Jehová Diosta yuyarispayá imatapas rurasun
Jehová Diosta yuyarispayá imatapas rurasun
“Siemprem yuyallasaq Diosniytaqa.” (SALMO 16:8.)
1. ¿Imaynatam yanapawanchik Bibliapi rikuriq runakunapa imaymana rurasqankumanta yachayninchik?
RUNAKUNAWAN Jehová Dios imayna kasqanmantam Bibliapi sumaqllaña qellqasqa kachkan. Chaypim willawanchik Diospa munaynin cumplikunanpaq achka runakunapa yanapasqankumanta. Ichaqa, paykunapa ima rurasqankuqa manam kusichiwanallanchikpaqchu qellqasqa kachkan, aswanqa Diosman asuykunanchikpaqmi (Santiago 4:8).
2, 3. ¿Imaynatam entiendenanchik Salmo 16:8 nisqanta?
2 Llapanchikmi astawanraq yachanchikman Bibliapa willakusqan reqsisqa runakunamanta, Ejemplopaq Abrahanmanta, Saramanta, Moisesmanta, Rutmanta, Davidmanta, Estermanta hinaspa apostol Pablomantapas. Bibliaqa willawanchiktaqmi mana ancha reqsisqa runakunamantapas, paykunamantapas allintam yachachwan. Bibliapi paykunamanta willawasqanchikpi yuyaymanaspaqa, Salmos libro qellqaqtam qatipakusunchik, paymi nirqa: “Siemprem yuyallasaq Diosniytaqa. Alleq lawnillaypim kachkan payqa. Manam urmasaqchu ñoqallayqa”, nispa (Salmo 16:8).¿Imaynatam kay rimaykunata entiendenanchik?
3 Ñawpa tiempopi soldadoqa peleaspanmi alleq makinwan hapirqa espadanta ichoqwanñataqmi harkachikuna escudonta, chaymi alleq lawninta mana imapas harkaqchu. Ichaqa huk soldadomasin alleqninta harkaptinqa, waqaychasqam tarikurqa. Chaynatam Jehová Diospas waqaychawasun payta yuyarispa kasukuptinchikqa. Qatiqnin parrafokunapim yachasunchik Bibliapi rikuriq wakin runakunamanta, paykunamanta yachayninchikmi iñiyninchikta kallpanchanqa hinaspa yanapawasun imata ruraspapas Diosninchikta yuyarinanchikpaq.
Jehová Diosqa mañakusqanchiktam uyarin
4. Bibliapi ima ejemplom qawachiwanchik mañakusqanchikta Dios uyarisqanta.
4 Imatapas ruranapaq Jehová Diosninchikta yuyariptinchikqa, mañakusqanchiktam uyariwasun (Salmo 65:2; 66:19). Chaytam qawanchik Abrahanpa serviqninkunamanta mayor kaqpi, payqa Eliezer sutiyoq runachá karqa. Patronnin kamachiptinmi payqa rirqa Mesopotamia lawman Isaacpa warminta maskamunanpaq, chay warmiqa Jehová Dios serviqmi kanan karqa. Chaymi Diosman asuykuspan yanapakuyninta mañakurqa, hinaptinmi Rebeca camellonkunaman yakuta tomachinanpaq asuykuptin, payqa yacharqa mañakusqanta Dios uyarisqanta. Sapakuti orakuq kasqanraykum payqa tarirurqa Isaacpaq maskasqan warmita (Genesis 24:12-14, 67). Ñoqanchikqa manapaschá ruranchikchu Abrahanpa serviqnin hina chayna sapaqchasqa llamkaytaqa, ichaqa, ¿manachu pay hina confiachwan mañakusqanchikta Jehová Dios uyarinanta?
5. ¿Imaynatam yachanchik sonqopi pisillata mañakuypas allinpi tukusqanta?
5 Wakinpiqa imapas kaptinmi pisillata rimaspa oracionpi mañakusun. Huk kutipim, Persia kamachiq rey Artajerjes yachayta munarqa imanasqa copa serviqnin Nehemias llakisqa kasqanmanta. Rimapayasqanman hinam kaynata tapurqa: “¿Imatataq munanki qampaq ruranayta?”, nispa. Hinaptinmi chaypunilla Nehemiasqa ‘hanaq pachapi munaychakuq Diosta mañakurqa’. Pisillatam hinaspa sonqollanpim mañakurqa, ichaqa Jehová Diosqa uyarirqam. Chaymi Nehemiasqa Jerusalenpa murallankunata kaqllamanta hatarichinanpaq reypa yanapayninta chaskirqa (leey Nehemias 2:1-8). Qawasqanchikman hinaqa, sonqopi pisillata mañakuypas allinpim tukun.
6, 7. a) Dios mañakuymanta, ¿ima ejemplotam qowanchik Epafras? b) ¿Imanasqam hukkunapaqpas mañakunanchik?
6 Bibliapas kallpanchawanchikmi hukkunapaq Diosta mañakunanchikpaq, chaypunilla contestawasqanchikta mana qawaspanchikpas (Santiago 5:16). Ejemplopaq, ‘mana hukmanyaspa Cristopa serviqnin’ Epafrasmi, sapakuti mañakurqa iñiqmasinkunapaq. Apostol Pablom Romapi kachkaspa kaynata qellqarqa: “Saludamusunkichiktaqmi Señorninchik serviq llaqtamasikichik Epafraspas, paymi tukuy tiempo qamkunapaq mañakuchkan tukuy sonqonwan Diospa munasqanman hina qaqa hina sayanaykichikpaq hinaspa imapipas Diosman hapipakunaykichikpaq. Ñoqam testigo kani imaynam Epafrasqa qamkunapaq llamkasqanmanta, testigotaqmi kani Laodicea llaqtapi kaqkunapaqpas hinaspa Hierapolis llaqtapi kaqkunapaqpas llamkasqanmanta”, nispa (Colosenses 1:7; 4:12, 13).
7 Hierapolis, Laodicea hinaspa Colosas llaqtakunaqa Asia Menor lawpim karqa. Hierapolis llaqtapi cristianokunaqa, Cibeles sutiyoq mamacha adoraq runakunapa kasqanpim kawsarqaku. Laodiceapiñataqmi kawsarqaku qollqella kuyaq runakunapa kasqankupi. Hinaspa Colosas llaqtapiñataq cuidakunanku karqa runakunapa piensasqanman hina yachachikuykunamanta (Colosenses 2:8). Chaymi Colosas llaqtayoq Epafrasqa mana yanqachu preocupakuspa mañakurqa llaqtanpi kaq iñiqmasinkunapaq. Sapa kutim paykunapaq mañakuq, ichaqa Epafraspa mañakusqan imayna kutichisqa kasqanmanta Bibliaqa manam niwanchikchu. Ñoqanchikpas manamá qonqananchikchu iñiqmasinchikkunapaq mañakuytaqa. Hukkunapa vidanmanta mana yachayta munaspapas, yaqapaschá ayllunchikpa otaq amistadninchikpa sasachakuypi kasqankumantaqa yachanchik (1 Pedro 4:15). Allintam yanapachwan paykunapaqpas oracionninchikpi mañapuspa. Apostol Pablotapas allintam yanaparqa wawqenkunapa mañakusqanku, ñoqanchikpa mañakusqanchikpas chaynatam hukkunata yanapanman (2 Corintios 1:10, 11).
8. a) ¿Imaynatam yachanchik Efeso llaqtapi ancianokuna orakuyta chaninchasqankuta? b) ¿Imaynatam Diosman orakuyta qawananchik?
8 ¿Reqsichikunchikchu oracionta chaninchaq kasqanchikwan? Efeso llaqtapi kaq ancianokunawan Pablo huñunakuspanmi, “qonqorakuykuspan paykunawan kuska Diosta mañakurqa”. Hinaspa “anchata waqaspankum Pablota abrazaykuspa muchaykurqaku. Llumpay llakisqallañam karqaku: ‘Manañam huktawanqa rikuwankichikñachu’ nisqanrayku” (Hechos 20:36-38). Manamá yachanchikchu chay tiempopi kaq ancianokunapa sutintaqa; ichaqa yachanchikmi orakuyta chaninchaq kasqankuta. Ñoqanchikpas Diosman orakuytaqa chaninchananchikmi. Paymanmi hinalla hapipakunanchik chuya sonqowan mañakuspa, hanaq pachapi Taytanchik uyariwananchikmanta seguro kaspa (1 Timoteo 2:8).
Diosta llapanpi kasukusunchik
9, 10. a) ¿Ima ejemplotam qorqaku Zelofehadpa warmi churinkuna? b) ¿Imatam yachanmanku manaraq casarakuq cristianokuna kay warmikunapa kasukusqankumanta?
9 Ima ruranapaqpas Jehová Diosta yuyarispaqa, tukuy imapim kasukusunchik, chayraykum achka bendicionkunata chaskisun (Deuteronomio 28:13; 1 Samuel 15:22). Chaynaqa, Jehová Diosta kasukunapaqmi listo kananchik. Piensasunchik Zelofehad runapa pichqa warmi churinkunapi, paykunaqa Moisespa tiemponpim kawsarqaku. Ñawpa israelitakunapa costumbrenman hinaqa herenciataqa saqeqkum karqa qari churikunaman, manam warmi churikunamanchu. Mana qari churiyoq kachkaspan Zelofehad wañukuptinmi, Jehová Dios kamachirqa warmi churinkuna herenciata chaskinankupaq. Ichaqa huk kamachikuytam kasukunanku karqa: casarakunankum karqa Manasespa ayllunmanta kaqkunallawan, chaynapi herencianku mana huk aylluman pasarunanpaq (Numeros 27:1-8; 36:6-8).
10 Zelofehadpa churinkunaqa segurom karqaku Diospa kamachisqanta kasukuptinkuqa imapas rurasqanku allinpi tukunanmanta. Bibliam kaynata willan: “Moisesman Tayta Diospa kamachisqanta hinamá Zelofehadpa warmi churinkuna rurarqaku. Paykunam casarakurqaku taytankupa wawqenpa churinkunawan, chay warmikunam karqa: Maala, Tirsa, Hogla, Milca hinaspa Noa. Chaynapim Joseypa churin Manases ayllumanta kaq warmikunapa herenciankuqa hinalla karqa abuelonkupa herencian ukupi”, nispa (Numeros 36:10-12). Kay warmikunaqa Jehová Diospa kamachisqantam kasukurqaku (Josuey 17:3, 4). Kunan tiempopas manaraq casarakuq wawqe-paninchikkunapas chaynatam ruranku: Diospim confianku hinaspa kasukuspankum “Señorpi iñiqwan” casarakunku (1 Corintios 7:39).
11, 12. ¿Imaynatam Caleb qawachirqa Diospi confiasqanta?
11 Chaymantapas qatipakunanchikmi Caleb sutiyoq israelitata, paypas Jehová Diostam llapanpi kasukurqa (Deuteronomio 1:36). Manaraq Jesus nacechkaptinmi 1513 watapi Egipto nacionmanta Israel runakuna librasqa kaptinku, Moises kamachirqa chunka iskayniyoq wateqaqkunata Canaan llaqtata qawamunankupaq. Ichaqa paykunamanta Josueywan Calebllam, runakunata kallpancharqaku Jehová Diospi confianankupaq hinaspa chay llaqtaman yaykunankupaqpas (Numeros 14:6-9). Tawa chunka wata pasaruptinmi Calebwan Josueyqa —Diosmi payta akllarurqa llaqtanta Prometesqan Allpaman pusananpaq— hinallaraq kawsakurqaku tukuy sonqonkumanta Jehová Diosta kasukuspanku. Wakin chunka wateqaqkunañataqmi tawa chunka wata israelitakunapa chunniqpi purisqankupi wañururqaku (Numeros 14:31-34).
12 Chay tawa chunka wata purisqanpim Calebqa mana wañurqachu, chaymi Josueyta nirqa: “Tayta Diosman kasukuq sonqo kaspaymi cumplirqani”, nispa (leey Josuey 14:6-9). Calebqa 85 watanpi kachkaspanmi Diospa prometesqan law allpata qoykunanpaq Josueyta mañakurqa, chaylawpi Diospa enemigonkuna murallasqa llaqtakunapi yachachkaptinkupas (Josuey 14:10-15).
13. ¿Imatam rurananchik llumpay sasachakuyña kaptinpas Diospa favorninta chaskinanchikpaq?
13 Jehová ‘Diosman kasukuq sonqo kaptinchikqa’, payqa yanapawasunmi Calebta yanapasqanman hina. Arí, llumpay sasachakuykuna kaptinpas lliwpi kasukuptinchikqa, Jehová Diosmi yanapawasun. Caleb hina kawsakusqanchikpi Jehová Diosta kasukuyqa manam facilchu. Ejemplopaq, rey Salomonpas kamachiyta qallaykuspanqa kasukuqmi karqa, yuyaqyaruptinmi ichaqa warminkuna pantarachirqaku taytacha-mamachakunata yupaychananpaq, chaymi manaña “taytan David hinachu” tukuy sonqonwan Jehová Diosta kasukurqa (1 Reyes 11:4-6). Chaynaqa Jehová Diostayá tukuy imapi kasukusunchik hinaspa paytayá yuyasunchik, ima sasachakuypiña kaspapas.
Tukuy tiempopi Jehová Diospi confiasun
14, 15. ¿Imaynatam yachachiwanchik Noemiypa vidanmanta yachasqanchik Jehová Diospi confiay allin kasqanta?
14 Diospim confiananchik, aswanraqmi sasachakuykuna mana allichakunanpaq hina kasqanrayku llumpay llakisqallaña tarikuspanchikqa. Piensarisun Noemiy sutiyoq warmipi, Moab llaqtapi kachkaptinmi paypa qosan hinaspa iskay qari wawankunapas wañukurqa. Juda llaqtaman kutiramuspanmi Noemiyqa yuyaqña kaspa llakisqallaña kaynata nirqa: “Amaña Noemiywanqa [“Miskiy” nispaqa, Bibliapa paginanpa uranpi kaqta qawariy] sutichawaychikchu. Sutichawaychikqa Marawanña [“Qatqe” nispaña, Bibliapa paginanpa uranpi kaqta qawariy], Tukuy Atiyniyoq Dios sinchita llakichiwasqanrayku. Kaymantam lloqsirqani tukuy imayoq aswanqa kunanmi mana imayoqtaña Tayta Dios kutichimuwan. Chaynaqa ¿imanasqamá Noemiy nisparaqqa sutichawankichik? Tayta Diosmi contraypi sayarirqa, Tukuy Atiyniyoqmi llakichiwarqa”, nispa (Rut 1:20, 21).
15 Arí, Noemiyqa llakisqamá tarikurqa. Ichaqa Rut sutiyoq librota Bibliapi leespaqa qawanchikmi payqa manam haykapipas saqerqachu Jehová Diospi confiaytaqa. ¡Vidanmi cambiarurqa Diospi confiasqanrayku! Llumchuynin Rutmi, viudaña kaspa Boaz sutiyoq runawan casarakurqa hinaspam qari wawata wachakurqa. Hinaptinmi Noemiyqa kusikuywan willkanta uywarqa. Bibliam willawanchik: ‘Vecinankunam nirqaku: —Noemiypaqmi nacerapun qari wawa — nispa. Chay wawatam suticharqaku Obedwan. Paymi hatunyaspan karqa Isaipa taytan hinaspa rey Davidpa abuelon’ (Rut 4:14-17). Noemiy kawsarimuspanqa tupaykunqachá Rutwan, hinaspa yachanqachá llumchuynin Rutpa mirayninmanta Mesias hamusqanta (Mateo 1:5, 6, 16). Noemiy hinam ñoqanchikpas mana yachanchikchu sasachakuyninchikkuna imayna allichakunantaqa. Chaymi Jehová Diospi hinalla confiananchik Proverbios 3:5, 6 niwasqanchikman hina: “[Jehová] Diosllapiyá confiakuy tukuy sonqoykiwanqa. Amayá confiakuychu kikikipa entiendesqallaykipiqa. Tukuy kawsasqaykipiyá yuyariy Tayta Diosta. Paymi munasqanman hina kawsachisunki qamta”.
Diospa chuya espiritunwan yanapachikusun
16. ¿Imaynatam Diospa chuya espiritun yanaparqa Israel llaqtapi ancianokunata?
16 Imatapas ruranapaq Jehová Diosta yuyaptinchikqa, chuya espiritunwanmi payqa yanapawasun (Galatas 5:16-18). Jehová Diosmi chuya espiritunta qorqa 70 akllasqa ancianokunaman Moisesta yanapaspanku paywan kuska Israel ‘runakunamanta cuentallikunankupaq’. Chay ancianokunamanta Eldadpa hinaspa Medadpa sutillanta Biblia willawaptinchikpas, Diospa chuya espiritunmi llapankuta yanaparqa ima kamachisqanta allinta ruranankupaq (Numeros 11:13-29). Arí, kay runakunaqa preparasqa, respetakuq, confiana hinaspa allin runakunam karqaku, paykunamanta punta akllasqa ancianokuna hina (Exodo 18:21). Paykuna hinam kanku kunan tiempopi ancianokunapas.
17. ¿Imaynatam Diospa chuya espiritun yanaparqa tabernaculo rurasqa kananpaq?
17 Jehová Diospa chuya espiritunqa allinpunim karqa Diospa tarikunan karpa otaq tabernaculo chunniq lawpi rurasqa kananpaqpas. Jehová Diosmi chay ruraypi cuentallikunanpaq Bezaleelta churarqa, hinaspam prometerqa espiritunwan huntaykunanpaq “chaynapi curiosidadwan, entendimientowan hinaspa yachaywan tukuy imata rurananpaq” (Exodo 31:3-5). Huk ‘maestrokunawan’ kuskam, Bezaleel hinaspa yanapaqnin Aholiabpas rurarqaku kay sumaqllaña karpataqa. Chaymantapas, Jehová Diospa espiritunmi kallpancharqa “sonqonkumanta voluntadniyoq” runakuna kapuqninkuta qonankupaqpas (Exodo 31:6; 35:5, 30-34). Chaynallataqmi kallpanchan kunan tiempopi Diospa serviqninkunatapas Diospa Gobiernonta puntapi churanankupaq (Mateo 6:33). Imataña rurayta atispanchikpas, Jehová Diospa chuya espirituntam mañakunanchik hinaspa yanapachikunanchikmi, chaynapim cumplisunchik Jehová Diospa llamkay qowasqanchikta (Lucas 11:13).
Llapallan kamachiq Jehová Diosta haykapipas yupaychasunchik
18, 19. a) ¿Imayna kananchikpaqtaq Diospa chuya espiritun yanapawanchik? b) ¿Imatam yacharunki Simeonpa hinaspa Anapa ejemplonmanta?
18 Diosta yupaychanapaq chuya espiritupa kallpanchawasqanchikmi yanapawanchik Jehová Diosta yuyarinapaq. Ñawpaq tiempopim Jehová Diospa llaqtan kayna kamachikuyta chaskirqa: “Llapallan kamachiq Señortam yupaychanaykichik”, nispa (Isaias 8:13, Universidad de Navarra). Simeon hinaspa Anam Dios respetasqankuta hinaspa yupaychasqankuta qawachirqaku, paykunaqa Jerusalenpim kawsarqaku Jesuspa nacesqan tiempopi (leey Lucas 2:25-38). Simeonqa yuyaqña kaspanpas hinallaraqmi ‘Israel nacion librasqa kananta suyachkarqa’, Mesiasmanta willakuykunapi iñisqanrayku. Diosmi espirituntakama willarqa manaraq wañukuchkaspan Mesiasta rikunanpaq, chaynam pasarqa. Jesuspa nacesqan watapim, maman Maria hinaspa Joseymi Jesusta aparqaku temploman. Simeonqa Diospa chuya espiritun huntaykuptinmi, rimayta qallaykurqa Mesiasmanta hinaspa Jesus kaspipi warkusqa kaptin maman Maria llakisqallaña kananmantapas. Piensariy, ¡maynatachá Simeonqa kusikurqa Jehová Diospa “kachamusqan Cristota” marqarispan! Kay runaqa sumaq ejemplom kunan tiemponchikpi cristianokunapaq.
19 Tukuy sonqonwan Diosta serviq Anapas 84 watanpi kachkaspanpas, ‘temploman [riytaqa] manam’ faltakuqchu. Tuta-punchawmi Jehová Diosta servirqa ‘ayunaspa chaynataq mañakuspa’. Anaqa chay punchawpas templopi kachkaspanmi, rikurqa Jesusta wawacha kachkaptin. ¡Maynatachá agradecekurqa hamuq tiempopi Mesiasta qawaykuspa! Chayllam “Diosta alabaspan wawa Jesusmanta willakuyta qallaykurqa Jerusalenpi libre kanankupaq llapallan suyaqkunaman”. Anaqa manam upallalla kaytaqa atirqachu, chay allin noticiatam willakunan karqa. Simeon hinaspa Ana hinam, kunan tiemponchikpi yuyaq cristianokunapas kusikunku, yuyaqña kaspankupas Jehová Dios serviy atisqankumanta hinaspa testigon kasqankumantapas.
20. Hayka watayoqña kaspapas, ¿imatam rurananchik, hinaspa imanasqa?
20 Hayka watayoqña kaspanchikpas, llapallanchikmi ima ruranapaqpas Jehová Diospi piensananchik. Chaynapim, llapallan kamachiq kasqanmantawan tukuy unanchaq kasqanmanta hukkunaman willasqanchikta bendecinqa (Salmo 71:17, 18; 145:10-13). Jehová Diosta hatunchanapaqqa paypa munasqan sumaq kaykunatam vidanchikpi qawachinanchik. Kaykunamanta astawanraq yachananchikpaqmi Bibliapa willawasqanchikman hina huk runakunamantapas qawasunchik.
¿Imatam niwaq?
• ¿Imaynatam yachanchik mañakusqanchikta Jehová Dios uyarisqanta?
• ¿Imanasqam Jehová Diosta llapanpi kasukunanchik?
• ¿Imanasqam Jehová Diospi confiananchik llumpay llakisqa tarikuspanchikpas?
• ¿Imaynatam Diospa chuya espiritun llaqtanta yanapan?
[Kay yachachikuypa tapukuyninkuna]
[9 kaq paginapi dibujo]
Nehemiaspa mañakusqanqa allinpim tukurqa
[10 kaq paginapi dibujo]
Noemiypa sasachakuyninkuna imayna allichakusqanmi yanapawanchik Jehová Diospi confianapaq