1, 2. ¿Imatam ruwanayki creesqanchikmanta warmaykikuna tapukuptinku?

 ACHKA tayta-mamakunachá ninmanku warmata uywayqa sasa kasqanta. Chayraykum taksallaraq warmachaykikunata allin iñiyniyuq kanankupaq tukuyta ruwaptikiqa felicitaykiku (Deut. 6:​6, 7). Warmakunaqa wiñasqankuman hinam creesqanchikmanta tapukunmanku, ichapas tapukunmanku wakin ruwaykunata Jehova Dios imanasqa mana munasqanmanta.

² Chayna tapukuptinkuqa ichapas preocupakuyta qallaykuwaq Diospi hinaspa bibliapi manaña creesqankuta piensaspayki. Ichaqa amayá llumpaytaqa preocupakuychu. Lliw warmakunam tapukunanku imapi creesqankumanta seguro kanankupaq (1 Cor. 13:11). Chaymi tapukuptinkuqa tiempochakuspayki Dios kasqanmanta hinaspa biblia imam kaqta yachachisqanmanta kikinku cuentata qukunankupaq yanapanayki.

3. ¿Imamantam kay yachachikuypi yachasun?

³ Kay yachachikuypim yachasun warmakuna Diosmantawan bibliamanta seguro kanankupaq, Diospa kamachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta mana iskayrayanankupaq hinaspa creesqankuta hukkunaman willakunankupaq tayta-mamakuna yanapanankumanta. Yachasuntaqmi warmakuna tapukuyninku imanasqa ancha allin kasqanmantapas chaynataq tayta-mamakuna warmankuwan imakunata ruwaspanku creesqanchikmanta yachachinankumantapas.

 YANAPASUN DIOSMANTAWAN BIBLIAMANTA SEGURO KANANPAQ

4. ¿Imakunatam warmakuna ninmanku? ¿Imanasqa?

⁴ Manam tayta-maman iñiyniyuq kasqankuraykuchu warmankupas iñiyniyuq kanqa. Ichapas wiñasqanman hina ninman: “¿Imaynatataq Dios kasqantaqa yachayman? ¿Ciertotachu bibliaqa Diospa palabran?”, nispan. Chayraykum bibliapipas niwanchik ‘imamantapas allinta yachanapaqqa’ ‘tukuy yuyayninchikta’ servichikunapaq (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21). Chaynaqa, ¿imaynatam warmanchikta yanapachwan allin iñiyniyuq kananpaq?

5. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan biblia imam kaqta nisqanmanta kikin cuentata qukunanpaq? (Rimarimuytaq Romanos 12:2 nisqanmantapas).

⁵ Yanapasun biblia imam kaqta nisqanmanta kikin cuentata qukunanpaq (leey Romanos 12:2). Warmanchik imamantapas tapuwaptinchikqa yanapasun yachay munasqanmanta kikin maskananpaq. Yachachisunyá jw.org nisqaman yaykuspan bibliamanta rimaq videokunatawan yachachikuykunata tarinanpaq. Chaypim yachanqa bibliaqa ‘Diospa palabran’ kasqanta (1 Tes. 2:13). Yachachichwanmi ñawpaq tiempopi Asiria nacionpi Ninive llaqtamanta. Chaypaqqa warmanchikwan kuskam yaykuchwan jw.org nisqanpi “Bibliamanta yachachikuykuna” “Bibliawan willakuykuna” niqman. Ñawpaqtaqa bibliamanta yachaqkunam niqku Ninive llaqtaqa mana kasqanta. Ichaqa yaqa 1850 watapim tarirurqaku chay llaqtata pampasqata. Chaywanmi yacharurqaku bibliaqa imam kaqta nisqanta (Sof. 2:​13-15). Chaymantapas, Ninive llaqta chinkachisqa kananmanta bibliapa willakusqankuna imayna cumplikusqanmanta yachananpaqmi nichwan 2021 watapi noviembre killapaq Willakuq revistapi “¿Yacharqankichu?” niqta estudiananpaq. Ñawpaq tiempomanta rimaq librokuna bibliapa nisqanwan tupasqanmanta cuentata qukuspanqa warmanchikqa manam iskayrayanqachu biblia imam kaqta nisqanmantaqa.

6. Willarimuy Diosmantawan bibliamanta warmanchikman imayna yachachinamanta. (Qawaytaq fototapas).

⁶ Yanapasun tukuy yuyayninkuwan Diosmantawan bibliamanta yachananpaq. Warmanchikmanmi bibliamanta hinaspa Diosmanta yachachichwan ñawpaq tiempomanta rimaq librota utaq videota qawaspanchik, huertapi kaspanchik hinaspa betel wasita visitaspanchik. Ñawpaq tiempomanta rimaq librota utaq videota qawaspanchikmi maskananchik bibliawan tupaq kaqkunata. Chaywanmi yachanqa bibliapa nisqankunaqa cierto kasqanta. Yachachichwantaqmi 3.000 watayuqña Moab llaqtapi kaq labrasqa rumipi Diospa sutin rikurisqanmantapas. Chay rumiqa kachkan Francia nacionpi kaq Louvre sutiyuq museopim. Chay rumi kaqllata ruwasqankutaqa rikuchwantaqmi Warwick betelpi “Bibliamantawan Diospa sutinmanta” niq museota rispapas. Chay rumipim qillqarqaku Moabta kamachiq Mesa sutiyuq runa  Israel nacionta kamachiqta mana kasukuyta munasqanmanta. Chayqa bibliapa nisqanwanpas tupanmi (2 Rey. 3:​4, 5). Chayta kikin rikuykuspanmi warmanchikqa mana iskayrayanqachu bibliapa nisqanqa cierto kasqanmanta (tupachiy 2 Cronicas 9:6 nisqanwan).

7, 8. (1) ¿Imamantam cuentata qukunchik tukuy imapas sumaq ordenninpi ruwasqa kasqanta qawaspa? (Qawaytaq fotokunatapas). (2) ¿Ima tapukuykunam warmanchikta yanapanman tukuy imakunatapas Dios unanchasqanmanta mana iskayrayananpaq?

⁷ Yanapasun Diospa unanchasqankunapi yuyaymanananpaq. Parqueta purikuq rispanchikmi utaq chakrapi kaspanchikmi warmanchikman qawachichwan sapa plantapa kullunkuna, kallmankuna hinaspa llaqinkuna ancha admirakuypaq kasqanta. Hinaspam nichwan plantata unanchaqqa ancha yachayniyuq kasqanta. Yachaysapa runakunam unayña estudiachkanku galaxiakunata, caracolpa caparazonninta, wakin plantakunapa llaqinta hinaspa girasol waytata. ¿Imanasqa? Tukuy chaykuna taksamanta hatunman ordenninpi muyu-muyu formayuq wiñasqanraykum. Muyu-muyu kasqanqa manam llutanpichu kachkan, aswanqa Nicola Fameli sutiyuq yachaysapa runapa nisqanman hinam chay formallata qatispa sumaq ordenninpi kachkan. Chaykunata allinta estudiaspankum yacharunku muyu-muyu hayka siqi kasqanqa sucesión de Fibonacci nisqanpi numerokunawan tupasqanta. a

⁸ Colegiopim warmanchikqa yachanqa kay pachapi tukuy imapas imayna ruwasqa kasqanta. Yaqa llapallan sachakunam huk formallata qatispa hatunmanta taksaman ruwasqa kachkan. Qirunmantam lluqsin hatun kallmakuna, kallmakunamantañataqmi taksa kallmachakuna, chaymantañataqmi uchuy kallmachakuna. Chaytam yachaysapa runakuna sutichanku fractales nispanku. Chayqa sachapi hinam tukuy imakunapipas qawakun. ¿Pitaq tantianman karqa chay sumaq formakuna kananpaq? ¿Pitaq chayna yachayniyuq kanman kay pachapi tukuy imakunapaqpas achkallaña formakunata rikurichinanpaq? Warmanchik chaynata sapa kuti tapukuspanqa manam iskayrayanqachu tukuy imakunatapas Dios unanchasqanmantaqa (Heb. 3:4). Warmanchiktaqa wiñasqanman hinam yanapananchik Diosta kasukunanpaq. Chaypaqmi kaynata nispa piensarichichwan: “Dios unanchawaqninchik kaspanqa, ¿manachu kusisqa kanapaqpas kamachikuykunata quwachwan?”, nispa. Chaymantam nichwan chay sumaq kamachikuykunaqa bibliapi kasqanta.

YANAPASUN DIOSPA KAMACHIKUYNINKUNA ALLINNINCHIKPAQ KASQANMANTA MANA ISKAYRAYANANPAQ

9. ¿Imaraykutaq warmanchik iskayrayayta qallaykunman bibliapa kamachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta?

⁹ Warmanchikqa wakinpim iskayrayanman bibliapa kamachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta. Yanapanapaqqa imanasqa iskayrayasqantam entiendenanchik. ¿Imanasqataq iskayrayan?  ¿Bibliapi kamachikuykunata mana allinpaq hapisqanraykuchu icha pipas tapuptin mana entiendechiyta atisqanraykullachu? Chayna kaptinqa Jehova Diospa kamachikuyninkunata kasukuyninchik imanasqa ancha allin kasqanmanta entiendenanpaqmi yanapanqa Kusisqa kawsakunapaq libronchikta paywan estudiayninchik. b

10. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan Dioswan allin amistad kananpaq?

¹⁰ Yanapasun Jehova Dioswan allin amistad kananpaq. Warmanchikwan bibliata estudiaspanchikqa Kusisqa kawsakunapaq libropi tapukuykunawan hinaspa rikchanachiykunawan yanapasun sunqunpi ima piensasqanta yachananchikpaq (Prov. 20:5). Chay libropa 8 yachachikuyninpim Jehova Diosta tupachin imaynata allinta kawsakunapaq yanapawaqninchik allin amistadwan. 1 Juan 5:3 nisqanta leeruspam tapuchwan: “Jehova Dios allin amistadninchik kaptinqa, ¿imaynatam qawananchik kamachiwasqanchikkunata?”, nispa. Chaynata tapuspanchikmi warmanchikta yanapasun Diosqa kuyawasqanchikrayku kamachikuyninkunata quwasqanchikmanta entiendenanpaq (Is. 48:​17, 18).

11. ¿Imatam ruwachwan bibliapa yachachikuyninkunata warmanchik astawan valorananpaq? (Rimarimuytaq Proverbios 2:​10, 11 nisqanmantapas).

¹¹ Rimapayasun bibliapa yachachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta. Bibliata utaq sapa punchawpaq textota kuska leespanchikmi rimapayachwan bibliapa yachachikuyninkuna familianchikta imayna yanapawasqanchikmanta. Warmanchiktam entiendechichwan allin llamkakuq kay hinaspa mana llullakuq kay imanasqa ancha allin kasqanmanta (Heb. 13:18). Nichwantaqmi bibliapa yachachikuyninkunaqa sano kanapaq hinaspa kusisqa kanapaq yanapawasqanchikmantapas (Prov. 14:​29, 30). Chaykunamanta rimapayaptinchikmi warmanchikqa bibliapa yachachikuyninkunata astawan valoranqa (leey Proverbios 2:​10, 11).

12. ¿Imaynatam Estebanwan señoran warmankuta yanapanku bibliapa yachachikuyninkunata kasukuy allin kasqanta entiendenanpaq?

¹² Francia nacionpi yachaq Estebanwan señoranmi warmankuta yachachinku kuyawasqanchikrayku kamachikuykunata Dios quwasqanchikmanta. Paymi nin: “Kaynatam tapuniku: ‘¿Imanasqataq Jehova Diosqa munan kay yachachikuyta kasukunanchikta? ¿Imaynatam kaywan kuyawasqanchikta qawachiwanchik? ¿Imaynataq kawaq kay yachachikuyta mana kasukuspaykiqa?’”, nispa. Chaynata rimapayasqankum warmankuta yanaparqa Diospa kamachikuyninkunata kasukuy munaq kananpaq. Estebanqa ninraqmi: “Ñuqaykuqa munaniku bibliapi yachachikuykuna runapa yachayninmantapas aswan allin kasqanta warmayku entiendenantam”, nispa.

13. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan bibliapi yachachikuykunata kasukunanpaq?

¹³ Yanapasun bibliapa yachachikuyninkunata kasukunanpaq. Chaytam ruwachwan ima librotapas leenanpaq colegionpi profesorninkuna niptinku. Ichapas chay libropiqa rimanman huchapakuq utaq piñallaña runakunata qatipakunapaq. Chayna kaptinqa warmanchiktam nichwan chay runakunapa imayna kasqanku bibliapi yachachikuykunawan mana tupasqanta cuentata qukunanpaq (Prov. 22:​24, 25; 1 Cor. 15:33; Filip. 4:8). Chayta allinta entiendespanmi profesorninkunaman hinaspa estudiaqmasinkunaman bibliamanta yachasqanta willakunman clasenpi chay libromanta rimaptinku.

YANAPASUN CREESQANMANTA WILLAKUNANPAQ

14. ¿Imamanta profesorkuna yachachiptinmi musu-sipaskunaqa manchakunmanku imapi creesqankumanta willakuyta?

¹⁴ Wakin musu-sipaskunaqa manchapakunmankum creesqankumanta hukkunaman willayta. Ichapas manchakuywan imatapas mana  niyta atinmankuchu kikillanmanta imapas rikurisqanmanta profesor yachachiptin. Achka profesorkunam ninku chayqa cierto kasqanmanta mana iskayrayanapaq achka pruebakuna kasqanta. Chayna kaptinqa, ¿imaynatam warmanchikta yanapachwan imapi creesqanta defiendenanpaq?

15. ¿Imam musu-sipaskunata yanapanman creesqankumanta mana iskayrayanankupaq?

¹⁵ Yanapasun creesqanmanta mana iskayrayananpaq. Warmanchikqa manam pinqakunanchu Diospi creesqanmantaqa (2 Tim. 1:8). Achka yachaysapa runakunapas ñuqanchik hinam mana creenkuchu tukuy imakunapas kikillanmanta rikurimusqanta. Paykunaqa runakuna, animalkuna hinaspa plantakuna ancha admirakuypaq ruwasqa kasqanta qawaspankum cuentata qukunku ancha yachayniyuqpa ruwasqan kasqanta. Chaymi imapas kikillanmanta rikurimusqanmanta yaqa llapallan colegiokunapi yachachiptinkupas chaywanqa mana acuerdopichu kanku. ¿Imaraqtaq warmanchikta yanapanman creesqanmanta mana iskayrayananpaq? Diospi creenankupaq wakin iñiqmasinchikkunata imakuna yanapasqanmanta estudiayninmi. c

16. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan Diospi creesqanmanta hukkunaman willakunanpaq? (Rimarimuytaq 1 Pedro 3:15 nisqanmantapas, qawaytaq fototapas).

¹⁶ Yachachisun Diospi creesqanmanta imaynata willakunanpaq (leey 1 Pedro 3:15). Ichapas warmanchikwan kuska qawachwan jw.org nisqanpi Diospi iñisqankumanta utaq “¿Kikillanmantachu rikurirqa?” niq yachachikuykunata hinaspa videokunata. Chaymantam tapuchwan tukuy imakunatapas Dios unanchasqanmanta hukkunaman willananpaq mayqinta servichikunanmanta. Chayman hina practicaspam yuyarichinanchik creesqanmanta hukkunaman willaspan ama atipanakunanpaq. Pipas yachayta munaptinmi ichaqa willarinan piensarinanpaq hina tapuspan hinaspa chaylla entiendekuqta. Ichapas estudiaqmasinqa ninman: “Ñuqaqa imapas rikusqallaypim creeni, manam Diostaqa haykapipas rikurqanichu”, nispa. Hinaptinqa kaynatam ninman: “Chunniqpi purichkaspayki qunqaymanta tariruwaq rumimanta ruwasqa pozota, ¿kikillanmanta rikurirusqantachu niwaq icha pipas ruwasqantachu? Pipas chay pozota ruwachkaptinqa, ¿manachu nichwan tukuy imakunaqa pipapas ancha yachayniyuqpa ruwasqan kasqanta?”, nispa.

17. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan estudiaqmasinkunawan bibliamanta rimayta qallarinanpaq?

¹⁷ Yachachisun hukkunawan bibliamanta imaynata rimayta qallarinanpaq (Rom.  10:10). Bibliamanta rimayta qallariyqa ima instrumentotapas tocay hinam. Qallariypiqa facil kaqkunallataraqmi tocanchik, chaymantam ichaqa ima musicatapas qispirachinchikña. Bibliamanta rimaspapas facil kaqkunallamantaraqmi rimayta qallaykunanchik. Warmanchikqa estudiaqmasintam ninman: “¿Yacharqankichu achka ingenierokuna animalchakunata qawaspanku imatapas ruwasqankuta? Chaymanta kay sumaq videochata qawaykachisqayki”, nispanku. “¿Kikillanmantachu rikurirqa?” nisqanpi huknin videochata qawarachispanmi ninman: “Animalkunata qawaspallanku tukuy imatapas yachaysapa runakuna ruwachkaptinkuqa, ¿manachu chay animalkunata unanchaqta hatunchachwan?”, nispa. Chaynata nisqallanwan ichapas estudiaqmasinqa Diosmanta astawan yachayta munanqa.

HINALLAYÁ WARMANCHIKTA YANAPASUN ALLIN IÑIYNIYUQ KANANPAQ

18. ¿Imaynatam warmanchikta yanapachwan allin iñiyniyuq kananpaq?

¹⁸ Kay tiempopiqa achka runakunam Jehova Diospiqa mana creenkuchu (2 Ped. 3:3). Chayraykum warmanchikwan estudiaspanchikqa kallpanchananchik wakin yachachikuykunata kikillanmanta maskananpaq, chaynapi biblia imam kaqta rimasqanmanta hinaspa bibliapa yachachikuyninkuna allinninchikpaq kasqanmanta seguro kananpaq. Chaymantapas Diospi aswan iñiyniyuq kananpaqmi tukuy imakunapas ancha admirakuypaq ruwasqa kasqanta qawachispa yuyaymanachichwan. Entiendechichwantaqmi bibliapi achka willakuykuna imayna cumplikusqanmantapas. Imamantapas astawanqa warmanchikwan kuskam Diosta mañakuchwan, mañakuchwantaqmi paykunata Dios yanapananpaqpas. Tukuy chaykunata ruwaspanchikqa manapunim iskayrayachwanchu allin iñiyniyuq kananpaq warmanchikta Dios yanapananmantaqa (2 Cron. 15:7).