurqa (Mat. 5:​17-19). Chayraykum aychanta mikunankumanta hinaspa yawarninta tomanankumanta Jesus rimaspanqa nichkarqa ‘wiñaypaq kawsakunanpaq’ imata ruwanankumanta (Juan 6:54).

6. ¿Imanasqam ninchik Jesusqa aychantawan yawarninta mikunankumanta rimaspanqa rikchanachispallan nisqanta?

⁶ Arí, Jesusqa rikchanachispallanmi rimachkarqa. Chayna rikchanachispallanmi rimarqa Samaria warmiwanpas. Chay warmitam nirqa: ‘Ñuqapa qusqay yaku tomaqtaqa manañam haykapipas yakunayanqachu, aswanqa yaku qusqaymi tuqyaq yaku hina paypa ukunpi rikurinqa wiñaypaq kawsakunanpaq’, nispan (Juan 4:​7, 14). b Jesusqa manamá nichkarqa pozopi kaq yakuta tomaruspan wiñaypaq kawsakunanmantachu. Manataqmá Capernaum llaqtapi runakunatapas nichkarqa cierto aychanta mikuspa hinaspa yawarninta tomaspa wiñaypaq kawsakunankumantachu.

 ¿SANTA CENAMANTACHU JESUS RIMACHKARQA?

7. ¿Imatam wakin religionpi runakuna ninku Juan 6:53 nisqanpi Jesuspa rimasqanmanta?

⁷ Wakin religionpi runakunam ninku Juan 6:53 nisqanwan wañukusqanta yuyarinapaq punchawpi imakunata ruwanankumanta Jesuspa nisqanta. Chaynataqa piensanku wañukunan tuta Jesus yaqa chaynallata nisqanraykum (Mat. 26:​26-28). Chaymi paykunaqa ninku Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuypi kaqkuna llapallanku tantata mikunankuta hinaspa vinota tomanankuta. ¿Imanasqam chaytaqa allinta entiendenanchik? Sapa wata Jesuspa wañukusqanta yuyarinapaq millonnintin runamasinchikkuna ñuqanchikwan kuska huñunakusqanraykum. Qatiqninpiyá yachaykusun Juan 6:53 nisqanqa santa cenapi Jesuspa nisqanwan mana chaynalla kasqanmanta.

8. ¿Imakunapitaq mana tupanchu Juan 6:53 nisqanqa santa cenata qallarichispan Jesuspa nisqanwan? (Qawaytaq dibujokunatapas).

⁸ ¿Haykapim hinaspa maypi kachkaspanmi Jesusqa Juan 6:​53-56 nisqanta rimarqa? 32 watapim hinaspa Galilea lawpi achkallay-achka runakunapa qayllanpim. Hinaspapas chayqa karqa Jerusalen llaqtapi santa cenata qallarichinanpaq huk wata faltachkaptinraqmi. Chaymantapas, ¿pikunataq Jesus rimaptinqa chaypi karqaku? Chay Galilea lawpiqa yaqa llapallankum  karqaku Jesuspa yachachisqanta uyarinankumantaqa mikuyllata munaq runakuna (Juan 6:26). Chaymi Jesuspa yachachisqan paykunapaq sasa entiendena kaptin paypiqa manaña creerqakuñachu, wakin qatiqninkunapas manañam qatirqakuchu (Juan 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66). Chaypi nisqanqa manamá tuparqachu qatiqnin 33 watapi santa cenata qallarichispan Jesuspa ima nisqanwanqa. Santa cenataqa qallarichirqa 11 apostolninkunallawanmi. Paykunaqa manam Galilea law runakuna hinachu karqaku. Chaymi yachachisqanta lliwta mana entiendespankupas Jesustaqa mana saqirqakuchu. Manataqmi iskayrayarqakuchu payqa hanaq pachamanta uraykamuq Diospa churin kasqanmantapas (Mat. 16:16). Chayraykum Jesusqa felicitaspan paykunata nirqa: “Qamkunam sasachakuykunapi kaptiypas tukuy tiempo ñuqawan karqankichik”, nispan (Luc. 22:28). Chaykunaraykum nichwan Jesusqa Juan 6: 53 nisqanpi rimasqanwan santa cenapi imakuna ruwanamanta mana rimasqanta.

¿IMA NINANTAQ ÑUQANCHIKPAQQA JESUSPA NISQANQA?

9. ¿Pikunawan Dios contrato ruwasqantam santa cenapi Jesus nirqa?

⁹ Santa cenapiqa Jesusqa mana levadurayuq tantatam apostolninkunamanqa qurqa, hinaspanmi nirqa chayqa cuerponwan tupasqanta. Chaymantam vinota haywarqa, hinaspanmi nirqa ‘yawarninrayku Diospa contrato ruwasqanwan’ tupasqanta (Mar. 14:​22-25; Luc. 22:20; 1 Cor. 11:24). ¿Pikunawantaq Diosqa chay musuq contratota ruwarqa? Manam llapallan runakunawanchu, aswanqa ‘Israelpa mirayninkunallawanmi’ utaq “Diospa gobiernonpi” Jesuswan kuska kamachimuqkunallawanmi (Heb. 8:​6, 10; 9:15). Chay ratoqa manamá apostolkunaqa tukuy chaykunamantaqa allintachu entienderqaku. Ichaqa punchawkuna pasayllatam chuya espirituwan akllasqa karqaku, chaynapi musuq contratopa parten kaspanku Jesuswan kuska kamachimunankupaq (Juan 14:​2, 3).

10. ¿Imanasqam ninchik Galilea lawpi Jesuspa nisqanqa santa cenapi nisqanwan mana chaynalla kasqanta? (Qawaytaq dibujotapas).

¹⁰ Santa cenapiqa Jesusqa astawanqa rimarqa ‘aslla ovejakunamantam’. Qallariypiqa Jesuspa apostolninkunallaraqmi aslla kaq ovejakunamanta wakinqa karqaku (Luc. 12:32). Paykunallam hinaspa tiempopa risqanman hina hanaq pachapaq akllasqa kaqkunallam tantataqa mikunanku karqa hinaspa vinotaqa tomananku karqa. Chayna ruwasqankuwanmi qawachinku Jesuswan kuska kamachinankupaq suyasqankuta. Chaynaqa, apostolkunata Jesuspa nisqanqa manam chaynallachu karqa Galilea lawpi achkallay-achka runakunata nisqanwanqa. Galileapiqa Jesusqa rimachkarqa aswan achka runakunamantam.

11. ¿Imaynatam yachanchik Galilea lawpi Jesuspa rimasqan bendicionqa mana as runakunallapaq kasqanta?

¹¹ 32 watapi Galilea lawpi Jesus kaspanqa mikuyta munaq judiokunallatam rimapayachkarqa. Ichaqa rimapayachkarqa manam cierto mikuymantachu, aswanqa wiñaypaq kawsakuyta haypanankupaq ima ruwanankumantam. Nirqataqmi wañuqkuna tukupay punchawpi kawsarimuspanku wiñaypaq kawsakuyta haypananmantapas. Payqa rimachkarqa manam santa cenapi nisqanman hina as runakunalla chay bendicionta chaskinanmantachu, aswanqa llapallan runakuna haypayta atinankumantam. Chaymi nirqa: “Pipas kay tantata mikuqqa wiñaypaqmi  kawsanqa, qunaypaq kaq tantaqa cuerpoymi, chaytam qusaq llapa runakuna kawsanankupaq”, nispa (Juan 6:51). c

12. ¿Pikunataq haypanqaku Jesuspa rimasqan wiñaypaq kawsakuyta?

¹² Galilea lawpi judiokunata Jesus rimapayaspanqa manam nichkarqa llapallan runakuna mana imatapas ruwaspalla wiñaypaq kawsayta haypanankumantachu. Haypanankuqa karqa tantata mikuqkunallam utaq paypi iñispanku chayman hina kawsakuqkunallam. Achka cristianotukuqkunam ninku: “Salvakunaykipaqqa Jesuspim creenayki, hinaspam salvasuqnikita hina qawanayki”, nispanku (Juan 6:29). Ichaqa manam chaynachu. Galileapi kaqkunamantapas achkam Jesuspiqa creerqaku, chaymantam ichaqa saqirurqaku. ¿Imanasqa?

13. ¿Imatam ruwananku karqa Jesuspa chiqap qatiqninkuna kanankupaq?

¹³ Jesuspa mikuchisqan runakunamanta yaqa llapallanmi imatapas quptillan qatiyta munarqaku. Paykunaqa munarqaku unquqkunata sanoyachinallantam, mikuyta qunallantam hinaspa munasqankuta yachachinallantam. Ichaqa manam chaykunallapaqchu Jesusqa hamurqa, aswanqa chiqap qatiqninkuna kanankupaq imata ruwanankumanta yachachiqmi. Qatiqninkuna kanankupaqqa Jesuspa nisqanta uyarispankum kasukunanku karqa (Juan 5:40; 6:44).

14. ¿Imamantam Jesusqa rimachkarqa aychanta mikunamanta hinaspa yawarninta tomanamanta nisqanwanqa? ¿Imatam haypasun chayta ruwaspaqa?

¹⁴ Jesusqa sutillatam yachachirqa paypi iñinankumanta.  ¿Ima ninantaq paypi iñiyqa? Aychantawan yawarninta quptillan wiñaypaq kawsakuyta haypanamanta mana iskayrayaymi. Judiokuna hinam ñuqanchikpas Jesuspi iñinanchik (Juan 6:40). Chaynaqa, Juan 6:53 nisqanpi aychanta mikunamanta hinaspa yawarninta tomanamanta Jesus nisqanwanqa rimachkarqa ñuqanchikrayku wañukusqanmanta manapuni iskayrayanamantam. Chayta ruwaspallam wiñaypaq kawsakuytaqa haypasun, chay bendiciontaqa achka runakunapas haypaytam atinmanku (Efes. 1:7).

15, 16. ¿Imanasqataq Juan 6 capitulopa nisqanqa llapallan Diosta serviqkunapaq ancha allin?

¹⁵ Juan 6 capitulopim tarinchik sumaq yachachikuykunata ñuqanchikpaq hinaspa kuyasqanchik runamasinchikkunapaq. Chaywanmi yachanchik Jesusqa anchata kuyawasqanchikta. Galileapi kachkaspanmi Jesusqa unquqkunata sanoyachirqa, Diospa gobiernonmanta willakurqa hinaspa runakunaman mikuchirqa (Luc. 9:11; Juan 6:​2, 11, 12). Yachachirqataqmi “kawsay qukuq tantaqa” kikin kasqanmantapas (Juan 6:​35, 48).

¹⁶ Juan 6 capitulopi nisqanqa hanaq pachapaq utaq kay pachapaq kaptinchikpas llapallanchikpaqmi ancha allin. Jesuspa nisqan ‘sapaq ovejakunaqa’ manam tantataqa mikunankuchu nitaq vinotapas tomanankuchu wañukusqanta yuyarinapaq huñunakuypiqa (Juan 10:16). Chaywanpas manapunim iskayrayankuchu aychantawan yawarninta Jesus qusqanrayku wiñaypaq kawsakuyta haypanankumantaqa, chayna kasqantam sutillata qawachinku imayna kawsakusqankuwan (Juan 6:53). Hanaq pachapaq akllasqa kaqkunallam Jesuspa wañukusqanta yuyarispanku tantataqa mikunanku hinaspa vinotaqa tomananku, chayta ruwasqankuwanmi qawachinku Jesuswan kuska hanaq pachamanta kamachimunankupaq Diospa contrato ruwasqanpa parten kasqankuta. Arí, pipas wiñaypaq kawsakuyta munaspaqa Jesuspi iñispanmi paypa nisqankunata kasukunan.