1. ¿Imatam Diosqa Abrahanman entiendechirqa?

 ÑAWPAQ tiempopim Jehova Diosqa angelninwan Abrahanman willachirqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtata chinkachinanmanta. Abrahanqa Diospi anchata hapipakuspanpas chay tantiasqanmanta mana entiendespanmi kaynata tapurqa: “¿Allin ruwaq runakunatachu mana allin ruwaq runakunatawan kuskata wañuchinki? […] Kay pachapa juezninqa, ¿manachu allin kaqta ruwanqa?”, nispa (Gen. 18:​23-33). Diosqa ancha kuyasqan amistadnin Abrahantam pacienciawan entiendechirqa allin runakunataqa haykapipas mana chinkachinanmanta. ¡Chayta yachasqanchikqa anchatam kusichiwanchik!

2. ¿Imaynatam yachanchik pitapas Jehova Dios juzgaspanqa llakipayaspan derechonpi juzgasqanta?

² ¿Imaynatam yachanchik pitapas Jehova Dios juzgaspanqa llakipayaspan derechonpi juzgasqanta? Runakunapa “sunqunta” allinta riqsisqanraykum pitapas allinta derechonpi juzgan (1 Sam. 16:7). Arí, Diosqa ‘sapakamapa sunqunchiktam riqsin’ (1 Rey. 8:39; 1 Cron. 28:9). Chaymantapas payqa ñuqanchikmanta aswan yachayniyuqmi, chaymi wakinpiqa mana entiendeyta atisunchu imanasqa imatapas tantiasqantaqa. Chayraykuchá Pablopas nirqa: “¿Yaqachu pipas Diospa imapas tantiasqankunamanta lliwta yachanman?”, nispa (Rom. 11:33).

3, 4. ¿Imakunatam tapukuchwan? ¿Imakunamantam yachasun? (Rimarimuytaq Juan 5:​28, 29 nisqanmantapas).

³ Ñuqanchikpas Abrahan hinam yachanchik Diospa allin ruwaq kasqantaqa, chaywanpas wakinpiqa ichapas tapukuchwan: “Ñawpaq tiempopi kikin Jehova Diospa wañuchisqan runakunamanta, ¿yaqachu wakillanpas kawsarichisqa kanqa? ¿Yaqachu Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunamanta wakillanpas kawsarichisqa kanqa? ¿Yaqachu ‘mana allin ruwaq runakuna’ kawsarimuptin paykunapas kawsarimunqa?”, nispa (Hech. 24:15).

 ⁴ Yuyarisunyá wañuqkuna kawsarimunankumanta imakuna yachasqanchikta. Pasaq watakunatam allintaña entienderqanchik pikuna “hinalla kawsakunankupaq” kawsarimunankumanta, ‘juzgasqa kanankupaqñataq’ pikuna kawsarimunankumanta (leey Juan 5:​28, 29). a Chaymi yanapawarqanchik kawsarimuymanta astawan entiendenapaq, chaytam yachasun kay yachachikuypiwan qatiqnin yachachikuypi. Puntatam yachasun Jehova Dios imayna juzgasqanmanta imakunata mana yachasqanchikmanta, chaymantañataqmi yachasun imakunata yachasqanchikmanta.

IMAKUNATA MANA YACHASQANCHIKMANTA

5. ¿Imatam qillqanchikkuna ñawpaqta nirqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunamanta?

⁵ Ñawpaq tiempopim kikin Jehova Dios mana allin runakunata chinkachirqa, paykunamanta wakinmi karqa Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkuna. Ñawpaqtam qillqanchikkunapi nirqa chay runakunaqa manaña kawsarichisqa kanankumanta. Ichaqa, Diospa llaqtanpi punta apaqkunam bibliata allinta estudiaspanku hinaspa Diosta mañakuspanku cuentata qukurunku chaymantaqa allinta mana yachasqanchikta. Chaymantam kaypi yachasun.

6. Willarimuy achka kutipi mana allin runakunata Dios wañuchisqanmanta. Ichaqa, ¿imamantam bibliaqa mana willawanchikchu?

⁶ Achka kutipim Diosqa mana allin runakunataqa wañuchirqa. Noeypa tiemponpim llapallan mana allin runakunata wañurachirqa, Noeytawan familiantam ichaqa mana. Chaymantañataqmi Jehova Diosqa Israel runakunata kamachirqa prometesqan allpapi kaq qanchis nacionkunata chinkachinankupaq. Huk kutipiñataqmi Diosqa huk angelnillanwan wañurachirqa 185.000 Asiria soldadokunata (Gen. 7:23; Deut. 7:​2, 3; Is. 37:​36, 37). Bibliaqa manam niwanchikchu chay mana allin runakunata wiñaypaq wañurachisqanrayku manaña kawsarimunankumantaqa. Chaymantayá astawan yachaykusun.

7. ¿Imatam mana yachanchikchu nisyullay-nisyu parapi wañuq runakunamanta hinaspa Diospa prometesqan allpapi yachaq mana allin runakunamanta? (Qawaytaq qaranpi dibujotapas).

⁷ Manam yachanchikchu chay wañuchisqan runakunata sapakamata Dios imayna qawasqantaqa. Manataqmi yachanchikchu manaraq wañuchisqa kachkaptinku Diosta riqsinankupaqwan wanakunankupaq pipas willasqantaqa. Nisyullay-nisyu para chayasqan tiempomanta rimaspanmi biblia niwanchik Noeyqa ‘Dios allin ruwaq kasqanmanta willakuq’ kasqanta (2 Ped. 2:5). Ichaqa manam willawanchikchu buqueta ruwasqan tiempopi sapa runaman Diosmanta willasqanmantaqa. Manataqmi yachanchikchu Diospa prometesqan allpapi yachaq runakuna Diosmanta yachanankupaq hinaspa mana allin ruwasqankuta saqinankupaq pipas nisqantaqa.

8. ¿Imatam mana yachanchikchu Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunamanta?

⁸ ¿Imatam nichwan Sodoma hinaspa Gomorra llaqtapi yachaq runakunamantaqa? Yachanchikmi Sodoma llaqtapi allin ruwaq Lot yachasqanta. Ichaqa manam yachanchikchu chaypi yachaq llapallan runakunaman Diosmanta willasqantaqa. Arí, paykunaqa mana allin runakunam karqaku. Ichaqa, ¿yaqachu taksankumanta yacharqaku imam allin utaq imam mana allin kasqanta? Manachusmi. Bibliam niwanchik huk kutipi Sodoma llaqtayuqkuna “hatunpas uchuypas” Lotpa samachisqan runakunata abusayta munasqankuta, ichapas warmaraq kaqkunaqa mana yacharqakuchu chay ruwasqanku llumpay mana allin kasqantaqa (Gen. 19:4; 2 Ped. 2:7). Chaynaqa, ¿yaqachu nichwan llakipayakuq Diosqa  chay runakunamanta mayqintapas mana kawsarichinanta? Manam yachanchikchu. Diosmi Abrahanta nirqa chay llaqtapiqa chunka runallapas allin ruwaqqa mana kasqanta (Gen. 18:32). Chaymi Diosqa chay runakunata mana allin runakuna kasqankurayku wañurachirqa. Chaynaqa, ¿nichwanchu hamuq tiempopi mana allin ruwaq runakunata Dios kawsarichispan chay wañuchisqan runakunamanta chullallatapas mana kawsarichinanta? Manam chaytaqa yachanchikchu.

9. ¿Imatam Salomonmanta mana yachanchikchu?

⁹ Bibliaqa willawanchiktaqmi allin ruwaq kachkaspan mana allin ruwaqña rikuriruq runakunamantapas, paykunamanta hukninmi karqa kamachiq Salomon. Payqa Diosmantaqa allintam yacharqa, yacharqataqmi imayna yupaychanatapas. Chaymantapas tukuy imapim paytaqa Dios bendecirqa. Ichaqa tiempopa risqanman hinam taytacha-mamachakunataña yupaychayta qallaykurqa. Chaymi Jehova Diosqa llumpayta Salomonpaq piñakururqa, chaymantapas paypa huchanpim Israel runakuna pachaknintin wata ñakarirqaku. Bibliapim willawanchik wañukuspan abuelonkunapa pampakusqan sitiopi paypas pampakusqanmanta, Diosman sunqu Davidtapas chaypim pamparqaku (1 Rey. 11:​5-9, 43; 2 Rey. 23:13). ¿Chay sitiopi pampakusqanraykuchu nichwan Salomon kawsarimunanta? Manam bibliaqa niwanchikchu. Romanos 6:7 nisqanpim nin: “Pipas wañukuspanqa huchanmantam pampachasqaña”, nispa. Chayraykum wakinninkuqa ninmanku Salomon kawsarimunanta. Ichaqa chay textoqa manam rimachkan pipas wañukuspan kawsarichisqa kananmantapunichu. Jehova Diosqa kuyakuq kasqanraykum pitapas kawsarichinman “kay runaqa wiñaypaqmi serviwanqa” nispan (Job 14:​13, 14; Juan 6:44). ¿Yaqachu Salomontapas Diosqa akllanqa kawsarichinanpaq? Payllam yachan. Ichaqa manam iskayrayanchikchu imatapas allinta Dios ruwananmantaqa.

IMAKUNATA YACHASQANCHIKMANTA

10. ¿Imaynam Diosqa tarikun mana allin ruwaq runa wañuptin? (Rimarimuytaq Ezequiel 33:11 nisqanmantapas, qawaytaq dibujotapas).

¹⁰ (Leey Ezequiel 33:11). Diosmi niwanchik mana allin ruwaq runa wañuptin mana kusikusqanta. Pedropas qillqarqam ‘Jehova Diosqa […] pipas chinkarunanta mana munasqanmanta’ (2 Ped. 3:9). Bibliapa chayna nisqanqa sunqunchiktam tiyaykachin. Diosqa manamá munanchu pitapas wiñaypaq chinkachiytaqa, chaytaqa ruwanman pipas mana allin ruwasqanta cambiayta mana munaptillanmi. Arí, Diosqa piwanpas llakipayakuqllañam.

11. ¿Pikunataq manaña kawsarimunqakuchu? ¿Imaynatam chayta yachanchik?

¹¹ Bibliapa nisqanman hinaqa, ¿pikuna mana kawsarimunantam yachanchik? b Jesusmi nirqa Judas Iscariote qalaypaq chinkachisqa kananmanta (Mar. 14:21; qawaytaq Juan 17:12 nisqantapas). Chaywanqa nichkarqa wañukuspan manaña kawsarichisqa kananmantam. Judasqa yachachkaspanmi Jehova Diospa hinaspa churin Jesuspa contranpi churakurqa (qaway Marcos 3:29 nisqanta). c Jesusqa nirqataqmi chay tiempopi religionkunapi wakin punta apaqkunapas paypa contranpi hatarisqankurayku manaña kawsarimunankumanta (Mat. 23:33). Apostol Pablopas nirqam Diosta qipancharuspa llaqtanpa contranpi kaqkunapas mana wanakuspankuqa manaña kawsarimunankumanta (Heb. 6:​4-8; 10:29).

12. ¿Pikunatam Diosqa llakipayaspan pampachaykurqa? ¿Imanasqa?

¹² Yachamusqanchikman hinam Jehova Diosqa  llakipayakuqllaña, chaymi mana munanchu pipas wiñaypaq wañunantaqa. Yachaykusun ñawpaq tiempopi llumpay mana allin ruwaqkunata llakipayasqanmanta. Davidtam llakipayaspan pampachaykurqa hukpa warminwan huchapakuruspan chay warmipa qusanta wañurachiptinpas. Pampachaykurqaqa wanakusqanraykum (2 Sam. 12:​1-13). Manasestapas sunqumanta wanakusqanraykum Diosqa llakipayaspan pampachaykurqa. Manasesqariki unay watam llumpay mana allinkunata ruwarqa (2 Cron. 33:​9-16). Paykunamanta yachasqanchikmi yuyarichiwanchik Diosqa allin sunquyuq runakunata llakipayasqanta. Davidtawan Manasestaqa kawsarichinqa llumpay mana allinkunata ruwachkaspankupas sunqumanta wanakusqankuraykum.

13. (1) ¿Imanasqam Jehova Diosqa Ninive llaqtayuqkunata llakipayaykurqa? (2) ¿Imatam Jesuspas nirqa Ninive llaqtayuqkunamanta?

¹³ Bibliaqa willawanchiktaqmi Jehova Diosqa Ninive llaqtayuqkunata llakipayaykusqanmantapas. Diosmi Jonasta nirqa chay llaqtayuqkunapa ‘llumpay mana allin ruwasqankuta’ qawamusqanmanta. Ichaqa tukuy mana allin ruwasqankumanta wanakuptinkum Diosqa llakipayaykuspa pampachaykurqa. Diosqa Jonasmantapas aswan llakipayakuqmá. Jonasqa piñakururqam Ninive llaqtayuqkunata Dios pampachaykuptin, chaymi Diosqa yuyarichirqa paykunaqa “imam allin utaq imam mana allin kasqantapas” mana yachasqankuta (Jon. 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11). Jesuspas nirqam huchankumanta wanakuq Ninive llaqtayuqkunata Diosqa allin ruwaq hinaspa llakipayakuq kasqanrayku pampachaykusqanmanta. Jesusmi nirqa ‘juicio punchawpi’ paykuna kawsarimunankumanta (Mat. 12:41).

14. Ninive llaqtayuqkuna kawsarichisqa kaspankuqa, ¿ima ruwasqankuman hinam ‘juzgasqa kanqaku’?

¹⁴ ¿Imamantam Jesusqa rimachkarqa “juicio punchawmanta” rimaspanqa? ‘Juzgasqa kanankupaq mana allin ruwaqkuna’ kawsarimunanku tiempomantam (Juan 5:29). Jesusqa yacharqam waranqa wata kamachimuptin ‘allin ruwaq hinaspa mana allin ruwaq’ runakuna kawsarimunanta (Hech. 24:15). ‘Mana allin ruwaq’ runakuna kawsarimuptinkuqa Jehova Dioswan Jesusmi qawanqaku chay tiempopi yachasqankuman hina kawsakusqankuta utaq chayman hina mana kawsakusqankuta. Chayman hinam paykunaqa ‘juzgasqa kanqaku’.  Kawsarimuq Ninive llaqtayuqkunamanta mayqinninkupas Diosta mana yupaychayta munaspanqa wañuchisqam kanqa (Is. 65:20). Diosta tukuy sunqunwan servinanpaq tantiakuruspanmi ichaqa wiñaypaq kawsakunqa (Dan. 12:2).

15. (1) ¿Imanasqam nichwan Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunamanta mayqillanpas kawsarimunankuta? (2) ¿Imaynatam entiendenanchik Judas 7 versiculopa nisqanta? (Qaway “ ¿Imatam Jesuspa wawqin Judasqa nichkarqa?” niqta).

¹⁵ Jesusmi nirqa payta qipanchaqkunaqa hinaspa yachachisqankunata mana chaskikuqkunaqa ‘juicio punchawpiqa Sodoma llaqtamantapas hinaspa Gomorra llaqtamantapas aswan castigasqa’ kanankumanta (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Luc. 10:12). Chaywanqa Jesusqa rimachkarqa nisqanman hinapuni cumplikunanmantam. Chay ‘juicio’ punchawllamantachusmi rimachkarqa Ninive llaqtayuqkunamanta rimaspanpas. Jesusqariki nirqa Ninive llaqtayuqkunapas “juicio punchawpi” hatarimunankumantam. Paykunaqariki Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkuna hinam mana allinkunata ruwarqaku. Ninive llaqtayuqkunaqa Diosmantam uyarirqaku, Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunam ichaqa mana. Chaymantapas, Jesusmi nirqa ‘mana allin ruwaqkuna juzgasqa kanankupaq’ kawsarichisqa kanankumanta (Juan 5:29). Chayraykuchusmi Sodoma hinaspa Gomorra llaqtayuqkunamanta wakinqa kawsarichisqa kanqaku. Kawsarimuptinkuqa Jehova Diosta hinaspa Jesusta riqsinankupaqchá yanapasun.

16. ¿Imaynatam Jehova Diosqa yachan pikunata kawsarichinanta? (Rimarimuytaq Jeremias 17:10 nisqanmantapas).

¹⁶ (Leey Jeremias 17:10). Kay versiculopa nisqanwanmi yachanchik Diosqa ‘runapa sunqunta’ riqsisqanta hinaspa ‘runapa imapas piensasqanta’ yachasqanta. Pitapas kawsarichinanpaq tantiaspanqa Diosqa yuyarinqam chay runa imayna sunquyuq kasqanta. Llumpay mana allin kaptinqa utaq mana cambiananpaq hina kaptinqa manam kawsarichinqachu, mana chayna kaqkunatach ichaqa llakipayaykunqa. Chaynaqa, bibliapi mana niptinqa manam nichwanchu “kay runaqa manam kawsarimunqachu” nispaqa.

 “KAY PACHAPA JUEZNINQA” HAYKAPIPAS ‘ALLIN KAQTAM RUWANQA’

17. ¿Llapallan wañuqkunachu manaña kawsarimunqa?

¹⁷ Adanwan Eva satanasta kasukuspanku Diospa contranpi hatarisqankumantapacha kunankamam wara-waranqantin runakunaña wañurunku. ‘Enemigonchik wañuyqa’ achka-achka runakunatañam apakun (1 Cor. 15:26). ¿Wiñaypaqchu wañukunku? Manam. Diosman sunqu 144.000 runakunam hanaq pachapaq kawsarinqaku, hinaspankum manaña haykapipas wañunqakuchu (Apoc. 14:1). Chaymantapas, Diosman sunqu achkallay-achka runakunam kay allpa pachapi kawsanankupaq kawsarinqaku. Waranqa wata Jesus kamachiptin hinaspa chay tukuyta prueba kaptin hinalla Diosman sunqu kaspankuqa wiñaypaqmi kawsakunqaku (Dan. 12:13; Heb. 12:1). Chay waranqa watapitaqmi Diosta mana serviqkunapas utaq ‘mana allin ruwaqkunapas’ kawsarichisqa kanqaku, chaynapi Diosmanta yachaspanku ‘mana allin ruwasqankuta’ saqispa Diostaña yupaychanankupaq (Luc. 23:​42, 43). Wakin runakunam ichaqa mana kawsarichisqachu kanqaku. Chay runakunaqa Diospa contranpi kaspankum llumpay mana allinkunallataña ruwarqaku, chaymi Diosqa tantiarun paykunata manaña kawsarichinanpaq (Luc. 12:​4, 5).

18, 19. (1) ¿Imanasqam Jehova Diospa tantiasqankunamantaqa mana iskayrayananchikchu? (Rimarimuytaq Isaias 55:​8, 9 nisqanmantapas). (2) ¿Imamantam qatiqnin yachachikuypi yachasun?

¹⁸ ¿Nichwanchu Jehova Dios runakunata juzgaspan haykapipas allinta tantiasqanta? ¡Awriki! Abrahan hinam ñuqanchikpas mana iskayrayanchikchu ‘kay pachapa jueznin’ Diosqa imatapas allinta ruwasqanta, llakipayakuq kasqanta chaynataq pimantapas aswan yachayniyuq kasqanta. Diosqa churintam churaykurqa llapallan runakunata juzgananpaq, hinaspam chayta ruwananpaq allinta yachachirqa (Juan 5:22). Dioswan Jesusqa sunqunpi sapa runapa ima piensasqantam allinta yachanku (Mat. 9:4). Chaymi paykunaqa haykapipas “allin kaqta” ruwanqaku.

¹⁹ Chaynaqa, Jehova Diospa tantiasqankunapiyá haykapipas confiasun. Runakunamantaqa Diosllam pitapas allinta juzgananpaqqa ancha yachayniyuq (leey Isaias 55:​8, 9). Manam pipas Diosninchikmanta hukqa allintaqa juzgawachwanchu, chayraykum paypa hinaspa churin Jesucristopa imapas tantiasqankumantaqa imaniraqllatapas mana iskayrayanachu. Kamachiwaqninchik Jesuspas taytan hina imatapas allin ruwaqmi hinaspa llakipayakuqmi (Is. 11:​3, 4). Qatiqninpim yachasun llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna qallaykuptin Jehova Dioswan Jesus imayna juzganankumanta imakunata mana yachasqanchikmanta hinaspa imakunata yachasqanchikmanta.