Jehová Diospa Palabranqa kawsachkanmi

Hageo hinaspa Zacarias libropi allin kaq yachachikuykunamanta

ÑAWPAQ 520 wata a.e.c. (Jesuspa nacesqan ñawpaqta). Judiokuna Babilonia nacionmanta llaqtankuman kutimuspanku Jerusalen llaqtapi Jehová Diospa templonpa cimientonkuna churasqankumanta chunka soqtayoq watañam pasarun; ichaqa manaña llamkanankupaq kamachisqa kaspankum templo hatarichiyta saqerurqaku. Hinaptinmi Jehová Diosqa akllarqa willakuq Hageota iskay killa qepatañataq willakuq Zacariasta palabranmanta willakunankupaq.

Iskaynin willakuqkunapa ruranankuqa hukllam karqa: llaqtata kallpanchananku karqa templota hatarichisqankupi kaqmanta ocupakunankupaq. Chaynata ruraspanku kallpanchasqankutaqa kasukurqakum chaymi pichqa watallapi templotaqa qespirachirqaku. Hageopa chaynataq Zacariaspa willakusqankuqa Bibliapim qellqasqa kachkan sutinkuwan sutichasqa librokunapi, 520 hinaspa 518 nisqa watapi a.e.c. qellqayta tukurqaku. Iskaynin willakuqkunata hinam ñoqanchiktapas Diosqa kamachiwanchik munayninta rurananchikpaq chaytam rurananchik kay pacha manaraq puchukachkaptin. Chay kamachikuyqa Diospa Munaychakusqanmanta willakuspa Jesuspa qatiqninkuna kanankupaq runakunata yanapaymi. Qawasunchikyá imaynatam kay librokuna ñoqanchiktapas kallpanchawanchikman.

“KAWSASQAYKICHIKMANTAYÁ ALLINTA PIENSARIYCHIK”

(Hageo 1:1–2:23)

Pachak chunka iskayniyoq punchawllapim kallpanchanapaq tawa willakuykunata Hageoqa willakurqa. Puntataqa nirqam: “‘Kawsasqaykichikmantayá allinta piensariychik. Orqokunaman rispayá qerukunata apamuychik hinaspayá temployta qespichiychik, chaynata ruraptikichikqa chay templopi kusisqaña kaspaymi alabasqa kasaq’. Chaynatam nini ñoqa Tayta Dios” nispa (Hageo 1:7, 8). Llaqtanñataqmi kasukurqa. Chaymantam Jehová Diosqa prometerqa: “Temployqa llumpay kancharichkaqña kanqa” nispa (Hageo 2:7).

Chaymantapas qawachintaqmi templota hatarichisqakuta saqerusqankumanta ‘runakunaqa hinaspa imapas rurasqankuqa’ Jehová Diospa qayllanpiqa millakuyllapaqña kasqanta.  Ichaqa templo hatarichiyta qallarisqankumantam Diosqa ‘paykunata bendecinqa’. Chaymantañataqmi willakurqa Jehová Dios ‘nacionkunapi gobiernokunatapas atiynintawanmi mana kaqmanña churarunanta’ hinaspa “sello churana anillota” gobernador Zorobabelman churananmantapas (Hageo 2:14, 19, 22, 23).

Bibliapi wakin textokunamanta tapusqakuta contestasqanku:

1:6. ¿Imaninantaq “tomaspapas pisilla kasqanraykum mana sinkankichikchu” nisqanqa? Kaynataqa nirqa vino pisilla kaptinmi. Jehová Diosqa llaqtanta mana bendeciptinmi vinonkuqa pisilla kaptin mana hayparqachu chullalla sinkakunanpaqpas.

2: 6, 7, 21, 22. ¿Pitaq otaq imataq katkatatachinqa, hinaspa imapaq? Jehová Diosqa Munaychakuyninmanta allpantinpi predicacionwanmi ‘katkatatachichkan llapallan nacionkunatapas’. Chaywanmi ‘llapallan nacionkunapa, qori-qollqenkunapas otaq Diospa kuyasqan runakunaqa’ wasinman yaykuchkanku hinaspa llumpayta kancharichkanku. Tiempopa risqanman hina ‘Llapallan Kamachiq Tayta Diosqa’ ‘katkatatachinqa cielokunata, kay pachata, lamar qochata chaynataq chaki allpatapas’ chaynatam kay pachapi mana allin kaqkunata chinkachinqa (Hebreos 12:26, 27).

2:9. ¿Imapitaq ‘temploqa punta kaq templopa sumaqllaña kayninmantapas’ aswan sumaqraq kanman karqa? Kimsa asuntopi: hayka tiempo takyasqanpi, chaypi pim yachachisqanpi chaynataq Jehová Diosta yupaychanankupaq chayman riqkunapipas. Rey Salomonpa suma-sumaq templon tawa pachak iskay chunka wata takyaptinpas (1027-607 a.e.c.) “kay temploqa” pichqa pachak pusaq chunka wata tumpa masraq takyarqa 515 a.e.c. watapi qespichisqankumanta 70 e.c. (Jesuspa nacesqan qepata) watapi puchukachinankukama. Chaymantapas, ‘kay templopiqa’ Mesias Jesucristom yachachirqa, hinaptin Diosta yupaychanankupaq punta kaq temploman riqkunamantaqa aswan masraqmi rirqaku (Hechos 2:1-11).

Imatam yachachwan:

1:2-4. Runakunata predicaptinchik contranchikpi kaptinkupas manamá chaywanqa ‘puntata maskasqanchik Diospa munaychakusqanta’ saqespa kikinchikpa munasqallanchiktachu maskasunchik (Mateo 6:33).

1:5, 7. Allinninchikpaqmi ‘imayna kawsasqanchikmanta allinta piensariyqa’ chaytaqa rurachwan imayna kawsasqanchikta allinta qawakuspanchik Dioswan allin kananchikpaq.

1:6, 9-11; 2:14-17. Hageopa runamasinkunaqa kikinkupa munasqankuta maskaypi kallpanchakusqankuqa yanqapaqmi karqa. Templo hatarichisqankuta saqeruptinku Diosqa manaña bendecirqachu. Ñoqanchikñataqmi imamantapas llalliriqtaqa Diospa munasqanman hina ruraypi chaynataq tukuy sonqonchikwan serviypipas kallpanchakunanchik. Manam qonqananchikchu aslla otaq achka kapuqniyoq kaptinchikpas “Tayta Diospa bendicioninmi apuyachin runataqa” (Proverbios 10:22).

2:15, 18. Jehová Diosqa judiokunata kallpancharqa chay punchawmanta ‘yuyaymananankupaq’, manam ichaqa ñawpaqpi templota ruraq tukunakupaq hinachu aswanqa templota qespichinankupaqña. Chaynallataqmi, ñoqanchikpas Jehová Diosta yupaychananchikpaq kallpanchakunanchik.

‘MANAM KALLPAWANCHU ASWANQA ESPIRITUYWANMI’

(Zacarias 1:1–14:21)

Zacariasqa Diosmanta willakuyta qallaykurqa judiokunata kallpanchaspa ‘Jehová Diosman kutirikamunankupaq’ (Zacarias 1:3). Qatiqllanpi pusaq revelacionkunapi qawasqanmi qawachirqa templota qespichinankupaq Dios yanapananmanta (“Zacariaspa pusaq revelacionpi qawasqan rikchanachikuykuna” nisqa yachachikuyta cuadropi kaqta qaway). Templota qespichinqaku ‘manam tropakunawanchu nitaq kallpawanchu aswanqa Jehová Diospa espiritunwanmi’ (Zacarias 4:6). Chaymantapas ikllimuqwan sutichasqa runam ‘Jehová Diospa templonta huktawan hatarichinqa’ hinaspapas “reypa tiyananpi sacerdote kanqa” (Zacarias 6:12, 13).

Betel llaqtapi yachaqkunam comisionta kacharqaku sacerdotekunata tapumunankupaq Jerusalen llaqta puchukasqanmanta ayunaspa yuyarisqankumanta. Zacariasmanmi Jehová Diosqa nirqa ñakarisqankumanta tawa kutita ayunasqanku punchawkunaqa “tikrakurunqa kusikuy fiestakunamanña” nispa (Zacarias 7:2, 3; 8:19). Qatiqninpi iskay willakuykunapiñataqmi willachkan wakin nacionkunata chaynataq Diosmanta llulla willakuqkunata castigananmanta,  Cristomanta willakuykunatapas chaynataq Diospa llaqtan yapatawan hatarinankumantapas (Zacarias 9:1; 12:1).

Bibliapi wakin textokunamanta tapusqankuta contestasqanku:

2:1. ¿Imanasqataq huk runaqa Jerusalen llaqtata cordelwan tupuchkarqa? Chay runapa rurasqanqa qawachirqapaschá Jerusalen llaqtapa muyuriqninpi murallata hatarichinankumanta. Huk angelmi ichaqa niykurqa Jerusalen llaqtaqa tukuy hinastinpi mirananmanta hinaspa Jehová Dios amparananmantapas (Zacarias 2:3-5).

6:11-13. ¿Sacerdotekunapa jefen Josueychu coronata churaruptinku reypas chaynataq sacerdotepas karqa? Manam, payqa manamá Davidpa mirayninchu karqa, ichaqa coronasqankuqa rikchanachirqa Cristotam (Hebreos 6:20). Ikllimuqwan sutichasqa runamanta willakuyqa hanaq pachapi kaq Rey chaynataq Sacerdote Jesucristopim cumplikun (Jeremias 23:5). Imaynam Josueqa sumo sacerdotekunapa jefen hina servirqa hatarichisqanku templopi judiokunapa allinninpaq chaynataqmi Jesucristopas sacerdotekunapa jefen hinam servispan Jehová Diospa yupaychayninta chuyanchasqa.

8:1-23. ¿Haykapim cumplikunqa kay textokunapi chunkantin willakuykunaqa? Sapa willakuykunam kaynata nispa qallarin “Llapallan Kamachiq Tayta Diosmi niwarqa” chaynatam Diosqa llaqtanta hawkallata tarichinanmanta prometen. Wakinqa cumplikururqa pichqa pachak kaq wata ukupi a.e.c., wakinñataqmi cumplikururqa 1919 watamantapacha hinaspa kunanpas hinallam cumplikuchkanraq. *

8:3. ¿Imanasqataq Jerusalen llaqtaqa “Cheqap Kaqkunapa Kanan Llaqtawan” sutichasqa kanqa? 607 a.e.c. watapi manaraq puchukachkaptin Jerusalen llaqtaqa ‘runakunata ñakarichiqmi’ karqa, chaypim Diosmanta willakuqkunapas, sacerdotekunapas chaynataq runakunapas mana allinllataña ruraq karqaku (Sofonias 3:1; Jeremias 6:13; 7:29-34). Templota qespirachispankuña chaynataq runakunapas Jehová Diosta yupaychanankupaq prometekusqankuman hinaqa, chaypiqa Diostam munasqanman hina yupaychanmanku karqa hinaptin Jerusalenqa “Cheqap Kaqkunapa Kanan Llaqtawan” sutichasqam kanan karqa.

11:7-14. ¿Imatam rikchanachirqa Zacariasqa “Kusichikuq” chaynataq “Hukllawanachiq” sutichasqa tawnakunata pakisqanqa? Zacariastaqa kacharqaku hukpa rantinpi ‘wañuchinapaq kaq ovejakuna michinanpaq’, paykunaqa umalliqninkunapa ñakarichisqan ovejakuna hina llampu sonqo runakunam karqaku. Zacariasqa michiq hina kaspan Jesucristotam rikchanachirqa, paytamá Diosqa contratota rurasqan llaqtanman kachaykurqa hinaptinmi paykunaqa manam chaskirqakuchu. “Kusichikuq” sutichasqa tawnata pakisqanqa qawachirqa judiokunawan Contratota rurasqantaqa Diosqa tukurachinanmanta hinaspa manaña favorecenanmantapas. “Hukllawanachiq” sutichasqa tawnata pakisqanñataqmi qawachirqa Juda nacionwan Israel nacionqa Diosta yupaychasqankuman hina hukllawasqa kasqankuta tukunantapas.

12:11, NM. ¿Imataq Meguido pampapi Hadad-rimon sutiyoq sitiopi waqasqankuqa? Juda nacionpa Josias sutiyoq reyninmi “Meguido llaqtapa hichpan pampapi” wañururqa Egipto nacionpa rey Necaopa contranpi peleachkkaspa, hinaptin wañusqanmanta yuyarinankupaq “aya takita” takiqku costumbrenkuman hinaña (2 Cronicas 35:22-25). ‘Hadad-rimon sutiyoq sitiopi waqasqankuqa’ yuyarichinmanmi Josiaspa wañusqanmanta llakikusqankuta.

Imatam yachachwan:

1:2-6; 7:11-14. Jehová Diosqa kutirikamunmi payman kutirikamuspa corregisqanta chaskiq chaynataq huchankumanta wanakuspa tukuy sonqonkuwan yupaychaqkunataqa. Ichaqa mañakusqankutapas manam uyariyta munanchu ‘mana uyariy munaqkunata, llapallan qepanchaykuspa mana kasukuqña  kaqkunata hinaspam upa tukuqkunatapas’.

4:6, 7. Manam imapas harkaytaqa atirqachu Jehová Diospa espiritunwan templota qespichinankupaq. Chaynallataqmi Diosta servispa ima sasachakuytapas atipasunpunim paypi iñispaqa (Mateo 17:20).

4:10. Jehová Diospa nanachikusqanman hina Zorobabelqa llaqtamasinkunawan templota qespirachirqaku, chaytaqa rurarqaku Leyninpi nisqanman hina. Huchallikuypaq kaptinchikpas manam llumpay sasachu Jehová Diospa munasqanman hina kawsayqa.

7:8-10; 8:16, 17. Jehová Diospa favorecesqa kayta munaspaqa allin kaqkunatam rurananchik, kuyapayakuq, llakipayakuq chaynallataq cheqapllata rimaqmi kananchikpas.

8:9-13. Jehová Diosqa bendeciwasunchikmi ‘kallpanchakuspanchik’ munasqanta ruraptinchikqa. Hawkalla, amparasqa chaynataq Jehová Dioswan allin kananchikpaqpas bendeciwasunchikmi.

12:6. Jehová Diospa llaqtanpi ancianokunaqa ‘ratachkaq mechero’ hinam kananku, chaynam kanqaku tukuy sonqonkuwan Diosta servispa anchata kallpanchakuspanku.

13:3. Diosman sonqom kananchikqa chaynallataqmi llaqtanmanpas, chaynam kananchik ima runamanpas sonqo kananchikmantaqa, maski ayllunchikña kaptinpas.

13:8, 9. Nacionmanta kimsa kaq partenpa iskay partenmi Diosta qepancharurqaku, chaymi Jehová Diosqa paykunataqa wischupakuykurqa. Llapallan runakunamantam ichaqa kimsan kaq partenpa huknin partellam ninawan chulluchisqa hina chuyanchasqa karqaku. Kunanpas cristiano tukuqkunamanta yaqa llapallankutam Jehová Diosqa mana chaskinchu. Ichaqa hanaq pachaman rinankupaq sapaqchasqa cristianokunaqa pisillam kanku, paykunamá ‘Jehová Diosta mañakurqaku’ hinaspa qollqeta chulluchichkaq hinam chuyancharachikurqaku. Paykunapas yanapaqninkunapiwanmi qawachirqaku manam simin hawallamantachu Jehová Diospa testigonkuna kasqankuta.

Ganasllawanña ruranapaq kallpanchasqa

¿Imaynatam yanapawanchik Hageopa chaynataq Zacariaspapas predicasqankuqa? Templota qespichinankupaq judiokunaman willakusqanku kallpanchasqanpi yuyaymanaspanchikqa, ¿manachum kallpanchawanchik Diospa Munaychakusqanmanta predicananchikpaq chaynataq Jesuspa qatiqninkuna kanankupaq runakunata yanapananchikpaqpas?

Zacariasmi Cristomanta willakurqa ‘asnopi sillakuykuspa hamunanmanta’, ‘kimsa chunka qollqepaq’ traicionasqa kananmanta hinaspa wañurachiptinku ‘ovejakunapas cheqerunanmanta’ (Zacarias 9:9; 11:12; 13:7). Cristomanta willakuykunapa cumplikusqanpi yuyaymanayqa anchatam iñiyninchikta kallpanchawanchik (Mateo 21:1-9; 26:31, 56; 27:3-10). Cheqaptamá, Jehová Diospa Palabranpi confiananchikpaq kallpanchawanchik hinaspa salvakunanchikpaq qowasqanchikkunapipas (Hebreos 4:12).

[Willakuy]

[9 kaq paginapi recuadro]

ZACARIASPA PUSAQ REVELACIONPI QAWASQAN RIKCHANACHIKUYKUNA

1:8-17. Templota qespichinankumanta qawachin chaymanta qawachintaqmi Jerusalen llaqtata chaynataq Juda lawpi wakin llaqtakunatapas Diosqa bendecinanmanta.

1:18-21. Prometechkanmi ‘Juda nacionpi yachaqkunata cheqerachiq tawa waqrakuna’ tukunankumanta, chaynatamá tukunqaku Jehová Diospa yupaychaqninkunapa contranpi churakuq gobiernokunaqa.

2:1-13. Qawachinpunim Jerusalen llaqtaqa tukuy hinastinman mirananmanta hinaptinpas Jehová Diosqa ‘muyuriqninpiqa nina muralla hina’ kananta, paykunatamá amparanqa.

3:1-10. Qawachinmi templota hatarichisqankupa contranpi kaqkunata Satanas umachasqanta chaynataq sacerdotekunapa jefen Josueyqa librasqa kaspan chuyanchasqa kananmantapas.

4:1-14. Prometenmi hatun orqokuna hina sasachakuykunaqa tukurunanta hinaspa kamachikuq Zorobabelqa templota qespichinanmanta.

5:1-4. Willanmi munasqankuman hina mana allin ruraqkunapa contranpi ñakasqantapas.

5:5-11. Willanmi mana allinkuna tukunanmanta.

6:1-8. Prometenmi angelkuna yanapananmanta chaynataq amparananmantapas.

[6 kaq paginapi dibujo]

¿Imapaqtaq Hageopa chaynataq Zacariaspa willakusqankuqa karqa?

[8 kaq paginapi dibujo]

¿Imaynatataq congregacionpi ancianokunaqa ‘ratachkaq mechero’ hina kananku?