1, 2. (1) ¿Imaynam Judea llaqtapi iñiqkuna kawsakuchkarqaku Pablopa cartanta chaskisqanku tiempopi? (2) ¿Imanasqam nichwan chay cartata tiempollanpi chaskisqankuta?

 JESUSPA wañukusqan qipatam Hebreo kasta qatiqninkuna tukuy ima sasachakuykunata pasarqaku. Jerusalen llaqtapi congregacion rikuriruptillanmi iñiqkunata ñakarichiyta qallaykurqaku (Hech. 8:1). Chaymanta yaqa 20 wata qipatam Judeapi kaq Jesuspa qatiqninkunaqa qullqimanta llumpay sasachakuypi karqaku. Yaqachusmi chayqa karqa chay sitiopi ñawpaq watakunata yarqay kasqanrayku (Hech. 11:​27-30). 61 watapaqmi ichaqa iñiqkunaqa hawkaniq kawsakuchkarqaku. Ichaqa manam yacharqakuchu manapas unaymanta llumpay sasachakuypi kanankuta. Chay tiempopi Pablopa cartanta chaskisqankuqa mayna allinmi karqa. Diospa yanapakuyninwanmi Pabloqa chay cartataqa apachirqa paykunata kallpanchananpaq.

² Hebreo kasta iñiqkunaqa tiempollanpim Pablopa apachisqan cartataqa chaskirqaku. Judiokuna Jehova Diosta imayna yupaychasqankum Jesuspa nisqanman hina tukunanpaqña kachkarqa (Luc. 21:20). Chaymi chay cartapi Pablo sumaq consejokunata qurqa sasachakuykuna hamuptin aguantanankupaq imakuna ruwanankumanta. Haykapi chay pasananmantaqa manamá Pablopas nitaq Judeapi iñiqkunapas yacharqakuchu. Chay punchaw chayamuptin listolla kanankupaqmi ichaqa Diospi astawan hapipakunanku karqa hinaspa sasachakuykuna aguantayta yachananku karqa (Heb. 10:25; 12:​1, 2).

3. ¿Imanasqam Hebreo kasta iñiqkunaman Pablopa cartasqanqa ñuqanchiktapas yanapawanchik?

³ Hebreo kasta iñiqkunapa tiemponpi sasachakuymantapas aswan ñakariyraqmi kayllapiña kachkan (Mat. 24:21; Apoc. 16:​14, 16). Chay tiempopi iñiqkunaman Diospa consejokuna qusqanqa  ñuqanchiktapas anchatam yanapawanchik. Chaykunamanta wakintayá qawaykusun.

‘IÑIYNINCHIKPIYÁ YUYAYNIYUQ KASUNCHIK’

4. ¿Ima cambiokunataq karqa judio religionninkuta saqiq Jesuspa qatiqninkunapaq? (Qawaytaq dibujotapas).

⁴ Pablopa carta apachisqanta chaskiq Hebreo kasta iñiqkunaqa judio religionta saqiruspankum Jesuspa qatiqninña karqaku. Jesus manaraq hamuchkaptinmi judiokunaqa Diospa akllasqan llaqta karqaku. Unay watataqmi Jerusalen llaqtamanta Diospa churasqan reykuna kamachirqaku. Chay llaqtapitaqmi karqa Diospa templonpas. Llapallan judiokunam kasukuqku Moisespa chaskisqan kamachikuykunata hinaspa religionninkupi punta apaqkunapa yachachisqankuta. Kamachikuykunam karqa mikuykunamanta, qari kayninkuta señalachikuymanta hinaspa huklaw nacionniyuq runakunawan imayna kaymanta. Jesuspa wañukusqan punchawmantam ichaqa templopi animalkuna kañasqankutaqa Diosqa manaña chaskiqchu. Una-unay wata leykunallata kasukusqankuraykum Jesuspa qatiqnin kanankupaq tantiakuq judiokunapaqqa sasa karqa chay cambiokunaman amañayqa (Heb. 10:​1, 4, 10). Apostol Pedropaqpas chaynataq allin iñiyniyuq wakin runakunapaqpas sasamá karqa (Hech. 10:​9-14; Gal. 2:​11-14). Chaymantapas ñawpaq religionninkupi punta apaqkunam Jesuspa qatiqninña kasqankurayku ñakarichiyta qallaykurqaku.

5. ¿Pikunam Judeapi iñiqkunata sasachaq?

⁵ Iskay grupo runakunam Judeapi iñiqkunataqa sasachaq. Judio religionpi punta apaqkunam Jesuspa qatiqninkunata Diosta qipanchaq runakunata hina qawaqku. Karqataqmi Jesuspa qatiqnintukuqkunapas. Paykunam Jesuspa qatiqninkuna kasqankuta nispankupas Moisespa chaskisqan wakin kamachikuykunata kasukunankupaq hukkunata hikutaqku, ichapas qatikachasqa kayta mana munasqankurayku (Gal. 6:12). Chaynaqa, ¿imam Jesuspa qatiqninkunata yanaparqa hinalla Diosman sunqu kanankupaq?

6. ¿Imapaqmi Hebreo kasta iñiqkunata Pablo kallpancharqa? (Rimarimuytaq Hebreos 5:​14–6:1 nisqanmantapas).

⁶ Pablom Hebreo kasta iñiqkunata kallpancharqa Diospa palabranta aswan allinta  estudianankupaq (leey Hebreos 5:14–6:1). Entiendechirqataqmi Jesuspa qatiqninkunapa Diosta yupaychasqanku judiokunapa yupaychasqankumanta aswan allin kasqanta. a Chaypaqqa Hebreo rimaypi qillqasqa Diospa palabrantam servichikurqa. Pabloqa yacharqam Diospa palabranta allinta yachaspanku hinaspa entiendespanku pantay yachachikuykunawan mana engañachikunankuta hinaspa chiqap religionmanta mana karunchakunankuta.

7. ¿Imakunam kunanpas Dios serviqkunata sasachawanchik?

⁷ Kunanpas wakin runakunam Diospa kamachikuyninkunapa contranpi llulla yachachikuykunata chiqichinku hinaspa chiqniwanchik. Achkam mana entiendenkuchu huchapakuyta imanasqa mana allinpaq qawasqanchikta. Ninkutaqmi hukkunapa imayna piensasqanta mana respetasqanchiktapas. Runakunapa piensasqankuqa hinaspa ruwasqankuqa aswan-aswanmi Diospa contranpi kachkan (Prov. 17:15). Chayraykum allinta riqsinanchik runakunapa ima piensasqanku pantarachiy munawasqanchikta, chaynapi Diospa llaqtanmanta mana haykapipas karunchakunanchikpaq (Heb. 13:9).

8. ¿Imaynatam iñiyninchikpi yuyayniyuq kachwan?

⁸ Pablom Hebreo kasta iñiqkunata nirqa iñiyninkupi yuyayniyuq kanankupaq. Chaytam ñuqanchikpas kasukunanchik. ¿Imaynatam iñiyninchikpi yuyayniyuq kachwan? Bibliamanta astawan yachaspam hinaspa Dios hina piensanapaq kallpanchakuspam. Chaytaqa hinallam ruwananchik Diosllapaqña kawsakunapaq prometekuruspapas chaynataq bautizakuruspapas. Chaynaqa, chayllaraq utaq unay tiempoña testigo kaspapas sapa punchawmi bibliataqa leenanchik hinaspa allinta estudiananchik (Sal. 1:2). Imay punchaw hinaspa imay hora sapanchikpi sapa kuti estudianapaq tantiakuspanchikqa allin iñiyniyuqmi kasun. Chaymantam Pablopas chay cartapi achka kutita nirqa (Heb. 11:​1, 6).

‘SALVASQA KANAPAQMI DIOSPI IÑINA’

9. ¿Imanasqam Jesuspa qatiqninkunaqa allin iñiyniyuq kananku karqa?

⁹ Judeapi iñiqkunaqa hatun sasachakuy chayaramuptin mana wañunanpaqmi allin iñiyniyuq kananku karqa (Heb. 10:​37-39). Jesusmi Jerusalenpi chaynataq chakrakunapi yachaq qatiqninkunata nirqa Jerusalen llaqtata tropakuna muyurirusqanta rikuspanku urqukunaman ayqikunankupaq. (Luc. 21:​20-24). Chay tiempopiqa mayqin llaqtatapas tropakuna muyuriruptinqa Jerusalen hina murallasqa llaqtakunapim pakakuqku. Chayraykuchá huklawman ayqikunankupaq Jesuspa nisqanqa wakinkupaqqa mana allinchu rikchakunman karqa. Kasukunankupaqqa allin iñiyniyuqmi kananku karqa.

10. ¿Imaynam iñiqkunaqa kanmanku karqa allin iñiyniyuq kaspankuqa? (Rimarimuytaq Hebreos 13:17 nisqanmantapas).

¹⁰ Jesus manaña kay pachapi kaspanmi wakin iñiqkunata servichikuq congregacionkunata yanapanankupaq. Chay punta apaqkunachá iñiqkunataqa nirqaku haykapi ayqikunankupaq hinaspa imata ruwanankupaq (leey Hebreos 13:17). Chaymi Hebreos 13:17 nisqanpi Pablo nirqa: “Kasukuychik”, nispa. “Kasukuychik” nisqanmi griego rimaypi nichkan imatapas ruwanapaq kamachiwaqninchikpi confiakusqanchikrayku kasukuymanta, manam imatapas kamachiwananchikpaq derechoyuq kasqanrayku kasukuymantachu. Arí, iñiqkunaqa  punta apaqkunapim astawan confiakunanku karqa manaraq sasachakuy chayamuchkaptin. Kasukuq kaspankuqa sasachakuy chayamuptinpas punta apaqkunatam chaylla kasukunmanku karqa.

11. ¿Imanasqam ñuqanchikpas allin iñiyniyuq kananchik?

¹¹ Ñuqanchikpas Hebreo kasta iñiqkuna hinam allin iñiyniyuq kananchik. ¿Imanasqa? Yaqa llapallan runakunam Diospa piñakuynin punchaw kayllapiña kasqantaqa mana creenkuchu, chaymi ñuqanchikmanta burlakunku (2 Ped. 3:​3, 4). Chaymantapas llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi imakuna pasakunanmantaqa manam lliwtachu yachanchik, wakillantam bibliaqa willawanchik. Chaymi allin iñiyniyuq kananchik Diospa piñakuynin tantiasqan punchawpi chayamunanmanta hinaspa cuidawananchikmanta mana iskayrayanapaq (Hab. 2:3).

12. ¿Imatam ruwananchik kanqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi mana wañurunapaq?

¹² Allin iñiyniyuqtaqmi kananchik yanapawananchikpaq Diospa churasqan ‘allin yuyayniyuq sirvientepi’ confiananchikpaqpas (Mat. 24:45). Hebreo kasta iñiqkunaqa kamachikuykunatachá chaskirqaku Roma soldadokuna chayaramuptin imata ruwanankupaq. Chaynachá ñuqanchikpas llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapi kamachikuykunata chaskisun mana wañurunanchikpaq. Chaymi kunanmantapacha Diospa llaqtanpi punta apaqkunapi astawan confiakunanchik. Manachayqa llumpa-llumpay ñakariy punchawkuna chayaramuptinmi paykunata kasukuy sasa kanqa.

13. Hebreos 13:5 nisqanman hinaqa, ¿imanasqam Hebreo kasta iñiqkunaqa qullqilla maskayman mana qukurunankuchu karqa?

¹³ Jesuspa nisqanman hina ayqikunanku punchaw chayamunankamaqa Hebreo kasta iñiqkunaqa manam qullqilla maskaymanqa qukurunankuchu karqa (leey Hebreos 13:5). Yachamusqanchikman hinam wakinkuqa ñawpaqta yarqaypi hinaspa wakchayaypi karqaku (Heb. 10:​32-34). Tukuy chaykunataqa aguantarqaku Diosmanta willakuy achka runakunaman chayananta munasqankuraykum. Chaywanpas yaqapaschá wakinkuqa wakchayaypi utaq huk sasachakuykunapi mana kanankurayku qullqilla maskayman qukururqaku. Ichaqa maynataña qullqita huñuruspankupas Jerusalen chinkachisqa kaptinqa manam chaywanqa salvakuytaqa atinmankuchu karqa (Sant. 5:3). Chaymantapas qullqi sunqu runakunaqa manam atinmankuchu karqa wasinkutawan tukuy imankuta saqispa ayqikuytaqa.

14. ¿Imayna kawsakunapaqmi tantiakusun allin iñiyniyuq kaspaqa?

¹⁴ Diospa piñakuynin punchaw qunqayta chayaramunanmanta mana iskayrayasqanchikmi yanapawasun qullqilla maskayman mana qukurunapaq. Llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapiqa manam qullqiqa imapaqpas valenqachu. Bibliapim niwanchik ‘runakunaqa Diospa piñakuynin punchawpi quri-qullqinku mana librananmanta cuentata qukuruspanku qullqinkutapas chuqapanankumanta’ (Ezeq. 7:19). Qullqilla maskayman qukuruymanta aswan allinqa imapas kapuwasqallanchikwan kusisqa kawsakunapaq tantiakuymi. Chaypaqqa manam yanqapas-yanqaqa imapas munasqanchikkunataqa rantirunanchikchu. Tukuy imata rantiruspa chaykunata cuidayman qukuruptinchikqa manam tiemponchik haypawasunchu Diospaq kaqkunata ruwanapaq. Cuidakunanchiktaqmi tukuy imanchikkunata llumpayta kuyaruymantapas (Mat. 6:​19, 24). Yaqachusmi Diospa piñakuynin punchaw astawan hichpamusqanrayku qawachinanchik kanqa sichum Jehova Diospi utaq kapuwasqanchikkunapi confiasqanchikta.

 “HINALLAM AGUANTANAYKICHIK”

15. ¿Imanasqataq aguantayninkuqa ancha allin karqa?

¹⁵ Judeapi sasachakuykuna aswanyasqanraykum Pablo nirqa iñiyninkurayku sasachakuykunata aguantanankumanta (Heb. 10:36). Hebreo kasta iñiqkunamantaqa wakillankum ñawpaqta ñakarichisqa kaqku. Achkam ichaqa manaraq ñakarichisqachu karqaku hawkayay tiempopi iñikusqankurayku. Chaywanpas Pablom nirqa aswan chiqnisqa kanankumanta. Nirqataqmi Jesus hina wañukunankukama Diosman sunqu kanankupaq listo kanankumantapas (Heb. 12:4). Achka judiokuna Jesuspa qatiqninña kasqankuraykum judio religionpi kaqkuna astawanraq chiqnirqaku. Chaymanta iskay-kimsa wata ñawpaqllatam Pablo Jerusalenpi Diosmanta willakuchkaptin achka runakuna wañurachiyta munarqaku. Chaymantapas 40 masnin judiokunam ninakurqaku ‘Pablota wañuchinankukama imatapas ama mikunankupaq hinaspa ama tomanankupaq’ (Hech. 22:22; 23:​12-14). Achka runakuna chiqniptinkupas iñiqkunaqa hinallam huñunakunanku karqa, Diosmanta willakunanku karqa hinaspa allin iñiyniyuq kananku karqa.

16. ¿Imaynatam Hebreo kasta iñiqkunaman Pablopa carta apachisqan yanapawanchik sasachakuykunata aguantanapaq? (Rimarimuytaq Hebreos 12:7 nisqanmantapas).

¹⁶ ¿Imataq iñiqkunata yanapanan karqa sasachakuykuna kaptin aguantanankupaq? Pablopa nisqanman hinam yuyarinanku karqa sasachakuykuna paykunata yanapananmanta. Chaymi nirqa serviqninkuna sasachakuypi kananta wakinpi Dios saqisqanmanta, chaynapi allin iñiyniyuq kanankupaq (leey Hebreos 12:7). Paykunaqa entiendenankum karqa chay sasachakuykunawan yachachichkanmanpas hina imayna kasqankupi Dios yanapananta. Chayta sapa kuti yuyarispaqa ima sasachakuytapas aguantanmankum karqa (Heb. 12:11).

17. ¿Imanasqam Pabloqa allinta yacharqa sasachakuykunapi tarikuy imayna kasqanta?

¹⁷ Pablom iñiqkunata kallpancharqa mana hukmanyaruspanku aguantanankupaq. Pabloqa allintam yacharqa sasachakuypi tarikuy  imayna kasqanta. ¿Imanasqa? Kikinmi iñiqkunata ñawpaqpi chiqnispan ñakarichirqa. Chaymantapas Jesuspa qatiqnin rikuriruspanmi achka sasachakuykunata pasarqa (2 Cor. 11:​23-25). Chayraykum yuyarichirqa kikillankupi hapipakunankumantaqa Diospi hapipakunankupaq. Pablom nirqa: “Jehova Diosmi ñuqapa yanapawaqniyqa, manam manchakusaqchu”, nispa (Heb. 13:6).

18. ¿Imataq yanapawasun sasachakuykuna hamuptin aguantanapaq?

¹⁸ Kunanpas wakin iñiqmasinchikkunaqa gobiernokuna Dios servinanchikta harkakusqankuraykum sasachakuykunata aguantachkanku. Kuyasqanchikraykum paykunapaq mañapuchwan, wakinpiqa imawanpas yanapachwanmi (Heb. 10:33). Chayraykum bibliapipas nin: “Pipas Jesucristota qatispan tukuy sunqunwan Diosta serviy munaqqa chiqnikuq runakunapa ñakarichisqanmi kanqa”, nispa (2 Tim. 3:​12, willakuynin). Chaynaqa llapallanchikmi sasachakuy punchawkunapaq preparasqa kananchik. Jehova Diospim tukuy sunquwan hapipakunanchik, hinaspapas manam iskayrayananchikchu imaña-haykaña kaptinpas aguantanapaq yanapawananchikmantaqa. Payqa necesitasqanku tiempopim serviqninkunamanqa hawkayayta qunqa (2 Tes. 1:​7, 8).

19. ¿Imakunatam ruwachwan llumpa-llumpay ñakariy punchawkunapaq preparasqa kanapaq? (Qawaytaq dibujotapas).

¹⁹ Hebreo kasta iñiqkunaman cartasqanmi anchata yanapanan karqa sasachakuykunapaq preparasqa kanankupaq. Pabloqa iñiqkunatam kallpancharqa Diospa palabranta allinta yachanankupaq hinaspa entiendenankupaq. Chaynapim Diosmanta karunchaqninku llulla yachachikuykunata riqsispanku qipanchanmanku karqa. Nirqataqmi Jesuspa hinaspa congregacionpi punta apaqkunapa nisqanta kasukunankupaq allin iñiyniyuq kanankupaqpas. Chaymantapas nirqam sasachakuypi kanankuta wakinpi Dios saqinanmanta, chaynapi allin iñiyniyuq kayta yachanankupaq. Ñuqanchikpas Pablopa nisqankunata kasukuspanchikqa tukupaykamam aguantasun (Heb. 3:14).