Jehová Diospa munasqanman hina kawsasun

“¡Mayna kusisqam Tayta Diosta llapallan respetaqkunaqa! ¡Mayna kusisqam paypa munasqanman hina kawsaqkunaqa!” (SALMO 128:1.)

1, 2. ¿Imanasqataq nichwan kusisqa kaytaqa atichwanmi nispa?

KUSISQA kawsakuytaqa, ¿pitaq mana munanmanchu? Arí, kusikuyta maskasqanchikwanqa manam ninchikmanchu kusisqañam kani nispaqa.

² Kusisqa kaytaqa atichwanmi, chaytam Salmo 128:1 qawachiwanchik kaynata nispa: “¡Mayna kusisqam Tayta Diosta llapallan respetaqkunaqa!” hinaspa “iMayna kusisqam paypa munasqanman hina kawsaqkunaqa!” Chaypaqqa Jehová Diostam yupaychananchik hinaspa munasqantam rurananchik. Kaymi qawakunqa imayna kasqanchikpi hinaspa imayna kawsasqanchikpipas. ¿Imaynata?

Confianapaq kasqanchikta qawachisun

3 ¿Imaynatam Jehová Diosman qawachisun confianapaq kasqanchikta?

³ Jehová Diosta manchakuqkunaqa pay hina confianapaqmi kanku. Jehová Diosqa Israel llaqtanman prometesqankunataqa cumplirqam (1 Reyes 8:56). Jehová Diosman imapas prometekusqanchikmantaqa, servinanchikpaq qokuyninchikmi aswan allinqa, chayta cumplinapaqmi sapa kuti payman orakunanchik. Qatipakusunyá Davidta, paymi mañakurqa kaynata: “Diosnilláy, prometekusqaykunatam uyariykuwarqanki. [. . .] Chaynapim sutillaykimanta siemprepuni takillasaq. Sapa punchawmi prometekusqaykunata cumplillasaq”, nispa (Salmo 61:5, 8; Eclesiastes 5:4-6). Diospa amistadnin kayta munaspaqa, confianapaq runam kananchik (Salmo 15:1, 4).

4. Jeftey Jehová Diosman prometekusqanmanta, ¿imatam rurarqaku paypas hinaspa churinpas?

⁴ Israel llaqtapi juezkunapa tiemponpim, Jeftey sutiyoq runa prometekurqa: sichu Jehová Dios ganachinman karqa Amon llaqtapa contranpi peleaptin,  paymi ofrendata hina qonan karqa guerrapi peleasqanmanta kutimuptin wasinmanta punta lloqsimuqta. ¿Pitaq lloqsimurqa? Sapallan warmi churinmi. Hinaspam iskayninku Jehová Diospi iñisqankuta qawachirqaku: Jefteymi prometesqanta cumplirqa hinaspa churinpas kasukurqam. Israel llaqtapi casarakuy hinaspa wawa-churiyoq kay ancha chaninchasqa kaptinpas, Jefteypa warmi churinqa soltera kananpaqmi tantearurqa chayraykum Jehová Diospa santuarionpi servirqa (Jueces 11:28-40).

5. ¿Imaynatam Ana qawachirqa confianapaq kasqanta?

⁵ Allin sonqoyoq Ana sutiyoq warmipas, qawachirqam confianapaq kasqanta. Paymi Efrain lawpi yacharqa Elcana sutiyoq qosanwan, hinaspa Elcanapa Penina sutiyoq warminwanpas. Peninapa achka wawankuna kaptinmi Anamanta burlakurqa mana wawayoq kayta atiptin, astawanqa ayllunwan Diosta yupaychana karpaman riptinku. Huk kutipim chayna risqankupi, Jehová Diosman Ana prometerqa: sichu wawata qoptinqa, payta servinanpaq chay wawata qonanpaq. Pisi tiempollamantam wiksayakururqa hinaspam qari wawata wachakuspan suticharqa Samuelwan. Warmachata anukaruspanmi Jehová Diosman pusarqa Silo sitioman hinaspam saqeykurqa sapa punchaw “kawsanankama” servinanpaq (1 Samuel 1:11). Chaynatam Ana prometesqanta cumplirqa, payqa manamá yacharqachu tiempopa risqanman hina achka wawayoq kananmantaqa (1 Samuel 2:20, 21).

6. ¿Imaynatam Tiquico qawachirqa confianapaq kasqanta?

⁶ Punta pachak watapi kawsaq Tiquicopas, confianapaq cristianom karqa hinaspa “Señorninchiktapas servirqa” (Colosenses 4:7). Apostol Pablowan kuskam Macedonia lawninta pasaspanku Greciamanta Asia Menor lawkama rirqaku, hinaspa yaqapaschá Jerusalenkama chayarqaku (Hechos 20:2-4). Ichapas payqa Titota yanaparqa Judea lawpi sasachakuq cristianokunaman imakunapas huñusqankuta aypuypi (2 Corintios 8:18, 19; 12:18). Apostol Pablo Romapi chayllaraq preso kaspanmi, Tiquicowan cartakunata apachirqa Efeso hinaspa Colosas lawpi congregacionkunaman (Efesios 6:21, 22; Colosenses 4:8, 9). Chaynataq Romapi iskay kutitaña preso kaspanpas Efeso lawman rinanpaqmi kamachirqa (2 Timoteo 4:12). Pay hina ñoqanchikpas confianapaq kaspanchikqa, Jehová Dios serviyninchikpim achka ruraykunata chaskisunchik.

7, 8. ¿Imanasqataq nichwan Davidwan Jonatanqa cheqap amistadmi karqaku nispa?

⁷ Jehová Diosqa manam munanchu amistadninchikkunata qepanchanataqa (Proverbios 17:17). Rey Saulpa churin Jonatanmi allin amistadta Davidwan rurarurqaku. David warmallaraq kachkaspa Goliat sutiyoq runata wañurachisqanmanta Jonatan yacharuspanmi, “amistadta armarurqa Davidwan hinaspam kikinta hina kuyarqa” (1 Samuel 18:1, 3). Paymi willarqa taytan Saul wañurachiyta munasqanmanta, David lluptikuptinmi tuparqaku contratota ruranankupaq. Chaymantañataqmi Saulqa yaqalla Jonatanta wañurachirqa Davidpa favorninpi rimasqanrayku. Chayna kaptinpas Jonatanqa Davidtam maskarqa amigon kasqanta qawachinanpaq (1 Samuel 20:24-41). Jonatanqa manaraq wañukuchkaspami, Davidwan tupaspan “kallpancharqa Diosman hapipakunanpaq” (1 Samuel 23:16-18).

⁸ Filistea runakunawan peleasqanpim Jonatanqa wañukurqa (1 Samuel 31:6). Chaymi Davidqa llakisqallaña kaynata takirqa: “Jonatan wawqelláy, llumpaytam qamqa llakirachiwanki. Ñoqapaqqa mayna kuyaypaqmi karqanki, warmikunapa kuyakuyninmantapas aswan mastam kuyawarqanki”, nispa (2 Samuel 1:26). Arí, Davidwan Jonatanqa cheqap amistadmi karqaku.

 ‘Humillakuqyá’ kasunchik

9. ¿Imaynatam Jueces libropa 9 capitulon qawachin humillakuyqa allinpuni kasqanta?

⁹ Jehová Diospa amistadnin kanapaqqa ‘humildem’ kananchik (1 Pedro 3:8; Salmo 138:6). Jueces libropa 9 capitulonpim qawachin humilde kayqa ancha allin kasqanmanta. Chaypim qawanchik rikchanachiywan Gedeonpa churin Jotanpa kayna willasqanta. Willakuymi kaynata qallarin: ‘Huk kutipis sachakuna kikinkupaq reyta akllayta munasqaku’. Aceitunas sacha hinaspa higos sachawan uvas sachakunaqa rikchakurqam respetasqa runakunaman, ichaqa manam munarqakuchu Israelpi wawqenkunata kamachiytaqa. Ichaqa yantallapaq serviq qotu-qotu sachañataqmi rikchakurqa kamachispa ñakarichikuq runaman, kayqa karqa hatunchakuq Abimelec sutiyoq runam. Kay runam “Israel casta runakunapi kimsa wataña munaychakurqa”, ichaqa manchakuypaq wañuytam tarirqa (Jueces 9:8-15, 22, 50-54). Hinaptinqa, ¿manachu allinpuni ‘humillakuyqa’?

10. ¿Imatam yachanchik Diosta Herodes mana hatunchasqanmanta?

¹⁰ Punta pachak watapim sasachakuy karqa Judea lawpi kamachiq Herodes Agripawan Tiro hinaspa Sidon llaqtapi runakunawan. Paykunaqa munarqakum kaqllamanta hawkayaypi kanankupaq, Herodesñataqmi huk discursota qospan contestarqa. Hinaptinmi chaypi kaq achkallaña runakuna qaparispa alabaspanku kaynata nirqaku: “¡Kayqa Diosmi, manam runachu!”, nispa. Runakunapa alabasqanta chaskikuspa “Diosta adoranankupaq” mana nisqanraykum, kay kamachiqtaqa Jehová Diospa angelnin onqorachirqa, chaymi urukunapa mikusqan wañururqa (Hechos 12:20-23). Hinaptinqa, ¿imaynam kananchik allin discursaq otaq Bibliamanta allin yachachiq kaspanchikqa? Jehová Diostam hatunchananchik kaykuna ruray atisqanchikmanta (1 Corintios 4:6, 7; Santiago 4:6).

Kallpanchakusun hinaspa valorchakusun

11, 12. Enocpa pasasqan, ¿imaynatam qawachin serviqninkunaman Jehová Dios valortawan kallpata qosqanmanta?

¹¹ Jehová Diospa munasqanman hina kawsaspa humilde kaptinchikqa, paymi kallpatawan valorta qowasunchik (Deuteronomio 31:6-8, 23). Enocqa, Adanpa mirayninmanta qanchis kaqmi karqa, valorchakuspanmi Diosta kasukurqa hinaspa tiemponpi mana allin ruraq runakuna kachkaptinkupas payqa allin ruraqmi karqa (Genesis 5:21-24). Jehová Diosmi kallpata qorqa runakunapa mana allinllaña rimasqankumantawan rurasqankumanta Diospa juicionta valorchakuspa willananpaq (leey Judas 14, 15). ¿Ñoqanchikpas chaynatachu valorchakunchik Diospa juicionmanta willananchikpaq?

¹² Diospa juicionqa cumplikurqam Noeypa tiemponpi sinchi para chayaramuptin. Chaymi Enocpa willakusqanqa kunan tiempopipas kallpanchawanchik, mana allin ruraq runakunatam pisi tiempollamantaña Diospa waranqantin angelninkuna puchukachinqa (Apocalipsis 16:14-16; 19:11-16). Mañakusqanchikman hinam, Jehová Diosqa kallpata qowasunchik piñakuyninmanta hinaspa Gobiernonpi kawsakuy suyakuymanta chaynataq bendicionninkunamantapas willakunanchikpaq.

13. ¿Imataq qawachiwanchik sasachakuykunata atipanapaq Jehová Dios kallpa qowananchikmanta?

¹³ Sasachakuykuna llumpay llakisqata tarichiwaptinchikqa necesitanchikmi Diospa kallpanta. Piensarisun Isaacpi hinaspa Rebecapi. Het lawmanta kaq iskay warmikunawan Esau casarakuruptinmi, ‘chay iskay warmikuna Isaacpa hinaspa Rebecapa sonqonta nanachirqaku’. Rebecam llakikuspa kaynata nirqa: “Amiruniñam Hetpa castan warmikunata. Sichu Jacobpas casarakurunqa paykunawan hinaptinqa ¿imaynaraq kanqa viday?”, nispa (Genesis 26:34, 35; 27:46). Chaymi Isaacqa Jacobta kamachirqa karu llaqtata rispa Jehová Dios serviqkunamanta warminta maskamunanpaq. Isaacwan Rebecaqa manam cambiayta atirqakuñachu Esaupa rurasqantaqa, ichaqa Jehová Diosmi paykunaman qorqa yachaytawan kallpata hinaspa allinta ruraspanku Diosta hinalla kasukunankupaq. Ñoqanchiktapas chaynatam yanapawasun mañakuptinchikqa (Salmo 118:5).

14. ¿Imaynatam valorchakusqanta qawachirqa Israelpi kaq sipascha?

¹⁴ Achka watakuna pasaruptinmi, Israel nacionpi kaq sipaschata soldadokuna presocharuspa aparurqaku Aram nacionpi tropakuna kamachiq Naamanpa wasinpi servinanpaq, payqa leprawanmi onqorqa. Kay sipaschaqa yacharqam Eliseontakama Dios milagrokuna rurasqanta, chaymi valorchakuspa patronanman willarqa, sichu Israel nacionman Naaman riptinqa Diospa willakuqnin hampirunanmanta. Chaymi Naamanqa Israelta rirqa hinaspam onqoyninmanta  sanoyarurqa (2 Reyes 5:1-3). Kay sipascham sumaq ejemplo mozo-sipaskuna Jehová Diosta valorta mañakuspanku profesorninkuman, estudiaqmasinkuman hinaspa huk runakunamanpas predicanankupaq.

15. Acab sutiyoq reypa wasinpi llamkaq Abdias, ¿imatam valorchakuspa rurarqa?

¹⁵ Diospa valorchawasqanchikqa yanapawanchiktaqmi qatikachasqa kaptinchik aguantanapaq. Chaytam qawanchik Abdiaspi, payqa Acab sutiyoq reypa wasinpi serviqmi karqa hinaspa Eliaspa tiemponpim kawsarqapas. Jezabel sutiyoq reina Diospa willakuqninkunata wañuchinanpaq kamachiptinmi, Abdiasqa ‘pachak willakuqkunata iskay machaypi pichqa chunkatakama pakarurqa’ (1 Rey. 18:13; 19:18). ¿Ñoqanchikpas chaynatachu valorchakuchwan qatikachay kaptin iñiqmasinchikkunata pakananchikpaq?

16, 17. ¿Imaynam tarikurqaku Aristarcowan Gayo qatikachasqa kaspanku?

¹⁶ Sichu haykapillapas qatikachasqa kaspanchikqa, segurom kachwan Jehová Diosqa manapunim saqewasunchu (Romanos 8:35-39). Piensarisun apostol Pablopa yanapaqnin Gayopi hinaspa Aristarcopipas, paykunam llaqtapa huñunakunanku sitiopi pachakninpi otaq waranqanpi runakunapa qayllanpi karqaku. Apostol Pablom predicasqanwan yanapachkarqa chay llaqtapi achka runakuna taytacha-mamacha yupaychasqankuta saqenankupaq. Chaypi Diana sutiyoq mamachapa capillanman rikchakuq uchuy capillachakunata qollqemanta ruraqkunam ichaqa, negocionkuta pierderunankumanta mancharisqa kachkarqaku. Demetrio sutiyoq runapa umachasqanwanmi chaqwa rurayta runakuna qallaykurqaku. Hinaspam runakunaqa Gayotawan Aristarcota llaqtapa huñunakunanku sitioman aysarurqaku hinaspam chaypi qayaykachakurqaku: “¡Efeso llaqtapi kaq mamachanchik Dianaqa hatunmi!”, nispanku. Ichapas paykunaqa piensarqaku wañuchisqa kanankuta, ichaqa llaqtapi autoridadmi chaqwa ruraqkunata sosegachirqa (Hechos 19:23-41).

¹⁷ Sichum ñoqanchik chayna sasachakuymanta lloqsinchikman karqa, ¿maskachwanchu karqa hawkalla kawsakuyta? Aristarcowan Gayoqa manamá manchakurqakuchu. Aristarcoqa yacharqam predicasqankumanta qatikachasqa kanankutaqa, Tesalonica llaqtanpi Pablo predicaptinmi runakunaqa chaqwata rurarqakuña (Hechos 17:5; 20:4). Ichaqa Aristarcowan Gayoqa Jehová Diospa kamachisqanta kasukusqankuraykum, paypa kallpanchasqan karqaku qatikachasqa kasqankuta aguantanankupaq.

Hukkunapa necesitasqankupi interesakusun

18. ¿Imaynatam Priscilawan Aquilaqa mana ‘kikillankupaqchu allintaqa munarqaku’?

¹⁸ Interesakunanchikmi wawqe-paninchikkunapi, allin tiempopi hinaspa mana allin tiempopipas. Priscilawan qosan Aquilaqa manam ‘kikillankupaqchu allintaqa munarqaku’ aswanqa iñiqmasinkunapipas interesakurqakum (leey Filipenses 2:4). Paykunachusmi Pablota wasinpi samachirqaku Efeso llaqtapi tarikuptin. Chay llaqtapim runakunaqa yachamusqanchikman hina chaqwata rurarqaku Demetrio umachaptin, chaymi Priscilawan Aquilaqa Pablorayku ichapas vidankuta peligroman churarqaku (Romanos 16:3, 4; 2 Cor. 1:8). Qatikachay tiempopiqa, ‘culebra hinam sacre kananchik’ Diospa munayninta ruraspaqa, manam munanchikchu wawqe-paninchikkunata imapas pasanantaqa (Mateo 10:16-18). Manataqmi qepanchanchikchu qatikachawaqninchikkunaman sutinkuta qospaqa otaq imakunatapas willaspa.

19. ¿Imakunapiwantaq karqa Dorcaspa ‘allinkuna rurasqan’?

¹⁹ Wawqe-paninchikkunapi interesakusqanchiktaqa qawachichwantaqmi, imapas pisipusqanpi yanapaykuspanchik (Efesios 4:28; Santiago 2:14-17).  Punta pachak watapim Jope llaqtapi kaq congregacionpi llumpay kuyapayakuq Dorcas sutiyoq cristiana karqa (leey Hechos 9:36-42). “Paymi achka allinkunata ruraq hinaspam wakchakunata yanapaq”. Yaqachusmi wakcha viudakunapaq pachankuta rurapurqa. Chaymi 36 watapi wañukuptin chay viudakunaqa anchallataña llakikurqaku. Ichaqa apostol Pedrowanmi Jehová Diosqa Dorcasta kawsarichirqa, hinaspa kay pachapi kachkaspanqa predicarqachá hinaspa achka allinkunatapas rurarqachá. ¿Manachu kusikunchik kunan tiempopi chayna yanapakuq paninchikkunawan?

20, 21. a) ¿Imakunata ruraspam hukkunapipas interesakusqanchikta qawachinchik? b) ¿Imatam rurawaq hukkunata kallpanchaykunaykipaq?

²⁰ Hukkunapipas interesakuchwantaqmi rimasqanchikwan kallpanchaspa (Romanos 1:11, 12). Qawasunchik apostol Pablopa llamkaqmasin Silas iñiqmasinkunata imayna kallpanchasqanmanta. Cristianokuna señalasqa otaq mana señalasqa kanankumanta 49 watapi sasachakuyta allicharuptinkum, Jerusalenmanta cuerpo gobernante nisqa apachirqa cartakunata llapallan congregacionkunaman. Silaswan Judasmi Antioquia llaqtaman rirqaku Pablowan hinaspa Bernabeywan kuska, chaypim “sumaqllataña rimaspa iñiqkunata kallpancharqaku” (Hechos 15:32).

²¹ Tiempopa risqanman hinam Filipos llaqtapi Pablowan Silasqa presochasqa karqaku, ichaqa terremoto karuptinmi carcelmanta lloqsirurqaku. ¡Maynatachá kusikurqaku carcelerota predicaruptinku paypas hinaspa wasinpi llapallan kaqkunapas bautizakuruptinku! Manaraq pasakuchkaspankum Pablowan Silasqa chaypi kaq wawqe-panikunata kallpanchaykurqaku (Hechos 16:12, 40). Ñoqanchikpas kallpanchakusunyá chaynata rurananchikpaq congregacionpi rimaspanchik, discursota qospanchik hinaspa ganasllawanña predicaspanchikpas. Sichu pitapas sumaq rimaykunawan kallpanchaykuyta munaspaykiqa, ama iskayrayaspa niykuy (Hechos 13:15).

Hinalla Jehová Diospa munasqanman hina kawsasun

22, 23. ¿Imatam rurananchik Diospa siervonkunamanta Biblia willawasqanchik yanapawananchikpaq?

²² Anchatam agradecekunanchik ñawpa runakunamanta Bibliapi Jehová Dios willawasqanchikmanta, payqa “sinchi kallpanchaqninchik Diosmi” (2 Corintios 1:3). Kay willakuykunaqa yanapawasunmi, yachachiwasqanchikta rurayman churaptillanchikmi hinaspa chuya espiritu yanapawananchikta saqekuptillanchikmi (Galatas 5:22-25).

²³ Bibliapa willawasqanchikkunapi yuyaymanaspanchikqa, munasunchikmi Diospa sumaq kayninkuna ñoqanchikpi kananta. Chaymantapas aswanraqmi Dioswan amistadninchik wiñanqa, paymi “yuyayta, yachayta chaynataq kusikuyta” qowanchik (Eclesiastes 2:26). Chaynatam Jehová Diospa sonqonta kusichisunchik (Proverbios 27:11). Chayta ruranapaqyá kallpanchakusun hinaspa Jehová Diospa kamachisqankunata haykapipas kasukusunchik.

¿Imatam kutichiwaq?

• ¿Imaynatam qawachinchik confianapaq kasqanchikta?

• ¿Imanasqataq humilde kananchik?

• ¿Imaynatam Bibliapi Diospa serviqninkunamanta willakuykuna kallpanchakunapaq yanapawanchik?

• ¿Imakunata ruraspam qawachinchik hukkunapi interesakusqanchikta?

[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]

[13 kaq paginapi dibujo]

Sasa kaptinpas Jefteyqa prometesqantaqa cumplirqam hinaspa churinpas yanaparqam, chaynapim confianapaq kasqankuta qawachirqaku.

[15 kaq paginapi dibujo]

Mozo-sipas, ¿imatam yacharunki Israel llaqtayoq sipaschamanta?

[16 kaq paginapi dibujo]

¿Imaynatam Dorcas sutiyoq cristiana wakcha ñañankunata yanaparqa?