1, 2. ¿Ima mana allintataq pipas ruwaruwachwan?

 JESUSMI willakurqa quejanta allichaykapunanpaq juezman sapa kuti ripayaq viudamanta. Jesuspa discipulonkunaqa allintachá entienderqaku chay viudapa imayna tarikusqantaqa. Chay tiempopiqariki achka runakunam hukkunapa ñakarichisqan karqaku (Luc. 18:​1-5). Kunanpas manam nichwanchu: “Ñuqataqa manam ima mana allintapas ruwawarqakuchu”, nispaqa. Chaymi ñuqanchikpas chay viuda imayna tarikusqanta entiendeyta atinchik.

² Yaqa llapallan runakunam hukkunata chiqninku, apu runakunallaman sayapakunku hinaspa wakchakunata ñakarichinku. Chayraykum ñuqanchiktapas mana allinta ruwaruwachwan (Ecl. 5:8). Ichaqa maynatachá hukmanyaruchwan iñiqmasinchik mana allinta ruwaruwaptinchikqa. Paykunaqa manamá Dios servinanchikta harkakuq runakuna hinachu kanku. Ichaqa pantaq kasqankuraykum wakinpiqa mana allinta ruwaruwachwan. Chayna pasawaptinchikqa enemigonkuna Jesusta ñakarichiptinku imata ruwasqantam yuyarinanchik. Chiqniwaqninchikkuna mana allinta ruwawaptinchik pacienciakunapaq kallpanchakuchkaspaqa, ¿manachu astawanraq iñiqmasinchikkunapaq pacienciakuchwan? Qatiqninpim yachasunchik mayqin iñiqmasinchikpas utaq pipas mana allinta ruwaruwaptinchik Jehova Dios imayna tarikusqanmanta.

3. ¿Imaynatam yachanchik Jehova Dios allin kananchikta munasqanta?

³ Jehova Diosqa allin kananchikta munasqanraykum pipas mana allinta ruwawasqanchikta qawamuchkan. Payqa “allin ruwaqkunatam kuyan” (Sal. 37:28). Jesusmi nirqa Diosqa tiempollanpi  serviqninkunapaq ‘allin kaqta ruwananmanta’ (Luc. 18:​7, 8, qaway willakuyninta). Ñamá Diosqa chinkachinqaña mana allin ruwaykunataqa, hinaptinmi manaña saqinqachu pipas yanqamanta mana allinta ruwawananchiktaqa (Sal. 72:​1, 2).

4. ¿Imaynatam Jehova Diosqa yanapawanchik?

⁴ Tukuy mana allinkunata Dios chinkachinantaqa suyananchikraqmi. Ichaqa kunanpas hukkuna mana allinta ruwawaptinchikmi yanapawachkanchik (2 Ped. 3:13). Payqa yachachiwanchikmi achka sasachakuypi mana kanapaq imata ruwanamanta. Chaypaqmi bibliapi qillqachirqa churin Jesusta yanqamanta ñakarichiptinku imata ruwasqanmanta. Qillqachirqataqmi hukkuna mana allinta ruwaruwaptinchik imata ruwanapaq sumaq consejonkunatapas.

¿IMAKUNAMANTAM CUIDAKUNANCHIK?

5. Pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa, ¿imamantam cuidakunanchik?

⁵ Pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa llumpay hukmanyasqa utaq resientisqam tarikuchwan (Ecl. 7:7). Diosman sunqu Jobpas chaynataq Habacucpas chaynam tarikurqaku (Job 6:​2, 3; Hab. 1:​1-3). Chayna tarikuspapas cuidakunanchikmi mana yuyayniyuq hina imatapas ruwarunamanta utaq rimarunamanta.

6. ¿Imatam yachachwan Absalonpa ruwasqanmanta? (Qawaytaq dibujotapas).

⁶ Rimarisun Davidpa churin Absalonmanta. Payqa llumpaytam piñakururqa papanmanta kaq wawqin Amnon panin Tamarta abusarusqanmanta yacharuspan. Moisespa chaskisqan leyman hinaqa Amnonqa chay ruwasqanmantam wañuchisqa kanan karqa (Lev. 20:17). Llapallanchikmi entiendechwan Amnonpa ruwasqanmanta Absalon piñakurusqantaqa. Chaywanpas manam allinchu karqa wawqinta wañurachisqanqa (2 Sam. 13:​20-23, 28, 29). Chaynallataqmi pi kuyasqanchiktapas utaq ñuqanchiktapas mana allinta ruwaruwaptinchikqa chaylla vengakuyta munachwan. Chayta ruwaruspaqa aswan sasachakuypim tarikuchwan.

7. ¿Imatam Salmos qillqaqqa piensayta qallaykurqa mana allin runakunata qawaspan?

⁷ Wakinpim qawachwan hukkunata ñakarichiqkuna mana castigasqa kasqankuta. Chayta qawaspanchikmi piensayta qallaykuchwan: “Yanqachiki allinkunata ruwanaypaqqa kallpanchakunipas”, nispa. Chaynatam Salmos qillqaqpas piensarqa hukkunata ñakarichiqkuna allin kawsakusqankuta qawaspan. Paymi nirqa: “Mana allin runakunaqa chaynam kanku, paykunapaqqa imapas manam sasachu”, nispa  (Sal. 73:12). Tukuy chaykunarayku piñasqa kaspanmi payqa piensayta qallaykurqa Jehova Diosta serviynin yanqapaq kasqanta. Nirqam: “Chaykuna mana allin kasqanta sumaqta yachaykuyta munaspaymi llakisqa tarikurqani”, nispa (Sal. 73:​14, 16). Iñiyninpi imayna tarikusqanmantam nirqa: ‘Ñuqam yaqalla urmaykurqani, ñuqam ichaqa yaqalla wichiykurqani’, nispa (Sal. 73:2). Yaqa chaynam iñiqmasinchik Albertopas tarikurqa. a

8. ¿Imaynam Alberto tarikurqa yanqamanta tumpaykuptinku?

⁸ Iñiqmasinchik Albertotam qullqi suwata tumpaykurqaku congregacionpi iñiqkunapa qusqan qullqi chinkaruptin. Chayraykum manaña punta apaqñachu karqa, hinaspapas qullqi chinkasqanmanta yachaq iñiqmasinkunam manaña respetarqakuchu. Imayna tarikusqanmantam nin: “Llumpay piñasqam hinaspa hukmanyasqam sientikurqani”, nispa. Chayna tarikusqanraykum Jehova Diosmanta karunchasqa karqa pichqa wata. Albertopa pasasqanwanmi yachanchik imayna tarikusqanchikta mana controlakuspaqa imapi tukurunanchikta.

JESUSTA QATIPAKUSUN

9. ¿Ima mana allinkunatam Jesus aguantarqa? (Qawaytaq dibujokunatapas).

⁹ Hukkuna mana allinta ruwaruwaptinchikqa Jesustam qatipakuchwan. Paytam wakin familiankuna  Diospa akllasqan kasqanta mana creespanku “locoyarunmi” nirqaku. Religionkunapi punta apaqkunañataqmi nirqaku demoniokunapa yanapakuyninwan imapas ruwasqanta. Roma soldadokunañataqmi burlakurqaku, maqaparqaku hinaspa wañurachirqaku (Mar. 3:​21, 22; 14:55; 15:​16-20, 35-37). Chaywanpas Jesusqa mana vengakuspanmi tukuy chaykunata aguantarqa. ¿Imatam paymanta yachachwan?

10. ¿Imatam Jesusqa ruwarqa hukkuna mana allinta ruwaptinku utaq ñakarichiptinku? (Rimarimuytaq 1 Pedro 2:​21-23 nisqanmantapas).

¹⁰ (Leey 1 Pedro 2:​21-23). b Jesuspa imayna kasqantam qatipakuchwan pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa. Payqa yacharqam haykapi rimayta hinaspa haykapi upallakuyta (Mat. 26:​62-64). Paymanta llullakunata niptinkuqa mana imatapas ninanpaqmi wakinpiqa tantiakuq (Mat. 11:19). Rimananpaq tantiaspanpas manam chiqniqninkunataqa insultaqchu nitaq amenazaqchu. Controlakuytaqa yacharqa ‘allin ruwayman hina juzgaq juezpa utaq Diospa makinman churakusqanraykum’. Jesusqa yacharqam lliwta taytan qawamusqanta. Chayraykum mana iskayrayarqachu tukuy chay mana allinkunata tiempollanpi allichananmanta.

11. ¿Imatam ruwachwan rimasqanchikta controlakunapaq? (Qawaytaq fotokunatapas).

¹¹ Hukkuna mana allinta ruwawaptinchikqa Jesus hinam rimasqanchikta controlakuchwan. Contranchikpi ruwasqanku mana llumpay kaptinqa mana imatapas ninapaqmi tantiakuchwan. Ichapas wakinpiqa aswan sasachakuykunapi mana kananchikrayku upallalla kanapaq tantiakuchwan (Ecl. 3:7; Sant. 1:​19, 20). Wakinpim ichaqa pipas ñakarichisqa  kaptin utaq creesqanchikkuna chiqap kasqanta defiendenapaq imatapas rimananchik kanqa (Hech. 6:​1, 2). Chayna kaptinpas llampu simillawanmi hinaspa respetowanmi rimananchik (1 Ped. 3:15). c

12. ¿Imaynatam Diospa makinman churakuchwan?

¹² Jesustaqa qatipakuchwantaqmi “allin ruwayman hina juzgaq juezpa” utaq Diospa makinman churakuspanchikpas. ¿Imaynata? Pipas ñuqanchikmanta llullakunata rimaptin utaq contranchikpi imatapas ruwaptin Diosqa tukuyta yachasqanmanta mana iskayrayaspam. Tiempollanpi imatapas allichananta yachayninchikmi tukuy chaykunata aguantanapaq yanapawanchik. Diospa makinpiña tukuy imatapas saqispaqa manam rabiakurusunchu nitaq resientikurusunchu. Chayna kaspaqa imatapas rimaruspam utaq ruwaruspam chaymantaña pesapakuchwan. Chaymantapas manaña kusisqa kaspam Dioswan amistadninchiktapas yanqacharuchwan (Sal. 37:8).

13. ¿Imatam ruwananchik hukkuna mana allinkunata ruwawaptinchik hinalla aguantanapaq?

¹³ Manamá atichwanchu mana pantaspa Jesusta qatipakuytaqa. Chayrayku ichapas wakinpiqa imatapas ruwaruspa utaq rimaruspa pesapakuchwan (Sant. 3:2). Chaymantapas hukkunapa mana allin ruwasqan llumpayta llakirachiwasqanchikraykum mana haykapipas qunqayta atichwanchu. Chaynapi tarikuspanchikqa lliwta Jehova Dios yachasqantam yuyarinanchik. Jesuspas tukuy imapi ñakarichisqa kasqanraykum imayna tarikusqanchikta allintapuni entiendewanchik (Heb. 4:​15, 16). Diosqa churin Jesuswan yanapawaspanchikpas palabranwanmi consejokunata quwanchik imata ruwanapaq. Qawaykusunyá Romanos libropi iskay versiculota.

‘DIOSMANMI SAQINANCHIK KUTICHIPUNANPAQ’

14. ¿Pipas mana allinta ruwaruwaptinchikqa pi kutichipunantam saqinanchik? (Rimarimuytaq Romanos 12:19 nisqanmantapas).

¹⁴ (Leey Romanos 12:19). Apostol Pablom nirqa: “Diosmanyá saqiykuychik ruwasqankuman hina kutichipunanpaq”, nispa. Chayna nisqantam kasukunchik haykapi hinaspa imaynata kikin Dios kutichipunanpaq tantiananta saqispanchik. Chaytam Yon ruwarqa huk iñiqmasinchik mana allinta ruwaruptin. Paymi nin: “Ruwasqanwan llumpayta piñakurusqayraykum anchata controlakunay karqa ima mana allintapas ruwarunaymanta. Romanos 12:19 nisqanmi yanapawarqa pacienciakunaypaq hinaspa Jehova Diospi hapipakunaypaq”, nispa.

15. ¿Imanasqam ancha allin imatapas Jehova Dios allichananta saqiyqa?

¹⁵ Imatapas Jehova Dios allichananta saqiymi aswan allinqa. Kikinchik allichayta munaspam ichaqa rabiawan hinaspa llumpay preocupacionwanpas unquruchwan. “Ama llumpaytaqa preocupakuychu, ñuqam allichasaq” nichkanmanpas hinam Diosqa yanapaykuyta munawanchik. Paymi prometewanchik ñuqanchikmantapas aswan allintaraq imatapas allichananmanta. Chaymanta mana iskayrayaspanchikqa manam rabiasqallañachu kasun. Iñiqmasinchik Yonpas Diospa chayna prometesqanpi confiaspanmi nirqa: “Diospa makinpi imatapas saqispayqa manapunim iskayrayanichu aswan allinta imatapas ruwananmantaqa”, nispa.

“HINALLAYÁ MANA ALLINTA VENCEY ALLIN KAQTA […] RUWASPA”

16, 17. ¿Imaynatam Diosta mañakuy yanapawanchik allin kaqta ruwaspa mana allinta vencenapaq? (Rimarimuytaq Romanos 12:21 nisqanmantapas).

¹⁶ (Leey Romanos 12:21). Pablom nirqa: “Hinallayá mana allinta vencey allin kaqta imapipas  ruwaspa”, nispa. Jesuspas ancha riqsisqa yachachikuyninpim nirqa ‘enemigonchikkunata hinalla kuyananchikpaq hinaspa ñakarichiwaqninchik runakunapaqpas Diosta mañakunapaq’ (Mat. 5:44). Jesusqa nisqanman hinamá ruwarqa. Piensarisun humillaspanku hinaspa maqapaspanku llumpayta ñakarichisqankupi. Manamá entiendeyta atichwanchu Roma soldadokuna qiruman takaspanku ñakarichisqankuta imaynata aguantasqanmantaqa. ¡Yanqamantamá ñakarichirqaku!

¹⁷ Jesusmi ichaqa chay tukuy mana allinkunawanqa mana vencechikurqachu. Chay soldadokunata castigananpaq Diosta mañakunanmantaqa kaynatam nirqa: “Taytáy pampachaykuyá, paykunaqa manam yachankuchu imam ruwasqankutaqa”, nispa (Luc. 23:34). Ñuqanchikpas Jesusta qatipakuspa mana allinta ruwawaqninchikkunapaq Diosta mañakuspaqa manañam rabiasqallañachu nitaq resientisqallañachu kasun.

18. ¿Imaynatam Diosta mañakusqanku yanaparqa Albertotawan Yonta?

¹⁸ Diosta mañakuymi Albertotawan Yonta yanaparqa hukkuna mana allinta ruwaptinku mana hukmanyasqalla kanankupaq. Albertom willakun: “Jehova Diostam mañakurqani yanqamanta tumpawaqniykunapaq. Achka kutitam mañakurqani ima pasawasqanwan mana piñasqalla kanaypaq”, nispa. ¡Anchatamá kusikunchik Diosta tukuy sunqunwan kaqmanta Alberto servisqanmantaqa! Yonñataqmi nin: “Mana allinta ruwawaqniy iñiqmasiypaqmi Diosta achka kutita mañakurqani. Chaymi yanapawarqa chay iñiqmasinchikpaq mana piñasqalla kanaypaq hinaspa payta mana juzganaypaq. Hinaspapas hawkam tarikurqani”, nispa.

19. ¿Imatam ruwananchik satanaspa munaychakusqan kay pachapi kawsananchikkamaqa? (Rimarimuytaq 1 Pedro 3:​8, 9 nisqanmantapas).

¹⁹ Satanaspa munaychakusqan kay pachapi kawsananchikkama hukkuna mana allinta ruwawananchiktaqa manam yachanchikchu. Ichaqa imaña kaptinpas Jehova Diostam yanapaykuwananchikpaq mañakunanchik. Mana allinta ruwawaptinchikqa hukkuna ñakarichiptin Jesuspa ima ruwasqantam yuyarinanchik. Hinaspapas bibliapa nisqantam kasukunanchik. Tukuy chaykunata ruwaptinchikqa Diosmi bendeciwasunpuni (leey 1 Pedro 3:​8, 9).